Correlation
- 2. Хамаарал гэж юу вэ?
Аливаа нэг зүйл нөгөөдөө нөлөөлж
байдаг. Өөрөөр хэлбэл нэг зүйлийн
утга нөгөөгөөс хамаардаг.
Тодорхойлолт: Хамаарал гэдэг нь
үзэгдэл хоорондын нөлөөллийн
хэлнэ.
- 9. Correlation
Түлхүүр үг:
a) Цэгэн диаграмм
b) Пирсоны Корреляцийн коэффициент
c) Спирмений Рангийн Корреляцын
коэффициент
d) Хамгийн бага квадратын арга
- 12. Корреляци хамаарлын төрөл -1
Эерэг корреляци: Нэг хувьсагчын утга
нэмэгдэхэд нөгөө хувьсагчын утга дагаад
нэмэгддэг.
Жишээ: Өндөр & Жин , Ор хоног &
Зардал
Сөрөг корреляци: Нэг хувьсагчын утга
нэмэгдэхэд нөгөө хувьсагчын утга буурдаг.
Жишээ: Өндөр & Жин , Ор хоног & Зардал
- 13. Хамаарлын чиглэл
Эерэг хамаарал – Хувьсагчууд эерэг чиглэлтэй.
X - өсөхөд, Y өсдөг
X буурхад, Y буурдаг
Жишээ: Биеийн өндөр буурхад ----> Биеийн жин
буурдаг
Сөрөг хамаарал – Хувьсагчууд эсрэг чиглэлтэй.
X өсөхөд, Y буурдаг
X буурхад, Y өсдөг
Жишээ: TV-үзэх хугацаа ----> Хичээл давтах
хугацаа
Indicated by
sign; (+) or (-).
- 14. Бусад жишээ:
Эерэг хамаарал:Эерэг хамаарал:
Усны хэрэглээ ба
температур.
Суралцах хугацаа ба
Анги.
Сөрөг хамааралСөрөг хамаарал:
Архины хэрэглээ ба
жолоодох ур чадвар.
Үнэ ба барааны тоо
- 16. Корреляци хамаарлын төрөл -2
Энгийн корреляци: Зөвхөн 2 тоон хувьсагын
хувьд тооцно.
Нийлмэл корреляци: 3 буюу түүнээс дээш
тооны хувьсагчтай үед тооцно.
Хэсгийн корреляци: Корреляцийн хос
коэффициентууд нь үр дүнгийн шинж тэмдэгт
нөлөөлөх хүчин зүйлээс гадна тооцоонд
ороогүй бусад хүчин зүйлийн нөлөөг
харуулдаг.
Нийлбэр корреляци: хамаарах хувьсагчын
утга өндөр хэлбэлзэлтэй үед тооцно. Хэвийн
тархалттай биш байж болно.
- 18. Корреляци хамаарлын төрөл -3
Шугаман корреляци: Нэг хувьсагын утга
өөрчлөгдөхөд нөгөө хувьсагчын утга дагаад
өөрчлөгддөг. Өөрөөр хэлбэл хувьсагчууд
хоорондоо тодорхой харьцаатайгаар харилцан бие
биедээ нөлөөлдөг.
Жишээ: X = 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22,
Y = 1,5 1,7 1,9 2,1 2,3 2,5 2,7 2,9
Y = 0.1x+0
Шугаман бус корреляци: Хувьсагчдын
хоорондын тодорхой харьцаа байхгүй.
- 21. Цэгэн диаграмм
(Scatter Diagram)
Цэгэн диаграмм нь ажиглалтын үр
дүнг тэгш өнцөгтийн кординатын
системд байгуулдаг.
Өөрөөр хэлбэл X & Y хос
цэгүүдээр хамаарлыг
тодорхойлдог.
- 30. Цэгэн диаграммын давуу тал
Хамгийн энгийн хялбар арга
Алслагдсан утга (extreme value)
нөлөөлөхгүй
2 хувьсагчын хоорондын хамаарлыг
тооцох хамгийн эхний үе шат
- 35. Корреляци хамаарлын тухай
таамаглал шалгах
Хоёр хувьсагчын хоорондох холбоо
хамаарлыг шалгадаг. (X,Y) хос үр дүн
бүхий цэгүүдээр (цэгэн диаграмм)
шугаман хамаарлыг харж болно.
Хоёр хувьсагчын хоорондох
нөлөөллийн хувь хэмжээ, хүчийг
хэмжинэ.
- 37. Корреляцийн коэффициент
Үргэлж шугаман хамаарал
шалгадаг
Корреляцийн коэффициент r
хэрэглээ их.
Алслагдсан утга нөлөөлөхгүй.
Юмсын цаг хугацаан дахь
өөрчлөлтийг илтгэдэг
- 38. Детерминацийн коэффициент
Үр дүнгийн (Y) нийт өөрчлөлтөнд (X)
шинж тэмдгийн өөрчлөлт хэрхэн
нөлөөлж байгааг харуулдаг.
Детерминацийн коэффициент = R= r2
Тооцох: r = 0.9, r2
= 0.81 нярайн
жингийн өөрчлөлтийн 81% нь
жирэмсний 7 хоногоос хамаарч байна.
- 39. Детерминаци коэффициент: Жишээ
Бодолт:
Хэрвээ r = 0.60 r2
= 0.36 -----(1)
r = 0.30 r2
= 0.09 -----(2)
Тохиолдолд – 1
Хамаарлын хувь 36%-тай буюу нөлөөлөл
өндөр байна.
Тохиолдол – 2
Хамаарлын хувь 9%-тай буюу нөлөөлөл
бага байна.