ёс зүй
- 3. Философи гайхахаас эхэлдэг. "Аристотель"
• Аристотель хүний зан төлөвийн өвөрмөц шинжийг илэрхийлэхийн
тулд “Этос” гэх ойлголтыг анх хэрэглэсэн. Үүгээрээ тэрээр сайн үйл
болох эр зориг, шударга байдал зэрэг хүний сайн чанарыг
тэмдэглэж, түүнийгээ дианоэтик болон оюун ухааны сайн үйлээс
ялгаатай авч үзсэн.
- 4. Этика
• Ёс зүй, Мораль нь Ёс суртахуун гэх ойлголтуудыг тус тусдаа
илэрхийлэх болсон.
- 5. Философичид ёс зүйн тухай ярихдаа үнэн хэрэгтээ бие биенээсээ
огт ондоо гурван асуудлыг гаргаж тавьдаг.
• Би өөрийнхөө зан суртахууны зарчмыг үнэн зөв гэдэгт хэрхэн
итгэж үнэмших ёстой вэ?
• Зан суртахууны үүднээс үзэхэд их хүнд хэцүү асуудлыг хэрхэн
шийдвэрлэж болох вэ?
• Хэрхэн сайн сайхан амьдарч болох вэ?
Платоноос эхлээд Карл Маркс хүртэлх олон философичид сайн
сайхан амьдралын үзэл баримтлалын үндэс болгож хувь хүний
эрүүл хөгжлийн онолыг боловсруулсан.
- 6. • Күнз: Хүнд хийвээс зохилтой зүйл гэж бий.
• Хаан нь хаан шиг, түшмэл нь түшмэл шиг, хүү нь хүү шиг байвал
чухам болно
• Чи өөртөө бүү учраасай гэж боддог зүйлээ бусдад бүү учруул.
• Хууль дүрэм мэдэхгүйл бол чамд юуг ч нотлох арга дутагдахад
хүрнэ
• Лаоз: Аливааг үл албадаг, зөнд нь орхих л дээд үйлс
- 7. Күнз
• Хүн чанарын тухай түүнээс асууж л дээ. Күнз
• Хүнлэг чанараа олсон хүн үгээ цэнэж явдаг юм даа гэжээ.
• Тэгэхэд асуусан хүн:
• Үгээ цэнэж чадах тэр л чадварыг хүнлэг чанар гэж ойлгож болох уу
? Гэсэнд гүн ухаантан:
• Олж авахад тийм хэцүү зүйлийг ийм амарханаар хэлчихэж болно
гэж чи санаа юу хэмээжээ.
- 8. • Ёс суртахуунлаг хүн: Ёс суртахуун нь гэмт хэрэг хийгээгүй ч оюун
санаандаа тийм нүгэлт зүйл бодсоных нь төлөө тухайн хүнийг
яллаж байдаг
- 9. • Ус тунгалаг мэт харагдавч үнэн хэрэгтээ хар
• Цас бидэнд цагаан харагддаг, гэтэл тэр уснаас гаралтай шүү дээ . Анаксагор
Муу хүн өөрт нь огт ашиггүй байсан ч бусдад муу үйл хийдэг. Сократ
Жинхэнэ зөв сэтгэдэг гүн ухаантнууд төрийн суудалд суугаагүй цагт, эс бөгөөс
төрийн эрх баригч гүн ухаантнууд болоогүй цагт хүн төрөлхтөн хэзээ ч муу
муухайгаас ангижрахгүй. Платон
Дотоод ертөнц ариун хүнийг эд хөрөнгө, албан тушаал гэх мэтийн юмс
эвддэггүй. Аристотель
Бид өөртөө зав чөлөө гаргахын тулд завгүй ажилдаг, амар тайван суухын тулд
дайн хийдэг. Аристотель
- 10. • Хуулийн зөвхөн үсгүүд нь л ноёлсон газар хүний эрх хамгаас
зөрчигддөг. Цицерон
- 11. • Хууль: Тухайн хүний бодолын хязгаар хуулийн заалтаар
хязгаарлагдаж байдаг.
• Сократ: "Хэн ч сайн дураараа шударга бус юм хийдэггүй, харин
тийм явдал гаргасан бол өөрөө мэдэлгүй тэгсэн хэрэг.
• Муу хүн өөрт нь огт ашиг тус өгөхгүй байлаа ч, бусдад муу юм
хийдэг.
• Гол санаа- сайн байхад хүмүүжил маш чухал. Хүн бол мөнхийн
тэмцэл дуртай
- 12. • Хуулийг ёс суртахуунгүй хүнд хэрэглэх юм бол тэр нь “хууль ёсны
хууль” болно. Хууль хэрэгтэй юу ?
• хуулийг хууль болгодог хууль хэрэгтэй.
• Хуульчдын хувьд хууль нь үндсэн хуулинд таарч байвал хууль
болдог бол бидний хувьд тэр нь ёс суртахуунд зөрчилдөхгүй байж
сая хууль болно.
- 14. • Тэдгээр философичдын гол үзэл санаа бол жинхэнэ сайн сайхан
амьдралд хүрэх зам нь хүний дотоодод сайн зохион
байгуулагдсан, эрүүл саруул сэтгэцийг бүрдүүлэх явдал байв.
- 15. Буддизмын ёс суртахуун
Ертөнцийн бүх зүйл урьдаас зурагдсан байдаг.
Жаргал бол буянт үйлийн үр дүн, харин зовлон нь бүтэлгүй үйлийн үр
байдаг. Хайрын тухай сэдэв буддист ёс суртахуунд чухал байр суурь
эзэлдэг.
Нүгэл хилэнцээ нимгэлж арилгах гэсэндээ бус, харин энэрч хайрласандаа
бусдыгаа хайрлаж хандах хэрэгтэй.
Ёс суртахуунлаг явяа гэвэл сэтгэлээ засаж ариусгах ёстой.
1. Бусдыг үл хорлон буяныг үйлдэх
2. Бусдад хүч үл хэрэглэн эвийг хичээх
3. Yл бузарлан сэтгэлийг ариусгах
4. Аливаад үл булхайдан шударгыг эрхэмлэх юм. Өвөг дээдэс маань
буян хурааж, нүгэл хийхгүй амьдрах
- 16. Исламын ёс суртахуун
Коран судар
1. Аллахаас өөр бурхан тэнгэр бий хэмээн үзэж түүнээ шүтэх
2. Хүн алах
3. Бусдыг хилсдүүлж гүтгэх, нэр хүндийг нь доромжлох
4. Өөрийн авааль эхнэр нөхрөөс өөр хүнтэй нөхцөх
5. Шашны ариун дайнаас татгалзаж зугтах
6. Ер бусын ид шид байдаг хэмээн итгэж бусдыг болон өөрийгөө илбэдэн мунхруулах
7. Өнчин өрөөсөн хүүхдийн эд хогшил, мал хөрөнгийг завших
8. Эцэг эхийг сөрж эсэргүүцэх, гомдоох, загнаж зандрах
9. Шашны ариун орон, сүм хийдэд элдэв зүй бус үйлдлийг үйлдэх
10. Хэтэрхий шуналтай байх
11. Дээрэм тонуул хийх
12. Согтууруулах ундаа хэрэглэх
- 17. Христос шашны ёс суртахууны
• Хритосын шашин нь хүнийг тэнгэрчилж үздэг.
• бүтээгч бурхан тэнгэрт чин үнэнч бөгөөд хайртай байх, эцэг эхээ
хүндэлдэг байх, хүн алдаггүй байх, үл завхайрах, хулгай үл хийх,
хөршийнхөө эсрэг худал гэрчилдэггүй байх, үл шунхайрах г.м
