กฎหมายในชีวิตประจำวัน ครั้งที่ 2
•Download as PPTX, PDF•
7 likes•4,778 views
กฎหมายในชีวิตประจำวัน ครั้งที่ 2
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to กฎหมายในชีวิตประจำวัน ครั้งที่ 2
Similar to กฎหมายในชีวิตประจำวัน ครั้งที่ 2 (20)
More from AJ Por
More from AJ Por (13)
กฎหมายในชีวิตประจำวัน ครั้งที่ 2
- 2. • ความหมายและลักษณะของกฎหมาย • วิวัฒนาการของกฎหมายในสังคม • สานักกฎหมาย • ระบบกฎหมาย • ประเภทของกฎหมาย
- 3. ความหมายและลักษณะของของกฎหมาย ความหมายของกฎหมาย กฎหมาย คือ กฎเกณฑ์ที่เป็นแบบแผนความประพฤติของมนุษย์ใน สังคมซึ่งมีกระบวนการบังคับที่เป็นกิจจะลักษณะ ลักษณะของกฎหมาย 1. กฎหมายต้องมีลักษณะเป็นเกณฑ์ 2. กฎหมายต้องกาหนดความประพฤติของมนุษย์ 3. กฎหมายต้องมีสภาพบังคับ 4. กฎหมายต้องมีกระบวนการบังคับที่เป็นกิจจะลักษณะ
- 4. 1. กฎหมายต้องมีลักษณะเป็นกฎเกณฑ์ หมายความว่ากฎหมายต้องเป็นข้อบังคับที่เป็นมาตรฐานที่ใช้วัด และใช้กาหนดความประพฤติของสมาชิกของสังคมได้ว่าถูกหรือผิด ให้ กระทาการได้หรือห้ามกระทาการ ในกรณีให้กระทาการ เช่น ชายที่มีอายุครบ 20 ปีบริบูรณ์ต้องไปรับการเกณฑ์ทหาร ใน กรณีที่ห้ามมิให้กระทาการ เช่น ห้ามทาร้ายผู้อื่นหรือเอาทรัพย์ของผู้อื่นไป โดยเขาไม่อนุญาต ซงึ่หากผู้ใดฝ่าฝืนไม่ยอมปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ที่กาหนด ไว้ถือเป็นสิ่งที่ผิดและจะถูกลงโทษ
- 5. 2. กฎหมายต้องกาหนดความประพฤติของบุคคล ความประพฤติ ในที่นีไ้ด้แก่การเคลื่อนไหวหรือไม่เคลื่อนไหว ร่างกายภายใต้การควบคุมของจิตใจ รวมไปถึงกระทาการหรืองดเว้น กระทาอย่างใดที่ต้องอาศัยร่างกายเคลื่อนไหว เมื่อกฎหมายต้องกาหนดถึงความประพฤติของคน ถ้าเป็นสัตว์ กระทาให้คนเสียหายกฎหมายไม่ลงโทษสัตว์ แต่อาจลงโทษคนผู้เป็น เจ้าของสัตว์นัน้ได้
- 6. 3. กฎหมายต้องมีสภาพบังคับ เพื่อให้มนุษย์ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ จึงจาเป็นต้องมีสภาพบังคับ ใน กรณีที่มีการฝ่าฝืนกฎเกณฑ์ใดแต่ไม่มีสภาพบังคับ ไม่เรียกกฎเกณฑ์นัน้ว่า เป็นกฎหมาย สภาพบังคับ(SANCTION) ของกฎหมายคือโทษต่างๆใน กฎหมาย ถ้าเป็นสภาพบังคับอาญา ได้แก่ประหารชีวิต จาคุก กักขัง ปรับ ริบทรัพย์สิน ส่วนสภาพบังคับของกฎหมายแพ่ง ได้แก่การกาหนดให้การ กระทาที่ฝ่าฝืนกฎหมายนัน้ตกเป็นโมฆะหรือโมฆียะ
- 7. 4. กฎหมายต้องมีกระบวนการบังคับที่เป็นกิจจะลักษณะ นอกจากกฎหมายต้องมีสภาพบังคับแล้ว สภาพบังคับของ กฎหมายนัน้จะต้องมีกระบวนการที่แน่นอนโดยเจ้าหน้าที่ของรัฐด้วย เพราะกฎหมายไม่สามารถใช้ประชาชนด้วยกันเองเป็นผู้ใช้บังคับกฎหมาย ได้ จากการที่กฎหมายมีกระบวนการบังคับที่เป็นกิจจะลักษณะเช่นนี้ จึงทาให้กฎหมายมีลักษณะเป็นกฎเกณฑ์ควบคุมความประพฤติของมนุษย์ ซึ่งแตกต่างจากศีลธรรม ศาสนา หรือจารีตประเพณี กระบวนการบังคับใช้ กฎหมายที่รวมศูนย์อยู่ที่รัฐนีก้ระทาโดยผ่านองค์กรต่างๆ เช่น ตารวจ อัยการ ศาลราชทัณฑ์ เป็นต้น
- 8. บ่อเกิดของกฎหมาย บ่อเกิดของกฎหมายที่มิได้บัญญัติขึ้น เป็นบ่อเกิดของกฎหมายที่ไม่ได้เกิดจาก ความจงใจแต่เป็นบ่อเกิดของกฎหมายที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ หรือเกิดจาก การปรุงแต่งการให้เหตุผลทางนิติศาสตร์ และการตีความกฎหมาย 1 กฎหมายจารีตประเพณี 2 แนวคา พิพากษาของศาล 3 หลักกฎหมายทั่วไป บ่อเกิดของกฎหมายทบีั่ญญัติข้นึ เป็นกฎหมายที่เกิดขึ้นโดยกระบวนการนิติ บัญญัติซึ่งผู้บัญญัติจะต้องมีอา นาจและความชอบธรรมที่จะบัญญัติขึ้นมา 1 กฎหมายนิติบัญญัติ 2 กฎหมายบริหารบัญญัติ 3 กฎหมายองค์การบัญญัติ
- 9. กฎหมายจารีตประเพณี กฎหมายจารีตประเพณีเป็นบ่อเกิดกฎหมายแรกสุดที่ปรากฏในสังคมมนุษย์ จารีตประเพณีเกิดจากพฤติกรรมการเลียนแบบของมนุษย์หรือเกิดจากความเคยชินที่ คนมักกระทาตามคนส่วนใหญ่ เมื่อการกระทานัน้ถูกปฏิบัติต่อเนืองกันมาเรื่อยๆ เป็น เวลานาน ก็กลายเป็นจารีตประเพณี จารีตประเพณีที่กลายเป็นกฎหมายจารีตประเพณี นัน้จะปรากฏออกมาในรูปของจิตสานึกเรื่องถูกผิด มิใช่จิตสานึกธรรมดา แต่เป็น จิตสานึกทีมีลักษณะบังคับทางกฎหมายด้วย ลักษณะ - ต้องเป็นการกระทาของคนหลายๆ คน ที่ได้รับการปฏิบัติมาอย่างยาวนาน - ต้องได้รับการถือปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง - ต้องมีการปฏิบัติอย่างไม่มีการคัดค้าน - ต้องมีความชัดเจนแน่นอน - ความสม่าเสมอ - มีความรู้สึกเชื่อมนั่ว่าเป็นกฎหมาย ด้วยเหตุนีห้ากฝ่าฝืนแล้วย่อมมีความผิดและถูก ลงโทษ
- 10. วิวัฒนาการกฎหมาย 3 ยุค/ ทฤษฎีกฎหมาย 3 ชั้น ยุค รูปแบบของ กฎหมาย เหตุผล หมายเหตุ ยุคกฎหมาย ชาวบ้าน ศีลธรรม/ จารีตประเพณี เหตุผลธรรมดา ของสามัญชน กฎหมายยุคนีเ้ป็นเรื่องความรู้สึกผิดชอบชวั่ดีที่ เกิดจากการประพฤติปฏิบัติกฎหมายกับ ศีลธรรมไม่ได้แยกออกจากกัน ยุคกฎหมาย นักกฎหมาย หลักกฎหมาย/ หลักนิติศาสตร์ เหตุผลปรุงแต่ง ทางกฎหมาย ยุคนีใ้ช้เหตุผลชงั่ตรองในการชีข้าดข้อพิพาท หลักกฎหมายที่เกิดขึน้เรียกวา่กฎหมายของนัก กฎหมาย เช่น อายุความ การครอบครอง ปรปักษ์ การป้องกัน การกระทาโดยจาเป็น ฯลฯ วิชานิติศาสตร์และวิชาชีพนักกฎหมายเกิดขึน้ใน ยุคนี้ ยุคกฎหมาย เทคนิค กฎหมาย ลายลักษณ์ อักษร เหตุผลทางเทคนิค กฎหมายยุคนีเ้กิดจากการบัญญัติขึน้เพื่อแก้ไข ปัญหาเฉพาะในบางเรื่อง กฎหมายจึงเกิดได้ใน ทันทีทันใด โดยเหตุผลทางเทคนิค เช่น กฎหมาย จราจร กฎหมายภาษีอากร กฎหมายป่าไม้ เป็น ต้น
- 11. • คนป่า ก. ฆ่า คนป่า ข. เพราะต้องการจะชิงหน่อไม้ของคนป่า ข. (กฎหมายชาวบ้าน) • ก. ฆ่า ข. เพราะเห็นว่า ข. กาลังจะฆ่าลูกของตน หลักป้ องกันโดยชอบด้วยกฎหมาย ม. 68 ประมวลกฎหมายอาญา (ยุคกฎหมาย ของนักกฎหมาย) • ก. ฆ่า ข. เพราะ ค. จะฆ่าลูกและภรรยาของ ก. หาก ก. ไม่ฆ่า ข. หลักการกระทาโดยจาเป็น ม.67 ประมวลกฎหมายอาญา (ยุคกฎหมายของนัก กฎหมาย) - ประเทศ ก กาหนดให้มีการจัดเก็บภาษีประชาชน เป็นจานวน ร้อยละ 50 ของรายได้ ทัง้หมด (ยุคกฎหมายเทคนิค)
- 12. สานักกฎหมาย สานักกฎหมาย คือ สถาบันทางกฎหมายอันเป็นที่รวมของนักนิติ ปรัชญา ที่ให้ความเห็นเกี่ยวกับกฎหมาย • สานักกฎหมายประวัติศาสตร์ • สานักกฎหมายบ้านเมือง • สานักธรรมนิยม
- 13. สานักกฎหมาย • สานักกฎหมายประวัติศาสตร์ แนวคิด กฎหมายมีวิวัฒนาการไปตามประวัติศาสตร์ ปรากฏในรูปของจารีต ประเพณี และวิวัฒนาการเป็นกฎหมายของแต่ละชนชาติ • สานักกฎหมายบ้านเมือง แนวคิด กฎหมายคือ คาสงั่ของรัฐาธิปัตย์เมื่อไม่ปฏิบัติตามย่อมมีโทษ • สานักธรรมนิยม แนวคิด กฎหมายที่แท้จริง คือเหตุผลที่ถูกต้อง ความมีอยู่จริงของอานาจทาง กฎหมายมีอานาจเหนือคาสงั่ของรัฐาธิปัตย์เช่น หลักสัญญาประชาคม หลัก ประชาธิปไตย หลักนิติรัฐ หลักประชาธิปไตย
- 14. ระบบลายลักษณ์อักษร (Civil Law) ระบบกฎหมายลายลักษณ์อักษร (Civil Law) หรือ ระบบ ประมวลกฎหมาย หรือระบบกฎหมายภาคพนื้ยุโรป คือ ระบบ กฎหมายที่ถือว่าประมวลกฎหมายเป็นบ่อเกิดของกฎหมาย ที่มา • กฎหมาย 12 โต๊ะ • ความเห็นของนักกฎหมาย • ประมวลกฎหมายแพ่งของพระเจ้าจัสติเนียน
- 15. ระบบลายลักษณ์อักษร (Civil Law) (ต่อ) ประมวลกฎหมาย คือ กฎหมายที่รวบรวมกฎหมายในเรื่อง เดียวกันหรือเกี่ยวพันกัน มาไว้ในที่เดียวกัน แล้วจัดหมวดหมู่ให้เป็น ระเบียบ มีข้อความคล้องจอง มีลักษณะเป็นกฎหมายหลักและเป็น กฎหมายทวั่ไป เช่น ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายแพ่งและ พาณิชย์ คาพิพากษาของศาลเป็นเพียงคาอธิบายในการใช้ตัวบทกฎหมาย ปรับใช้กับคดีความ คาพิพากษาใหม่อาจตัดสินเปลี่ยนแปลงคาพิพากษา เดิมได้โดยวางหลักเกณฑ์หรืออ้างเหตุผลใหม่ ประเทศส่วนใหญ่ใช้ระบบนี้เช่น ฝรั่งเศส ไทย ญี่ปุ่น เกาหลี
- 16. ระบบ common law กฎหมายจารีตประเพณี คือ ระบบกฎหมายที่อาศัยแนวคาพิพากษาของศาลเป็น ที่มาหลักของกฎหมาย จึงกล่าวได้ว่า บ่อเกิดของกฎหมาย มาจาก คาพิพากษาของศาล หรืออาจกล่าวได้ว่าคาพิพากษาเป็นตัวบท กฎหมาย ดังนัน้ เมื่อมีคดีในกรณีอย่างเดียวกันเกิดขึน้ศาลย่อม ต้องตัดสินตามแนวคาพิพากษาก่อนๆ นัน้เสมอ มีแหล่งกาเนิดที่ประเทศอังกฤษ ส่วนมากใช้ในประเทศใน เครือสหราชอาณาจักร และสหรัฐอเมริกา มาเลเซีย สิงคโปร์
- 17. ระบบจารีตประเพณี (Common Law) (ต่อ) ที่มา ที่สา คัญมีอยู่ 2 ประเภท คือ 1.หลักกฎหมายที่เกิดจากแนวคาพิพากษาของศาล เป็นบ่อเกิดของ กฎหมาย common law ที่สาคัญที่สุด หมายถึง เหตุผลทางกฎหมายที่ศาล วินิจฉัยคดีหนึ่งๆ ย่อมมีผลผูกพัน หรือได้รับการยอมรับนับถือเป็นกฎหมาย มี ผลให้หากมีข้อเท็จจริงเดียวกันในอนาคตศาลย่อมผูกพันที่จะวินิจฉัยไปตาม แนวทางเดิม 2.กฎหมายลายลักษณ์อักษรที่ตราโดยฝ่ายนิติบัญญัติ จะมีลักษณะ เป็นกฎหมายพิเศษ เพราะเป็นกฎหมายที่วางหลักในเรื่องหนึ่งเรืองใด โดยเฉพาะ มีลักษณะเป็นกฎเกณฑ์รายละเอียดปลีกย่อย เทียบไม่ได้กับ ประมวลกฎหมายของ civil law ประมวลกฎหมาย จะมีลักษณะเป็นข้อความ ธรรมดาทวั่ไป มุ่งวางหลักกฎหมายเป็นสา คัญ พร้อมที่จะให้ผู้พิพากษา ตีความตัวบทได้อย่างกว้างขวาง
- 18. ข้อแตกต่างระหว่างระบบกฎหมาย common law และ civil law บ่อเกิดของกฎหมาย - ระบบ civil law บ่อเกิดกฎหมายที่สาคัญที่สุด คือ ประมวลกฎหมาย และ กฎหมายลายลักษณ์อักษรอื่นๆ ส่วนคาพิพากษานั้นมิได้ถือว่าเป็นบ่อเกิดของ กฎหมาย แต่เป็นเพียงตัวอย่างของการตีความและการใช้กฎหมายเท่านัน้ - ระบบ common law บ่อเกิดกฎหมายที่สาคัญที่สุดคือ หลักกาหมายที่เกิด จากการตัดสินหรือแนวคาพิพากษาของศาล ส่วนกฎหมายลายลักษณ์อักษรจะมี บทบาทที่สาคัญน้อยกว่า บทบาทความสาคัญของนักกฎหมาย - ระบบ civil law นักกฎหมายที่มีบทบาทสาคัญ ได้แก่ นักนิติศาสตร์ หรือ ศาสตราจารย์ในมหาวิทยาลัยต่างๆ ผู้พิพากษาเป็นเพียงผู้ปรับใช้และตีความ กฎหมายเท่านัน้ ผู้พิพากษาไม่ค่อยมีบทบาทมากนักในเชิงวิชาการ หรือการพัฒนา องค์ความรู้ใหม่ -ระบบ common law ผู้พิพากษาจะมีบทบาทความสาคัญมาก กล่าวได้ว่า ผู้ พิพากษาเป็นผู้ทรงไว้ซึ่งกฎหมายและความยุติธรรม เพราะว่าระบบกฎหมาย common law เกิดขึน้ได้ด้วยการวินิจฉัยโดยผู้พิพากษาเป็นเวลาหลายร้อยปี
- 19. ข้อแตกต่างระหว่างระบบกฎหมาย common law และ civil law(ต่อ) การแบ่งแยกกฎหมายเอกชนออกจากกฎหมายมหาชน - ระบบ civil law มีการแบ่งแยกกฎหมายเอกชนออกจากกฎหมาย มหาชน ประเทศที่ใช้ระบบ civil law จึงมักใช้ระบบศาลคู่ คือมีทัง้ศาล ยุติธรรม และศาลปกครอง - ระบบ common law ไม่มีการแบ่งแยกกฎหมายเอกชนออกจาก กฎหมายมหาชน และไม่มีการแบ่งข้อพิพาทเป็นคดีเอกชนออกจากคดี ปกครอง ซึ่งเป็นระบบศาลเดียว การศึกษาเล่าเรียนวิชากฎหมาย - ระบบ civil law การศึกษาจะให้ความสาคัญกับประมวลกฎหมายและ ทฤษฎีระดับสูงที่เป็นนามธรรม เช่น สัญญาคืออะไร แบ่งออกเป็นกี่ประเภท - ระบบ common law จะให้ความสาคัญกับคาพิพากษาของศาล โดยเฉพาะคาพิพากษาของศาลสูง โดยผู้สอนจะสอนให้นักศึกษาอ่านคา พิพากษาของศาล โดยเฉพาะศึกษาการให้เหตุผลของศาล
- 20. ระบบของกฎหมายของประเทศไทย ประเทศไทยใช้ระบบกฎหมาย civil law แต่มีธรรมเนียมปฏิบัติทางกฎหมาย เป็น common law เนื่องจากประเทศไทยมีการใช้ประมวลกฎหมาย ได้แก่ 1 ประมวลกฎหมายอาญา 2 ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ 3 ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา 4 ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง แต่ธรรมเนียมปฏิบัติบางอย่างเป็นธรรมเนียมปฏิบัติของระบบ common law เช่น การให้ความสาคัญกับอาชีพผู้พิพากษา เป็นต้น
- 21. ประเภทของกฎหมาย • กฎหมายแพ่ง กฎหมายอาญา • กฎหมายสารบัญญัติ กฎหมายวิธีสบัญญัติ • กฎหมายเอกชน กฎหมายมหาชน • กฎหมายภายในประเทศ กฎหมายระหว่างประเทศ
- 22. ประเภทของกฎหมาย • กฎหมายแพ่ง กฎหมายอาญา กฎหมายแพ่ง คือ กฎหมายที่กาหนดสิทธิและหน้าที่ ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลต่อ บุคคล เช่น ป.แพ่งและพาณิชย์ กฎหมายอาญา คือ กฎหมายที่กาหนดว่าการกระทาใดเป็นความผิดและกาหนดโทษ ไว้ เช่น ป.อาญา • กฎหมายสารบัญญัติ กฎหมายวิธีสบัญญัติ กฎหมายสารบัญญัติ คือ กฎหมายที่กาหนดเนือ้หาของสิทธิและหน้าที่ตลอดจนข้อ ห้ามต่างๆ เช่น ป.อาญา ป.แพ่งและพาณิชย์ กฎหมายวิธีสบัญญัติ คือ กฎหมายที่บัญญัติถึงวิธีการ ขัน้ตอน และกระบวนการใน การพิจารณาคดี เช่น ป.วิธีพิจารณาความอาญา ป.วิธีพิจารณาความแพ่ง
- 23. ประเภทของกฎหมาย • กฎหมายเอกชน กฎหมายมหาชน กฎหมายเอกชน คือ กฎหมายที่กาหนดความสัมพันธ์ระหว่างเอกชนกับเอกชน ใน ฐานะที่ทัง้สองฝ่ายเท่าเทียมกัน เช่น ป.แพ่งและพาณิชย์ กฎหมายมหาชน คือ กฎหมายที่กาหนดความสัมพันธ์ระหว่างรัฐหรือหน่วยงานของรัฐ ด้วยกันเอง หรือรัฐหรือหน่วยงานของรัฐฝ่ายหนึ่งกับเอกชนฝ่ายหนึ่ง ในฐานะที่รัฐ มีอานาจเหนือกว่า เช่น รัฐธรรมนูญ ป.อาญา กฎหมายปกครอง • กฎหมายภายในประเทศ กฎหมายระหว่างประเทศ กฎหมายภายในประเทศ คือ กฎหมายที่ใช้บังคับในประเทศนัน้ๆ ออกโดยผู้มีอานาจ ในประเทศ เช่น พระราชบัญญัติต่างๆ กฎหมายระหว่างประเทศ คือ กฎหมายที่บัญญัติโดยองค์กรระหว่างประเทศ และใช้ บังคับระหว่างประเทศด้วยกัน เช่น สนธิสัญญาเบาริ่ง