1. แนวทางการวินิจฉัย การปฐมพยาบาล และการดูแลรักษา
ภาวะเปนพิษจากพาราควอท
PARAQUAT POISONING
a practical guide to diagnosis, first aid and
hospital treatment
0

2. คํานิยม
หนังสือคูมือแนวทางการวินจฉัย การปฐมพยาบาล และการดูแลรักษา ภาวะเปนพิษจาก
ิ
"พาราควอท" เลมนี้ ทางบริษัท ซินเจนทา ครอป โปรเทคชั่น จํากัด ไดจัดทําขึ้นเพื่อมอบใหแก
ทางโรงพยาบาล หนวยงาน นายแพทย หรือผูที่เกี่ยวของตลอดจนผูที่มีความสนใจทัวไป เพื่อใหเกิด
่
ประโยชนตอการรักษาพยาบาลผูปวย ขอความสวนใหญในหนังสือเลมนี้ไดแปลและเรียบเรียงจาก
หนังสือ PARAQUAT POISONING a practical guide to diagnosis, first aid and hospital treatment
ฉบับลาสุด ป ค.ศ 2003 ของบริษัท ซินเจนทา ครอป โปรเทคชั่น จํากัด
บริษัทฯ ขอขอบพระคุณ นายแพทย วินย วนานุกูล และ ดร.อํานวย ถิฐาพันธ
ั
ที่ไดกรุณาชวยแปล ตรวจทานและแกไข เพิ่มเติม เพื่อใหหนังสือเลมนีมความสมบูรณยิ่งขึ้น
้ ี
บริษัทฯ ขอขอบพระคุณ นายแพทย สมิง เกาเจริญ นายแพทย วินัย วนานุกูล แพทยหญิง
สุดา วรรณประสาท นายแพทย สัมมนต โฉมฉาย แพทยหญิง จุฬธิดา โฉมฉาย นายแพทย
ธีระ กลลดาเรืองไกร และนายแพทย สุชัย สุเทพารักษ ทีไดใหเกียรติแกทางบริษัทฯ โดยอนุญาตให
่
นําชื่อ และสถานที่ทํางานของทานมาลงไวในหนังสือเลมนี้ เพื่อการติดตอขอคําแนะนํา
และรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับการรักษาผูปวย

ทายที่สุดบริษทฯ ขอขอบพระคุณ กรมวิชาการเกษตร ทีไดกรุณารวบรวมรายชื่อทางการคา
ั ่
ของสารกําจัดวัชพืช พาราควอท ที่ไดรับการขึ้นทะเบียนวัตถุมพษ เพื่อนํามาใชประกอบใน
ี ิ
รายละเอียดของหนังสือเลมนี้
1

3. สารบัญ
คํานิยม 1
บทนํา 3
การรักษาภาวะเปนพิษจากการกินพาราควอท 4
การวินจฉัย
ิ 4
การปฐมพยาบาลเบื้องตน 4
การดูแลรักษาผูปวยเบื้องตนในโรงพยาบาล
 5
การใชการตรวจทางหองปฏิบัติการเพื่อการวินิจฉัย 6
ลักษณะทางคลินก ิ 6
การดูแลรักษาแบบประคับประคอง 7
ผังงานแนวทางการดูแลรักษาภาวะเปนพิษจากพาราควอทระยะแรก 9
การไดรับสัมผัสพาราควอททางอื่น
ผิวหนัง 10
ตา 11
การสูดดม 12
ขอมูลพื้นฐาน 13
กลไกการเกิดพิษ 14
ขบวนการทางชีวเคมีของภาวะเปนพิษจากพาราควอท 15
การรักษาอื่นทีอาจไดประโยชน
่
การเพิ่มการกําจัดพาราควอทออกจากรางกาย 16
การปองกันและรักษาภาวะพังผืดในปอด (Pulmonary fibrosis) 17
เทคนิคการวิเคราะห
การวิเคราะหเชิงคุณภาพเพือยืนยันการวินจฉัย
่ ิ 20
การวิเคราะหสารพาราควอทเชิงปริมาณ 21
ความสัมพันธระหวางระดับพาราควอทในพลาสมากับโอกาสรอดชีวิตของผูปวย 22
บรรณานุกรม 24
รายละเอียดเพิมเติม
่ 25
รายชื่อทางการคาสารกําจัดวัชพืชพาราควอท 27
รายชื่อโรงพยาบาลที่ไดรบการสนับสนุน Fuller's Earth
ั 29
2

4. บทนํา
พาราควอท เปนสารกําจัดวัชพืชที่มีประสิทธิภาพสูงและปลอดภัยเมื่อ ใชตามคําแนะนํา
ที่ติดอยูบนฉลาก แตการไดรบสารพาราควอทในขนาดทีเ่ ปนพิษมีโอกาสเสียชีวตไดสง แมจะได
ั ิ ู
รับการรักษาอยางเต็มที่ ซึ่งสวนใหญมักจะเปนกรณีที่มจุดประสงคเพื่อทํารายตัวเอง การวินิจฉัย
ี
ภาวะสัมผัสถูกพาราควอทตังแตระยะแรก และการรักษาเพื่อลดการปนเปอนของพาราควอท
้
เขาสูรางกายแตเนิ่นๆ จึงเปนสวนสําคัญของการรักษา
ในชวงหลายปมานี้ มีความกาวหนาเพียงเล็กนอยในการดูแลรักษาผูปวยที่มภาวะเปนพิษ
ี
จากพาราควอท หนังสือคูมือเลมนี้เขียนในแนวทางที่ใหความสําคัญกับการวินิจฉัยแตเนิ่นๆ
และการดูแลรักษาผูปวยในระยะแรกเปนหลัก และไดรวบรวมกลไกการเกิดพิษของพาราควอท
รวมทั้งผังงานแนวทางการดูแลรักษา เพื่อชวยใหแพทยวางแผนการรักษาตั้งแตระยะแรก ตลอด
จนวิธีการตรวจทางหองปฏิบัติการใหมๆ ดวย หนังสือคูมือเลมนี้เปนผลงาน รวมระหวาง บุคลากร

ของ Health Assessments and Environmental Safety Department บริษท ซินเจนทา ครอป
ั
โปรเทคชั่น จํากัดและ Medical Toxicology Unit, Guy’s & St Thomas’ Hospital NHS Trust,
กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร
หนังสือคูมือเลมนี้มีเปาหมายที่จะนําเสนอแนวทางการรักษาภาวะเปนพิษจากพาราควอทที่
เหมาะสมและดีที่สุดในปจจุบัน อยางไรก็ตามคงตองตระหนักถึงดานความพรอมของการรักษา
ซึ่งมีความแตกตางกันอยางมากในแตละประเทศ และสถานพยาบาลแตละแหง แพทยควรเขาใจและ
ทราบถึงขีดความสามารถของเวชปฏิบัติและความพรอมของการตรวจทางหองปฏิบัติการของทองที่
นั้นๆเพื่อนําไปประยุกตใชตอไป
คําเตือน
แมวาคณะผูนพนธหนังสือเลมนี้ไดเขียนคําแนะนําบนพืนฐานของความซื่อสัตยแหง
 ิ ้
วิชาชีพ และความรูที่มีหลักฐานและทันสมัยที่สุดที่มีอยูในขณะเวลาที่จัดพิมพหนังสือเลมนี้

แตไมสามารถรับรองหรือไมไดหมายความวาคําแนะนําทังหมดในหนังสือเลมนี้จะถูกตองทั้งหมด
้
นอกจากนี้ความสําเร็จในการรักษาใดๆ ยังขึนกับปจจัยอื่นๆ ที่นอกเหนือความควบคุมของผูนิพนธ
้
เชน สภาพรางกายโดยทั่วไปของผูปวย ระยะเวลาตั้งแตกนสารพาราควอทจนถึงเริ่มการรักษา
ิ
และปริมาณของผลิตภัณฑทกินเขาไป เปนตน
ี่
3

5. การรักษาภาวะเปนพิษจากการกินพาราควอท
การวินิจฉัย
• การวินจฉัยจะตองทําทันที พรอมกับการใหการปฐมพยาบาลโดยไมรอชา
ิ
• การวินจฉัยภาวะเปนพิษจากพาราควอท ทําไดโดยอาศัยขอมูลตอไปนี้
ิ
1. ประวัตของการกินพาราควอท ทั้งจากผูปวยเองหรือผูพบเห็น
ิ
2. หลักฐานรองรอยของการกินพาราควอท เชน จดหมายลาตาย ขวดผลิตภัณฑเปลา
สวนที่กินเหลือ สี หรือ กลิ่น
3. อาการแสดงทางคลินิก โดยเฉพาะอาการอาเจียนทีหยุดยาก มีแผลหรือการอักเสบ
่
ของเยื่อบุชองปาก (ซึ่งจะพบไดหลังกินไปหลายชั่วโมงแลว)
ประวัติการกินสารกําจัดวัชพืชที่เปนสีน้ําเงิน-เขียว แลวมีอาเจียนอยางมากเปนสีน้ําเงิน-
เขียว (หรือการไดนําลางกระเพาะเปนสีนาเงิน-เขียว) รวมกับมีอาการเจ็บปากและคอถือเปนขอมูล
้ ้ํ
ที่สาคัญในการวินิจฉัยภาวะการกินพาราควอท
ํ
• การกินพาราควอทในภาวะตอไปนี้มักไมทาใหเกิดเปนภาวะพิษที่รนแรง
ํ ุ
1. กินพืชที่ถกพนดวยพาราควอทมากอน
ู
2. กินดินที่ถกพนดวยพาราควอทมากอน
ู
3. กินพาราควอทชนิดเจือจางซึ่งใชสําหรับฉีดพนเพื่อกําจัดวัชพืช
การปฐมพยาบาลเบื้องตน
• ถาผูปวยไมไดกําลังอาเจียนอยูขณะนั้น พิจารณาใหกินสารอยางใดอยางหนึ่งตอไปนี้ คือ
1. ผงถานกัมมันต (activated charcoal) ในขนาด
100 กรัม สําหรับผูใหญ
2 กรัม/กิโลกรัม ของน้ําหนักตัว สําหรับเด็ก
2. สารละลายดินเหนียว 15% Fuller’s Earth ในขนาด
1 ลิตร สําหรับผูใหญ
15 มิลลิลิตร/กิโลกรัม ของน้ําหนักตัว สําหรับเด็ก
สามารถเตรียมสารละลายนี้ไดโดย ผสมผงดินเหนียว Fuller’s Earth 2 1/2 กระปอง
(แตละกระปองมี 60 กรัม) ละลายในน้ํา 1 ลิตร
4

6. • ควรใหยาระบาย (หลังจากใหผงถานกัมมันต หรือ Fuller’s Earth) เชน mannitol หรือ
magnesium sulphate
• ถาคาดวาผูปวยกินสารในปริมาณมากพอทีอาจจะทําใหเกิดอันตรายได ควรพิจารณาสงผูปวย
่
ไปยังโรงพยาบาลหลังจากการปฐมพยาบาลโดยเร็ว
(ผงดินเหนียว Fuller’s Earth สามารถติดตอขอรับไดจากบริษัทซินเจนทา ครอป โปรเทคชั่น
จํากัด หรือในกรณีฉุกเฉินสามารถยืมไดจากโรงพยาบาลใกลเคียงที่มรายชื่ออยูในทายหนังสือเลมนี้)
ี
การดูแลรักษาผูปวยเบื้องตนในโรงพยาบาล
• ดูแลเรื่องทางเดินหายใจ การหายใจ และการไหลเวียนโลหิต
• ควบคุมอาการอาเจียนดวย
1. ยาตานเซอโรโตนิน3 (5HT3 antagonists) เชน ondansetron 8 มิลลิกรัมในผูใหญ หรือ
5 มิลลิกรัม/ตารางเมตรของพื้นที่ผิวกาย ในเด็ก โดยฉีดเขาหลอดเลือดชาๆ หรือผสมน้ําเกลือหยด
เขาหลอดเลือดในเวลามากกวา 15 นาที หรือ
2. ยาแกอาเจียนกลุม Phenothiazine เชน prochlorperazine ควรหลีกเลี่ยงยากลุมตาน
โดพามีน (Dopamine antagonists) เชน metoclopramide เพราะยากลุมนี้อาจจะทําใหการใชยา
dopamine เพื่อสงวนการไหลเวียนเลือดของไตไมไดผลดีเทาที่ควร
• ใหสารดูดซับพาราควอทอยางใดอยางหนึง คือ ่
1. ผงถานกัมมันต (activated charcoal) หรือ
2. สารละลายดินเหนียว Fuller’s Earth
ขอสังเกต: การใสสายลางกระเพาะโดยไมไดใหสารดูดซับดังกลาวขางตนนั้น
ไมไดประโยชนในทางคลินก ิ
• ใหยาระบาย เชน mannitol หรือ magnesium sulphate
• ควรใหความสําคัญกับการใหสารน้ําแกผปวยอยางเพียงพอ เพื่อใหไตซึ่งเปนอวัยวะหลัก
ู
ในการกําจัดพาราควอทออกจากรางกายสามารถทํางานไดเต็มประสิทธิภาพ แตก็ตองระวัง
ภาวะน้ําเกิน (volume overload) และความไมสมดุลของสารอิเล็กโตรไลท (electrolyte imbalance)
ซึ่งอาจจะเกิดขึ้นในขณะเดียวกันได
ขอสังเกต: ไมควรใหออกซิเจน นอกเสียจากวาผูปวยมีภาวะออกซิเจนต่ําที่รุนแรง
5

7. การใชการตรวจทางหองปฏิบัติการเพื่อการวินิจฉัย
• การตรวจเชิงคุณภาพเพื่อยืนยันวาผูปวยกินพาราควอทในปริมาณที่มีความสําคัญ
- Urine spot test ควรนําปสสาวะมาตรวจหาพาราควอททันทีโดยใชดางและโซเดียม
ไดไทโอไนท (sodium dithionite)
สารเคมีทั้งสองชนิดไดมการจัดเตรียมเปนชุดตรวจสอบซึ่งติดตอขอไดจาก บริษัทซินเจนทา
ี
ครอป โปรเทคชั่น จํากัด
- ถาผลเปนลบ ควรตรวจซ้ําอีกครั้งหนึ่งที่เวลา 6 ชั่วโมงหลังจากกิน และถายังใหผลลบอีก
แสดงวามีโอกาสนอยที่จะเกิดภาวะเปนพิษที่รุนแรง
• การตรวจหาระดับพาราควอทในเลือด จะชวยทํานายความรุนแรงและพยากรณโรคได
(ควรเจาะเลือดตรวจหลังกิน 4 ชั่วโมง ตัวอยางเลือดควรจะเก็บในหลอดพลาสติก ไมควรเก็บ
ตัวอยางเลือดในหลอดแกว)
• การตรวจหาระดับพาราควอทในเลือดควรใชพลาสมามากกวาใชซีรั่ม เพราะระดับ
ความเขมขนของพาราควอทในซีรั่ม จะต่ําเพียง 1/3 ของระดับความเขมขนในพลาสมา แตใน
กรณีที่มีผลการตรวจระดับความเขมขนพาราควอทในซีรมเทานั้น การแปลผลโดยเทียบกับ
ั่
เสนรอดชีวิตในแผนภูมิที่อยูทายเลม จะตองแปลดวยความระมัดระวัง

• ดูรายละเอียดในบท “เทคนิคการวิเคราะห”
ลักษณะทางคลินิก (อางถึงการรายงานของ Lock และ Wilks ป คศ.2001)
• ความเปนพิษระดับออนหรือกึ่งเฉียบพลัน (Mild or subacute poisoning): เมื่อกินนอยกวา
20-30 มิลลิกรัมของ พาราควอทไอออน (paraquat ion) / น้ําหนักตัว (กิโลกรัม)
- ไมมีอาการ หรือ มีเพียงอาการอาเจียนและทองเสีย
- มีพิษตอไตและตับ นอยหรือไมมเี ลย
- ความสามารถในการใหกาซซึมผานของปอด (pulmonary diffusion capacity)
อาจจะลดลงไดในระยะแรก แตจะหายกลับเปนปกติได
• ความเปนพิษระดับปานกลาง ถึงรุนแรงและเฉียบพลัน (Moderate to severe acute
poisoning): เมื่อกินมากกวา 20-30 แตนอยกวา 40-50 มิลลิกรัมของ พาราควอทไอออน/ น้ําหนักตัว
(กิโลกรัม)
6

8. ระยะเวลาที่เกิดอาการ อาการ
- ทันทีหลังกิน: อาเจียน
- เปนชัวโมงหลังกิน:
่ ถายเหลว ปวดทอง เจ็บในปากและมีแผลในปากและคอ
- 1-4 วันหลังกิน: ไตวาย ตับอักเสบ ความดันโลหิตต่ํา และชีพจรเร็ว
-1-2 สัปดาหหลังกิน: ไอ ไอเปนเลือด มีน้ําในเยื้อหุมปอด (pleural effusion)
มีพังผืดในปอด (lung fibrosis) และการทํางานของปอดลดลง
ผูปวยยังมีโอกาสรอดชีวิต แตผูปวยสวนใหญเสียชีวิตภายใน 2-3 สัปดาหเนื่องจากการหายใจ
ลมเหลว
• ความเปนพิษระดับเร็วราย (Fulminant): เมื่อกินมากกวา 40-50 มิลลิกรัมของ
พาราควอทไอออน/ น้ําหนักตัว (กิโลกรัม)
ระยะเวลาที่เกิดอาการ อาการ
- เกิดขึ้นทันที: อาเจียน
- เปนชั่วโมง - หลายวัน: ทองเสีย ปวดทอง ไตวายและตับวาย มีแผลใน
ระบบทางเดินอาหาร ตับออนอักเสบ กลามเนื้อ
หัวใจอักเสบ ความดันโลหิตต่ํา (refractory
hypotension) หมดสติ (coma) และชัก
(convulsion)
ผูปวยเสียชีวตจากภาวะช็อคจากหัวใจ (cardiogenic shock) และ อวัยวะหลายระบบลมเหลว
ิ
(multi-organ failure) ภายใน 1-4 วัน
การดูแลรักษาแบบประคับประคอง (ดูผังงานแนวทางการรักษาประกอบ)
การดูแลรักษาในระยะแรก
- สารน้ํา (IV fluids) เนื่องจากพาราควอทถูกขับออกทางไตเปนหลัก การรักษา
ประคับประคองใหไตทํางานไดอยางเต็มที่จึงมีความสําคัญ แตจะตองเฝาติดตามดูปริมาณปสสาวะ
และประเมินการทํางานของไตอยางใกลชิด
- ยาแกปวด เนื่องจากพาราควอททําใหเยือบุทางเดินอาหารไหม (corrosive effects)
่
ผูปวยจะเจ็บปากจากการมีแผลในชองปาก ปวดทองจากการมีแผลที่หลอดอาหารหรือกระเพาะอาหาร
จึงอาจจะตองพิจารณาใหยาแกปวดที่มฤทธิ์สูง เชน ยากลุม opiate
ี
- ดูแลชองปากจากการที่มีแผลและการอักเสบ
- ถาสงสัยวาผูปวยอาจจะมีอนตรายที่รุนแรงในชองปากหรือหลอดอาหาร
ั
(เชนมีอาการกลืนลําบากหรือกลืนน้ํา ลายเจ็บ) ควรใหงดอาหารและน้ําทางปากไวกอน
7

9. - หลีกเลี่ยงการใหออกซิเจน นอกเสียจากวามีภาวะขาดออกซิเจน (hypoxia) ที่รุนแรง
เพราะออกซิเจนสงเสริมใหเกิดภาวะเปนพิษจากพาราควอท
การดูแลรักษาในระยะตอไป
- ยาแกปวด
- ยาปฏิชีวนะ ถามีภาวะติดเชือแทรกซอน
้
- ฟอกเลือด ดวยวิธี hemodialysis หรือ hemofiltration ถาการทํางานของไตลดลงมาก
จนมีขอบงชี้

- การรักษาเพื่อบรรเทาความไมสบาย (palliative treatment) มีความสําคัญอยางยิ่ง
โดยเฉพาะผูปวยที่มีพยากรณโรคไมดี
- การรักษาที่จําเพาะอื่นๆ ควรพิจารณาตามความเหมาะสมเปนรายๆ
(ดูไดจากบทการรักษาอื่นที่อาจจะมีประโยชน และขอคําแนะนําจากศูนยพิษวิทยา)
8

10. ผังงานแนวทางการดูแลรักษาภาวะเปนพิษจากพาราควอทระยะแรก
(Flowchart for the early management of paraquat poisoning)
9

11. การไดรับสัมผัสพาราควอททางอื่น
ผิวหนัง
• ถาใชผลิตภัณฑพาราควอทตามวิธีที่แนะนํา และมีการปฏิบัติตามวิธีการใชที่ถูกตอง
มีโอกาสเกิดอันตรายตอผิวหนังนอย เพราะผิวหนังปกติจะเปนตัวกีดขวางการดูดซึมของ
พาราควอทเขาสูรางกาย

• ภาวะเปนพิษเฉพาะที่
- สารพาราควอทเขมขน ( เชน “กรัมม็อกโซน”) อาจจะมีผลใหเกิดการระคายเคือง
ผิวหนัง เกิดตุมพอง และแผลไหมลึกตลอดชั้นผิวหนัง (full thickness burn) ไดภายใน 1-3 วัน

หลังไดรับการสัมผัส
- หากสัมผัสถูกสารพาราควอทที่เจือจางแลวในชวงเวลาสั้นๆ อาจจะทําใหเกิด
รอยแดง (erythema)
- ถาเล็บสัมผัสถูกสารพาราควอทเขมขน อาจทําใหสีเล็บเปลี่ยน (เชนเปนจุดขาว)
หรือเล็บลอกหลุดออกได แตเล็บจะงอกกลับขึ้นเปนปกติ
• ภาวะเปนพิษทั่วรางกาย (systemic toxicity) เกิดไดยาก แตสามารถเกิดขึ้นไดในภาวะ
ตอไปนี้
- สัมผัสเปนเวลานาน เชน
ไมลางทําความสะอาดรางกายสวนที่ถูกสารพาราควอทเขมขนกระเด็นใส
แบกเครื่องพนสารพาราควอทที่รั่วซึม
สวมใสเสื้อผาที่ชุมขณะพนพาราควอท
- สัมผัสทางถุงอัณฑะ (scrotum) หรือ ฝเย็บ(perineum) ในพื้นที่กวาง
- ผิวหนังมีแผลหรือรอยแยก และสัมผัสสารปริมาณมาก
- สัมผัสสารพาราควอทเขมขนในพืนที่ผิวทีมาก แมวาจะไดรับการลาง
้ ่
การปองกันและการรักษา
- ลดการปนเปอนใหเร็วที่สุด โดยการถอดเครื่องนุงหมที่ปนเปอน และลางผิวหนังดวยสบู
และน้ําจํานวนมาก ระวังอยาใหมการถลอกของผิวหนัง
ี
- ถาสัมผัสถูกสารพาราควอทเขมขน ควรดูแลรักษาผิวหนังตามอาการ และติดตามดูทกวัน ุ
(ตุมพุพองหรือแผลไหมอาจจะเกิดหลังสัมผัส 1-3 วัน)
10

12. - ถาสงสัยวาจะมีภาวะเปนพิษทั่วรางกาย ควรสงปสสาวะตรวจหาพาราควอท แตเนื่องจากวา
ไมมีขอมูลเพียงพอที่จะบอกวาระดับสูงสุดในเลือดจากการสัมผัสทางผิวหนังเกิดขึนเมื่อใดจึงอนุมาณวา
้
ถาการตรวจปสสาวะใหผลลบในชวง 24 ชั่วโมงแลว อาจไมตองกังวลวาจะเกิดภาวะ เปนพิษทัวรางกาย
 ่
แตถาการตรวจปสสาวะใหผลบวก หรือมีขอใหสงสัยวาอาจจะเกิดภาวะเปนพิษ ทั่วรางกาย ใหตรวจ
ระดับพาราควอทในเลือด และใหการรักษาเสมือนวามีภาวะเปนพิษทัวรางกายแลว
่
ตา
• สารพาราควอทเจือจางพรอมฉีดพน
อาจจะทําใหเกิดอาการเคืองตาชั่วคราว แตไมมีการทําลายเนื้อเยื่ออยางถาวร
• สารพาราควอทเขมขน
- อาจทําใหเกิดภาวะอักเสบทีรุนแรงของแกวตา (cornea) และเยื่อบุตา (conjunctiva)
่
ซึ่งจะเกิดในเวลามากกวา 4 ชั่วโมงหลังสัมผัส
- อาจทําใหเกิดการหลุดลอกของเยื่อบุแกวตาและเยื่อบุตา และทําใหมานตาอักเสบ

(iritis) มีผลใหเสี่ยงตอการมีการติดเชื้อแทรกซอนและเกิดแผลบนแกวตาตามมาได
- การบวมของแกวตา (corneal oedema) อาจเปนอยูนานถึง 3-4 สัปดาห
ทําใหมีอาการตามัวชั่วคราวได
การรักษา
- ควรลางตาทันทีดวยน้ําสะอาดหรือน้ําเกลือ เปนเวลาไมตากวา 15 นาที และควรตรวจ
่ํ
แกวตาดวยการยอม fluorescein
- ยาปฏิชีวนะเฉพาะที่อาจมีความจําเปน เพื่อปองกันการติดเชื้อซ้ําซอน
- ถาเปนกรณีของสารพาราควอทเขมขนกระเด็นเขาตา ควรตรวจประเมินซ้ําหลังจากสัมผัส
24 ชั่วโมง
- พิจารณาสงพบจักษุแพทย
11

13. การสูดดม
พาราควอทเปนสารที่ไมระเหย แตผลิตภัณฑพาราควอทของบริษัทซินเจนทา ที่เปนของ เหลว
ทุกสูตร จะมีการเติมสารแตงกลิ่นที่ฉน ซึ่งจะเปนสาเหตุใหเกิดความรูสกอยากอาเจียน หรือ
ุ  ึ
ปวดศีรษะได
การพนพาราควอท
- เมื่อใชตามคําแนะนําวิธีใช
ละอองของสารพาราควอทจากการฉีดพนจะมีขนาดใหญเกินกวาที่จะถูกสูดเขาไปในปอดได
- การพนพาราควอทใหเปนละอองฝอย อาจจะทําใหเกิดการระคายเคืองของทางเดินหายใจ
สวนตน แตไมมีรายงานการเกิดภาวะเปนพิษจากพาราควอทที่รุนแรงจากการสูดหายใจสารนี้เขาไป
- การระคายเคืองเฉพาะที่จมูกและคอ อาจเกิดขึ้นไดบาง และทําใหเกิดเลือดกําเดาไหล
นิ้วมือที่ปนเปอนดวยพาราควอทสูตรเขมขนหากสัมผัสถูกเยื่อบุจมูก อาจทําใหมเี ลือดออกตรงจมูกได

การรักษา
- ไมมีการรักษาจําเพาะทีจําเปนในกรณีสูดดม ไมมีความจําเปนตองตรวจหาพาราควอท
่
ในปสสาวะ เพราะปอดไมใชตําแหนงสําคัญในการดูดซึมพาราควอทเขาสูรางกาย
- รักษาเลือดกําเดาไหลเหมือนกรณีทั่วไป
12

14. ขอมูลพื้นฐาน
สารกําจัดวัชพืชพาราควอท ถูกคนพบในปพ.ศ. 2493 และมีการจําหนายผลิตภัณฑนครั้งแรก
ี้
ในปพ.ศ. 2505 ปจจุบันเปนสารกําจัดวัชพืชที่มียอดการขายสูงเปนอันดับ 2 ในโลก มีการจดทะเบียน
และใชอยางแพรหลายมากกวา 100 ประเทศทั่วโลก
พาราควอทเปนสารกําจัดวัชพืชที่ออกฤทธิ์เร็ว เปนการออกฤทธิ์เฉพาะที่เมื่อสัมผัสถูกสวน
ที่เปนสีเขียวของพืช แตจะถูกน้ําชะออกในเวลาอันสั้น และหมดฤทธิ์ (deactivated) เมื่อสัมผัสกับดิน
โดยไมมีฤทธิ์หลงเหลือเมื่ออยูในดิน การใชในภาวะปกติไมกอใหเกิดผลเสียตอสัตวปาและ
สิ่งแวดลอม การใชอยางถูกตองจะไมมีผลอันตรายตอสุขภาพของผูพนสาร

การใชสารนี้ในการเกษตรกรรมหลายๆชนิด ชวยทําใหผลิตผลทางการเกษตรเพิ่มขึน ้
ทั้งในประเทศกําลังพัฒนาและพัฒนาแลว โดยลดความจําเปนในการไถพรวนดินลงซึ่งเปนการ
สิ้นเปลืองเวลาและพลังงานมาก ทําใหสามารถปองกันการพังทลายของหนาดิน และชวยใหดิน
สามารถเก็บความชื้นไดดี
13

15. กลไกการเกิดพิษ
• เนื่องจากพาราควอทมีโครงสรางคลายสารโปลีเอมีนที่มีอยูในธรรมชาติ ซึ่งเซลลของปอด
จะเก็บกักไวในตัว พาราควอทเมื่อเขาสูรางกายจะถูกเก็บสะสมใน alveolar cell ชนิด I และ II

โดยอาศัยขบวนการลําเลียงเขาเซลล ซึ่งตองใชพลังงาน
• พาราควอทเมือสะสมอยูในเซลลของไตและปอดมากพอ จะทําใหเกิดวงจรรีดอกซ (redox
่
cycling) และมีออกซิเจนที่เปนอันตราย (toxic reactive oxygen) เกิดขึน (ดูรูป) มีผลทําให
้
มีการทําลายเนือเยื่อปอดทั้งชนิดเฉียบพลันและกึ่งเรื้อรัง (acute and subchronic) ทั้งยังทําลาย
้
เซลลทอไต (renal tubular necrosis)
• ภาวะไตวายเกิดจากพิษโดยตรงของพาราควอทที่มีตอทอไต หรือตามหลังจากภาวะช็อกได
ไตวายมักเกิดในระยะแรกของโรค เปนลักษณะที่สําคัญทางคลินกของภาวะเปนพิษจากพาราควอท
ิ
และมักจะหายกลับมาเปนปกติได การรักษาประคับประคองใหไตทํางานไดดีมความสําคัญตอการ
ี
ลดลงของระดับพาราควอทในเลือด และลดการสะสมของพาราควอทในปอด
• หลังจากไดรับพาราควอทในขนาดที่สูง จะเกิดภาวะลมเหลวของอวัยวะหลายๆระบบ(multi-
organ failure) และทําใหผูปวยเสียชีวิตอยางรวดเร็ว การไดรับพาราควอทในขนาดปานกลาง
จะเกิดการทําลายของปอดที่ดเู หมือนจะดีขนไดในชวงแรก แตจะเกิดภาวะพังผืดในปอด (lung
ึ้
fibrosis) ในระยะตอมา ลักษณะทีจะเห็นในปอดคือพบมี fibroblast เพิมจํานวน และพัฒนาอยาง
่ ่
รวดเร็ว ทําใหเสียโครงสรางของเนื้อเยื่อปอดปกติไปและขัดขวางตอการแลกเปลี่ยนกาซของ
ปอดตามปกติ การขาดสาร surfactant และปฏิกิริยาอักเสบมีผลทําใหความรุนแรงมากขึ้น
14

16. ขบวนการทางชีวเคมีของภาวะเปนพิษจากพาราควอท
(The Biochemical Pathway of Paraquat Toxicity)
15

17. การรักษาอื่นที่อาจไดประโยชน
การเพิ่มการกําจัดพาราควอทออกจากรางกาย
• การฟอกเลือดดวย peritoneal dialysis หรือ hemodialysis อาจจะมีความจําเปนในผูปวย
เปนพิษจากพาราควอทที่มีภาวะไตวาย แตไมมประสิทธิภาพเพียงพอในการเพิ่มการกําจัด
ี
พาราควอทออกจากรางกาย
• การกําซาบเลือด (Hemoperfusion) เปนวิธีทเี่ ชื่อวาสามารถใชรักษาภาวะเปนพิษจาก
พาราควอทไดมาหลายป แตการศึกษาทีแสดงถึงประสิทธิภาพของการรักษาดวยวิธีนจนถึงในปจจุบัน
่ ี้
ก็ยังไมมีชดเจน ถึงแมวาตัวกรองที่เปนผงถานกัมมันต (charcoal column) มีประสิทธิภาพสูงในการ
ั
ดูดซับเอาสารพาราควอทออกจากเลือด แตปริมาณพาราควอทในเลือดมักเปนสวนนอย เนื่องจาก
พาราควอทจะกระจายจากเลือดเขาสูเนื้อเยือตางๆไดอยางรวดเร็ว ในขณะที่พาราควอทในเนื้อเยื่อกลับ
่
สูกระแสเลือดในอัตราที่ชา
การใชวิธีการกําซาบเลือดเพื่อรักษาภาวะเปนพิษจากพาราควอท มีขอพิจารณาดังนี้
1. ผูปวยที่กนพาราควอทในปริมาณที่เกือบจะเปนขนาดที่ทําใหเสียชีวิตได (borderline lethal
ิ
dose) หรือมีระดับพาราควอทในเลือดอยูระหวางชวงที่มโอกาสรอดชีวตระหวาง รอยละ 20-70 และ
ี ิ
มาถึงโรงพยาบาลภายใน 2-3 ชั่วโมงหลังกิน (อาจจะขยายไดถึงนอยกวา 6-10 ชั่วโมง) อาจจะได
ประโยชนจากการรักษาดวยวิธีนี้ เนื่องจากพาราควอทยังไมไดเขาไปสะสมอยูใน เนื้อเยื่ออื่น
โดยเฉพาะปอดมากจนเปนอันตราย และการเอาพาราควอทออกจากรางกายแม ในอัตราสวนที่
ไมมากก็อาจจะมีผลตออัตราการรอดชีวิตได
2. ผูปวยที่กนพาราควอทในขนาดสูงเปนหลายเทาตัวของขนาดที่ทําใหเสียชีวิตหรือมีระดับ
ิ
สารอยูในชวงที่มพยากรณโรคไมดีคือมีอัตราการรอดชีวิตต่ํา อาจจะไมไดประโยชนจากการรักษา
ี
ดวยวิธการกําซาบเลือด (Hampson และ Pond, 1988.)
ี
3. การรักษาโดยทําการกําซาบเลือดตอเนื่องหลายๆรอบนั้น อาจไมสามารถทําใหผูปวย
รอดชีวตได แตจะยืดชีวตใหยาวขึ้นพอที่จะเปดโอกาสใหใชการรักษาวิธีอื่นเชนการ
ิ ิ
ปลูกถายปอดรวมดวย (Suzuki และคณะ.,1993)
16

18. การปองกันและรักษาภาวะพังผืดในปอด (Pulmonary fibrosis)
ผูปวยเปนพิษจากพาราควอทที่รุนแรงปานกลางมักไมเสียชีวิตจากภาวะลมเหลวของหลายๆ
อวัยวะ (multi-organ failure) ตั้งแตชวงแรก แตมักจะเกิดภาวะพังผืดในปอด (pulmonary fibrosis)
ซึ่งจะนําไปสูการหายใจลมเหลว และเสียชีวิตภายใน 2-3 สัปดาห มีการศึกษาโดยใชวธการรักษา
 ิี
แบบตางๆ เพือปองกันภาวะพังผืดในปอด โดยวิธีตางๆดังนี้
่
• การรักษาดวยยา cyclophosphamide รวมกับ corticosteroid
ปจจุบันมีหลายการศึกษาที่ใหความสนใจกับการรักษาภาวะเปนพิษจากพาราควอทโดยใชยา
cyclophosphamide รวมกับ corticosteroid ไดแก
- ในป พ.ศ. 2529 Addo และ Poon-King ไดรายงานการศึกษาผูปวยเปนพิษจาก
พาราควอทโดยใช cyclophosphamide (5 มิลลิกรัม/กิโลกรัม/วัน, สูงสุดไมเกิน 4 กรัม) รวมกับ
dexamethasone (8 มิลลิกรัม ทุก 8 ชั่วโมง เปนเวลามากกวา 2 สัปดาห) ในผูปวย 72 ราย พบวา มีอัตรา
การรอดชีวิตรอยละ 72 แตในการศึกษานีมีการตรวจหาระดับพาราควอทในเลือดของผูปวยเพียง 25 ราย
้
โดยที่ผูปวย 7 รายที่รอดชีวิตไมพบพาราควอทในเลือด สวนผูปวยอีก 18 รายที่ตรวจพบพาราควอท

ในเลือด ผูที่มระดับพาราควอทต่ําที่สุด 6 รายสุดทายเทานั้นที่รอดชีวิต
ี
- ในป พ.ศ. 2542 Lin และคณะรายงานการศึกษาที่เปน prospective randomized
โดยใชการ pulse therapy ดวย cyclophosphamide (1 กรัม/วัน มากกวา 2 วัน) รวมกับ
methylprednisolone (1 กรัม/วัน มากกวา 3 วัน) มีผูปวยรวม 142 ราย โดยที่รอยละ 50 (71 ราย)

จัดอยูในกลุมที่มีความเปนพิษระดับเร็วราย (fulminant poisoning) และเสียชีวิตภายใน 1 สัปดาห

การรักษาดวย cyclophosphamide รวมกับ methylprednisolone ไมทําใหอัตราการรอดชีวิตแตกตาง
อยางมีนัยสําคัญเมื่อเทียบกับกลุมควบคุม แตกลุมที่เหลือซึ่งจัดเปนกลุมที่มีความเปนพิษระดับ
ปานกลางถึงรุนแรงนั้น (moderate to severe poisoning) ผูปวยที่ไดรับการรักษาดวยวิธีนี้มีอัตรา
การรอดชีวิตรอยละ72 (18/22 ราย) ซึ่งสูงกวากลุมควบคุมที่มีอัตราการรอดชีวิตเพียงรอยละ43
(8/28 ราย) แตการศึกษานี้ไมไดวดระดับพาราควอทในเลือด ใชการตรวจปสสาวะดวย dithionite
ั
ซึ่งผูศึกษาอางวาความรุนแรงของโรคในผูปวยทั้ง 2 กลุมไมแตกตางกัน
- แตกมการศึกษาที่ไมสนับสนุนประสิทธิภาพของการรักษาดวย cyclophosphamide
็ ี
รวมกับ dexamethasone เชนกัน ป พ.ศ. 2535 Perriens และคณะไดรายงานวาไมพบความแตกตาง
ของอัตราการเสียชีวิตระหวางผูปวยกลุมควบคุมจํานวน 14 รายที่ไดรับการรักษาแบบมาตรฐาน
กับผูปวยกลุมที่ไดรับการรักษาดวยยาคูนี้ในขนาดสูงจํานวน 33 ราย ประโยชนจากการรักษา ดวยยา
cyclophosphamide รวมกับ corticosteroid จึงยังไมมีขอสรุปที่ชัดเจนในขณะนี้
17

19. • วิธีรังสีรักษา (Radiotherapy)
เซลลสรางเสนใย (fibroblast) ในปอดเปนเซลลที่ไวตอแสงกัมมันตภาพรังสีมาก การฉายแสง
เชื่อวาจะลดจํานวนของ fibroblast ลง และทําให fibrosis ในปอดลดลง แตยังไมมหลักฐานที่ชัดเจน
ี
วาการรักษาดวยวิธีนี้ชวยเพิมอัตราการรอดชีวิต
 ่
• การปลูกถายปอด(Lung transplantation)
แมวาจะมีการปลูกถายปอดใหแกผูปวยเปนพิษจากพาราควอทแลวหลายราย แตที่รายงานถึงความสําเร็จ

มีเพียงรายเดียว (Walder และคณะ, 1997) การปลูกถายปอดแกผูปวยไดทําหลังจากไดรับการรักษา

ประคับประคองดวยเครื่องชวยหายใจประมาณ 5 สัปดาห กอนที่จะไดรับปอดมาปลูกถาย ระหวางนั้น
มีการฟอกเลือด จนกระทั่งตรวจหาพาราควอทไมพบทั้งในเลือดและน้าฟอกเลือด (dialysate)
ํ
• ยาอื่นๆ
มีการศึกษาทดลองใชยาหลายชนิดในการรักษาภาวะพิษจากพาราควอท มีเพียงบางรายงานเทานั้น
ที่ไดทําการศึกษาในคน แตสวนใหญเปนเพียงรายงานผูปวยรายเดียวหรือจํานวนนอย
 
(รายละเอียดอานไดในรายงานของ Lock และ Wilks, 2001)
ยาที่มีการใชทางคลินิกมีดงตอไปนี้
ั
- Antioxidants (ไวตามิน C และ E) และ superoxide dismutase
เพื่อลดความเปนพิษจากอนุมูลอิสระ (free radicals)
- N-acetylcysteine เพื่อเพิ่มสาร glutathione ในเซลล
- Desferrioxamine เพื่อจับเหล็กซึงเปนตัวเรงปฏิกิริยาที่ทําใหเกิดอนุมลไฮดรอกซิล (hydroxyl
่ ู
radicals)
- Propanolol เพื่อขัดขวางการเก็บพาราควอทเขาไวในในปอด
- การดมกาซ nitric oxide เพื่อชวยทําใหการแลกเปลี่ยนกาซในปอดดีขึ้น
18

20. เทคนิคการวิเคราะห
1. การวิเคราะหเชิงคุณภาพเพื่อยืนยันการวินิจฉัย
1.1 การทดสอบในหลอดทดลอง
• สามารถทดสอบหาสารพาราควอทจากปสสาวะหรือน้ําจากกระเพาะอาหาร
โดยใชวิธีทดสอบซึ่งอาศัยการเกิดอนุมูลสีฟาจากปฏิกิริยารีดักชัน (reduction)

ของอิออนบวกของสารพาราควอท ในสภาวะที่มดางและโซเดียม ไดไทโอไนท (sodium
ี
dithionite)
• เติมดาง เชน โซเดียม ไฮดรอกไซด (sodium hydroxide)
ลงในปสสาวะหรือน้ําจากกระเพาะอาหาร 10 มิลลิลิตร จนกระทั่งคาพีเอช (pH) สูงกวา 9
(สามารถใชโซเดียม ไบคารบอเนต (sodium bicarbonate) ประมาณครึ่งถึงหนึ่งชอนชา
แทนได)
• เติมโซเดียม ไดไทโอไนท หนึ่งชอนพาย (spatula)
ลงในปสสาวะหรือน้ําจากกระเพาะอาหารที่ทําใหเปนดางแลว
หมายเหตุ โซเดียม ไดไทโอไนท
เมื่อเปดใชแลวจะเสื่อมสภาพไดเมื่อสัมผัสกับอากาศและความชื้น
ผูใชจึงควรทําใหแนใจวาสารดังกลาวยังมีประสิทธิภาพอยูโดยการทดสอบกับ
ตัวอยางที่มีสารพาราควอทอยู โซเดียม ไดไทโอไนททอยูในถุงฟอยล
ี่
ที่มากับชุดทดสอบ หากยังมิไดเปดใชจะมีอายุการใชงานอยางนอย 10 ป
• สังเกตหลอดทดลองจากดานบนโดยใชฉากหลังสีขาว หากสารละลายมี สีฟาหรือเขียว
แสดงถึงการมีสารพาราควอทและเปนการยืนยันการวินจฉัย หากมีสารพาราควอท
ิ
ในความเขมขนที่สูง สารละลายอาจมีสีดํา จึงควรทําการทดสอบซ้ําโดยใชตวอยางั
ที่เจือจางลง
• วิธการนี้สามารถใชตรวจหาสารพาราควอทในปสสาวะได เมื่อมีความเขมขนต่ําจนถึง
ี
2 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร และยังสามารถใชเปนการวิเคราะหแบบกึ่งปริมาณได
หากเตรียมสารมาตรฐานในปสสาวะเพื่อเปรียบเทียบ (Widdop 1976; Berry and Grove,
1971)
19

21. 1.2 การสกัดดวยเทคนิค solid phase extraction
สามารถทดสอบหาสารพาราควอทจากปสสาวะ ซีรั่ม (serum) หรือ พลาสมา (plasma) ได
โดยอาศัยการเกิดปฏิกิริยารีดกชันบน solid phase extraction cartridge (Woollen and Mahler 1987)
ั
การทดสอบที่มีความไวมากขึ้นนี้ สามารถทําไดโดยใชสารที่มากับชุดทดสอบ ตามรายละเอียด
ดานลางนี้
เนื่องจากพลาสมาอาจทําให cartridge อุดตันได ดังนั้นหากสามารถกรองพลาสมากอน
ไดจะเปนการดี ตัวอยางเชน การกรองผานตัวกรอง (PVDF หรือ nitrocellulose) ขนาด 0.45
ไมโครเมตร กอนที่จะนํามาทําการทดสอบ สวนซีรั่มไมจาเปนตองผานการกรองกอนยกเวนในกรณี
ํ
ที่ขุนมาก
• ผสมโซเดียม ไบคารบอเนต และ โซเดียม ไดไทโอไนท อยางละประมาณ 1 กรัม
ลงในน้ํา 10 มิลลิลิตร แลวตั้งทิ้งไว
• หากใชปสสาวะ ใหทําใหเปนดางโดยการเติมโซเดียม ไบคารบอเนตประมาณ 0.5 กรัม
ลงในปสสาวะ 5 มิลลิลิตร
• ใสพลาสมา ซีรั่ม หรือ ปสสาวะที่ทําใหเปนดางแลว 2 มิลลิลิตร ลงใน 1 มิลลิลิตร/100
มิลลิกรัม silica SPE cartridge ตั้งทิ้งไวใหของเหลวไหลผานเขาไปดานใน (cartridge
ที่แนะนําใหใช คือ Bakerbond Cat No 7086-01 หรืออาจใช Varian Bond-Elut 14102010
แทนได)
• ใชหลอดฉีดยาใสเขาไปทางดานบนของ cartridge โดยอาศัย adapter แลวกดหลอดฉีดยา
เบาๆ เพื่อใหแรงดันทําใหสารตัวอยางที่เหลือทั้งหมดไหลผาน cartridge
• ลาง cartridge ดวยน้ําในปริมาตรที่เทากัน โดยควบคุมใหอัตราการไหลของน้ําเปนไป
อยางชาๆ
• เติมสารละลายไดไทโอไนท ประมาณ 0.2 มิลลิลิตร ลงใน cartridge และใหแรงดันเบาๆ
เพื่อใหแนใจวาของเหลวเพิ่งผานมาอยูใต frit อันบนสุด อยาปลอยให cartridge แหง
• การเกิดวงสีฟาใต frit อันบนสุด แสดงถึงการมีสารพาราควอทและเปนการยืนยัน

การวินจฉัย
ิ
• วิธีการนี้สามารถใชตรวจหาสารพาราควอทได เมื่อมีความเขมขนต่ําจนถึงประมาณ 0.1
ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร ในตัวอยาง 2 มิลลิลิตร โดยหลักการแลวควรจะมีตัวเปรียบเทียบ
ซึ่งใหผลบวก (positive control) ที่มีความเขมขนประมาณ 0.5 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร
20

22. 2. การวิเคราะหสารพาราควอทเชิงปริมาณ
การตรวจหาปริมาณสารในพลาสมาจะสามารถบอกความรุนแรง และการพยากรณโรคได
(ตัวอยางจะตองถูกนํามาจากผูปวยอยางนอยที่สุด 4 ชั่วโมงหลังจากไดรับสารเขาไป และควรปนแยก
(centrifuge) แลวเก็บในหลอดพลาสติก ไมควรเก็บในหลอดแกว)
2.1 การวัดดวยเทคนิค spectrophotometry ภายหลังจากการสกัดดวยเทคนิค solid phase
extraction และการเกิดปฏิกริยารีดักชันโดยโซเดียม ไดไทโอไนท
ิ
• กรองพลาสมา หรือ ซีรั่ม ตามที่อธิบายไวในหัวขอ 1.2 ปรับสภาพของ Bond-Elut
cyanopropyl cartridge (100 มิลลิกรัม 1 มิลลิลิตร ของ Varian) ดวยเมทานอล (methanol)
0.1 โมลารของกรดไฮโดรคลอริก (HCl) และ 0.1 โมลารของสารละลายแอมโมเนีย
(ammonia) โดยใชปริมาตรเปนสองเทาของปริมาตรของคอลัมน แลวจึงตอ cartridge
เขากับภาชนะเก็บของเหลวขนาด 15 มิลลิลิตร ใสพลาสมา ซีรั่ม ของผูปวย หรือ
พลาสมาที่ใชเปนตัวเปรียบเทียบ (5 มิลลิลิตร) และ ดูดของเหลวดังกลาวโดยการตอ
cartridge กับอุปกรณที่ทําใหเกิดสุญญากาศจนกระทั่ง cartridge แหง แลวจึงลาง cartridge
ดวย 0.1 โมลารของแอมโมเนีย 1 มิลลิลิตร ปลอยทิ้งไวจนแหง
จากนั้นจึงลางสารพาราควอทลงในหลอดทดลองโดยใช 0.1 โมลารของกรดไฮโดรคลอริก
0.8 มิลลิลิตร เติมแอมโมเนียชนิดเขมขน (0.025 มิลลิลิตร) และโซเดียม ไดไทโอไนท (0.1
มิลลิลิตรของ 0.23 โมลาร ใน 4 โมลารของโซเดียม ไฮดรอกไซด) ลงในหลอดทดลอง
ผสมใหเขากัน แลวจึงเทสารละลายลงใน semi-microcuvette ขนาด 1 มิลลิลิตร
ชนิดใชครั้งเดียวแลวทิ้ง นําไปวัดคาการดูดกลืนแสง (absorbance) โดยใชเครื่อง
spectrophotometer จากความยาวคลื่น 490 ถึง 385 นาโนเมตร ผลตางของคาการ
ดูดกลืนแสงระหวาง 395 ถึง 460 นาโนเมตร ก็จะนํามาใชในการคํานวณหาความเขมขน
ของพาราควอท
• เตรียมกราฟมาตรฐาน (standard curve) จากอิออนของสารพาราควอทที่ความเขมขน
0.05 – 1 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร ในตัวอยางที่มีความเขมขนของสารพาราควอทสูง
สามารถนํามาวิเคราะหไดโดยใชพลาสมาตัวอยางในปริมาณที่นอยลง ขีดจํากัดต่ําสุด
ของการวิเคราะหปริมาณดวยวิธีการนี้อยูที่ 0.045 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร เมื่อใชตัวอยาง
5 มิลลิลิตร
• วิธีการนี้สามารถใชไดกับปสสาวะ ซึ่งตองทําใหเปนดางกอน
(ดวยการเติมแอมโมเนียชนิดเขมขน 0.025 มิลลิลิตร ลงใน 5 มิลลิลิตร ของปสสาวะ)
แลวปนแยกกอนใสลงใน cartridge
21

23. 2.2 การวัดดวยเทคนิค HPLC fluorescence
• สามารถตรวจหาสารพาราควอทจากพลาสมาหรือปสสาวะ เมื่อมีความเขมขนต่ําจนถึง
0.001 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตรได โดยอาศัยเทคนิค HPLC fluorecence
ภายหลังจากการเปลี่ยนสารพาราควอทเปนอนุพันธไดไพโรน (dipyrone) (Blake, et al
2002)
3. การใหคําปรึกษาเกี่ยวกับการวิเคราะหสารพาราควอท
Syngenta CTL สามารถใหคําปรึกษาเกียวกับการวิเคราะหสารพาราควอทจากตัวอยางชีวภาพ
่
ผานทาง e-mail address ctltestkitsupply@syngenta.com
22

24. ความสัมพันธระหวางระดับพาราควอท ในพลาสมากับโอกาส
รอดชีวิตของผูปวย
(Relationship Between Paraquat Plasma Concentration and Patient Survival)
23

25. บรรณานุกรม
24

26. รายละเอียดเพิ่มเติม
ถาทานมีปญหาเกี่ยวกับผูปวยภาวะเปนพิษจากพาราควอท ตองการคําแนะนําและ

รายละเอียดเพิมเติมเกียวกับการรักษา โปรดติดตอกับผูมรายนามตอไปนี้
่ ่ ี
1. นายแพทย สมิง เกาเจริญ
2. นายแพทย วินัย วนานุกูล
ศูนยพษวิทยา ชั้น 2 อาคารศูนยการแพทยสิริกิต
ิ
คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล
ถนนพระราม 6 เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400
โทร 02-246-8282, 02-201-1083
2. แพทยหญิง สุดา วรรณประสาท
ภาควิชา เภสัชวิทยา
คณะแพทยศาสตร
มหาวิทยาลัยขอนแกน
อ.เมือง ขอนแกน 40002
โทร 043-348-397
3. นายแพทย สัมมนต โฉมฉาย
4. นายแพทย ธีระ กลลดาเรืองไกร
ภาควิชาเวชศาสตรปองกันและสังคม
คณะแพทยศาสตร ศิริราชพยาบาล
มหาวิทยาลัยมหิดล
2-ถนนพรานนก บางกอกนอย
กรุงเทพฯ 10700
โทร 02-419-7284
5. แพทยหญิง จุฬธิดา โฉมฉาย
ภาควิชากุมารเวชศาสตร
คณะแพทยศาสตร ศิริราชพยาบาล
มหาวิทยาลัยมหิดล
25

27. 2-ถนนพรานนก บางกอกนอย
กรุงเทพฯ 10700
โทร 02-419-7000 ตอ 5930
6. นายแพทย สุชย สุเทพารักษ
ั
ภาควิชาอายุรศาสตร
คณะแพทยศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
ปทุมวัน
กรุงเทพฯ 10330
โทร 02-256-4246
7. ผูจัดการฝายวิชาการ
บริษัท ซินเจนทา ครอป โปรเทคชั่น จํากัด
ชั้น 18 อาคารลิเบอรตี้สแควร
287 ถนนสีลม เขตบางรัก
กรุงเทพฯ 10500
โทร 02-631-2140
26

28. รายชื่อทางการคาสารกําจัดวัชพืชพาราควอท
รายชื่อทางการคาของสารกําจัดวัชพืชพาราควอทที่มีจําหนายในประเทศไทย
กรัมม็อกโซน ซิมโซน บราวโซน
กรีนลีฟสโซน ซี.พี.โซน บอยโซน
กรีนโซน ซีโซน บากาโซน
กลาสโซน เซนิโซน บาดีโซน
กัปตันโซน เซพวิ่งโซน เบสท-พาโซน
เกมสโซน แซนเวท แบนโซน
เกรพโซน โซนควิก แบ็ทเทอรโซน
โกลมาโซน โซนา โบวโซน
คราวนโซน ไซมาโซน ไบรทโซน
ควิกเบิรน ไซแอมโซน ไบออส
ควอทโซน ดรอปโซน ไบโอโซน
คองเคอร เดดโซน โปรฟลดโซน
คอรริโซน ทรีลาโซน โปรม็อกโซน
คามาโซน ทรีเท็คโซน พาน็อคโซน
คายาโซน ทานาโซน พาราควอต
คิวโซน ทูโซน พาราควอต 276
เคลียราโซน ท็อบโซน พาราควอต ไดคลอไรด
แคพโซน เทพโซน พาราควอท
แคร็ปโซน เทรดโซน พาราควอท
แคสโซน ไทเกอรโซน พาราริช
โครโมโซล ไทโลโซน พีราโซน
จังเกิลโซน นนททรีโซน เพอริควอต
เจอารโซน นิวมอกโซน เพ็นตาโซน
ช็อกโซน นีโอโซน แพ็งโก
แชมเปยน นอกโซน โพลีโซน
ซาโซน เนเชอรโซน ฟลอราโซน
27

29. ซิบโซน โนเฟยร ฟายลโซน
ฟารม็อกโซน เอราโซน
ฟารเมอรโซน เอสพีโซน
ฟวโก เอิรทโซน
ฟูโซน เอเวอรโซน
เฟมควอต เอเอโซน
เฟรมโซน เอกซตราโซน
เฟอรโซน เอ็นโซน
มารคโซน เอ็ม.อาร.โซน
มีโอโซน เอ็มพาโซน
ม็อกกาโซน แองโกลโซน
เมเจอรโซน แอลโซน
แม็กโซน แอโรโซน
ยิบอินโซน แอ็ก-เวลควอต
ยูนิโซน แอกกริโซน
ยูโนโซน ไอ บี โซน
ยูโรโซน ไอยราโซน
รันเจโซน เฮ็กตาโซน
รูมแนน
ิ
เรนโซน
โรกีตา
ลองเชอร
ลักเซนโซน
เวสโซน
เวอรโซน
เวิลดโซน
ไวโซน
อกริโซน
ออกาโซน
อัพทาโซน
อารซีโซน
28

30. เอ.ซีโซน เอกาโซน ที่มา :
กรมวิชาการเกษตร(รายชื่อดังกลาวระบุไวเพื่อใหกระทําการตรวจสอบไดอยางรวดเร็ว)
รายชื่อโรงพยาบาลที่ไดรับการสนับสนุน Fuller's Earth
จาก บริษัท ซินเจนทา ครอป โปรเทคชั่นจํากัด (ขอมูลจนถึงป พ.ศ. 2546)
กรุงเทพมหานคร
โรงพยาบาลเกษมราษฏร
โรงพยาบาลเกษมราษฏร สุขาภิบาล 3
โรงพยาบาลเจริญกรุงประชารักษ
โรงพยาบาลเจาพระยา
โรงพยาบาลเซนทรัลเยนเนอรัล
โรงพยาบาลเด็ก
โรงพยาบาลเปาโลเมโมเรียล
โรงพยาบาลเมโย
โรงพยาบาลเลิดสิน
โรงพยาบาลกรุงเทพ
โรงพยาบาลกรุงเทพคริสเตียน
โรงพยาบาลกรุณาพิทกษ
ั
โรงพยาบาลกลาง
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ แผนกยาทุนหมุนเวียน
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ ตึกไอซียู คณะแพทยศาสตร
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ ภาควิชาเภสัชวิทยา คณะแพทยศาสตร
โรงพยาบาลชุมนุมลาดกระบัง
โรงพยาบาลตากสิน
โรงพยาบาลตํารวจ
โรงพยาบาลธนบุรี
โรงพยาบาลธนบุรี 2 (พุทธมณฑลสาย 2)
โรงพยาบาลนครธน
29

31. โรงพยาบาลนพรัตนราชธานี
โรงพยาบาลบางนา
โรงพยาบาลบางมด
โรงพยาบาลพญาไท 1
โรงพยาบาลพระมงกุฎเกลาฯ แผนกอายุรกรรม
โรงพยาบาลพระราม 2
โรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช อาคารคุมเกลา ชั้น 8/1
โรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช ตึกไอซียู อายุรกรรมชั้น 3
โรงพยาบาลภูมพลอดุลยเดช หองอุบัติเหตุ
ิ
โรงพยาบาลมิชชั่น
โรงพยาบาลราชวิถี แผนกเภสัชกรรม
โรงพยาบาลราชวิถี หนวยไต แผนกอายุรกรรม
โรงพยาบาลรามคําแหง
โรงพยาบาลรามาธิบดี ฝายเภสัชกรรม
โรงพยาบาลรามาธิบดี ภาควิชากุมารเวชศาสตร
โรงพยาบาลรามาธิบดี ภาควิชาอายุรศาสตร
โรงพยาบาลวชิรพยาบาล
โรงพยาบาลวิชัยยุทธ
โรงพยาบาลวิภาวดี 2
โรงพยาบาลศรีวิชัย 1
โรงพยาบาลศรีวิชัย 2
โรงพยาบาลศรีสยาม
โรงพยาบาลศิครินทร
โรงพยาบาลศิริราช ภาควิชาเวชศาสตรปองกันและสังคม
โรงพยาบาลศิริราช ภาควิชากุมารเวชศาสตร
โรงพยาบาลศิริราช ภาควิชาอายุรศาสตร
โรงพยาบาลสมเด็จพระปนเกลา
โรงพยาบาลสมิติเวช
โรงพยาบาลสินแพทย
30

32. โรงพยาบาลหนองจอก
โรงพยาบาลหัวเฉียว
ภาคเหนือ
กําแพงเพชร โรงพยาบาลเอกชนเมืองกําแพง
โรงพยาบาลไทรงาม
โรงพยาบาลกําแพงเพชร
โรงพยาบาลขาณุวรลักษณบรี
ุ
โรงพยาบาลคลองขลุง
โรงพยาบาลคลองลาน
โรงพยาบาลทรายทองวัฒนา
โรงพยาบาลทุงโพธิ์ทะเล
โรงพยาบาลบึงสามัคคี
โรงพยาบาลปางศิลาทอง
โรงพยาบาลพรานกระตาย
โรงพยาบาลลานกระบือ
เชียงราย โรงพยาบาลเกษมราษฎร ศรีสุรินทร
โรงพยาบาลเชียงแสน
โรงพยาบาลเชียงของ
โรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห
โรงพยาบาลเทิง
โรงพยาบาลเวียงแกน
โรงพยาบาลเวียงชัย
โรงพยาบาลเวียงปาเปา
โรงพยาบาลแมใจ
โรงพยาบาลแมจัน
โรงพยาบาลแมฟาหลวง
โรงพยาบาลแมลาว
โรงพยาบาลแมสรวย
31

33. โรงพยาบาลแมสาย
โรงพยาบาลโอเวอรบรูค
โรงพยาบาลขุนตาล
โรงพยาบาลปาแดด
โรงพยาบาลพญาเม็งราย
โรงพยาบาลพาน
เชียงใหม โรงพยาบาลเชียงดาว
โรงพยาบาลเวียงแหง
โรงพยาบาลแมแจม
โรงพยาบาลแมแตง
โรงพยาบาลแมคคอรมิค
โรงพยาบาลแมดอน
โรงพยาบาลแมวาง
โรงพยาบาลแมอาย
โรงพยาบาลไชยปราการ
โรงพยาบาลจอมทอง
โรงพยาบาลดอยเตา
โรงพยาบาลดอยสะเก็ด
โรงพยาบาลนครพิงค
โรงพยาบาลฝาง
โรงพยาบาลพราว
โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม
โรงพยาบาลลานนา
โรงพยาบาลสะเมิง
โรงพยาบาลสันทราย
โรงพยาบาลสันปาตอง
โรงพยาบาลสารภี
โรงพยาบาลหางดง
32

34. โรงพยาบาลอมกอย
โรงพยาบาลฮอด
สถานบริการสุขภาพพิเศษ มหาวิทยาลัยเชียงใหม
ตาก โรงพยาบาลแมระมาด
โรงพยาบาลแมสอด
โรงพยาบาลทาสองยาง
โรงพยาบาลบานตาก
โรงพยาบาลพบพระ
โรงพยาบาลพะวอ
โรงพยาบาลสามเงา
โรงพยาบาลอุมผาง
นาน โรงพยาบาลเชียงกลาง
โรงพยาบาลเวียงสา
โรงพยาบาลแมจริม
โรงพยาบาลทาวังผา
โรงพยาบาลทุงชาง
โรงพยาบาลนาน
โรงพยาบาลนานอย
โรงพยาบาลบานหลวง
โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชปว
โรงพยาบาลสันติสุข
พะเยา โรงพยาบาลเชียงคํา
โรงพยาบาลเชียงมวน
โรงพยาบาลแมใจ
โรงพยาบาลจุน
โรงพยาบาลดอกคําใต
33