2. Ορισμός Παραμυθιού
• Σύντομη λαϊκή ιστορία , συγγενής του μύθου με φανταστικά και
μεταφορικά γεγονότα.
• Ετυμολογία: «Παρά», που σημαίνει πλησίον, «μύθιον», που
σημαίνει λόγος.
• Επιρροή: Ρομαντισμός, γερμανική κουλτούρα, Αδελφοί Γκριμ .
• Πρώτα Χρόνια: Μειωμένο επιστημονικό ενδιαφέρον
3. Θεωρίες προέλευσης Θεωρητικοί Ανάλυση θεωρίας
Ινδοευρωπαϊκή θεωρία Αδελφοί Γκριμ Προϊστορικά χρόνια, μεταφορά
ανθρωπομορφικών και
φυσιοκρατικών στοιχείων από
τους Άριους.
Ινδική θεωρία Th. Benfey Έτοιμα λογοτεχνικά αφηγήματα
των Ινδών από τους κλασσικούς
χρόνους, πάνω σε παλιά μυθικά
μοτίβα.
Εθνολογική- Πολυγενετική
θεωρία
A. Lang, A. Bastian Το θέμα ενός παραμυθιού
μπορεί να αναπτυχθεί το ίδιο
από όλες τις χώρες.
Ιστοριογεωγραφική θεωρία J. Krohn, K. Krohn, A. Aarne Ισχυρίζονται πως σε κάθε
παραμύθι υπάρχουν
συγκεκριμένες ιστορικές
συνθήκες, συγκεκριμένος
πολιτισμός, τόπος και χρόνος.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΘΕΩΡΙΩΝ
4. Συμπληρωματικές θεωρίες
• Μυθολογική θεωρία: Τα παραμύθια είναι προέκταση πρωτόγονων
κοσμογονικών και αστρολογικών μύθων.
• Συμβολιστική θεωρία: Κείμενα μυημένα σε λατρείες πιστών, υπολείμματα
παλιών τελετουργιών που χρησιμοποιούνταν συμβολικά
• Ψυχαναλυτική θεωρία: Τα παραμύθια μοιάζουν με τα όνειρα,
προκύπτουν από τη φαντασία και το υποσυνείδητο.
• Ανθρωπολογική θεωρία: Εγκαταλείμματα από την πρωτόγονη ζωή των
ανθρώπων, έθιμα, σκέψεις και τρόπους ζωής κάθε κοινωνίας.
5. Αρχαίοι φιλόσοφοι για παραμύθια
• Πλάτωνας: Προτρεπτικός και παραινετικός λόγος, λεγόμενες
μωρολογίες.
• Σοφοκλής: Κατευναστικός και πραϋντικός λόγος.
• Όμηρος: Μαλακώνει τον πόνο του ανθρώπου.
• Θεόκριτος: Μετριαστικός λόγος
6. Πρώτες χρήσεις παραμυθιών
• Εργασιακό χώρο, ώστε οι υπάλληλοι να παραμένουν ενεργητικοί
κατά τη διάρκεια της νύχτας.
• Σε γειτονιές και σπίτια ως λαϊκά διηγήματα.
• Περίπλοκες ιστορίες (παραμύθια της Χαλιμάς).
• Σε παιδιά ως «νανούρισμα».
• Ως διδακτικές πρακτικές.
• Ελλάδα: 19ος με 20ος αιώνας αναγνώριση παραμυθιών ως
λογοτεχνικά έργα από τον Νικόλαο Πολίτη το 1880
7. Βασικά στοιχεία ενός παραμυθιού
• Φανταστικό διήγημα (αληθοφανές).
• Αόριστα πρόσωπα, αυθαίρετος τόπος και χρόνος.
• Το παραμύθι δεν έχει σκοπό διδαχής, αλλά διασκέδασης (παραμύθι ≠
μύθος).
• Συγκεκριμένα μοτίβα (π.χ. «Μια φορά κι’ έναν καιρό», «Ζήσαν αυτοί
καλά κι’ εμείς καλύτερα»).
• Συγκεκριμένοι χαρακτήρες (π.χ. καλός, κακός, η καλή νεράιδα, η κακιά
μάγισσα, ζώα ως απομηχανής θεός).
• Τιμωρία του κακού, επιβράβευση του καλού, καλό τέλος, ηθικό
δίδαγμα.
8. Κατηγορίες παραμυθιών
• Μυθικά ή ξωτικά παραμύθια: Γίγαντες, μάγισσες, δράκοι κ.λπ.
• Διηγηματικά ή κοσμικά παραμύθια: Ταξίδια, πόλεμοι, γεωργία,
κυνήγι κ.λπ.
• Θρησκευτικά ή συναξαρικά παραμύθια: Εμνευσμένα από τη γραφή
και τους βίους των αγίων του Χριστού κ.λπ.
• Ευτράπελα ή σατυρικά παραμύθια: Περιπέτειες με μαθήματα των
«κουτών», ξεγελάσματα κ.λπ.
9. Παραμύθι- Πραγματικότητα
• Αδελφοί Γκριμ: Μορφοποιούν περιστατικά βίας και σκληρότητας
εναλλάσσοντας την πλοκή με ευχάριστο περιεχόμενο, επηρεασμένοι από
την κοινωνία.
• Η ωραία κοιμωμένη
• Η κοκκινοσκουφίτσα
• Η Σταχτοπούτα
• Η μικρή γοργόνα
Παράδειγμα στο παραμύθι «οι τρεις γλώσσες»: Μιλάει για έναν
ηλικιωμένο που έχει μονάχα ένα παιδί «κουτό». Απαγωγή στην πόλη Χάμελ
και ο τίτλος εμπνευσμένος από τη χώρα της Ελβετίας που είχε ως
ομοσπονδιακές γλώσσες τη γαλλική, την ιταλική και τη ρητο-ρωμανική.
10. Τα παραμύθια σήμερα
• Χρησιμοποιούνται:
• Στο οικογενειακό περιβάλλον (αφήγηση στα παιδιά).
• Στα σχολεία (κυρίως στην προσχολική ηλικία).
• Ως επιστημονικά άρθρα για μελέτη.
• Ως λαογραφικά στοιχεία.
• Στοιχεία πολιτισμού
11. 3 από τα καλύτερα παραμύθια
Ελμέρ ο παρδαλός
ελέφαντας Αναφέρεται
στις κοινωνικές διακρίσεις
και στην ρατσιστική
διάθεση
Κοίτα ένας δράκος Μιλά για την
δύναμη της φιλίας
Η Μέλπω η μοναδική
Αναφέρεται στην διαφορετικότητα
12. Τα παραμύθια γράφονται για να κοιμούνται τα παιδιά, αλλά και για να ξυπνάνε οι
ενήλικες.
Χανς Κρίστιαν Άντερσεν
Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας!
