1. 1
1.0 PENGENALAN
Bahagian ini menerangkan tentang aspek latar belakang kajian dan definisi konsep.
`1.1 Latar Belakang
Perkembangan bahasa Melayu semakin pesat. Banyak perubahan telah dan sedang
berlaku terhadap bahasa Melayu. Bentuk-bentuk bahasa baharu terhasil untuk
memenuhi keperluan semasa terutama keperluan ilmu. Perkembangan yang begitu pesat
dan mendadak telah menimbulkan kesulitan ramai penutur dan pengguna bahasa
Melayu untuk menghadapi perubahan tersebut. Dalam usaha memahami dan
menggunakan bahasa melayu dengan berkesan, penutur dan pengguna bahasa Melayu
perlulah mendalami aspek tatabahasa. Tatabahasa merupakan peraturan atau sistem
sesuatu bahasa, iaitu cara sesuatu bahasa itu digunakan sama ada dalam bentuk lisan
ataupun tulisan. Ada dua bahagian pada bidang tatabahasa iaitu morfologi dan sintaksis.
Morfologi ialah bahagian pembentukan kata sementara sintaksis pula ialah bahagian
pembentukan frasa dan ayat.
Morfologi merupakan aspek asas dalam tatabahasa kerana kita perlu mendahuluinya
sebelum bergerak kepada sintaksis. Nik Safiah Karim (2004) dalam buku Tatabahasa
Dewan Edisi Baharu berpendapat morfologi ialah bidang ilmu bahasa yang mengkaji
struktur, bentuk dan penggolongan kata. Struktur ialah susunan unsur bahasa dalam
sesuatu perkataan. Bentuk pula ialah rupa sesuatu perkataan. Bentuk kata dalam bahasa
Melayu terdiri daripada bentuk tunggal, bentuk ganda dan bentuk majmuk. Golongan
kata pula ialah kelompok perkataan dalam sesuatu bahasa berdasarkan fungsi
tatabahasa. Perkataan digolongkan ke dalam sesuatu golongan berdasarkan beberapa
2. 2
kriteria misalnya kriteria struktur, fonologi atau bunyi, kriteria struktur morfem, kriteria
sintaksis dan kriteria semantik (Nik Safiah Karim et, 2008). Dalam bahasa Melayu
terdapat empat golongan kata iaitu kata nama, kata kerja, kata adjektif dan kata tugas.
1.2 Definisi Konsep
Berdasarkan Teks Lengkap Tatabahasa Bahasa Melayu STPM (Ahmad Khair Mohd
Nor: 2017), kata adjektif merupakan kata yang menerangkan keadaan atau sifat bagi
sesuatu kata nama atau frasa nama. Menurut Abdullah Hassan (1993), kata adjektif juga
lebih dikenali sebagai kata sifat. Secara lazimnya, kata sifat didefinisikan sebagai kata
yang menerangkan keadaan atau sifat bagi sesuatu kata nama atau kata ganti nama.
Kata adjektif merupakan perkataan yang menjadi unsur inti dalam binaan frasa adjektif.
Frasa adjektif boleh terdiri daripada satu kata adjektif atau beberapa perkataan yang
mengandungi kata adjektif dan unsur-unsur keterangan lain seperti kata bantu atau kata
penguat. (Nik Safiah Karim, 2004) kata adjektif yang berada dalam sesuatu ayat
berfungsi untuk menerangkan keadaan atau sifat bagi sesuatu kata nama atau frasa
nama. Asmah Haji Omar (2008) berpendapat bahawa kata sifat ialah kata yang
menerangkan kata nama. Menurut Buku Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga (Nik Safiah
Karim et.al, 2008) kata adjektif dibezakan dan dikenal pasti daripada kata nama atau
kata kerja dengan cirinya yang boleh didahului atau diikuti oleh kata penguat.
Kajian ini akan memberikan fokus terhadap kata adjektif kerana ia merupakan kata
utama dan mempunyai pelbagai jenis.
3. 3
2.0 OBJEKTIF KAJIAN
Objektif kajian ini adalah seperti yang berikut:
(a) Mengenal pasti kata adjektif yang digunakan dalam novel Harumnya Norjannah karya
Kusyi Hirdan.
(b) Mengelaskan kata adjektif dalam novel Harumnya Norjannah karya Kusyi Hirdan
mengikut jenisnya.
(c) Menganalisis kekerapan penggunaan kata adjektif dalam novel Harumnya Norjannah
karya Kusyi Hirdan mengikut jenisnya.
3.0 KEPENTINGAN KAJIAN
Hasil kajian ini penting untuk
(a) Menjadi sumber rujukan tambahan kepada pelajar tentang kata adjektif.
(b) Menambah dokumentasi mengenai kajian tentang kata adjektif.
(c) Dijadikan bahan bantu mengajar guru ketika pengajaran dan pemudahcaraan PDPC di
dalam kelas dilaksanakan.
4.0 SKOP KAJIAN
Kajian ini berfokus kepada penggunaan kata adjektif yang digunakan dalam novel Harumnya
Harumnya Norjannah karya Kusyi Hirdan. Kata adjektif akan diklasifikasikan mengikut
4. 4
jenisnya iaitu kata adjektif sifatan atau keadaan, cara, warna, ukuran, jarak, bentuk, waktu,
perasaan dan kata adjektif pancaindera. Kajian ini juga dilakukan bagi menganalisis
kekerapan penggunaan kata adjektif dalam novel tersebut mengikut jenisnya.
5.0 BATASAN KAJIAN
Kajian ini akan mengumpulkan maklumat atau data dari novel yang bertajuk Harumnya
Norjannah karya Kusyi Hirdan. Kajian ini dibuat dengan menganalisis novel dari muka 1
hingga ke muka surat 294 iaitu dari bab 1 hingga ke bab 22. Kajian ini akan mengelaskan
kata adjektif yang diperoleh mengikut jenisnya iaitu kata adjektif sifatan, keadaan,
pancaindera, warna, bentuk, jarak, ukuran, cara dan perasaan. Analisis kekerapan
penggunaan kata adjektif akan dibuat berdasarkan data yang diperoleh.
6.0 KAEDAH KAJIAN
Bahagian ini menjelaskan cara penyelidik mendapatkan data sebagai bahan kajian, kaedah
pemprosesan/penganalisisan data dan cara persembahan data kajian. Kajian ini
menggunakan kaedah penganalisisan data iaitu kaedah kepustakaan, penganalisisan buku
dan rujukan internet.
Kaedah Kepustakaan`
Melalui kaedah ini, penyelidik telah menggunakan dan mencari pelbagai bahan yang dapat
membantu analisis penyelidikan seperti perpustakaan dan internet untuk mendapatkan bahan
5. 5
rujukan tentang kata adjektif. Kajian perpustakaan dilakukan bagi mendapatkan maklumat
berkenaan konsep dan istilah bagi kata adjketif. Banyak maklumat yang diperoleh
diasingkan, dikumpul dan dianalisis terlebih dahulu sebelum proses seterusnya dilaksanakan.
6.1 Pengumpulan Data
a. Kaedah analisis teks (novel)
Kajian ini tertumpu kepada morfologi iaitu kata adjektif. Sumber yang diperoleh bagi
kajian ini ialah novel yang bertajuk Harumnya Norjannah. Kajian ini dimulakan dengan
proses mengumpulkan dan menganalisis data. Pengkaji mengenal pasti dan mengkaji
penggunaannya yang diasaskan bagi kajian ini. Kajian dilakukan dengan mencari
perkataan yang mengandungi kata adjektif iaitu bersesuaian dengan objektif kajian.
Pengkaji menggunakan kajian teks bagi mengkategorikan kata adjektif dalam novel
tersebut mengikut jenisnya.
6.2 Penganalisisan Data
Semua maklumat yang telah dikumpul dan dibincangkan akan digunakan untuk
melengkapkan bahan kajian. Analisis data dilakukan dengan menganalisis binaan dan
penggunaan kata adjektif dalam bahasa Melayu dan dianalisis dahulu agar tidak lari dari
binaan kata yang asal. Data yang dikumpul itu dianalisis dengan memberi tumpuan
kepada jenis- jenis kata adjektif yang digunakan dalam novel tersebut. Penganalisisan
data turut dilakukan dengan mengenal pasti kekerapan penggunaan kata adjektif yan
diaplikasikan dalam novel tersebut.
6. 6
7.0 DAPATAN KAJIAN
7.1 Menyenaraikan kata adjektif yang digunakan dalam novel Harumnya Norjannah
karya Kusyi Hirdan.
Bahagian ini akan memaparkan dan menjelaskan dapatan kajian berdasarkan objektif
yang telah ditetapkan.
Berikut ialah senarai kata adjektif yang terdapat di dalam novel Harumnya Norjannah
karya Kusyi Hirdan :
Kata Adjektif Halaman
1. Alim 244
2. Awal 269
3. Bahagia 138, 205, 206 dan 246
4. Baik 210, 215, 216, 244, 247, 249, 270, 272, 277
dan 292
5. Berahi 229
6. Berani 18, 199, 229 dan 254
7. Berat 239
8. Besar 119, 192, 247 dan 286
9. Bijak 10, 194, 205, 207, 256, 281 dan 285
10. Biru 247
11. Bising 10
12. Bodoh 205 dan 210
13. Buruk 102, 254, 259
14. Cantik 9, 102 dan 199
7. 7
15. Cengkung 31
16. Cerdik 254
17. Cepat 211
18. Cinta 245 dan 259
19. Dahulu 273
20. Emas (warna) 250
21. Degil 265, 273 dan 288
21. Gempal 44
22. Hampir 136
23. Hemah 203, 280 dan 291
24. Hening 286
25. Hiba 272, 273 dan 275
26. Hijau 135
27. Ihsan 272
28. Ikhlas 239, 272 dan 293
29. Jauh 120, 257 dan 294
30. Jahil 207
31. Kacak 232
32. Kecewa 48 dan 108
33. Kecil 124, 199, 260, 274, 287 dan 291
34. Kuat 48, 198, 210, 212, 214 dan 216
35. Laju 34 dan 124
36. Lama 102, 192 dan 254
37. Lemah 203
38. Lembik 15
39. Lembut 46, 287 dan 290
8. 8
40. Lewat 192
41. Ligat 272
42. Luas 280
43. Lucu 102 dan 244
44. Malas 108, 271, 288, 289 dan 294
45. Malu 24 dan 287
46. Manis 21
47. Masam 9
48. Merah 251
49. Miskin 46
50. Muda 10 dan 132
51. Nipis 83 dan 278
52. Pandai 54, 210, 237, 244, 254 dan 256
53. Panjang 275
54. Pantas 196
55. Pedas 33
56. Pendek 269
57. Perak (warna) 250
58. Pucat 282
59. Putih 251
60. Rajin 34
61. Sayang 107
62. Sayu 51 dan 134
63. Sebak 106 dan 193
64. Sebelum 105, 269 dan 291
65. Sedap 83, 102 dan 227
9. 9
66. Sedih 9, 279, 159 dan 291
67. Segera 269
68. Sejuk 106
69. Selesa 37
70. Senang 101, 211 dan 281
71. Sepi 279
72. Seronok 234
73. Setia 274
74. Sibuk 275
75. Sihat 119, 211 dan 228
76. Sombong 274
77. Suka 110, 141, 142, 222, 231, 232 dan 287
78. Sunyi 279
79. Takut 24,139 dan 230
80. Tebal 232 dan 239
81. Tegas 275, 279 dan 289
82. Tinggi 1, 204, 211, 257 dan 286
83. Tua 18 dan 271
84. Yakin 238 dan 246
Jadual 1 : Senarai kata adjektif dalam novel Harumnya Norjannah
Berdasarkan jadual di atas, pengkaji merumuskan bahawa terdapat 84 kata adjektif
dalam novel Harumnya Norjannah karya Kusyi Hirdan. Berdasarkan pemerhatian dan
pembacaan, pengkaji mendapati bahawa kata-kata adjektif yang sama telah diulangi di setiap
muka surat. Kata adjektif disenaraikan mengikut halaman muka surat untuk memudahkan
10. 10
pengkaji merujuk novel tersebut bagi mendapatkan kepastian dalam memilih kata adjektif
tertentu.
7.2 Mengelaskankata adjektif dalam novel Harumnya Norjannah karya Kusyi Hirdan
mengikut jenisnya.
Jadual berikut menunjukkan kata adjektif yang dikelaskan mengikut jenisnya.
Jenis Kata Adjektif Kata Adjektif
1. Kata Adjektif Sifatan atau Keadaan
(Menerangkan perangai, tabiat atau keadaan
bagi sesuatu kata nama atau frasa nama.)
Bijak, kuat, berani, lemah, bodoh, jahil, pandai,
baik, senang, sihat, alim, cerdik, degil, tua,
sombong, tegas, sunyi, sepi, hening, pucat,
malas, bising, muda, setia, miskin, rajin,
bahagia, sibuk, gelap, susah, hemah
2. Kata Adjektif Cara
(Menerangkan kelakuan atau ragam bagi
sesuatu kata nama atau frasa nama)
Pantas, ligat, laju, cepat.
3. Kata Adjektif Warna
(Menerangkan warna bagi sesuatu kata nama
atau frasa nama)
Biru, emas, perak, merah, putih, hijau
11. 11
4. Kata Adjektif Ukuran
(Menerangkan saiz, berat atau ringan sesuatu
kata nama atau frasa nama)
Tinggi, besar, kecil, tebal, berat, panjang, nipis,
pendek, luas
5. Kata Adjektif Jarak
(Menerangkan jarak atau sesuatu yang
dikaitkan dengan ruang antara dua benda,
tempat atau keadaan)
Hampir, jauh.
6. Kata Adjektif Bentuk
(Menerangkan bentuk atau rupa sesuatu)
Cengkung.
7. Kata Adjektif Waktu
(Menerangkan masa atau waktu)
Lewat, lama, dahulu, sekarang, segera, awal,
lalu, selepas, tadi, esok.
8. Kata Adjektif Perasaan
(Menerangkan rasa atau sesuatu yang
berunsurkan perasaan dan sering diikuti
oleh kata sendi nama akan, dengan, atau
terhadap apabila diperluas dengan frasa
nama)
Sedih, takut, malu, kecewa, hiba, marah, sakit,
ihsan, gembira, puas, kasihan, hairan, suka,
ikhlas, sebak, duka, cinta, yakin, risau, sayang,
sayu, berahi
9. Kata Adjektif Pancaindera
(Menerangkan rasa, dengar, bau, sentuh,
pandangan atau gabungan dua indera.)
Cantik, keras, kasar, sedap, kacak, buruk,
lembut, masam, manis, kurus, pedas, gempal,
lembik, sejuk, selesa
12. 12
Jadual 2 : Kata adjektif yang dikelaskan mengikut jenisnya
Pengkaji telah mengkategorikan kata adjektif mengikut jenisnya iaitu kata adjektif sifatan dan
keadaan, cara, warna, ukuran, jarak, bentuk, waktu, perasaan dan kata adjektif pancaindera.
Menurut jadual di atas, definisi kata adjektif tertentu dapat diketahui dengan jelasnya dan .
Antara contoh kata adjektif ialah cengkung iaitu yang tergolong dalam kata adjektif bentuk.
Jenis kata adjektif dapat dilihat dengan jelas kerana jadual tersebut menerangkan maksud serta
contoh-contoh kata adjektif yang terdapat dalam novel tersebut.
13. 13
7.3 Kekerapan penggunaan kata adjektif mengikut jenisnya dalam novel Harumnya
Norjannah karya Kusyi Hirdan.
Jenis Kata Adjektif Kekerapan Kata Adjektif
1. Kata Adjektif Sifatan atau Keadaan 94
2. Kata Adjektif Cara 6
3. Kata Adjektif Warna 6
4. Kata Adjektif Ukuran 25
5. Kata Adjektif Jarak 2
6. Kata Adjektif Bentuk 1
7. Kata Adjektif Waktu 13
8. Kata Adjektif Perasaan 42
9. Kata Adjektif Pancaindera 23
Jadual 3 : Kekerapan kata adjektif mengikut jenis di dalam novel Harumnya Norjannah
Jadual di atas menunjukkan kekerapan kata adjektif mengikut jenis-jenisnya yang terdapat
dalam novel Harumnya Norjannah karya Kusyi Hirdan. Berdasarkan jadual tersebut kata adjektif
14. 14
sifatan atau keadaan menunjukkan kekerapan yang tinggi pengunaannya dalam novel ini iaitu
sebanyak 94 kali. Kata adjektif jenis perasaan adalah kedua tertinggi selepas kata adjektif sifatan
atau keadaan iaitu sebanyak 42 kali. Diikuti dengan kata adjektif ukuran dan kata adjektif
pancaindera iaitu bersamaan dengan 25 kali dah 23 kali. Kata adjektif waktu menunjukkan
kekerapan sebanyak 13 kali dalam novel Harumnya Norjannah. Manakala, kata adjektif cara dan
warna mempunyai kekerapan yang sama bilangan penggunaanya iaitu sebanyak 6 kali.
Seterusnya ialah kata adjektif jarak iaitu sebanyak 2 kali. Akhir sekali, kata adjektif bentuk
menunjukkan kekerapan yang terendah berbanding kata adjektif yang lain iaitu digunakan 1 kali
sahaja dalam novel ini.
15. 15
Graf kekerapan pengunaan kata adjektif mengikut jenisnya dalam novel
Harumnya Norjannah karya Kursyi Hirdan
Graf 1 : Kekerapan Kata Adjektif dalam Novel Harumnya Norjannah
Graf di atas menampakkan dengan jelas sekali bahawa kata adjektif jenis sifatan atau keadaan
merupakan kata adjektif yang paling kerap digunakan. Penggunaan kata adjektif jenis perasaan
hanyalah separuh daripada penggunaan kata adjektif sifatan atau keadaan. Manakala penggunaan
kata adjektif pancaindera dan kata adjektif ukuran pula hanya lebih kurang ¼ daripada
penggunaan kata adjektif sifatan atau keadaan. Penggunaan kata adjektif cara, kata adjektif
bentuk dan kata adjektif warna pula kurang dari 10 kali.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
BILANGAN
JENIS KATA ADJEKTIF
KEKERAPAN KATA ADJEKTIF
16. 16
8.0 RUMUSAN KAJIAN
Dari kajian ini, pengkaji dapat mengenal pasti kata adjektif yang digunakan dalam novel
Harumnya Norjannah karya Kusyi Hirdan. Kajian ini turut dapat menyenaraikan semua kata
adjektif tersebut mengikut subgolongannya. Subgolongan kata adjektif ialah kata adjektif
sifatan atau keadaan, kata adjektif warna, kata adjektif ukuran, kata adjektif jarak, kata
adjektif bentuk, kata adjektif waktu, kata adjektif perasaan dan kata adjektif pancaindera.
Kata-kata adjektif dapat dijeniskan mengikut subgolongan berdasarkan makna yang
didukungnya. Secara keseluruhannya, pengkaji mendapati bahawa kata adjektif sifatan dan
keadaan menunjukkan bilangan yang paling tinggi manakala yang kata adjektif bentuk pula
menunjukkan bilangan paling sedikit digunakan berbanding dengan kata adjektif lain.
Penggunaan kata adjektif dalam novel Harumnya Norjannah telah menjadikan novel tersebut
lebih menarik kerana penulis dapat menyusun kata yang kreatif dan imaginatif bagi
mengolah cerita bagi memberi kesan yang mendalam kepada pembaca. Tuntasnya, kata
adjektif memberikan impak yang berkesan untuk menghasilkan sebuah novel yang
memenuhi syarat-syarat seni berbahasa.
17. 17
9.0 PENUTUP
Hasil kajian menunjukkan bahawa pelbagai kata adjektif telah digunakan oleh penulis untuk
menghasilkan karyanya bagi memikat hati pembaca untuk menghargai hasil karyanya itu.
Sungguhpun demikan, kajian kata adjektif yang melibatkan hasil karya kreatif mungkin tidak
menunjukkan hasil yang diinginkan sepenuhnya kerana karya sastera tidak terikat dengan
ketepatan tatabahasa. Jadi, sukar untuk pengkaji membuat analisis secara tepat dengan hanya
bergantung kepada novel tersebut. Oleh itu dicadangkan agar pengkaji akan membuat kajian
daripada sumber lain yang menggunakan bahasa baku kerana ia mementingkan kepersisan
bahasa. Kajian yang lebih tepat ini akan membantu pengguna bahasa Melayu untuk
mendapat penerangan yang lengkap dan jelas mengenai kata adjektif. Kajian ini juga akan
turut mengangkat martabat bahasa melayu
18. 18
BIBILIOGRAFI
Ahmad Khair Mohd Nor, 2017, Teks Lengkap Tabahasa Bahasa Melayu Stpm, Selangor: Pustaka
Salam.
Nik Safiah Karim et al., 1996, Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga, Kuala Lumpur : Dewan Bahasa
dan Pustaka.
Saudah Mustamam, 2013, Kata Sifat (Adjektif). Diakses pada 1 Ogos 2017 daripada
http://saudah66.blogspot.my/2013/04/kata-sifat-adjektif.html.
Sarifudin Hasbullah, 2013, Penggolongan Kata. Diakses pada 22 Jun 2017 daripada
http://sarifudinhasbullah.blogspot.my/p/kata-adjektif_27.html#.
Shaada Abidin, 2014, Nota Kata Adjektif. Diakses pada 13 Julai 2017 daripada
https://www.slideshare.net/ShaaDaAbidin/nota-kata-adjektif.
