SlideShare a Scribd company logo
1 of 14
ΘΕΜΑ:ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΣΕΙΣ
ΟΡΓΑΝΩΝ
ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ:ΠΟΙΟΙ
ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΩΝ
ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ
ΣΧΟΛΕΙΟ :5ο ΕΠΑΛ
ΠΑΤΡΑΣ
ΟΜΑΔΑ: ΑΡΓΥΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΘΑΝΟΣ
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΠΑΪΖΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΚΩΣΤΙΝΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ
ΣΧ. ΕΤΟΣ : 2012 -2013
1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ σελ. 3
ΠΡΟΛΟΓΟΣ σελ. 3
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ σελ. 3
Ο ρόλος του τοπικού συντονιστή μεταμοσχεύσεων σελ. 6
Παγκόσμια ημέρα δωρεάς οργάνων σώματος και μεταμοσχεύσεων σελ. 8
Εμπορία οργάνων σελ. 9
Ελλάδα σελ. 9
Εξωτερικό σελ 10
.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ σελ. 11
ΕΠΙΛΟΓΟΣ σελ. 12
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 13
2
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η ιδέα της Δωρεάς Οργάνων μετά το τέλος της ζωής, αποτελεί την ύψιστη μορφή εθελοντικής
προσφοράς και αλτρουισμού καθώς και τη βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση του
ιατρικού θαύματος της Μεταμόσχευσης. Δυστυχώς όμως, η έλλειψη μοσχευμάτων αποτελεί τον
κύριο περιοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας. Για το λόγο
αυτό, είναι ευθύνη όλων μας να κατανοήσουμε τη σημασία της Δωρεάς Οργάνων και να την
κάνουμε πραγματικότητα.
Η Δωρεά Οργάνων πραγματοποιείται μόνο από εγκεφαλικά νεκρούς ανθρώπους που
νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και όχι από ανθρώπους που βρίσκονται σε κώμα
ή σε φυτική κατάσταση;
Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) είναι ο επίσημος κρατικός φορέας του
Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης που διαμεσολαβεί, ελέγχει και συντονίζει όλες τις
σχετικές διαδικασίες από τη Δωρεά στη Μεταμόσχευση;
Τα όργανα από πολλούς δυνητικούς δότες δεν αξιοποιούνται επειδή δεν είχαν συζητήσει
ποτέ εν ζωή με την οικογένειά τους της θετική τους στάση απέναντι στη Δωρεά Οργάνων;
Η αφαίρεση των οργάνων διενεργείται με την ίδια φροντίδα και με τον ίδιο σεβασμό μιας
οποιαδήποτε εγχείρησης.
.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η εργασία αυτή έγινε με σκοπό τη μεταμόσχευση οργάνων και ιδιαίτερα την
διαχείρισή τους από το δότη στο δέκτη. Ερευνήσαμε τις διάφορες περιπτώσεις
δοτών που μπορεί να διαθέσουν όργανα καθώς και ποια όργανα μπορούν να
μεταμοσχευθούν.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
Η μεταμόσχευση, δηλαδή η αντικατάσταση ανθρωπίνων οργάνων που λειτουργούν
ανεπαρκώς από άλλα υγιή, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ιατρικής του 20ου
αιώνα και έχει καθιερωθεί πλέον ως μια θεραπευτική μέθοδος. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί
υπέρτατο δώρο ζωής, μήνυμα ελπίδας, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης.
3
Josef Mengele, από τους πρώτους φανατικούς
υποστηρικτές της εθελοντικής δωρεάς οργάνων
Γνωρίζετε ότι;
Η Δωρεά Οργάνων πραγματοποιείται μόνο από εγκεφαλικά νεκρούς
ανθρώπους που νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και όχι από
ανθρώπους που βρίσκονται σε κώμα ή σε φυτική κατάσταση;
• Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι η κατάσταση της μη αναστρέψιμης βλάβης
του εγκεφάλου, με απώλεια όλων των λειτουργιών του εγκεφαλικού
στελέχους. Το εγκεφαλικό στέλεχος περιέχει δίκτυα νευρώνων που
συγκροτούν κέντρα ελέγχου ζωτικών λειτουργιών, όπως η αναπνοή και η
αρτηριακή πίεση. Οι ανώτερες ψυχικές και γνωσιακές λειτουργίες, όπως η
μνήμη, η σκέψη, η αντίληψη, εξαρτώνται από το εγκεφαλικό στέλεχος, οπότε
βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους, προκαλεί συνολική δυσλειτουργία του
εγκεφάλου. Για το λόγο αυτό είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι η
ανεπανόρθωτη βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους είναι ικανή και αναγκαία
προϋπόθεση για να θεωρηθεί όλος ο εγκέφαλος νεκρός.
4
• Ο θάνατος του εγκεφάλου, όπως άλλωστε και ο θάνατος όλων των ιστών,
δεν είναι μια στιγμιαία διαδικασία, αλλά μια προοδευτική διεργασία που
επέρχεται μέσα σε μερικές ώρες. Η πιθανότατα να διατηρούνται κατά τη
φάση της εγκατάστασης του θανάτου, μερικές λειτουργικές νησίδες
νευρώνων ή άλλες υποτυπώδεις λειτουργίες, δεν αλλάζει την εξελικτική
πορεία του θανάτου. Ο θάνατος του εγκεφαλικού στελέχους ακολουθείται
αναπόφευκτα και ανεπιστρεπτί στο θάνατο ολόκληρου του εγκεφάλου, μέσα
σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο εγκεφαλικός θάνατος ακολουθείται από τον
«σωματικό» θάνατο, δηλαδή το θάνατο όλων των οργάνων του σώματος με
ένα μεσοδιάστημα 48-72 ωρών. Στο μεσοδιάστημα αυτό, επέρχεται
προοδευτικά η απορύθμιση όλων των λειτουργιών των οργάνων. Αν ο
ασθενής υποστεί εγκεφαλικό θάνατο, ενώ νοσηλεύεται
διασωληνωμένος σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (Μ.Ε.Θ.), τότε μόνο
είναι δυνατή η διατήρηση της βιολογικής ζωής των οργάνων με
τεχνητά μέσα, προκειμένου αυτά να μπορούν να ληφθούν προς
μεταμόσχευση και να δώσουν ζωή σε άλλους ανθρώπους.
• Η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου γίνεται από 3 διαφορετικούς ιατρούς
με πολλές ειδικές και αλάνθαστες κλινικές και εργαστηριακές δοκιμασίες και
επαναλαμβάνεται μάλιστα 2 φορές μετά από ένα 8ωρο από την πρώτη
διάγνωση. Οι ιατροί γνωρίζουν ότι σε περίπτωση εγκεφαλικού θανάτου η
τεχνητή διατήρηση της ζωής είναι ανώφελη και ο μόνος λόγος για τον οποίο
δικαιολογείται και παρατείνεται η μηχανική υποστήριξη του εκλιπόντος, είναι
η προσφορά των οργάνων του προς μεταμόσχευση. Σημειωτέον δε, ότι
στους 3 ιατρούς που διαγιγνώσκουν τον θάνατο δεν συμμετέχει ιατρός
μεταμοσχευτικής ομάδας, ούτε ιατρός του Ε.Ο.Μ. Η διάγνωση του
εγκεφαλικού θανάτου είναι επιβεβλημένη ιατρική πράξη, ανεξάρτητη
από το ενδεχόμενο της δωρεάς οργάνων.
5
• Υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ της μόνιμης φυτικής κατάστασης ("φυτό")
και του εγκεφαλικού θανάτου. Στη φυτική κατάσταση, δεν λειτουργεί ο
φλοιός του εγκεφάλου, ενώ η λειτουργία του εγκεφαλικού στελέχους
διατηρείται ικανοποιητική. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής διατηρεί μεν
αυτόματη αναπνοή και καρδιαγγειακή λειτουργία, στερείται όμως
συνείδησης. Δηλ. το σημείο "κλειδί" μεταξύ εγκεφαλικού θανάτου και
μόνιμης φυτικής κατάστασης είναι η λειτουργία του εγκεφαλικού στελέχους.
Στον εγκεφαλικό θάνατο παύει να λειτουργεί το εγκεφαλικό στέλεχος. Η
διάκριση μεταξύ των δύο καταστάσεως είναι ιατρικώς ευδιάκριτη και σε
καμία περίπτωση άνθρωποι σε φυτική κατάσταση δεν θεωρούνται δυνητικοί
δότες οργάνων.
Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) είναι ο επίσημος κρατικός
φορέας του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης που διαμεσολαβεί,
ελέγχει και συντονίζει όλες τις σχετικές διαδικασίες από τη Δωρεά στη
Μεταμόσχευση.
Τα όργανα από πολλούς δυνητικούς δότες δεν αξιοποιούνται επειδή δεν είχαν
συζητήσει ποτέ εν ζωή με την οικογένειά τους της θετική τους στάση απέναντι στη
Δωρεά Οργάνων;
Η αφαίρεση των οργάνων διενεργείται με την ίδια φροντίδα και με τον ίδιο σεβασμό
μιας οποιαδήποτε εγχείρησης.
Τα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας των ανθρώπινων οργάνων που
προορίζονται για μεταμόσχευση αναφέρονται στην Οδηγία 2010/45/ΕΕ του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 2010.
ΝΟΜΟΣ 3984/ΦΕΚ 150/Α/27.6.2011 Δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων και άλλες
διατάξεις.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ
ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ
Οι Τοπικοί Συντονιστές Μεταμοσχεύσεων (Τ.Σ.Μ.) αποτελούν συνδέσμους και
πολύτιμους συνεργάτες του Ε.Ο.Μ. με όλα τα νοσοκομεία και τις κλινικές, από τις
οποίες μπορούν να προκύψουν οι δότες. Είναι γιατροί ή νοσηλευτές των
Νοσοκομείων και είναι αρμόδιοι για τον Συντονισμό της Δωρεάς Οργάνων, όποτε
προκύπτει δότης.
Ο θεσμός του Τ.Σ.Μ. προέκυψε από την αναγκαιότητα εντοπισμού δυνητικών
δοτών και διεκπεραίωσης των πολύπλοκων διαδικασιών δωρεάς οργάνων εντός
των νοσοκομείων. Η διαδικασία δωρεάς πρέπει να συντονίζεται από εξειδικευμένο
επαγγελματία, ο οποίος ήδη να εργάζεται στο χώρο του νοσοκομείου. Ο Τ.Σ.Μ.
είναι ο επαγγελματίας-«κλειδί» για την αύξηση της δωρεάς οργάνων και των
μεταμοσχεύσεων. Εργάζεται στην «πηγή» των μοσχευμάτων και από αυτόν
εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η δυνατότητα αξιοποίησης των εγκεφαλικά νεκρών
ασθενών ως δότες οργάνων.
6
Η λειτουργία του θεσμού των Τοπικών Συντονιστών είναι και ο βασικός λόγος της
επιτυχίας του «Ισπανικού Μοντέλου», που έφερε την Ισπανία πρώτη σε παγκόσμιο
επίπεδο στη Δωρεά Οργάνων. Οι Τ.Σ.Μ. στην Ισπανία απασχολούνται σε
ξεχωριστή υπηρεσία του νοσοκομείου, που ονομάζεται Υπηρεσία Εξεύρεσης
Μοσχευμάτων, με αρμοδιότητες σχετικές μόνο με την εξεύρεση και την αξιοποίηση
των δυνητικών δοτών.
Στην Ελλάδα, κάθε νοσοκομείο με Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, οφείλει να
ορίσει, σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Μ., τουλάχιστον 2 Τοπικούς Συντονιστές, οι
οποίοι λαμβάνουν εκπαίδευση και εξειδίκευση από τον Ε.Ο.Μ. στις διαδικασίες της
Δωρεάς Οργάνων. Αυτή τη στιγμή ο Ε.Ο.Μ. συνεργάζεται με 111 Τοπικούς
Συντονιστές σε 84 Μ.Ε.Θ. της χώρας.
Συνοπτικά, οι Τ.Σ.Μ.:
• Φροντίζουν για την αναζήτηση, τον εντοπισμό, τον έλεγχο και την
κλινική υποστήριξη των δυνητικών δοτών σε κάθε κλινική του
νοσοκομείου τους απ’ όπου μπορεί να προκύψει δότης.
• Ενημερώνουν την οικογένεια του δυνητικού δότη, της προτείνουν τη
δυνατότητα δωρεάς και την υποστηρίζουν ψυχολογικά.
• Συντονίζουν σε τοπικό επίπεδο τη διαδικασία δωρεάς οργάνων σε
συνεργασία με τον Ε.Ο.Μ., σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 2737/1999
«Μεταμοσχεύσεις Ιστών και Οργάνων»,
• Οργανώνουν, σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Μ., την προώθηση της ιδέας της
δωρεάς οργάνων εντός του νοσοκομείου τους, αλλά και στο ευρύ κοινό της
περιοχής τους.
7
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ
ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ
Παγκόσμια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων Σώματος και Μεταμοσχεύσεων
καθιερώθηκε το 2005 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και
γιορτάζεται κάθε Οκτώβριο (το 2007 στις 28 Οκτωβρίου), με σκοπό να
ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινή γνώμη για την
αξία της δωρεάς οργάνων σώματος, που μέσω της μεταμόσχευσης
χαρίζουν το πολύτιμο δώρο της ζωής σε πάσχοντες συνανθρώπους μας.
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ευεργετηθεί από μια επιτυχημένη
μεταμόσχευση και εκατομμύρια ακόμη περιμένουν τη σωτηρία. Το μεγάλο και
δυσεπίλυτο πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει το αυξανόμενο χάσμα
μεταξύ των διαθέσιμων οργάνων προς μεταμόσχευση και του αριθμού των
ασθενών στις λίστες αναμονής.
8
Μόνο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, , 3.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε
χρόνο, περιμένοντας το μόσχευμα που θα τους χαρίσει τη ζωή.
Στη χώρα μας, η κατάσταση είναι απελπιστική. Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού
Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (2001),που είναι ο αρμόδιος φορέας στην Ελλάδα,
η αναλογία του αριθμού μεταμοσχεύσεων από πτωματικούς δότες ανά
εκατομμύριο πληθυσμού στην Ελλάδα ήταν 2,9 , τη στιγμή που στην Ισπανία ήταν
32,5 , στην Πορτογαλία 20,2 , στην Αυστρία 23,7 και το Βέλγιο 21,6.
Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην απροθυμία των συγγενών να συναινέσουν
στη δωρεά οργάνων προσφιλών τους προσώπων που χάθηκαν. Οι αιτίες της
απροθυμίας αυτής είναι, σίγουρα, πολλές, αλλά οι σημαντικότερες πρέπει να
αναζητηθούν:
• Στην ελλιπή και πολλές φορές εσφαλμένη ενημέρωση ή παραπληροφόρηση
του πληθυσμού, που συχνά πέφτει θύμα διογκωμένης φημολογίας.
• Στην έλλειψη εμπιστοσύνης σε φορείς και γιατρούς και στο φόβο για
εμπόριο οργάνων.
• Στις διάφορες προλήψεις και προκαταλήψεις που συνοδεύουν το τέλος της
ζωής.
ΕΜΠΟΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΝ
ΕΛΛΑΔΑ
9
Εκατοντάδες αναρτήσεις σε facebook, twitter και άλλες σελίδες κοινωνικής
δικτύωσης έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα σχετικά με απαγωγές ιδιαίτερα
μικρών παιδιών με στόχο τη λήψη των οργάνων τους.
Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων ωστόσο διευκρινίζει πως κανένα
τέτοιο περιστατικό δεν έχει σημειωθεί στη χώρα μας ενώ επιστημονικά είναι
αδύνατο.
Όπως εξηγεί:
• “Η λήψη οργάνων, με σκοπό την «εμπορία», όπως αυτή περιγράφεται στις
συγκεκριμένες αναρτήσεις, ύστερα από απαγωγή ή εγκληματική ενέργεια,
είναι πρακτικά και επιστημονικά αδύνατη και σε καμία περίπτωση δεν
μπορεί, υπό τις συνθήκες αυτές, να πραγματοποιηθεί μεταμόσχευση.
• Διευκρινιστικά αναφέρουμε ότι ως «εμπόριο οργάνων» νοείται η
αγοραπωλησία οργάνων, με την οικειοθελή παραχώρηση οργάνου από
ζωντανό δότη, έναντι οικονομικού ανταλλάγματος. Η ενέργεια αυτή
λαμβάνει χώρα σε κράτη, όπου το νομικό τους πλαίσιο δεν την απαγορεύει
ρητά.
• Στην Ελλάδα, ωστόσο, δεν έχει υπάρξει ποτέ κρούσμα μεταμόσχευσης
οργάνου προερχόμενου από εμπόριο οργάνων σώματος. Και αυτό διότι στη
χώρα μας, οι μεταμοσχεύσεις είτε από ζώντα είτε από πτωματικό δότη
πραγματοποιούνται μόνο σε μονάδες μεταμόσχευσης δημοσίων
νοσοκομείων, υπό τον αυστηρό έλεγχο και την εποπτεία του Εθνικού
Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής
Αλληλεγγύης. Οι μεταμοσχεύσεις πραγματοποιούνται μέσα από την συνεχή
συνεργασία ενός δικτύου φορέων του Εθνικού Συστήματος Υγείας, όπου τα
νοσοκομεία των δοτών, οι μονάδες μεταμόσχευσης των ληπτών, τα
εργαστήρια που ελέγχουν την ιστοσυμβατότητα, η κατανομή με βάση την
Εθνική Λίστα, και η μεταφορά των μοσχευμάτων με τη συνδρομή του ΕΚΑΒ,
γίνονται υπό το συνεχή έλεγχο και συντονισμό του ΕΟΜ, που λειτουργεί επί
24ώρου βάσεως.
• Στην Ελλάδα, όπως και στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εμπορία
οργάνων είναι παράνομη. Όπως και στο προηγούμενο νομικό καθεστώς
(ν.2737/99) απαγορευόταν κάθε συναλλαγή που αφορούσε στη δωρεά
οργάνων και τη μεταμόσχευση και προβλέπονταν σχετικές ποινικές
κυρώσεις, έτσι και στο νόμο 3984/11 (Α 150) προβλέπεται ρητά (άρθρο 5)
όχι μόνον η απαγόρευση κάθε είδους οικονομικού ή άλλου ανταλλάγματος
στο δότη ή στην οικογένειά του ή στο ιατρικό και λοιπό προσωπικό που
συμμετέχει αλλά ακόμη και η γνωστοποίηση της ανάγκης ή της
διαθεσιμότητας με σκοπό την ανταλλαγή.
• Όλες αυτές οι νομικές ασφαλιστικές δικλείδες καθώς και οι απόλυτα
ελεγχόμενες συνθήκες που απαιτούνται για την αφαίρεση και μια επιτυχή
μεταμόσχευση, μετά βεβαιότητας αποκλείουν την εμπορία οργάνων ή
οποιοδήποτε άλλο «σενάριο». Επιπλέον, η μεταμόσχευση αποτελεί μια
ιδιαίτερα πολύπλοκη ιατρική πράξη, όπου απαιτείται άρτια επιστημονική
γνώση πολλών ειδικοτήτων, χειρουργική εξειδίκευση και υψηλής ασφάλειας
υλικοτεχνικές υποδομές για να πραγματοποιηθεί.
10
• Τέλος, παραπέμπουμε στην από 30-05-2012 ανακοίνωση της Γενικής
Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής, σύμφωνα με την οποία «οι αναρτήσεις για
απαγωγές παιδιών σε διάφορες περιοχές της Αθήνας, δεν ανταποκρίνονται
στην πραγματικότητα».
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
'Υπολογίζεται ότι το 10% της παγκόσμιας μεταμοσχευτικής δραστηριότητος βα-
σίζεται στην λαθραία διακίνηση μοσχευμάτων. Πτωχοί άνθρωποι, από χώρες της
Ασίας και της Αφρικής, πωλούν τον νεφρό τους για να επιβιώσουν ή για να
σπουδάσουν τα παιδιά τους ή για να καλύψουν χρέη τους.
Πολλά από τα λαθραία διακινούμενα όργανα είναι προϊόν εγκληματικής
δραστηριότητος. Έγκυρα δημοσιεύματα στο διεθνή τύπο δείχνουν ότι στην Κίνα,
που κατέχει την παγκόσμια πρωτιά θανατικών εκτελέσεων, γίνεται λαθραία
διακίνηση οργάνων, που λαμβάνονται από θανατοποινίτες.
Η λαθραία διακίνηση οργάνων έχει σχέση και με το φαινόμενο του
«μεταμοσχευτικού τουρισμού», δηλαδή της μετακίνησης αρρώστων από τον δυτικό
κόσμο στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής προς μεταμόσχευση.
Έτσι στα πλαίσια του «μεταμοσχευτικού τουρισμού», που απευθύνεται σε
πλούσιους ασθενείς, προσφέρονται πακέτα της τάξεως των 150.000-200.000
ευρώ, που περιλαμβάνουν αεροπορικό εισιτήριο, προεγχειρητικό έλεγχο, τη
μεταμόσχευση και δέκα ημέρες νοσηλείας.
Οι λίστες αναμονής για μεταμόσχευση είναι ασφαλώς ένα μείζον κοινωνικό ζήτημα,
η λύση του όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι η νομιμοποίηση της
αγοροπωλησίας ανθρωπίνων οργάνων.
Η νομιμοποίηση αυτή δεν θα εξαλείψει την παράνομη και εγκληματική απόκτηση
και διακίνηση των οργάνων, όπως πιστεύουν οι υποστηρικτές της. Αντίθετα θα
δημιουργηθεί μία νέα κερδοφόρα αγορά, που θα εκμεταλλεύεται τους φτωχούς, θα
ικανοποιεί την ανάγκη των πλουσίων αρρώστων και θα δημιουργεί υψηλή
κερδοφορία για τους μεσάζοντες.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ευεργετηθεί από μια επιτυχημένη
μεταμόσχευση και εκατομμύρια ακόμη περιμένουν τη σωτηρία. Το μεγάλο και
δυσεπίλυτο πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει το αυξανόμενο χάσμα
μεταξύ των διαθέσιμων οργάνων προς μεταμόσχευση και του αριθμού των
ασθενών στις λίστες αναμονής
11
Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην απροθυμία των συγγενών να συναινέσουν
στη δωρεά οργάνων προσφιλών τους προσώπων που χάθηκαν. Οι αιτίες της
απροθυμίας αυτής είναι, σίγουρα, πολλές, αλλά οι σημαντικότερες πρέπει να
αναζητηθούν:
• Στην ελλιπή και πολλές φορές εσφαλμένη ενημέρωση ή παραπληροφόρηση
του πληθυσμού, που συχνά πέφτει θύμα διογκωμένης φημολογίας.
• Στην έλλειψη εμπιστοσύνης σε φορείς και γιατρούς και στο φόβο για
εμπόριο οργάνων.
• Στις διάφορες προλήψεις και προκαταλήψεις που συνοδεύουν το τέλος της
ζωής.
Οι λίστες αναμονής για μεταμόσχευση είναι ασφαλώς ένα μείζον κοινωνικό ζήτημα,
η λύση του όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι η νομιμοποίηση της
αγοροπωλησίας ανθρωπίνων οργάνων.
Η νομιμοποίηση αυτή δεν θα εξαλείψει την παράνομη και εγκληματική απόκτηση
και διακίνηση των οργάνων, όπως πιστεύουν οι υποστηρικτές της. Αντίθετα θα
δημιουργηθεί μία νέα κερδοφόρα αγορά, που θα εκμεταλλεύεται τους φτωχούς, θα
ικανοποιεί την ανάγκη των πλουσίων αρρώστων και θα δημιουργεί υψηλή
κερδοφορία για τους μεσάζοντας.
Είναι, ασφαλώς, κατάντημα ο κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση Θεού πλασθείς
άνθρωπος και βασιλιάς της κτίσεως να μετατραπεί σε ένα κοινό εμπόρευμα,
διαπραγματεύσιμο στην παγκόσμια ελεύθερη αγορά, σε μια αποθήκη
ανταλλακτικών για τους έχοντες!...
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η άποψη της Εκκλησίας για το θέμα των μεταμοσχεύσεων μας βρίσκει σύμφωνους
γι’ αυτό την παραθέτουμε παρακάτω:
«Κ θε τι πο περβαίνει τ ν τομικισμ κα τ ν φιλοζωία κα συνδ ει το ςά ὺ ὑ ὸ ἀ ὸ ὶ ὴ ὶ έ ὺ
νθρ πους μ σχ ση μοιβαι τητος κα κοινων ας, κ θε τι πο ποδεικν ειἀ ώ ὲ έ ἀ ό ὶ ί ά ὺ ἀ ύ
τ ν περοχ τ ς πνευματικ ς ζω ς π τ ς βιολογικ ς πιβι σεως,ὴ ὑ ὴ ῆ ῆ ῆ ἐ ὶ ῆ ῆ ἐ ώ ἡ
Εκκλησ α τ προστατε ει κα τ ποστηρ ζει. Αλλ κα μπροστ στ᾿ ί ὸ ύ ὶ ὸ ὑ ί ᾿ ὰ ὶ ὰ ὸ
μυστήριο τ ς ζω ς κα το θαν του καθ ς κα τ ς ψυχοσωματικ ςῆ ῆ ὶ ῦ ά ὼ ὶ ῆ ῆ
συμφυ ας το νθρ που στέκεται μ σεβασμ κα δι ζουσα ε αισθησ α».ΐ ῦ ἀ ώ ὲ ὸ ὶ ἰ ά ὐ ί
12
« Ο μ νος τρ πος προστασίας τ ς θικ ς κα πρακτικ ς τ ν῾ ό ό ῆ ἠ ῆ ὶ ῆ ῶ
μεταμοσχε σεων π τ νδεχ μενο κακοποι σε ς της ε ναι σχετικύ ἀ ὸ ὸ ἐ ό ή ώ ἶ ἡ ὴ
νομοθεσ α ν ε ναι σαφ ς, μελετημ νη, δεολογικ κα χι χρησιμοθηρικ ».ί ὰ ἶ ή έ ἰ ὴ ὶ ὄ ή
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
http://www.eom.gr
http://www.iatropedia.gr/articles/read/2164#sthash.lKSJwcCn.dpuf
http://www.menshealth.gr
13
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?
uri=CELEX:32010L0045%2801%29:EL:HTML
http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/bioethics/k0005.htm
http://www.dsanet.gr/Epikairothta/Nomothesia/n3984_2011.htm
http://www.sansimera.gr/worldays/173#ixzz2MDX2BLS5
14

More Related Content

What's hot

5o Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής Ουρολογίας :: Andrology Update 2015
5o Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής Ουρολογίας :: Andrology Update 20155o Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής Ουρολογίας :: Andrology Update 2015
5o Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής Ουρολογίας :: Andrology Update 2015Institute for the Study of Urologic Diseases
 
aspida Presentation booklet GA1 update 3-1
aspida Presentation booklet GA1 update 3-1aspida Presentation booklet GA1 update 3-1
aspida Presentation booklet GA1 update 3-1Marios Vakanas
 
Deyteropathis ypertasi-karagiannis
Deyteropathis ypertasi-karagiannisDeyteropathis ypertasi-karagiannis
Deyteropathis ypertasi-karagiannisqualityinhealth
 
ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ- ΦΑΡΜΑΚΑ-ΥΓΕΙΑ
ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ- ΦΑΡΜΑΚΑ-ΥΓΕΙΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ- ΦΑΡΜΑΚΑ-ΥΓΕΙΑ
ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ- ΦΑΡΜΑΚΑ-ΥΓΕΙΑ stergiani
 
Μεταμοσχεύσεις ενημέρωση
Μεταμοσχεύσεις ενημέρωσηΜεταμοσχεύσεις ενημέρωση
Μεταμοσχεύσεις ενημέρωση6lykperi
 
Υπερκαταναλωτισμός
ΥπερκαταναλωτισμόςΥπερκαταναλωτισμός
Υπερκαταναλωτισμόςkwstakis
 
Project B(2012-2013) A2_2
Project B(2012-2013) A2_2Project B(2012-2013) A2_2
Project B(2012-2013) A2_25epalpatras
 

What's hot (9)

5o Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής Ουρολογίας :: Andrology Update 2015
5o Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής Ουρολογίας :: Andrology Update 20155o Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής Ουρολογίας :: Andrology Update 2015
5o Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής Ουρολογίας :: Andrology Update 2015
 
aspida Presentation booklet GA1 update 3-1
aspida Presentation booklet GA1 update 3-1aspida Presentation booklet GA1 update 3-1
aspida Presentation booklet GA1 update 3-1
 
Deyteropathis ypertasi-karagiannis
Deyteropathis ypertasi-karagiannisDeyteropathis ypertasi-karagiannis
Deyteropathis ypertasi-karagiannis
 
ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ- ΦΑΡΜΑΚΑ-ΥΓΕΙΑ
ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ- ΦΑΡΜΑΚΑ-ΥΓΕΙΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ- ΦΑΡΜΑΚΑ-ΥΓΕΙΑ
ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ- ΦΑΡΜΑΚΑ-ΥΓΕΙΑ
 
Εthelontiki Aimodosia
Εthelontiki AimodosiaΕthelontiki Aimodosia
Εthelontiki Aimodosia
 
Μεταμοσχεύσεις ενημέρωση
Μεταμοσχεύσεις ενημέρωσηΜεταμοσχεύσεις ενημέρωση
Μεταμοσχεύσεις ενημέρωση
 
Υπερκαταναλωτισμός
ΥπερκαταναλωτισμόςΥπερκαταναλωτισμός
Υπερκαταναλωτισμός
 
Online seminario
Online seminarioOnline seminario
Online seminario
 
Project B(2012-2013) A2_2
Project B(2012-2013) A2_2Project B(2012-2013) A2_2
Project B(2012-2013) A2_2
 

Viewers also liked

หน่วยประมวลผลของเครื่องคอมพิวเตอร์..
หน่วยประมวลผลของเครื่องคอมพิวเตอร์..หน่วยประมวลผลของเครื่องคอมพิวเตอร์..
หน่วยประมวลผลของเครื่องคอมพิวเตอร์..Wirot Chantharoek
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศPraphaphun Kaewmuan
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศkachornchit_maprang
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศWirot Chantharoek
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศpreawzaza
 
ข้อมูลและสารสนเทศ ปั้ม&เบญ 4 18
ข้อมูลและสารสนเทศ ปั้ม&เบญ 4 18ข้อมูลและสารสนเทศ ปั้ม&เบญ 4 18
ข้อมูลและสารสนเทศ ปั้ม&เบญ 4 18Wirot Chantharoek
 
บทที่ 2 ข้อมูลและสารสนเทศ
บทที่ 2 ข้อมูลและสารสนเทศบทที่ 2 ข้อมูลและสารสนเทศ
บทที่ 2 ข้อมูลและสารสนเทศNu FOn RaiNny
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศrunjaun
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศLookked2122
 
ใบงานวิชาคอมพิวเตอร์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่2
ใบงานวิชาคอมพิวเตอร์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่2ใบงานวิชาคอมพิวเตอร์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่2
ใบงานวิชาคอมพิวเตอร์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่2Piyaporn Punjachaiya
 
ประวัติความเป็นมาและการพัฒนาของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ
ประวัติความเป็นมาและการพัฒนาของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศประวัติความเป็นมาและการพัฒนาของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ
ประวัติความเป็นมาและการพัฒนาของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศtaenmai
 
[ppt] ความเป็นมาของเทคโนโลยีสารสนเทศ
[ppt] ความเป็นมาของเทคโนโลยีสารสนเทศ[ppt] ความเป็นมาของเทคโนโลยีสารสนเทศ
[ppt] ความเป็นมาของเทคโนโลยีสารสนเทศdevilp Nnop
 

Viewers also liked (13)

หน่วยประมวลผลของเครื่องคอมพิวเตอร์..
หน่วยประมวลผลของเครื่องคอมพิวเตอร์..หน่วยประมวลผลของเครื่องคอมพิวเตอร์..
หน่วยประมวลผลของเครื่องคอมพิวเตอร์..
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศ
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศ
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศ
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศ
 
ข้อมูลและสารสนเทศ ปั้ม&เบญ 4 18
ข้อมูลและสารสนเทศ ปั้ม&เบญ 4 18ข้อมูลและสารสนเทศ ปั้ม&เบญ 4 18
ข้อมูลและสารสนเทศ ปั้ม&เบญ 4 18
 
บทที่ 2 ข้อมูลและสารสนเทศ
บทที่ 2 ข้อมูลและสารสนเทศบทที่ 2 ข้อมูลและสารสนเทศ
บทที่ 2 ข้อมูลและสารสนเทศ
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศ
 
ข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศข้อมูลและสารสนเทศ
ข้อมูลและสารสนเทศ
 
ใบงานวิชาคอมพิวเตอร์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่2
ใบงานวิชาคอมพิวเตอร์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่2ใบงานวิชาคอมพิวเตอร์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่2
ใบงานวิชาคอมพิวเตอร์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่2
 
ประวัติความเป็นมาและการพัฒนาของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ
ประวัติความเป็นมาและการพัฒนาของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศประวัติความเป็นมาและการพัฒนาของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ
ประวัติความเป็นมาและการพัฒนาของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ
 
การประมวลผลข้อมูล
การประมวลผลข้อมูลการประมวลผลข้อมูล
การประมวลผลข้อมูล
 
[ppt] ความเป็นมาของเทคโนโลยีสารสนเทศ
[ppt] ความเป็นมาของเทคโนโลยีสารสนเทศ[ppt] ความเป็นมาของเทคโนโลยีสารสนเทศ
[ppt] ความเป็นมาของเทคโนโลยีสารสนเทศ
 

Similar to Project B(2012-2013) A2_1w

δωρεά οργάνων, αίματος, μυελού των οστών παπαντωνίου αντώνης
δωρεά οργάνων, αίματος, μυελού των οστών παπαντωνίου αντώνηςδωρεά οργάνων, αίματος, μυελού των οστών παπαντωνίου αντώνης
δωρεά οργάνων, αίματος, μυελού των οστών παπαντωνίου αντώνηςΙωάννα Σμυρλή
 
9 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
9 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ9 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
9 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣssuserd6dee7
 
Διαλέξεις - Δωρεά Οργάνων και Μεταμοσχεύσεις
Διαλέξεις - Δωρεά Οργάνων και ΜεταμοσχεύσειςΔιαλέξεις - Δωρεά Οργάνων και Μεταμοσχεύσεις
Διαλέξεις - Δωρεά Οργάνων και ΜεταμοσχεύσειςPiecerosB
 
Project B(2012-2013) A2_1
Project B(2012-2013) A2_1Project B(2012-2013) A2_1
Project B(2012-2013) A2_15epalpatras
 
ΤΕΥΧΟΣ 1_ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ
ΤΕΥΧΟΣ 1_ΟΚΤΩΒΡΙΟΣΤΕΥΧΟΣ 1_ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ
ΤΕΥΧΟΣ 1_ΟΚΤΩΒΡΙΟΣElina Miaouli
 
Εθελοντική αιμοδοσία
Εθελοντική αιμοδοσίαΕθελοντική αιμοδοσία
Εθελοντική αιμοδοσίαfotisgirtovitis
 
Ζητήματα Βιοηθικής - Βλαστοκύτταρα: Βιοϊατρική Έρευνα & Κλινική Ιατρική
Ζητήματα Βιοηθικής - Βλαστοκύτταρα: Βιοϊατρική Έρευνα & Κλινική ΙατρικήΖητήματα Βιοηθικής - Βλαστοκύτταρα: Βιοϊατρική Έρευνα & Κλινική Ιατρική
Ζητήματα Βιοηθικής - Βλαστοκύτταρα: Βιοϊατρική Έρευνα & Κλινική ΙατρικήGeorge Papamitsos
 
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)arlap
 
βιολογια α λυκειου
βιολογια α λυκειουβιολογια α λυκειου
βιολογια α λυκειουHIOTELIS IOANNIS
 
ασπα καπετανελλη ενότητα της ιατρικής στην τεχνολογία
ασπα καπετανελλη ενότητα της ιατρικής στην τεχνολογίαασπα καπετανελλη ενότητα της ιατρικής στην τεχνολογία
ασπα καπετανελλη ενότητα της ιατρικής στην τεχνολογίαpeterdimi13
 
Τα μυστικά της καρδιάς
Τα μυστικά της καρδιάςΤα μυστικά της καρδιάς
Τα μυστικά της καρδιάςXenia Y
 
Αιμοροιδες & Θεραπεία: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις αιμοροιδες
Αιμοροιδες & Θεραπεία: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις αιμοροιδεςΑιμοροιδες & Θεραπεία: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις αιμοροιδες
Αιμοροιδες & Θεραπεία: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις αιμοροιδεςAnastasios Xiarchos
 
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣAlexander Bardis
 
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της ΕπιστήμηςProject Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμηςpaez2012
 
Ζητήματα Βιοηθικής: Προγεννετική και Προεμφυτευτική διάγνωση
Ζητήματα Βιοηθικής: Προγεννετική και Προεμφυτευτική διάγνωση Ζητήματα Βιοηθικής: Προγεννετική και Προεμφυτευτική διάγνωση
Ζητήματα Βιοηθικής: Προγεννετική και Προεμφυτευτική διάγνωση Katerina Paptsiki
 
Tο δικαίωμα στην υγεία ΕΣΔΥ
Tο δικαίωμα στην υγεία ΕΣΔΥTο δικαίωμα στην υγεία ΕΣΔΥ
Tο δικαίωμα στην υγεία ΕΣΔΥKathi Apostolidis
 
πρόγραμμα 3ης εκπαιδευτικής διημερίδας φροντίδας κατακεκλιμένων και χρονίως π...
πρόγραμμα 3ης εκπαιδευτικής διημερίδας φροντίδας κατακεκλιμένων και χρονίως π...πρόγραμμα 3ης εκπαιδευτικής διημερίδας φροντίδας κατακεκλιμένων και χρονίως π...
πρόγραμμα 3ης εκπαιδευτικής διημερίδας φροντίδας κατακεκλιμένων και χρονίως π...Piazza del Popolo
 

Similar to Project B(2012-2013) A2_1w (20)

δωρεά οργάνων, αίματος, μυελού των οστών παπαντωνίου αντώνης
δωρεά οργάνων, αίματος, μυελού των οστών παπαντωνίου αντώνηςδωρεά οργάνων, αίματος, μυελού των οστών παπαντωνίου αντώνης
δωρεά οργάνων, αίματος, μυελού των οστών παπαντωνίου αντώνης
 
9 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
9 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ9 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
9 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
 
Διαλέξεις - Δωρεά Οργάνων και Μεταμοσχεύσεις
Διαλέξεις - Δωρεά Οργάνων και ΜεταμοσχεύσειςΔιαλέξεις - Δωρεά Οργάνων και Μεταμοσχεύσεις
Διαλέξεις - Δωρεά Οργάνων και Μεταμοσχεύσεις
 
αιμοδοσια
αιμοδοσιααιμοδοσια
αιμοδοσια
 
Project B(2012-2013) A2_1
Project B(2012-2013) A2_1Project B(2012-2013) A2_1
Project B(2012-2013) A2_1
 
ΤΕΥΧΟΣ 1_ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ
ΤΕΥΧΟΣ 1_ΟΚΤΩΒΡΙΟΣΤΕΥΧΟΣ 1_ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ
ΤΕΥΧΟΣ 1_ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ
 
Εθελοντική αιμοδοσία
Εθελοντική αιμοδοσίαΕθελοντική αιμοδοσία
Εθελοντική αιμοδοσία
 
Ζητήματα Βιοηθικής - Βλαστοκύτταρα: Βιοϊατρική Έρευνα & Κλινική Ιατρική
Ζητήματα Βιοηθικής - Βλαστοκύτταρα: Βιοϊατρική Έρευνα & Κλινική ΙατρικήΖητήματα Βιοηθικής - Βλαστοκύτταρα: Βιοϊατρική Έρευνα & Κλινική Ιατρική
Ζητήματα Βιοηθικής - Βλαστοκύτταρα: Βιοϊατρική Έρευνα & Κλινική Ιατρική
 
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
 
βιολογια α λυκειου
βιολογια α λυκειουβιολογια α λυκειου
βιολογια α λυκειου
 
ασπα καπετανελλη ενότητα της ιατρικής στην τεχνολογία
ασπα καπετανελλη ενότητα της ιατρικής στην τεχνολογίαασπα καπετανελλη ενότητα της ιατρικής στην τεχνολογία
ασπα καπετανελλη ενότητα της ιατρικής στην τεχνολογία
 
Bλαστοκύτταρα
BλαστοκύτταραBλαστοκύτταρα
Bλαστοκύτταρα
 
Τα μυστικά της καρδιάς
Τα μυστικά της καρδιάςΤα μυστικά της καρδιάς
Τα μυστικά της καρδιάς
 
Αιμοροιδες & Θεραπεία: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις αιμοροιδες
Αιμοροιδες & Θεραπεία: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις αιμοροιδεςΑιμοροιδες & Θεραπεία: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις αιμοροιδες
Αιμοροιδες & Θεραπεία: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις αιμοροιδες
 
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
 
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της ΕπιστήμηςProject Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
 
Ζητήματα Βιοηθικής: Προγεννετική και Προεμφυτευτική διάγνωση
Ζητήματα Βιοηθικής: Προγεννετική και Προεμφυτευτική διάγνωση Ζητήματα Βιοηθικής: Προγεννετική και Προεμφυτευτική διάγνωση
Ζητήματα Βιοηθικής: Προγεννετική και Προεμφυτευτική διάγνωση
 
Endoflife preso
Endoflife presoEndoflife preso
Endoflife preso
 
Tο δικαίωμα στην υγεία ΕΣΔΥ
Tο δικαίωμα στην υγεία ΕΣΔΥTο δικαίωμα στην υγεία ΕΣΔΥ
Tο δικαίωμα στην υγεία ΕΣΔΥ
 
πρόγραμμα 3ης εκπαιδευτικής διημερίδας φροντίδας κατακεκλιμένων και χρονίως π...
πρόγραμμα 3ης εκπαιδευτικής διημερίδας φροντίδας κατακεκλιμένων και χρονίως π...πρόγραμμα 3ης εκπαιδευτικής διημερίδας φροντίδας κατακεκλιμένων και χρονίως π...
πρόγραμμα 3ης εκπαιδευτικής διημερίδας φροντίδας κατακεκλιμένων και χρονίως π...
 

More from 5epalpatras

Environment(2012-2013)_3w
Environment(2012-2013)_3wEnvironment(2012-2013)_3w
Environment(2012-2013)_3w5epalpatras
 
Environment(2012-2013)_3
Environment(2012-2013)_3Environment(2012-2013)_3
Environment(2012-2013)_35epalpatras
 
Environment(2012-2013)_2
Environment(2012-2013)_2Environment(2012-2013)_2
Environment(2012-2013)_25epalpatras
 
Environment(2012-2013)_1
Environment(2012-2013)_1Environment(2012-2013)_1
Environment(2012-2013)_15epalpatras
 
Project Β(2012-2013) Α1_1w
Project Β(2012-2013) Α1_1wProject Β(2012-2013) Α1_1w
Project Β(2012-2013) Α1_1w5epalpatras
 
Project B(2012-2013) - A1_2
Project B(2012-2013) - A1_2Project B(2012-2013) - A1_2
Project B(2012-2013) - A1_25epalpatras
 
Project B(2012-2013) - A1_1
Project B(2012-2013) - A1_1Project B(2012-2013) - A1_1
Project B(2012-2013) - A1_15epalpatras
 

More from 5epalpatras (8)

Environment(2012-2013)_3w
Environment(2012-2013)_3wEnvironment(2012-2013)_3w
Environment(2012-2013)_3w
 
Environment(2012-2013)_3
Environment(2012-2013)_3Environment(2012-2013)_3
Environment(2012-2013)_3
 
Environment(2012-2013)_2
Environment(2012-2013)_2Environment(2012-2013)_2
Environment(2012-2013)_2
 
Environment(2012-2013)_1
Environment(2012-2013)_1Environment(2012-2013)_1
Environment(2012-2013)_1
 
EThD 2012-2013w
EThD 2012-2013wEThD 2012-2013w
EThD 2012-2013w
 
Project Β(2012-2013) Α1_1w
Project Β(2012-2013) Α1_1wProject Β(2012-2013) Α1_1w
Project Β(2012-2013) Α1_1w
 
Project B(2012-2013) - A1_2
Project B(2012-2013) - A1_2Project B(2012-2013) - A1_2
Project B(2012-2013) - A1_2
 
Project B(2012-2013) - A1_1
Project B(2012-2013) - A1_1Project B(2012-2013) - A1_1
Project B(2012-2013) - A1_1
 

Recently uploaded

Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑΜια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑDimitra Mylonaki
 
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptxAthina Tziaki
 
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της ΙταλίαςKonstantina Katirtzi
 
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2008
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ  2008Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ  2008
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2008Θεόδωρος Μαραγκούλας
 
Επίσκεψη στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
Επίσκεψη              στο 11ο Γυμνάσιο ΠάτραςΕπίσκεψη              στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
Επίσκεψη στο 11ο Γυμνάσιο ΠάτραςDimitra Mylonaki
 
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptxΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptxssuserb0ed14
 
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx36dimperist
 
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-242lykkomo
 
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx36dimperist
 
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx36dimperist
 
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOYEKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOYssuser369a35
 
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docxΗ Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docxeucharis
 
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξειςΓιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξειςΟΛΓΑ ΤΣΕΧΕΛΙΔΟΥ
 

Recently uploaded (14)

Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑΜια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
 
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
 
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
 
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2008
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ  2008Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ  2008
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2008
 
Επίσκεψη στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
Επίσκεψη              στο 11ο Γυμνάσιο ΠάτραςΕπίσκεψη              στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
Επίσκεψη στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
 
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptxΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
 
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
 
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
 
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ  : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ  : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
 
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
 
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOYEKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
 
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docxΗ Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
 
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξειςΓιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
 

Project B(2012-2013) A2_1w

  • 1. ΘΕΜΑ:ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ:ΠΟΙΟΙ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΩΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ ΣΧΟΛΕΙΟ :5ο ΕΠΑΛ ΠΑΤΡΑΣ ΟΜΑΔΑ: ΑΡΓΥΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΘΑΝΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΪΖΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΩΣΤΙΝΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ : 2012 -2013 1
  • 2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ σελ. 3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ σελ. 3 ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ σελ. 3 Ο ρόλος του τοπικού συντονιστή μεταμοσχεύσεων σελ. 6 Παγκόσμια ημέρα δωρεάς οργάνων σώματος και μεταμοσχεύσεων σελ. 8 Εμπορία οργάνων σελ. 9 Ελλάδα σελ. 9 Εξωτερικό σελ 10 . ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ σελ. 11 ΕΠΙΛΟΓΟΣ σελ. 12 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 13 2
  • 3. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η ιδέα της Δωρεάς Οργάνων μετά το τέλος της ζωής, αποτελεί την ύψιστη μορφή εθελοντικής προσφοράς και αλτρουισμού καθώς και τη βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση του ιατρικού θαύματος της Μεταμόσχευσης. Δυστυχώς όμως, η έλλειψη μοσχευμάτων αποτελεί τον κύριο περιοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας. Για το λόγο αυτό, είναι ευθύνη όλων μας να κατανοήσουμε τη σημασία της Δωρεάς Οργάνων και να την κάνουμε πραγματικότητα. Η Δωρεά Οργάνων πραγματοποιείται μόνο από εγκεφαλικά νεκρούς ανθρώπους που νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και όχι από ανθρώπους που βρίσκονται σε κώμα ή σε φυτική κατάσταση; Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) είναι ο επίσημος κρατικός φορέας του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης που διαμεσολαβεί, ελέγχει και συντονίζει όλες τις σχετικές διαδικασίες από τη Δωρεά στη Μεταμόσχευση; Τα όργανα από πολλούς δυνητικούς δότες δεν αξιοποιούνται επειδή δεν είχαν συζητήσει ποτέ εν ζωή με την οικογένειά τους της θετική τους στάση απέναντι στη Δωρεά Οργάνων; Η αφαίρεση των οργάνων διενεργείται με την ίδια φροντίδα και με τον ίδιο σεβασμό μιας οποιαδήποτε εγχείρησης. . ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή έγινε με σκοπό τη μεταμόσχευση οργάνων και ιδιαίτερα την διαχείρισή τους από το δότη στο δέκτη. Ερευνήσαμε τις διάφορες περιπτώσεις δοτών που μπορεί να διαθέσουν όργανα καθώς και ποια όργανα μπορούν να μεταμοσχευθούν. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Η μεταμόσχευση, δηλαδή η αντικατάσταση ανθρωπίνων οργάνων που λειτουργούν ανεπαρκώς από άλλα υγιή, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ιατρικής του 20ου αιώνα και έχει καθιερωθεί πλέον ως μια θεραπευτική μέθοδος. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί υπέρτατο δώρο ζωής, μήνυμα ελπίδας, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. 3
  • 4. Josef Mengele, από τους πρώτους φανατικούς υποστηρικτές της εθελοντικής δωρεάς οργάνων Γνωρίζετε ότι; Η Δωρεά Οργάνων πραγματοποιείται μόνο από εγκεφαλικά νεκρούς ανθρώπους που νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και όχι από ανθρώπους που βρίσκονται σε κώμα ή σε φυτική κατάσταση; • Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι η κατάσταση της μη αναστρέψιμης βλάβης του εγκεφάλου, με απώλεια όλων των λειτουργιών του εγκεφαλικού στελέχους. Το εγκεφαλικό στέλεχος περιέχει δίκτυα νευρώνων που συγκροτούν κέντρα ελέγχου ζωτικών λειτουργιών, όπως η αναπνοή και η αρτηριακή πίεση. Οι ανώτερες ψυχικές και γνωσιακές λειτουργίες, όπως η μνήμη, η σκέψη, η αντίληψη, εξαρτώνται από το εγκεφαλικό στέλεχος, οπότε βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους, προκαλεί συνολική δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Για το λόγο αυτό είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι η ανεπανόρθωτη βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους είναι ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για να θεωρηθεί όλος ο εγκέφαλος νεκρός. 4
  • 5. • Ο θάνατος του εγκεφάλου, όπως άλλωστε και ο θάνατος όλων των ιστών, δεν είναι μια στιγμιαία διαδικασία, αλλά μια προοδευτική διεργασία που επέρχεται μέσα σε μερικές ώρες. Η πιθανότατα να διατηρούνται κατά τη φάση της εγκατάστασης του θανάτου, μερικές λειτουργικές νησίδες νευρώνων ή άλλες υποτυπώδεις λειτουργίες, δεν αλλάζει την εξελικτική πορεία του θανάτου. Ο θάνατος του εγκεφαλικού στελέχους ακολουθείται αναπόφευκτα και ανεπιστρεπτί στο θάνατο ολόκληρου του εγκεφάλου, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο εγκεφαλικός θάνατος ακολουθείται από τον «σωματικό» θάνατο, δηλαδή το θάνατο όλων των οργάνων του σώματος με ένα μεσοδιάστημα 48-72 ωρών. Στο μεσοδιάστημα αυτό, επέρχεται προοδευτικά η απορύθμιση όλων των λειτουργιών των οργάνων. Αν ο ασθενής υποστεί εγκεφαλικό θάνατο, ενώ νοσηλεύεται διασωληνωμένος σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (Μ.Ε.Θ.), τότε μόνο είναι δυνατή η διατήρηση της βιολογικής ζωής των οργάνων με τεχνητά μέσα, προκειμένου αυτά να μπορούν να ληφθούν προς μεταμόσχευση και να δώσουν ζωή σε άλλους ανθρώπους. • Η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου γίνεται από 3 διαφορετικούς ιατρούς με πολλές ειδικές και αλάνθαστες κλινικές και εργαστηριακές δοκιμασίες και επαναλαμβάνεται μάλιστα 2 φορές μετά από ένα 8ωρο από την πρώτη διάγνωση. Οι ιατροί γνωρίζουν ότι σε περίπτωση εγκεφαλικού θανάτου η τεχνητή διατήρηση της ζωής είναι ανώφελη και ο μόνος λόγος για τον οποίο δικαιολογείται και παρατείνεται η μηχανική υποστήριξη του εκλιπόντος, είναι η προσφορά των οργάνων του προς μεταμόσχευση. Σημειωτέον δε, ότι στους 3 ιατρούς που διαγιγνώσκουν τον θάνατο δεν συμμετέχει ιατρός μεταμοσχευτικής ομάδας, ούτε ιατρός του Ε.Ο.Μ. Η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου είναι επιβεβλημένη ιατρική πράξη, ανεξάρτητη από το ενδεχόμενο της δωρεάς οργάνων. 5
  • 6. • Υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ της μόνιμης φυτικής κατάστασης ("φυτό") και του εγκεφαλικού θανάτου. Στη φυτική κατάσταση, δεν λειτουργεί ο φλοιός του εγκεφάλου, ενώ η λειτουργία του εγκεφαλικού στελέχους διατηρείται ικανοποιητική. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής διατηρεί μεν αυτόματη αναπνοή και καρδιαγγειακή λειτουργία, στερείται όμως συνείδησης. Δηλ. το σημείο "κλειδί" μεταξύ εγκεφαλικού θανάτου και μόνιμης φυτικής κατάστασης είναι η λειτουργία του εγκεφαλικού στελέχους. Στον εγκεφαλικό θάνατο παύει να λειτουργεί το εγκεφαλικό στέλεχος. Η διάκριση μεταξύ των δύο καταστάσεως είναι ιατρικώς ευδιάκριτη και σε καμία περίπτωση άνθρωποι σε φυτική κατάσταση δεν θεωρούνται δυνητικοί δότες οργάνων. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) είναι ο επίσημος κρατικός φορέας του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης που διαμεσολαβεί, ελέγχει και συντονίζει όλες τις σχετικές διαδικασίες από τη Δωρεά στη Μεταμόσχευση. Τα όργανα από πολλούς δυνητικούς δότες δεν αξιοποιούνται επειδή δεν είχαν συζητήσει ποτέ εν ζωή με την οικογένειά τους της θετική τους στάση απέναντι στη Δωρεά Οργάνων; Η αφαίρεση των οργάνων διενεργείται με την ίδια φροντίδα και με τον ίδιο σεβασμό μιας οποιαδήποτε εγχείρησης. Τα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας των ανθρώπινων οργάνων που προορίζονται για μεταμόσχευση αναφέρονται στην Οδηγία 2010/45/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 2010. ΝΟΜΟΣ 3984/ΦΕΚ 150/Α/27.6.2011 Δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων και άλλες διατάξεις. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ Οι Τοπικοί Συντονιστές Μεταμοσχεύσεων (Τ.Σ.Μ.) αποτελούν συνδέσμους και πολύτιμους συνεργάτες του Ε.Ο.Μ. με όλα τα νοσοκομεία και τις κλινικές, από τις οποίες μπορούν να προκύψουν οι δότες. Είναι γιατροί ή νοσηλευτές των Νοσοκομείων και είναι αρμόδιοι για τον Συντονισμό της Δωρεάς Οργάνων, όποτε προκύπτει δότης. Ο θεσμός του Τ.Σ.Μ. προέκυψε από την αναγκαιότητα εντοπισμού δυνητικών δοτών και διεκπεραίωσης των πολύπλοκων διαδικασιών δωρεάς οργάνων εντός των νοσοκομείων. Η διαδικασία δωρεάς πρέπει να συντονίζεται από εξειδικευμένο επαγγελματία, ο οποίος ήδη να εργάζεται στο χώρο του νοσοκομείου. Ο Τ.Σ.Μ. είναι ο επαγγελματίας-«κλειδί» για την αύξηση της δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων. Εργάζεται στην «πηγή» των μοσχευμάτων και από αυτόν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η δυνατότητα αξιοποίησης των εγκεφαλικά νεκρών ασθενών ως δότες οργάνων. 6
  • 7. Η λειτουργία του θεσμού των Τοπικών Συντονιστών είναι και ο βασικός λόγος της επιτυχίας του «Ισπανικού Μοντέλου», που έφερε την Ισπανία πρώτη σε παγκόσμιο επίπεδο στη Δωρεά Οργάνων. Οι Τ.Σ.Μ. στην Ισπανία απασχολούνται σε ξεχωριστή υπηρεσία του νοσοκομείου, που ονομάζεται Υπηρεσία Εξεύρεσης Μοσχευμάτων, με αρμοδιότητες σχετικές μόνο με την εξεύρεση και την αξιοποίηση των δυνητικών δοτών. Στην Ελλάδα, κάθε νοσοκομείο με Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, οφείλει να ορίσει, σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Μ., τουλάχιστον 2 Τοπικούς Συντονιστές, οι οποίοι λαμβάνουν εκπαίδευση και εξειδίκευση από τον Ε.Ο.Μ. στις διαδικασίες της Δωρεάς Οργάνων. Αυτή τη στιγμή ο Ε.Ο.Μ. συνεργάζεται με 111 Τοπικούς Συντονιστές σε 84 Μ.Ε.Θ. της χώρας. Συνοπτικά, οι Τ.Σ.Μ.: • Φροντίζουν για την αναζήτηση, τον εντοπισμό, τον έλεγχο και την κλινική υποστήριξη των δυνητικών δοτών σε κάθε κλινική του νοσοκομείου τους απ’ όπου μπορεί να προκύψει δότης. • Ενημερώνουν την οικογένεια του δυνητικού δότη, της προτείνουν τη δυνατότητα δωρεάς και την υποστηρίζουν ψυχολογικά. • Συντονίζουν σε τοπικό επίπεδο τη διαδικασία δωρεάς οργάνων σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Μ., σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 2737/1999 «Μεταμοσχεύσεις Ιστών και Οργάνων», • Οργανώνουν, σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Μ., την προώθηση της ιδέας της δωρεάς οργάνων εντός του νοσοκομείου τους, αλλά και στο ευρύ κοινό της περιοχής τους. 7
  • 8. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ Παγκόσμια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων Σώματος και Μεταμοσχεύσεων καθιερώθηκε το 2005 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και γιορτάζεται κάθε Οκτώβριο (το 2007 στις 28 Οκτωβρίου), με σκοπό να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινή γνώμη για την αξία της δωρεάς οργάνων σώματος, που μέσω της μεταμόσχευσης χαρίζουν το πολύτιμο δώρο της ζωής σε πάσχοντες συνανθρώπους μας. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ευεργετηθεί από μια επιτυχημένη μεταμόσχευση και εκατομμύρια ακόμη περιμένουν τη σωτηρία. Το μεγάλο και δυσεπίλυτο πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των διαθέσιμων οργάνων προς μεταμόσχευση και του αριθμού των ασθενών στις λίστες αναμονής. 8
  • 9. Μόνο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, , 3.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο, περιμένοντας το μόσχευμα που θα τους χαρίσει τη ζωή. Στη χώρα μας, η κατάσταση είναι απελπιστική. Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (2001),που είναι ο αρμόδιος φορέας στην Ελλάδα, η αναλογία του αριθμού μεταμοσχεύσεων από πτωματικούς δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού στην Ελλάδα ήταν 2,9 , τη στιγμή που στην Ισπανία ήταν 32,5 , στην Πορτογαλία 20,2 , στην Αυστρία 23,7 και το Βέλγιο 21,6. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην απροθυμία των συγγενών να συναινέσουν στη δωρεά οργάνων προσφιλών τους προσώπων που χάθηκαν. Οι αιτίες της απροθυμίας αυτής είναι, σίγουρα, πολλές, αλλά οι σημαντικότερες πρέπει να αναζητηθούν: • Στην ελλιπή και πολλές φορές εσφαλμένη ενημέρωση ή παραπληροφόρηση του πληθυσμού, που συχνά πέφτει θύμα διογκωμένης φημολογίας. • Στην έλλειψη εμπιστοσύνης σε φορείς και γιατρούς και στο φόβο για εμπόριο οργάνων. • Στις διάφορες προλήψεις και προκαταλήψεις που συνοδεύουν το τέλος της ζωής. ΕΜΠΟΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΕΛΛΑΔΑ 9
  • 10. Εκατοντάδες αναρτήσεις σε facebook, twitter και άλλες σελίδες κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα σχετικά με απαγωγές ιδιαίτερα μικρών παιδιών με στόχο τη λήψη των οργάνων τους. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων ωστόσο διευκρινίζει πως κανένα τέτοιο περιστατικό δεν έχει σημειωθεί στη χώρα μας ενώ επιστημονικά είναι αδύνατο. Όπως εξηγεί: • “Η λήψη οργάνων, με σκοπό την «εμπορία», όπως αυτή περιγράφεται στις συγκεκριμένες αναρτήσεις, ύστερα από απαγωγή ή εγκληματική ενέργεια, είναι πρακτικά και επιστημονικά αδύνατη και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί, υπό τις συνθήκες αυτές, να πραγματοποιηθεί μεταμόσχευση. • Διευκρινιστικά αναφέρουμε ότι ως «εμπόριο οργάνων» νοείται η αγοραπωλησία οργάνων, με την οικειοθελή παραχώρηση οργάνου από ζωντανό δότη, έναντι οικονομικού ανταλλάγματος. Η ενέργεια αυτή λαμβάνει χώρα σε κράτη, όπου το νομικό τους πλαίσιο δεν την απαγορεύει ρητά. • Στην Ελλάδα, ωστόσο, δεν έχει υπάρξει ποτέ κρούσμα μεταμόσχευσης οργάνου προερχόμενου από εμπόριο οργάνων σώματος. Και αυτό διότι στη χώρα μας, οι μεταμοσχεύσεις είτε από ζώντα είτε από πτωματικό δότη πραγματοποιούνται μόνο σε μονάδες μεταμόσχευσης δημοσίων νοσοκομείων, υπό τον αυστηρό έλεγχο και την εποπτεία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Οι μεταμοσχεύσεις πραγματοποιούνται μέσα από την συνεχή συνεργασία ενός δικτύου φορέων του Εθνικού Συστήματος Υγείας, όπου τα νοσοκομεία των δοτών, οι μονάδες μεταμόσχευσης των ληπτών, τα εργαστήρια που ελέγχουν την ιστοσυμβατότητα, η κατανομή με βάση την Εθνική Λίστα, και η μεταφορά των μοσχευμάτων με τη συνδρομή του ΕΚΑΒ, γίνονται υπό το συνεχή έλεγχο και συντονισμό του ΕΟΜ, που λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως. • Στην Ελλάδα, όπως και στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εμπορία οργάνων είναι παράνομη. Όπως και στο προηγούμενο νομικό καθεστώς (ν.2737/99) απαγορευόταν κάθε συναλλαγή που αφορούσε στη δωρεά οργάνων και τη μεταμόσχευση και προβλέπονταν σχετικές ποινικές κυρώσεις, έτσι και στο νόμο 3984/11 (Α 150) προβλέπεται ρητά (άρθρο 5) όχι μόνον η απαγόρευση κάθε είδους οικονομικού ή άλλου ανταλλάγματος στο δότη ή στην οικογένειά του ή στο ιατρικό και λοιπό προσωπικό που συμμετέχει αλλά ακόμη και η γνωστοποίηση της ανάγκης ή της διαθεσιμότητας με σκοπό την ανταλλαγή. • Όλες αυτές οι νομικές ασφαλιστικές δικλείδες καθώς και οι απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες που απαιτούνται για την αφαίρεση και μια επιτυχή μεταμόσχευση, μετά βεβαιότητας αποκλείουν την εμπορία οργάνων ή οποιοδήποτε άλλο «σενάριο». Επιπλέον, η μεταμόσχευση αποτελεί μια ιδιαίτερα πολύπλοκη ιατρική πράξη, όπου απαιτείται άρτια επιστημονική γνώση πολλών ειδικοτήτων, χειρουργική εξειδίκευση και υψηλής ασφάλειας υλικοτεχνικές υποδομές για να πραγματοποιηθεί. 10
  • 11. • Τέλος, παραπέμπουμε στην από 30-05-2012 ανακοίνωση της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής, σύμφωνα με την οποία «οι αναρτήσεις για απαγωγές παιδιών σε διάφορες περιοχές της Αθήνας, δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα». ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 'Υπολογίζεται ότι το 10% της παγκόσμιας μεταμοσχευτικής δραστηριότητος βα- σίζεται στην λαθραία διακίνηση μοσχευμάτων. Πτωχοί άνθρωποι, από χώρες της Ασίας και της Αφρικής, πωλούν τον νεφρό τους για να επιβιώσουν ή για να σπουδάσουν τα παιδιά τους ή για να καλύψουν χρέη τους. Πολλά από τα λαθραία διακινούμενα όργανα είναι προϊόν εγκληματικής δραστηριότητος. Έγκυρα δημοσιεύματα στο διεθνή τύπο δείχνουν ότι στην Κίνα, που κατέχει την παγκόσμια πρωτιά θανατικών εκτελέσεων, γίνεται λαθραία διακίνηση οργάνων, που λαμβάνονται από θανατοποινίτες. Η λαθραία διακίνηση οργάνων έχει σχέση και με το φαινόμενο του «μεταμοσχευτικού τουρισμού», δηλαδή της μετακίνησης αρρώστων από τον δυτικό κόσμο στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής προς μεταμόσχευση. Έτσι στα πλαίσια του «μεταμοσχευτικού τουρισμού», που απευθύνεται σε πλούσιους ασθενείς, προσφέρονται πακέτα της τάξεως των 150.000-200.000 ευρώ, που περιλαμβάνουν αεροπορικό εισιτήριο, προεγχειρητικό έλεγχο, τη μεταμόσχευση και δέκα ημέρες νοσηλείας. Οι λίστες αναμονής για μεταμόσχευση είναι ασφαλώς ένα μείζον κοινωνικό ζήτημα, η λύση του όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι η νομιμοποίηση της αγοροπωλησίας ανθρωπίνων οργάνων. Η νομιμοποίηση αυτή δεν θα εξαλείψει την παράνομη και εγκληματική απόκτηση και διακίνηση των οργάνων, όπως πιστεύουν οι υποστηρικτές της. Αντίθετα θα δημιουργηθεί μία νέα κερδοφόρα αγορά, που θα εκμεταλλεύεται τους φτωχούς, θα ικανοποιεί την ανάγκη των πλουσίων αρρώστων και θα δημιουργεί υψηλή κερδοφορία για τους μεσάζοντες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ευεργετηθεί από μια επιτυχημένη μεταμόσχευση και εκατομμύρια ακόμη περιμένουν τη σωτηρία. Το μεγάλο και δυσεπίλυτο πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των διαθέσιμων οργάνων προς μεταμόσχευση και του αριθμού των ασθενών στις λίστες αναμονής 11
  • 12. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην απροθυμία των συγγενών να συναινέσουν στη δωρεά οργάνων προσφιλών τους προσώπων που χάθηκαν. Οι αιτίες της απροθυμίας αυτής είναι, σίγουρα, πολλές, αλλά οι σημαντικότερες πρέπει να αναζητηθούν: • Στην ελλιπή και πολλές φορές εσφαλμένη ενημέρωση ή παραπληροφόρηση του πληθυσμού, που συχνά πέφτει θύμα διογκωμένης φημολογίας. • Στην έλλειψη εμπιστοσύνης σε φορείς και γιατρούς και στο φόβο για εμπόριο οργάνων. • Στις διάφορες προλήψεις και προκαταλήψεις που συνοδεύουν το τέλος της ζωής. Οι λίστες αναμονής για μεταμόσχευση είναι ασφαλώς ένα μείζον κοινωνικό ζήτημα, η λύση του όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι η νομιμοποίηση της αγοροπωλησίας ανθρωπίνων οργάνων. Η νομιμοποίηση αυτή δεν θα εξαλείψει την παράνομη και εγκληματική απόκτηση και διακίνηση των οργάνων, όπως πιστεύουν οι υποστηρικτές της. Αντίθετα θα δημιουργηθεί μία νέα κερδοφόρα αγορά, που θα εκμεταλλεύεται τους φτωχούς, θα ικανοποιεί την ανάγκη των πλουσίων αρρώστων και θα δημιουργεί υψηλή κερδοφορία για τους μεσάζοντας. Είναι, ασφαλώς, κατάντημα ο κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση Θεού πλασθείς άνθρωπος και βασιλιάς της κτίσεως να μετατραπεί σε ένα κοινό εμπόρευμα, διαπραγματεύσιμο στην παγκόσμια ελεύθερη αγορά, σε μια αποθήκη ανταλλακτικών για τους έχοντες!... ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η άποψη της Εκκλησίας για το θέμα των μεταμοσχεύσεων μας βρίσκει σύμφωνους γι’ αυτό την παραθέτουμε παρακάτω: «Κ θε τι πο περβαίνει τ ν τομικισμ κα τ ν φιλοζωία κα συνδ ει το ςά ὺ ὑ ὸ ἀ ὸ ὶ ὴ ὶ έ ὺ νθρ πους μ σχ ση μοιβαι τητος κα κοινων ας, κ θε τι πο ποδεικν ειἀ ώ ὲ έ ἀ ό ὶ ί ά ὺ ἀ ύ τ ν περοχ τ ς πνευματικ ς ζω ς π τ ς βιολογικ ς πιβι σεως,ὴ ὑ ὴ ῆ ῆ ῆ ἐ ὶ ῆ ῆ ἐ ώ ἡ Εκκλησ α τ προστατε ει κα τ ποστηρ ζει. Αλλ κα μπροστ στ᾿ ί ὸ ύ ὶ ὸ ὑ ί ᾿ ὰ ὶ ὰ ὸ μυστήριο τ ς ζω ς κα το θαν του καθ ς κα τ ς ψυχοσωματικ ςῆ ῆ ὶ ῦ ά ὼ ὶ ῆ ῆ συμφυ ας το νθρ που στέκεται μ σεβασμ κα δι ζουσα ε αισθησ α».ΐ ῦ ἀ ώ ὲ ὸ ὶ ἰ ά ὐ ί 12
  • 13. « Ο μ νος τρ πος προστασίας τ ς θικ ς κα πρακτικ ς τ ν῾ ό ό ῆ ἠ ῆ ὶ ῆ ῶ μεταμοσχε σεων π τ νδεχ μενο κακοποι σε ς της ε ναι σχετικύ ἀ ὸ ὸ ἐ ό ή ώ ἶ ἡ ὴ νομοθεσ α ν ε ναι σαφ ς, μελετημ νη, δεολογικ κα χι χρησιμοθηρικ ».ί ὰ ἶ ή έ ἰ ὴ ὶ ὄ ή ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://www.eom.gr http://www.iatropedia.gr/articles/read/2164#sthash.lKSJwcCn.dpuf http://www.menshealth.gr 13