SlideShare a Scribd company logo
1 of 17
СУИС-ын Соёлын сургууль<br />                  <br />                   Сэдэв:Номын сангийн каталог<br />               Гүйцэтгэсэн:...........................Наранцэцэг.230lt;br />               Шалгасан:...............................Хайдавlt;br />                                 Улаанбаатар хот 2011<br />                                          Гарчиг <br />Өмнөх үг<br />4. Каталог гэж юу вэ? Хэрхэн яаж үүссэн бэ?<br />5. Манай улсад каталог хэрхэн үүссэн бэ?<br />6. Номын сангийн катлогжуулалт<br />7.  Электрон каталог гэж юу вэ?<br />9. Каталогийн төрөл, түүний бүрдлүүд<br />10. Манай улсад каталог ямар түвшинд <br />11.Номын санг автомажуулах<br />12. Номын сангийн каталогт миний дэвшүүлэх санаа<br />13. Дүгнэлт<br />15. Ном зүй<br />Хавсралт<br />                                                         Өмнөх үг<br />      Өнөөдөр нийгмийг мэдээллээр хангах их шаардлага соёлын байгууллагууд тэр дундаа номын сангийн өмнө урган гарч байгаа билээ.Тийм учраас 1990-д онд батлагдсан “Монгол Улсын Соёлын тухай хууль”-д номын сангийн үүргийг “Соёлын үнэт зүйлийг хадгалж хамгаалах, бүтээх,нийгмийн хүртээл болгоход чиглэгдсэн үрэг бүхий байгууллага” нэмээн соёл урлагийн байгуулага гэж юу вэ? Гэсэн тодорхойлолтод оруулж өгсөн. Ингэж үүргээ хуульчлан тогтоолгосноор номын сангуудын үйл ажилгаанд тодорхой шинэ чиг хандлагыг идэвхтэй үр өгөөжтэй тогтоох шаардлагыг тавьж өгсөн.  Гэхдээ уг шаардлага нь нэг номын сангийн хувьд бус номын сангийн системийн хэмжээнд тавигдаж байгаа юм.Ингэхдээ номын сангийн бүхий л үйл ажилгаанд тусгалаа олох ёстой.<br />    Ялангуяа номын сангийн мэдээлэл лавлагааг ном зүйн ажлын нэгдмэл бааз болох “номын сангийн каталог”-ийн ажилд бүр ч хамаатай. Энэ ч үүднээс “Номын сангийн каталог”-ийн үйл ажилалгааг боловсронгуй болгох, үнэлэлт дүгнэлт өгөх зорилгоор  номын сангийн каталогийн талаар судалгаа явууллаа. Уг судалгаанд:<br />,[object Object]
Нэг магистр номын сангийн мэргэжилтэн
Хоёр магистрант номын санч
Хоёр хөдөө орон нутгийн номын санчид тус тус оролцлоо.        Судалгаанаас үзвэл: Номын сангийн каталогийн хөгжлийн өнөөгийн байдал,цаашдын зорилтод нь эргэн харах зүйл буйг тодорхой харууллаа.Ялангуяа “Номын сангийн каталог”-ийн нөхцөл байдлын шалтгааныг техник орон тоо, арга зүйн удирдлага хангалтгүй байгаагаас болж байна.Хэмээн дүгнэлтэнд хүрлээ.Нөгөөтэйгүүр уг каталогийн талаархи мэдээлэл сурталчилгаа хангалтгүй гэсэн дүгнэлтийг өгч байна.<br />  <br /> Судалгааны асуулгыг хавсаргавал:<br />,[object Object]
Номын сангийн каталогийн бусад улс орнуудад хэрхэн хөгжүүлэв. “Үүнд: улс орнуудын номын сангийн каталогийг харьцуулах  байдлаар судлав.”
Манай улсад номын сангийн каталогийг  зохион байгуулсан нь “Үүнд: номын сангийн каталогийн ажилын явц цаашдын зорилгыг” тодруулсан болно.       Өнөөдрийн түвшинд тэр тусмаа манай оронд “Номын сангийн каталог” нь ямар түвшинд байгаа нь бататтай биш боловч,өнөөдрийн түвшинд Монгол улсад маань миний бодлоор каталог нь эрчимтэй биш юм аа гэхэд тодорхой хэмжээний ахицтай хөгжиж байгаа нь илэрхий юм. <br />        Миний энэхүү “реферат”-нд маань Номын сангийн каталог гэж чухамдаа юуг тэгж нэрийддэг,Монгол төдийгүй бусад улс оронд бүүр цаашлаад дэлхийн орнуудад анх яаж үүсэж, ямар ямар хөгжлийн үе шатыг туулсан зэрэг зүйлийг тусгасан болно. Мөн миний биеийн хувьд каталогийн хичээлийг үзсэнээр шинэлэг зүйл юуг мэдэж авсан мөн шинэ санаа дэвшүүлсэн болно. Номын сангийн каталогийн талаар ном, сонин, сэтгүүл,сонсгох материал зэрэг нь маш хомсдолтой байдаг бөгөөд энэ тал дээр бага ч гэсэн хувь нэмэр оруулахыг хүснэ. <br />Каталог гэж юу вэ? Хэрхэн анх хаана яаж үүссэн бэ?<br />   Каталог гэдэг нь үгийн утгын хувьд цэс,жагсаалт гэсэн утга санааг илэрхийлдэг. Номын сангийн каталог гэдэг нь тухайн хэрэглэгчдэд мэдээлэх үүрэг бүхий бүртгэлийг хэлнэ.<br />    Номын сангийн каталог нь ном,сонин,сэтгүүл,аудио видео,газрын зураг,гар бичмэл,эх хувь,ховор нандин ном бүтээлүүдийг хаана байгааг “алтан гадас од” мэт газарчилж зааж өгдөг.<br /> Каталог гэдэг нь ”catalogos” жагсаалт гэсэн грек үгнээс гаралтай. Номын сангийн каталогийн хэлбэр нь номын жагсаалтаас эхлээд компьятерийн каталог хүртэл хөгжлийн олон зууны жилийн турү каталогийн зохимжтой хэлбэрийг олох асуудал номын санчдын анхаарлын төвд явсаар иржээ.<br />   Номын сангийн. Каталог нь түүхэн хөгжлийнхөө явцад олон хэлбэр төрлийг дамжиж ирсэн Үүнд:<br />,[object Object]
Кордекс
Микро тээгч дээрх каталог
Электрон каталог 960 оноос гэх мэт үеийг дамжин ирсэн Орчин үед каталогийн хэлбэрийг үндсэн 4 төрөлд хуваан үзэж байгаа. Үүнд:<br />,[object Object]
Ном хэлбэрийн каталог
Микро тээгч дээрх каталог
Машинаар унших хэлбэрийн хэмээн хуваадаг. Олон зуун жилийн турш картын хэлбэр нь номын сангийн хэрэгцээг үнэнч шударгаар хангаж ирсэн.Энэ хэлбэр нь каталогийн бүтцийг эвдэлгүйгээр шинэ бичлэгийг каталогт тусгах бололцоо олгодгоороо онцлогтой.<br />Манай Монгол улсанд каталогийн хөгжил, хэрхэн үе шаттай үүссэн бэ?<br />      Каталог нь тухайн номын санд хадгалагдаж байгаа хэвлэлийн бүтээгдэхүүнийг мэдээлэх үүрэгтэй бүртгэл юм. Каталог нь ном материалыг мэдээлэхдээ тодорхой эрэмбэ дараалалд оруулсан байдаг.Агуулга,Үсэг дараалал,Дугаар дараалал гэх мэт.<br />  Эртний Монголын хаадын өргөө сүм хйидэд олон ном судар хадгалагдаж байсан бөгөөд тэдгээрийг бүртгэсэн бүртгэлтэй байсан. Монголд Төвд номын онцлого нь баринтигтай , нэг баринтигт олон ном хадгалагдаж байсан.<br />   Каталог бол мэдээлэл эрж хайж яваа хүмүүст мэргэжлийн мэдээлэл товч тодорхой өжч чадах энгийн мэдээлэл юм. Манай улсын номын санчид юуны урьд хойт хөршөөс номын сангийн туршлагыг шууд шилжүүлэн авахаар шийдсэн байна.Түүнээс өөр хувилбар авах ч шаардлаггүй байсан. Ийнхүү зөвлөлт улсын номын сангуудад өргөн нэвтэрсэн “аравтын ангилал” гэдгийг шууд хуулан авсан юм. Аравтын ангилал гэдэг бол ном хэвлэлийг Америкийн номын санч Жон Мелвиял Дьюгийн 1876онд боловсруулсан ангилал дээр тулгуурлан дэлгэрч олон улсын чанартай аргачлал болсон учир яг хойт хөршийг дуурайсан гэдэг нь өрөөсгөл ойлголт юм.<br />   1895 онд олон улсын ном зүйн институт Дьюгийн ангиллыг олон улсын номын сангийн шинэ ангиллын үндэс болгон хэрэлэхээр зөвлөмж гаргаснаас хойш өрнөдийн номын сангууд аравтын ангиллыг номын сангууддаа нэвтрүүлжээ. Ингэж үргэлжилснээр 1959 оны сүүлчээр Зөвлөлтийн номын сангийн өргө барил,туршилгаар ном,хэвлэлийг катлагжуулах ажилалгаа итвэгтэй өрнүүлсэн байна.Ингээд Монгол улс маань цаасан каталогтой он удаан жил болж электрон каталогруу шилжсэн. Өдөр ирэх тусам хөгжсөөр байна.<br />Номын сангийн катлогжуулалт гэж юу вэ?<br />      Каталогжуулалт гэдэг нь номын сангийн заталогуудыг буй болгох үйл ажиллагааны цогц юм. Каталогийн ажиллагаанд номын сангийн тодорхой дүрэм,стандартын дагуу номзүйн бичилтийг хийх,каталогт картыг байрлуулах,фондын бүтэц ба ажуулгыг нээн илрүлж өгөх ажлууд ордог.<br />   Номын сангийн фонд төрөд бүрийн хэвлэмэл болон хэвлэмэл бусахим,бичилхэлбэрийн ном хэвлэлээс бүрддэг тул каталогуудыг уламжлалт картын хэлбэрээр болон машинээр унших буяу электрон хэлбэрээр зохион байгуулдаг.<br />   Каталогжуулалт нь каталогжуулах техник үйл ажиллагаагаар, каталогийн тогтолцооны дагуу баримтыг задлан шинжилж,нэгтгэн дүгнэж боловсруулах каталогуудыг зохион байгуулах,хөтлөх,редакц хийх ажлуудыг агуулна.<br />   Баримтыг болоьсруулах ажлыг номын сангуудын сүлжээ,мэдээллийн төвүүдэд ашиглахад зориулан төвлөрсөн аргазүйн төвд ба өргөзүйн төвийн удирдлагын дор номын сан дээр хийдэг. Төвлөрсөн каталогжуулалтын бүтээгэдхүүн нь каталогийн картын цогц бүрдэл бөгөөд баримтыг хэвлэх явцдаа уг баримтын шифр болон баримтын товч агуулгыг тусгаж, тодорхой төрлийн фонд, каталогийн төрлүүд номын санамж өгөх жагсаалтуудыг тусгасан картыг хавсаргасан байдаг. Төвлөрсөн каталогжуулалт нь уламжилалт аасанхэлбэрээр, машинаар унших иск,соронзон тууз,CD болон бусад мэдээлэл түгээгчбайж болно.<br />   Каталогжуулалтын үндсэн үйл ажиллагаанд баримтыг задлан шинжилж,нэгтгэн дүгнэж боловсруулах үйл ажил болох номзүйн бичилт хийх, төрөлжүүлэх, зүйлчлэх ажлууд хамрагдана.<br />,[object Object]
Төрөлжүүлэх: Ном зүйн бичилт хийсний дараа номоо төрөлжүүлж ангилхыг хэлнэ.
Зүйлчлэх: Хэвлэлийн бүтээгдэхүүний агуулгыг харгалзахгүйгээр түүний зүйл үгийн үсэгийн дарааллаар нь бүлэглэх аргаар зохион байгуулсан каталогийг хэлнэ.Электрон каталог гэж юу вэ?<br />   Энэ каталог нь online горимоор ажиллладаг,машинаар унших хэлбэрийн номын сангийн каталог юм. Гадаадын номын сангуудад үүнийг OPACnline public catalogгэж нэрлэдэг. Электрон каталог нь бүх төрлийн каталогийн үүргийг гүйцэтгэхүйц каталог юм. Электрон каталогтой терминалын тусламжтайгаар ажиллана. <br />    Ямарваа номын сангийн заавал байх ёстой бөгөөд үйлчилгээний уулзвар зангилаа болсон зүйл бол каталог юм.Хорьдугаар зууны сүүлчээс компьютерчлэх үйл явц дэлхийн хэмжээнд хүчтэй өрнөж  мэдээлэл, холбооны үйл ажиллагаанд хувьсгал гарсан тул Монголын ном зүйчид уул шинэчлэлээс хоцрохгүйг хичээдэг болсон. Электрон каталог нь хуучин каталогийг бодохноо илүү дэвшилттэй юм.<br />   Номын сангийн үйл ажиллагаа бүхэлдээ автоматчилагдаагүй нөхцөлд электрон каталогийг дангаар нь нэвтрүүлэхэд багагүй бэрхшээлтэй юм.<br />  Уламжилагдаж ирсэн каталогийг машинаар унших боломжтой хэлбэрт оруулан шинэчлэх ажил бол тийм ч их хүнд хэцүү биш боловч  нэлээд нарийн мэргэжил, няхуур ажиллагаа шаардах болно. Нэгмөсөн бүгдийг хийж амжихгүй  тохиолдолд уламжлалт болон электрон каталогийг хослуулах юм уу зэрэгцүүлэн хөтөлсөн байх  боломж бий. Номын сангийн каталогийг цахим журамд шилжүүлснээр:<br />,[object Object]
Лавлагаа, мэдээлэлийн үйлчилгээ түргэсч, чанар нь эрс дээшлэн, ажил хөнгөвчлөгддөг.
Номын сангийн ном зүйн ажиллагаа нарийсч,төрөлжүүлэлт боловсронгуй болж,тооцоо бүртгэл сайжран фонд цэгцэрнэ.
Номын сан хоорондын ном солилцооны ажил өргөн хүрээтэй шуурхай,мэдээлэл сайтай болно.

More Related Content

What's hot

Найруулга зүй
Найруулга зүйНайруулга зүй
Найруулга зүйNooyoJamgan
 
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл ажилгүйдэл
ажилгүйдэл Aska Ashka
 
удамшил гэж юу вэ?
удамшил гэж юу вэ?удамшил гэж юу вэ?
удамшил гэж юу вэ?Maa Enkh
 
Batbayar presentation Нийгмийн ажлын талаарх ерөнхий ойлголт
Batbayar presentation Нийгмийн ажлын талаарх ерөнхий ойлголтBatbayar presentation Нийгмийн ажлын талаарх ерөнхий ойлголт
Batbayar presentation Нийгмийн ажлын талаарх ерөнхий ойлголтThe Institute of Social Sciences
 
Гуманистын буюу хүмүүнлэгийн сэтгэл судлал
Гуманистын буюу хүмүүнлэгийн сэтгэл судлалГуманистын буюу хүмүүнлэгийн сэтгэл судлал
Гуманистын буюу хүмүүнлэгийн сэтгэл судлалBayasaa Хөгжилтэй амьдрал
 
судалгаа тайлан жишээ
судалгаа тайлан жишээсудалгаа тайлан жишээ
судалгаа тайлан жишээEnkhbold Ebo
 
эрх мэдэл гэж юуг хэлэх вэ
эрх мэдэл гэж юуг хэлэх вээрх мэдэл гэж юуг хэлэх вэ
эрх мэдэл гэж юуг хэлэх вэShine Naran school
 
ухамсар, түүний мөн чанар
ухамсар, түүний мөн чанарухамсар, түүний мөн чанар
ухамсар, түүний мөн чанарSiner AG
 

What's hot (20)

Найруулга зүй
Найруулга зүйНайруулга зүй
Найруулга зүй
 
Философи гэж юу вэ
Философи гэж юу вэФилософи гэж юу вэ
Философи гэж юу вэ
 
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл ажилгүйдэл
ажилгүйдэл
 
удамшил гэж юу вэ?
удамшил гэж юу вэ?удамшил гэж юу вэ?
удамшил гэж юу вэ?
 
Leg11
Leg11Leg11
Leg11
 
Aldaa 2.3
Aldaa 2.3Aldaa 2.3
Aldaa 2.3
 
төр гэж юу вэ
төр гэж юу вэтөр гэж юу вэ
төр гэж юу вэ
 
Batbayar presentation Нийгмийн ажлын талаарх ерөнхий ойлголт
Batbayar presentation Нийгмийн ажлын талаарх ерөнхий ойлголтBatbayar presentation Нийгмийн ажлын талаарх ерөнхий ойлголт
Batbayar presentation Нийгмийн ажлын талаарх ерөнхий ойлголт
 
хүний хөгжил
хүний хөгжилхүний хөгжил
хүний хөгжил
 
SSHS12
SSHS12SSHS12
SSHS12
 
сэтгэхүй ба хэл яриа
сэтгэхүй ба хэл яриасэтгэхүй ба хэл яриа
сэтгэхүй ба хэл яриа
 
Гуманистын буюу хүмүүнлэгийн сэтгэл судлал
Гуманистын буюу хүмүүнлэгийн сэтгэл судлалГуманистын буюу хүмүүнлэгийн сэтгэл судлал
Гуманистын буюу хүмүүнлэгийн сэтгэл судлал
 
Уургийн бионийлэгжил
Уургийн бионийлэгжилУургийн бионийлэгжил
Уургийн бионийлэгжил
 
судалгаа тайлан жишээ
судалгаа тайлан жишээсудалгаа тайлан жишээ
судалгаа тайлан жишээ
 
эрх мэдэл гэж юуг хэлэх вэ
эрх мэдэл гэж юуг хэлэх вээрх мэдэл гэж юуг хэлэх вэ
эрх мэдэл гэж юуг хэлэх вэ
 
Leg1
Leg1Leg1
Leg1
 
ухамсар, түүний мөн чанар
ухамсар, түүний мөн чанарухамсар, түүний мөн чанар
ухамсар, түүний мөн чанар
 
Biochemistry l 3
Biochemistry l 3Biochemistry l 3
Biochemistry l 3
 
насаз Lek ts №4
насаз Lek ts  №4насаз Lek ts  №4
насаз Lek ts №4
 
даяаршил
даяаршилдаяаршил
даяаршил
 

Similar to нараа бие даалт каталог

оршил нямаа
оршил нямааоршил нямаа
оршил нямааtsetsgeeee
 
суисLhaagii
суисLhaagiiсуисLhaagii
суисLhaagiituroo
 
номын сангуудын электрон каталогт шилжиж буй байдал.
номын сангуудын электрон каталогт шилжиж буй байдал.номын сангуудын электрон каталогт шилжиж буй байдал.
номын сангуудын электрон каталогт шилжиж буй байдал.Nakei Nana
 
Mery biydaalt
Mery biydaaltMery biydaalt
Mery biydaaltturoo
 
каталог
каталогкаталог
каталогturoo
 
Eegii 230 bie daalt
Eegii 230 bie daaltEegii 230 bie daalt
Eegii 230 bie daalterka_1213
 
Mojhhdfjlfkdjdfkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk
MojhhdfjlfkdjdfkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkMojhhdfjlfkdjdfkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk
Mojhhdfjlfkdjdfkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkturoo
 

Similar to нараа бие даалт каталог (20)

оршил нямаа
оршил нямааоршил нямаа
оршил нямаа
 
Boloroo
BolorooBoloroo
Boloroo
 
Boloroo
BolorooBoloroo
Boloroo
 
Bolor
BolorBolor
Bolor
 
Bolor
BolorBolor
Bolor
 
суисLhaagii
суисLhaagiiсуисLhaagii
суисLhaagii
 
Katalog
KatalogKatalog
Katalog
 
Katalog
KatalogKatalog
Katalog
 
Katalog
KatalogKatalog
Katalog
 
рефрат
рефратрефрат
рефрат
 
номын сангуудын электрон каталогт шилжиж буй байдал.
номын сангуудын электрон каталогт шилжиж буй байдал.номын сангуудын электрон каталогт шилжиж буй байдал.
номын сангуудын электрон каталогт шилжиж буй байдал.
 
Mery biydaalt
Mery biydaaltMery biydaalt
Mery biydaalt
 
Bie daalt
Bie daaltBie daalt
Bie daalt
 
Hicheel230
Hicheel230Hicheel230
Hicheel230
 
Hicheel230
Hicheel230Hicheel230
Hicheel230
 
Hicheel230
Hicheel230Hicheel230
Hicheel230
 
Hicheel230
Hicheel230Hicheel230
Hicheel230
 
каталог
каталогкаталог
каталог
 
Eegii 230 bie daalt
Eegii 230 bie daaltEegii 230 bie daalt
Eegii 230 bie daalt
 
Mojhhdfjlfkdjdfkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk
MojhhdfjlfkdjdfkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkMojhhdfjlfkdjdfkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk
Mojhhdfjlfkdjdfkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk
 

нараа бие даалт каталог