4. Εισαγωγή
Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να ενημερώσει για την επίδραση του αλκοόλ
στον ανθρώπινο οργανισμό. Προκείμενου να επιτευχθούν οι παραπάνω
στόχοι έγινε βιβλιογραφική μελέτη και αναζήτηση στο διαδίκτυο.
Η εργασία χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια.
Στο πρώτο αναφέρεται ο τρόπος που επιδρά το αλκοόλ στην οδήγηση.
Στο δεύτερο αναλύεται το φαινόμενο του αλκοολισμού και oi επιπτώσεις που
επιφέρει στον άνθρωπο.
Στο τρίτο μελετάται η αντίδραση των διαφόρων οργάνων του ανθρώπινου
οργανισμού με την εισαγωγή της αλκοόλης.
Στο τέταρτο κεφαλαίο παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία που σχετίζονται με
την κατανάλωση ανά φύλλο και ηλικία.
4
5. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Αλκοόλ και οδήγηση
Πώς επιδρά το αλκοόλ στην οδήγηση
Το αλκοόλ δρα ως κατασταλτικό, μειώνοντας τις λειτουργικές ικανότητες.
Επίσης, καταστέλλει κάποιες λειτουργίες, οι οποίες ενεργούν ως φρένα, με
αποτέλεσμα, άλλες λειτουργίες να γίνονται «ξέφρενες», χωρίς τις αναστολές
τις οποίες υπαγορεύει η ψυχραιμία και η φρόνηση.
Έτσι, μειώνεται η ικανότητα εκτίμησης του κινδύνου, ενώ παραλλήλως
δημιουργείται η λανθασμένη εντύπωση ότι έχουμε κάτι από το DNA του Kimi
Raikkonen!
Αυτή η ψευδαίσθηση είναι ακόμη πιο επικίνδυνη, επειδή ήδη είμαστε «αλλού»
και δεν έχουμε καν επίγνωση της κατάστασής μας.
Μειώνει την οπτική γωνία, προκαλεί υπνηλία, τα μάτια θολώνουν και δε
βλέπουμε καθαρά τα αντικείμενα και τα απέναντι αυτοκίνητα και ούτε
μπορούμε να εκτιμήσουμε την ταχύτητά τους.
Αυξάνει το χρόνο αντίδρασης και αποσταθεροποιεί την αλληλουχία των
διαδοχικών κινήσεων, που πρέπει να γίνουν. Έτσι, ο κακός συνδυασμός των
κινήσεων και των ενεργειών, δημιουργεί κατά κανόνα το δυστύχημα.
5
6. Απόψεις σχετικά με το αλκοόλ και την οδήγηση
«Όταν πιω λίγο, οδηγώ καλύτερα»: Είναι η ποιο επικίνδυνη άποψη!
Τίποτα δεν είναι τόσο επικίνδυνο όσο η ιδέα, ότι έχουν αυξηθεί οι ικανότητες
μας, για οδήγηση, ενώ στην πραγματικότητα από τα 400 ερεθίσματα που
αξιολογούσαμε φυσιολογικά σε απόσταση 2km, αξιολογούμε μετά βίας 150
«πιωμένοι» και αυτά με πολλές εκπτώσεις...!
«Εμένα δεν με πιάνει το ποτό»: Καινούργια βιολογική σύλληψη και
βέβαια μεγάλη πλάνη. Υπάρχουν, φυσικά, βιολογικές διαφορές, όμως, αυτές
είναι τόσο μικρές, χωρίς πρακτική σημασία, γιατί όταν ο χρόνος αντίδρασης
από 0,5 sec φτάσει 1,1 sec, η 1,3 sec δεν έχει καμία διαφορά!
«Θα πιω καφέ μετά και θα συνέλθω»: Καμία ουσία και κανένα μέτρο δε
μπορεί να αναστείλει ή να μειώσει την αρνητική δράση της αλκοόλης στην
οδήγηση παρά μόνον ο «γάργαρος» ύπνος.
«Θα ξαπλώσω λίγο και μετά μπορώ να οδηγήσω»: Μύθος απύθμενος!
Οι μεγαλύτερες παρενέργειες που δημιουργεί το αλκοόλ, εμφανίζονται μετά
από μία περίπου ώρα και είναι ολέθριες. Εάν πιει κανείς αρκετά, μπορεί να
χρειαστούν και πάνω από 12 ώρες για να επανέλθει σε φυσιολογική
κατάσταση.
«Τους καλούς οδηγούς τους επηρεάζει λιγότερο το αλκοόλ»:
Σε δοκιμασίες με οδηγούς αγώνων ράλι, καθώς και με οδηγούς που
δοκιμάζουν αυτοκίνητα, διαπιστώθηκε ότι επηρεάζονται το ίδιο όσο και οι
«κοινοί οδηγοί». Δυστυχώς, το αλκοόλ μπαίνει γρήγορα στο αίμα και από εκεί
επηρεάζει όλα τα όργανα και τον εγκέφαλο με αποτέλεσμα να «μουδιάζει» τις
λειτουργίες που είναι απαραίτητες για την οδήγηση. Ούτε ο σκέτος καφές,
ούτε το άνοιγμα του παραθύρου, ούτε η ψαγμένη μουσική, ούτε ένα κρύο
ντους μπορούν να αποβάλλουν το αλκοόλ Χρειάζεται ο απαραίτητος χρόνος
μέχρι να καεί.
Ας κάνουμε σημαία μας την απαράβατη αρχή "δεν πίνω αν πρόκειται
να οδηγήσω και δεν οδηγώ αν έχω πιεί".
Μην παίζετε με τη ζωή σας και τις ζωές των άλλων, αξίζουν πολύ
περισσότερο από το αλκοόλ και δε γυρίζουν πίσω όταν ξεμεθύσετε.
6
7. Γιατί το αλκοόλ και η οδήγηση δεν συνδυάζονται
Τόσο η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών όσον και το οδήγημα
αποτελούν εκφράσεις της κοινωνικής πραγματικότητας. Όταν όμως μιλάμε για
συνδυασμό επιλογών, τότε πρέπει να βεβαιωθούμε πως οι επιλογές δεν
οδηγούν σε μη αποδεκτό αποτέλεσμα.
Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, ο εγκέφαλος ενός οδηγού που κινείται σε
μέτρια κυκλοφορία επεξεργάζεται περίπου 300 πληροφορίες το λεπτό. Ακόμα
και στις πιο ομαλές συνθήκες, το οδήγημα είναι μια δύσκολη και απαιτητική
διαδικασία.
Είναι βέβαιο πως το οδήγημα και η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών
δεν συνδυάζονται. Σε όλα τα ανεπτυγμένα κράτη υπάρχουν αυστηρά όρια
ασφαλείας για την επιτρεπόμενη στάθμη του αλκοόλ στο αίμα των οδηγών. Σε
πολλές περιπτώσεις, αυτό το όριο είναι μηδέν αλκοόλ στο αίμα όσων
οδηγούν. Αλλά γιατί το οινόπνευμα και το οδήγημα δεν συνδυάζονται;
Πολύ πριν φτάσουμε στην εικόνα του ανεξέλεγκτου μεθυσμένου, το
οινόπνευμα έχει αρνητικές επιπτώσεις σε λειτουργίες που έχουν άμεση σχέση
με την ικανότητά μας για ασφαλές οδήγημα.
Όλα τα (νόμιμα) ποτά περιέχουν αιθυλική αλκοόλη. Υπάρχουν, βεβαίως, και
άλλα είδη αλκοόλης, αλλά αυτά χρησιμοποιούνται μόνο σε βιομηχανικές
εφαρμογές. Η χρήση τέτοιων αλκοολών σε ποτά είναι εξαιρετικά επικίνδυνη
και μπορεί να προκαλέσει τύφλωση ή θάνατο.
Η παρουσία φαγητού στο στομάχι – και ιδίως λιπαρών ουσιών – επιβραδύνει
την απορρόφηση της αλκοόλης και οδηγεί σε ελαφρώς χαμηλότερα BAC
(επίπεδα αλκοόλ στο αίμα). Είναι προφανές ότι αυτό έχει πρακτικό
ενδιαφέρον μόνον για χαμηλή ή μέτρια κατανάλωση αλκοόλ.
7
8. Το αλκοόλ: μειώνει τη στάθμη εγρήγορσης, μειώνει την ικανότητα
αναγνώρισης κινδύνου, μειώνει την ικανότητα παρακολούθησης αλλαγής των
συνθηκών, και μειώνει την ικανότητα συνδυασμού πληροφοριών, που απαιτεί
ένα ασφαλές οδήγημα. Ο επόμενος πίνακας δείχνει τα αποτελέσματα της
στάθμης του αλκοόλ στο αίμα ενός οδηγού. Τα αποτελέσματα αποτυπώνονται
ως ‘το πόσες φορές αυξάνεται η πιθανότητα θανατηφόρου τροχαίου στο
οποίο εμπλέκεται ένα μόνον αυτοκίνητο σε σχέση με έναν οδηγό που έχει
μηδέν BAC (Blood Alcohol Content).
BAC (gr αλκοόλ /
100 ml αίματος)
Συντελεστής αύξησης της πιθανότητας
θανατηφόρου ατυχήματος
0 1
0.02- 0.04 1.4
0.05- 0.09 11.1
0.10- 0.14 48
0.15+ 380
BAC
grams/100
mL.
ΣΤΑΔΙΟ
ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
0.01-0.05 Μη ορατό
Επίδραση μη προφανής Συμπεριφορά ομαλή H μείωση της
οδηγικής ικανότητας απαιτεί εξειδικευμένα test
0.03-0.12
Αίσθημα
ευφορίας
Αυξημένη ομιλητικότητα Αύξηση αυτοπεποίθησης Μικρές
κινητικές διαταραχές Επιβράδυνση επεξεργασίας πληροφοριών
0.09-0.25 Υπερδιέγερση
Συναισθηματική αστάθεια Μείωση μνήμης Σημαντική μείωση
χρόνου αντίδρασης Δυσκολία συντονισμού κινήσεων Υπνηλία
0.18-0.30 Σύγχυση
Δυσκολία προσανατολισμού, πνευματική σύγχυση, ίλιγγοι.
Υπερβολικές συναισθηματικές αντιδράσεις Δυσκολία στην όραση,
στη αναγνώριση χρωμάτων και σχημάτων Αυξημένη αντοχή στον
πόνο Σοβαρές δυσκολίες στην κίνηση και την ομιλία Απάθεια,
λειθαργικότητα
0.25-0.40 Καταπληξία
Γενικευμένη αδράνεια, μεγάλη απώλεια κινητικότητας Σημαντική
μείωση των αντιδράσεων σε ερεθίσματα Εμετός, ακράτεια ούρων
0.35-0.50 Κώμα
Πλήρης απώλεια των αισθήσεων Υποθερμία Σοβαρές
κυκλοφορικές και αναπνευστικές διαταραχές Πιθανός θάνατος
0.45 + Θάνατος Θάνατος από αναπνευστική ανακοπή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ορισμός του Αλκοολισμού
Ο Αλκοολισμός είναι μια πρωτογενής και χρόνια ασθένεια, της οποίας η
εξέλιξη και οι εκδηλώσεις επηρεάζονται από γενετικούς, ψυχο-κοινωνικούς και
8
9. περιβαλλοντολογικούς παράγοντες. Η εν λόγω ασθένεια είναι συχνά
προϊούσα και θανατηφόρα. Χαρακτηρίζεται, σε συνεχή ή περιοδική βάση,
από: μειωμένη ικανότητα ελέγχου χρήσης της ουσίας, έντονη και συνεχή
πνευματική ενασχόληση με το «ναρκωτικό» αλκοόλ, τη χρήση αλκοόλ παρ’
όλες τις δυσμενείς συνέπειες, όπως επίσης διαστρεβλωμένο τρόπο σκέψης
και ιδιαίτερα άρνηση.
Ο χαρακτηρισμός «πρωτογενής» αναφέρεται στη φύση του αλκοολισμού ως
μια νοσολογική οντότητα, ώστε να διαχωριστεί περαιτέρω από άλλες
παθοφυσιολογικές καταστάσεις που πιθανόν να συνδέονται με αυτήν. Ο όρος
«πρωτογενής» υπονοεί ότι ο αλκοολισμός, ως μια μορφή εξάρτησης, δεν είναι
το σύμπτωμα μιας υποκείμενης νοσηρής κατάστασης.
Ασθένεια είναι μια μη ηθελημένη αναπηρία. Αντιπροσωπεύει το σύνολο των
παθολογικών φαινομένων που εκδηλώνονται από μια ομάδα ατόμων. Τα
φαινόμενα αυτά συνδέονται με μια καθορισμένη σειρά χαρακτηριστικών που
κάνουν τα άτομα αυτά να διαφέρουν από τους υπόλοιπους ανθρώπους και τα
οποία τους θέτουν σε μειονεκτική θέση.
«Προϊούσα» και «θανατηφόρα» συχνά σημαίνει ότι η ασθένεια επιμένει στο
χρόνο και ότι οι σωματικές, συναισθηματικές και κοινωνικές αλλαγές έχουν
συχνά αθροιστικό χαρακτήρα και πιθανόν να αναπτυχθούν περαιτέρω όσο
συνεχίζεται η κατανάλωση αλκοόλ. Ο αλκοολισμός οδηγεί σε πρώιμο θάνατο
από λήψη υπερβολικής δόσης οινοπνεύματος, από οργανικές επιπλοκές που
σχετίζονται με τον εγκέφαλο, το ήπαρ, την καρδιά και πολλά άλλα όργανα,
όπως επίσης μπορεί να οδηγήσει στην αυτοκτονία, την ανθρωποκτονία,
αυτοκινητιστικά δυστυχήματα και άλλα τραυματικά συμβάντα.
«Μειωμένη ικανότητα ελέγχου» σημαίνει ανικανότητα να περιορίσει κάποιος
τη χρήση αλκοόλ ή να περιορίσει, κάθε φορά που πίνει, τη διάρκεια ενός
επεισοδίου λήψης του ποτού, τις ποσότητες οινοπνεύματος που καταναλώνει
και/ή τις συνέπειες που προκύπτουν από τις διάφορες συμπεριφορές της
πόσης.
«Έντονη και συνεχής πνευματική ενασχόληση με τη χρήση αλκοόλ» σημαίνει
ότι το άτομο εστιάζει την προσοχή του στο «ναρκωτικό» αλκοόλ, στη
ψυχοτρόπο δράση του και στη χρήση του. Ως εκ τούτου, η ανάλογη
9
10. σπουδαιότητα που αποδίδει το άτομο στην ουσία συχνά το κάνει να διοχετεύει
όλη του τη ενέργεια στη χρήση και να παραβλέπει σημαντικές υποχρεώσεις
στη ζωή του.
«Δυσμενείς συνέπειες» σημαίνει είτε προβλήματα που έχουν να κάνουν με
την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ είτε έκπτωση σε τομείς όπως: α) η
σωματική υγεία (π.χ. σύνδρομα στέρησης από το αλκοόλ, ασθένειες του
ήπατος, γαστρίτιδες, αναιμία, νευρολογικές διαταραχές), β) η ψυχική
λειτουργία (π.χ. έκπτωση στο γνωστικό επίπεδο, μεταβολές στη διάθεση και
τη συμπεριφορά), γ) οι διαπροσωπικές σχέσεις (π.χ. συζυγικά προβλήματα,
κακοποίηση τέκνων, έκπτωση των κοινωνικών σχέσεων και
συναναστροφών), δ) η ενασχόληση (π.χ. προβλήματα στις μαθητικές ή
εργασιακές επιδόσεις), όπως επίσης και νομικής, οικονομικής και πνευματικής
φύσεως προβλήματα.
Η λέξη «άρνηση» χρησιμοποιείται εδώ όχι μόνο με την καθαρά ψυχαναλυτική
έννοια ενός και μόνο μηχανισμού άμυνας που αποκηρύσσει την
σπουδαιότητα των γεγονότων, αλλά με την ευρύτερη έννοια που
περιλαμβάνει και τους ψυχολογικούς μηχανισμούς οι οποίοι στοχεύουν στο να
αποτρέψουν να περάσει στο συνειδητό η πραγματικότητα ότι, η χρήση
αλκοόλ δεν είναι η λύση, αλλά η αιτία των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το
άτομο. Η άρνηση γίνεται ζωτικό κομμάτι της ασθένειας και ένα μείζον εμπόδιο
προς τη διαδικασία ανάρρωσης.
Αλκοολικό Στερητικό Σύνδρομο
Ένας ασθενής ο οποίος έπινε πολύ και για μεγάλο χρονικό διάστημα και
ξαφνικά σταματά να πίνει ή ελαττώνει την πρόσληψη αλκοόλ.
10
11. · Μέσα σε λίγες ώρες, μέχρι και ημέρες, από τη στιγμή μου μειώνει την
πρόσληψη αλκοόλ, εμφανίζει 2 ή και περισσότερα από τα κάτωθι
συμπτώματα:
Υπερδραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος (εφίδρωση ή
ταχυκαρδία)
αδρό τρόμο των χεριών
αϋπνία
ναυτία ή εμετό
παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις μικρής διάρκειας (οπτικές, απτικές ή
ακουστικές)
ψυχοκινητικό εκνευρισμό
άγχος
μείζονες επιληπτικές κρίσεις
· Τα συμπτώματα αυτά προκαλούν κλινικά σημαντική δυσθυμία ή
δυσλειτουργία σε εργασιακό, κοινωνικό ή προσωπικό επίπεδο.
· Τα συμπτώματα αυτά δεν οφείλονται σε μια γενική κλινική κατάσταση, ούτε
μπορούν να εξηγηθούν πιο αποτελεσματικά από κάποια άλλη ψυχική
διαταραχή.
Προσδιορίστε εάν, όσον αφορά στις Αντιληπτικές Διαταραχές, ο ασθενής έχει
τροποποιημένες αισθητηριακές αντιλήψεις: ακουστικές, οπτικές, απτικές ή
οπτικές παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις με ακέραια ευαισθησία.
Αλκοολική Τοξίκωση
Ο ασθενής έχει πιει πρόσφατα αλκοόλ.
Κατά τη διάρκεια λήψης της ουσίας ή λίγο μετά τη λήψη της, ο ασθενής
εμφανίζει σημαντικές συμπεριφορικές και ψυχολογικές αλλαγές που είναι
δυσπροσαρμοστικές. Χαρακτηριστικά, μπορεί να παρατηρηθεί άρση της
αναστολής των σεξουαλικών και επιθετικών ενορμήσεων, ευμεταβλητότητα
στη διάθεση, διαταραχή της κρίσης και δυσλειτουργία σε εργασιακό και
κοινωνικό επίπεδο.
11
12. Λίγο μετά την κατανάλωση αλκοόλ:
- δυσαρθρική ομιλία
- κινητική αταξία
- έλλειψη σωματικής συνέργειας
- ασταθές βάδισμα
- νυσταγμός
- διαταραχή της προσοχής ή της μνήμης
- λήθαργος ή κώμα
Tα συμπτώματα αυτά δεν οφείλονται σε μια γενική κλινική κατάσταση, ούτε
μπορούν να εξηγηθούν πιο αποτελεσματικά από κάποια άλλη ψυχική
διαταραχή.
12
13. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3:
Τι συμβαίνει όταν το αλκοόλ μπαίνει στο σώμα
Το αλκοόλ που καταναλώνεται εισέρχεται μέσω του στόματος και του
οισοφάγου στο στομάχι. Μια μικρή ποσότητα αφομοιώνεται εκεί. Το υπόλοιπο
έρχεται καθαρό, και χωρίς να αφομοιωθεί, στο αίμα και εξαπλώνεται σε όλο το
σώμα. Η παρουσία του φαγητού στο στομάχι τη στιγμή που κάποιος πίνει
καθυστερεί την απορρόφηση του αλκοόλ από το αίμα. Γι’ αυτό ένα
αλκοολούχο ποτό έχει πιο γρήγορες επιπτώσεις όταν το στομάχι είναι άδειο
από όταν κάποιος πίνει κατά τη διάρκεια ενός γεύματος ή μετά απ’ αυτό. Ποτά
με επίπεδο αλκοόλ πάνω από 20% παραμένουν για μεγαλύτερο διάστημα στο
στομάχι από ποτά με χαμηλότερο επίπεδο αλκοόλ. Κάποιος που έχει μεγάλο
βάρος έχει περισσότερο σωματικά υγρά απ’ ότι κάποιος που έχει μικρότερο
βάρος. Έτσι ένα πιο ελαφρύ άτομο επηρεάζεται περισσότερο απ’ ότι ένα βαρύ
άτομο που έχει πιει τον ίδιο αριθμό αλκοολούχων ποτών. Υπάρχει επίσης
διαφορά και ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες. Το γυναικείο σώμα
περιλαμβάνει κατά μέσο όρο λιγότερα υγρά ανά κιλό απ’ ότι ένα αντρικό.
Επίσης οι γυναίκες αφομοιώνουν μικρότερη ποσότητα αλκοόλ στο σώμα.
Το ήπαρ τελικά διαλύει το αλκοόλ το οποίο μετά αποβάλλεται από τα ούρα.
13
14. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Στατιστικά
Η κατανάλωση στην Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις μεσαίες
μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και φαίνεται να παρουσιάζει μείωση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Π.Ο.Υ. η κατανάλωση «σκληρών»
αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα φαίνεται να μειώνεται, η κατανάλωση
κρασιού να παραμένει περίπου σε σταθερά επίπεδα, ενώ να αυξάνεται
εντυπωσιακά η κατανάλωση της μπίρας. Στη μελέτη ATTICA που
πραγματοποιήθηκε στην Αττική το 2002, το ποσοστό καθημερινής
κατανάλωσης αλκοόλ στους ενήλικες άνδρες έφτανε το 42,5% ενώ στις
γυναίκες το 13,6%. Αντίστοιχα ποσοστά επιβεβαιώθηκαν και από άλλες
έρευνες. Τα υψηλότερα ποσοστά κατανάλωσης και στα δύο φύλα,
παρατηρούνται στην ηλικία 55 - 64 ετών.
Αντίθετα, τα ποσοστά ολοκληρωτικής αποχής από το αλκοόλ είναι
χαμηλά για την Ελλάδα και αφορούν στο 8,3% του πληθυσμού (άνδρες
1,2%, γυναίκες 15,4%) (WHO - Global Status Report on Alcohol 2004).
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν. (2007) οι συνήθεις
χώροι κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών μπορεί να είναι είτε στο σπίτι,
είτε να σχετίζονται με κάποια μορφή διασκέδασης/ εξόδου. Συνήθως, ο
ένας στους τρεις ερωτώμενους καταναλώνει αλκοολούχα στο «σπίτι»
(31,9%) ή στο «σπίτι κάποιου άλλου» (5,5%), ενώ η πλειοψηφία των
ερωτώμενων (ποσοστό 61,9%) αναφέρει κατανάλωση αλκοολούχων
εκτός σπιτιού και κυρίως σε χώρους διασκέδασης όπως «μπαρ/ ντίσκο/
κλαμπ» (28,5%), «ταβέρνα/ εστιατόριο» (19,2%) και «καφενείο/
καφετέρια» (14,2%).
Σημαντικές διαφοροποιήσεις στο χώρο κατανάλωσης παρατηρούνται σε
σχέση με το φύλο: οι γυναίκες αναφέρουν κατανάλωση αλκοολούχων
στο «σπίτι» σε υψηλότερο ποσοστό από τους άνδρες (42,3% και
14
15. 33,6%, αντίστοιχα), οι οποίοι αναφέρουν κατανάλωση αλκοολούχων
κυρίως σε χώρους διασκέδασης και ιδιαίτερα σε «μπαρ/ ντίσκο/ κλαμπ»
(30%). Όσον αφορά στην κατανάλωση αλκοολούχων στους διάφορους
χώρους διασκέδασης, οι γυναίκες συνήθως καταναλώνουν αλκοολούχα
σε χώρους, οι οποίοι δεν αποτελούν μέρη αποκλειστικής κατανάλωσης
αλκοόλ, όπως οι ταβέρνες και τα εστιατόρια, ως συνοδευτικό του
φαγητού, ενώ οι άνδρες προτιμούν σε μεγαλύτερο ποσοστό να
καταναλώνουν αλκοολούχα στους χώρους διασκέδασης όπως «μπαρ/
ντίσκο/ κλαμπ», καθώς και στο «καφενείο/ καφετέρια».
Η κατανάλωση στους νέους
Το πρόβλημα κατανάλωσης αλκοόλ φαίνεται να είναι σημαντικό στους
νέους της Ελλάδας. Στην έρευνα HBSC (Currie et al. 2004) οι έφηβοι
ερωτήθηκαν πόσο συχνά καταναλώνουν αλκοόλ μέσα σε μια εβδομάδα.
Τα αποτελέσματα από όλες τις χώρες έδειξαν συχνή κατανάλωση
οποιουδήποτε αλκοολούχου ποτού για το 5% των εφήβων 11 ετών, το
11% των εφήβων 13 ετών και το 29% των εφήβων 15 ετών, ποσοστά
τα οποία είναι ανησυχητικά για την εξάπλωση του αλκοόλ στις μικρές
ηλικίες.
Επιπλέον, οι έφηβοι φαίνεται να προτιμούν συγκεκριμένους τύπους
ποτών, με την μπίρα να κατέχει την υψηλότερη θέση σε καταναλωτική
προτίμηση, τα «σκληρά ποτά» να ακολουθούν στις περισσότερες
περιπτώσεις και τελευταίο στην κατανάλωση να έρχεται το κρασί. Στον
ευρωπαϊκό χώρο, έχει αρχίσει να αναπτύσσεται μεταξύ των νέων μια
επικίνδυνη πρακτική κατανάλωσης, η οποία συνίσταται στη στοχευμένη
και εντατική κατανάλωση αλκοόλ («binge drinking» - στο εξής «βαριά
χρήση αλκοόλ», η οποία αντιπροσωπεύει μια νέα απειλή, που πρέπει
να αντιμετωπισθεί.
15
16. Τα στοιχεία που δίνει ο Π.Ο.Υ. για τη «βαριά χρήση αλκοόλ» μεταξύ των
νέων είναι ιδιαίτερα αποθαρρυντικά, με τη χώρα μας να καταλαμβάνει
μία από τις μεσαίες θέσεις. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που
καταδεικνύει η μελέτη του Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν. (2007) σε σχέση με την
κατανάλωση αλκοόλ από τους έφηβους και νέους είναι το γεγονός ότι η
μεγάλη πλειοψηφία (65,4%) των εφήβων καταναλώνει αλκοολούχα σε
χώρους όπου σύμφωνα με τον υφιστάμενο νόμο απαγορεύεται η
κατανάλωση τους από άτομα ηλικίας κάτω των 17 ετών. Το ποσοστό
μεγαλώνει ακόμα περισσότερο, αν προστεθεί σε αυτό και το 4,6% που
αναφέρει ότι καταναλώνουν αλκοολούχα σε ταβέρνα/ εστιατόριο.
16
17. Θνησιμότητα από νοσήματα σχετιζόμενα με το
αλκοόλ:παγκόσμιες διαστάσεις
Η κατανάλωση αλκοόλ θεωρείται ότι έχει αιτιολογική σχέση με 60
τύπους διαταραχών και σωματικών κακώσεων. Εκτιμάται ότι η χρήση
αλκοόλ προκαλεί το 20 - 30% των καρκίνων του οισοφάγου και του
ήπατος, των κιρρώσεων του ήπατος, των φόνων, των επιληπτικών
κρίσεων και των τροχαίων ατυχημάτων παγκοσμίως. Η θνησιμότητα
που οφείλεται στο αλκοόλ εκτιμάται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό
Υγείας ότι φτάνει παγκοσμίως σε 1,8 εκατ. θανάτους, που
αντιπροσωπεύουν το 3,2% της παγκόσμιας θνησιμότητας. Μετρώντας
το μέγεθος του προβλήματος με βάση τον δείκτη DALY’s, που
συνδυάζει τα χαμένα έτη ζωής από την πρώιμη θνησιμότητα ή
αναπηρία, ο Π.Ο.Υ. εκτιμά ότι στην κατανάλωση αλκοόλ οφείλεται
παγκοσμίως το 4,0% των χαμένων ετών ζωής από πρώιμη θνησιμότητα
ή ανικανότητα (58,3 εκατ.), ποσοστό που ειδικά για τους άνδρες
ανέρχεται σε 6,5% έναντι 1,3% για τις γυναίκες.
Εντούτοις, στον ευρωπαϊκό χώρο το ποσοστό των χαμένων ετών ζωής
από πρώιμη θνησιμότητα ή ανικανότητα εξαιτίας του αλκοόλ ανέρχεται
στο 9,2%. Μάλιστα, ειδικά στους άνδρες το ποσοστό των χαμένων ετών
ζωής από πρώιμη θνησιμότητα ή ανικανότητα εξαιτίας του αλκοόλ
φτάνει στο 14%, έναντι 3,3% στις γυναίκες. Οι εκτιμήσεις αυτές
αναγάγουν το αλκοόλ στο δεύτερο σημαντικότερο συμπεριφορικό
παράγοντα κινδύνου για την Ευρώπη, μετά το κάπνισμα (WHO - Global
Status Report on Alcohol 2004).
17
18. Θνησιμότητα σχετιζόμενη με το αλκοόλ στην Ελλάδα και στην
Ευρώπη
Οξεία νοσηρότητα και θνησιμότητα. Η οξεία νοσηρότητα και
θνησιμότητα περιλαμβάνει τους τραυματισμούς από πτώση, τους
τραυματισμούς από πρόθεση, τους τραυματισμούς από ατυχήματα και
τις τυχαίες δηλητηριάσεις. Η Ελλάδα παρουσιάζει την υψηλότερη
θνησιμότητα από τροχαία ατυχήματα και μια από τις υψηλότερες από
τυχαίες δηλητηριάσεις. Σε έρευνα για τους τραυματισμούς από τροχαία
που έκαναν εισαγωγή σε νοσοκομεία της Αθήνας, υπολογίσθηκε ότι το
10% των τραυματισμών μπορούν να αποδοθούν άμεσα στην
κατανάλωση αλκοόλ. Από τους οδηγούς που ενεπλάκησαν σε τροχαία
ατυχήματα την περίοδο 1995 - 1997, το 41% διαπιστώθηκε ότι είχε
κάνει χρήση αλκοόλ πριν την οδήγηση, ενώ στο 33% η συγκέντρωση
αλκοόλης στο αίμα ήταν πάνω από 80mg/dl. Σύμφωνα με στοιχεία της
τροχαίας, κατά τα έτη 2005 και 2006, το ποσοστό των θανατηφόρων
τροχαίων ατυχημάτων που οφείλονται σε μέθη ήταν 28% και 25,4%
αντίστοιχα (Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν. 2007).
Χρόνια νοσηρότητα και θνησιμότητα. Η χρόνια νοσηρότητα και
θνησιμότητα από αλκοόλ περιλαμβάνει τις παθήσεις που συνδέονται με
αυτό και συγκεκριμένα τις αλκοολικές διαταραχές, την κίρρωση του
ήπατος, τους καρκίνους που παρουσιάζουν άμεση συσχέτιση με το
αλκοόλ και την ισχαιμική καρδιοπάθεια. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του
Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά
(Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν. 2007) περίπου 200.000 Έλληνες πάσχουν από αλκοολική
εξάρτηση, ενώ εκτιμάται ότι περίπου 5.000 θάνατοι ετησίως οφείλονται
σε αιτίες που σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Αναλογικά, οι νέοι πλήττονται περισσότερο: στον ευρωπαϊκό χώρο,
στην ηλικιακή ομάδα των 15 - 29 ετών, το 10% των θανάτων μεταξύ
των κοριτσιών οφείλεται σε κατάχρηση αλκοόλ, ενώ το ποσοστό
ανεβαίνει στο 25% για τα αγόρια.
18
