Η παρουσίαση έγινε από την Κατερίνα Προκοπίου για το μάθημα των ΚΝΛ της Α΄ Γυμνασία κατά το σχολικό έτος 2012-2013

1. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΦΟΝΙΣΣΑ
http://www.mikrosapoplous.gr/extracts/fragogiannou.html
Κατερίνα Προκοπίου

2. http://www.timerime.com/index.php?crypt=YWE2MzM5Zjg1OGQ2ODYxNGQ3YzA3NzU2NDg3N
WFjYzQ5N2Y5MzA3NTM1ZGRjNDgwYTlhODBkMmY4MmRlMzYxY2Q5MzkzMmMzYTU3Nzc1Zjgz
ZjE3YTI4ODdmYTQ0MjhkMDU0ODg0MGVjOWJkYzgwMQ

3. Περίληψη
Κεντρικό πρόςωπο τθσ ιςτορίασ είναι θ Φραγκογιαννοφ, μία θλικιωμζνθ χιρα, θ οποία
ζηθςε μια βαςανιςμζνθ ηωι ωσ παιδί, ωσ ςφηυγοσ, ωσ μθτζρα και ωσ γιαγιά, μακθμζνθ
πάντα να υπθρετεί χωρίσ αντιρριςεισ τουσ ανκρϊπουσ του περιβάλλοντόσ τθσ. Η πείρα τισ
δίδαξε ότι θ ηωι για μια γυναίκα είναι γεμάτθ βάςανα και θ κεωρία τθσ ιταν ότι θ γζννθςθ
ενόσ κοριτςιοφ δεν φζρνει παρά δυςτυχία, όχι μόνο ςτο ίδιο το παιδί, αλλά και ςτθν
οικογζνειά του, ιδίωσ αν είναι φτωχι.
Ζνα βράδυ κακϊσ ξενυχτάει ςτθν κοφνια τθσ άρρωςτθσ νεογζννθτθσ εγγονισ τθσ, περνοφν
απ' το μυαλό τθσ όλεσ οι δφςκολεσ ςτιγμζσ τθσ ηωισ που ζηθςε. Το μυαλό τθσ κολϊνει και
ςκοτϊνει το βρζφοσ προκαλϊντασ του αςφυξία, ενϊ ο κάνατοσ κεωρείται από τον γιατρό
φυςιολογικόσ. Αν και αρχικά νιϊκει τφψεισ, κατά βάκοσ δεν μετανιϊνει για τθν πράξθ τθσ.
Αντίκετα, τισ γίνεται ζμμονθ ιδζα ότι θ μοίρα τθν ζχει τάξει να ςϊςει τον κόςμο
απαλάςςοντάσ τον από μικρά κορίτςια.
Τα επόμενα εγκλιματά τθσ ζχουν για κφματα τρία μικρά ακϊα κοριτςάκια, χωρίσ πλζον
κακόλου τφψεισ, αλλά και χωρίσ να είναι ςε κζςθ να ςυνειδθτοποιιςει το κακό που ζχει
κάνει. Η χωροφυλακι τθν υποψιάηεται και αποφαςίηει να τθ ςυλλάβει, με αφορμι όμωσ ζνα
ζγκλθμα που δεν ζχει διαπράξει. Ζνα κοριτςάκι πνίγθκε μζςα ς' ζνα πθγάδι και κοντά του
βριςκόταν θ Φραγκογιαννοφ. Αν και ευχικθκε να πνιγεί το παιδί, θ ίδια ποτζ δεν το
ζςπρωξε.
Στθν προςπάκειά τθσ να ξεφφγει από τουσ χωροφφλακεσ, θ Φραγκογιαννοφ αποφαςίηει να
καταφφγει ςτο ερμθτιριο ενόσ αςκθτι και να του εξομολογθκεί τα αμαρτιματά τθσ. Τθ
ςτιγμι όμωσ που προςπακεί να ξεπεράςει ζνα ςτενό πζραςμα, θ παλίρροια τθν
προλαβαίνει και θ γερόντιςςα πεκαίνει, ανάμεςα ςτθν ανκρϊπινθ και τθ κεία δίκθ.

4. Μιςοπλαγιαςμζνθ κοντά εισ τθν εςτίαν, με
ςφαλιςτά τα όμματα, τθν κεφαλιν ακουμβϊςα
εισ το κράςπεδον τθσ εςτίασ, το λεγόμενον
«φουγοπόδαρο», θ κεια-Χαδοφλα,
θ κοινϊσ καλοφμενθ Γιάννου θ Φράγκιςςα, δεν
εκοιμάτο, αλλ' εκυςίαηε τον φπνον πλθςίον εισ
το λίκνον τθσ αςκενοφςθσ μικράσ εγγονισ τθσ.
Όςον διά τθν λεχϊ, τθν μθτζρα του πάςχοντοσ
βρζφουσ, αφτθ προ ολίγου είχεν αποκοιμθκι
επί τθσ χκαμαλισ, πενιχράσ κλίνθσ τθσ…
απόςπαςμα

5. Η Χαδούλα, θ λεγομζνθ Φράγκιςςα, ι άλλωσ Φραγκογιαννού, ιτο γυνι ςχεδόν
εξθκοντοφτισ, καλοκαμωμζνθ, με αδροφσ* χαρακτιρασ*, με ικοσ ανδρικόν, και με δφο μικράσ
άκρασ μφςτακοσ άνω των χειλζων τθσ. Εισ τουσ λογιςμοφσ τθσ, ςυγκεφαλαιοφςα όλθν τθν
ηωιν τθσ, ζβλεπεν ότι ποτζ δεν είχε κάμει άλλο τίποτε ειμι να υπθρετι τουσ άλλουσ. 'Οταν
ιτο παιδίςκθ, υπθρζτει τουσ γονείσ τθσ. Όταν υπανδρεφκθ, ζγινε ςκλάβα του ςυηφγου τθσ —
και όμωσ, ωσ εκ του χαρακτιροσ τθσ και τθσ αδυναμίασ εκείνου, ιτο ςυγχρόνωσ και κθδεμϊν
αυτοφ· όταν απζκτθςε τζκνα, ζγινε δοφλα των τζκνων τθσ· όταν τα τζκνα τθσ απζκτθςαν
τζκνα, ζγινε πάλιν δουλεφτρια των εγγόνων τθσ.

6. Το νεογνόν είχε γεννθκι προ δφο εβδομάδων. Η μθτζρα
του είχε κάμει βαριά λεχωςιά. Ήτο αφτθ θ κοιμωμζνθ επί
τθσ κλίνθσ, θ πρωτότοκοσ κόρθ τθσ Φραγκογιαννοφσ, θ
Δελχαρϊ θ Τραχιλαινα. Είχαν βιαςκεί να το βαπτίςουν τθν
δεκάτθν θμζραν επειδι ζπαςχε δεινϊσ· είχε κακόν
βιχα, κοκκίτθν, ςυνοδευόμενον με ςπαςμωδικά ςχεδόν
ςυμπτϊματα. Κακϊσ εβαπτίςκθ, το νιπιον εφάνθ να
καλυτερεφθ ολίγον, τθν πρϊτθν βραδιάν, και ο βιχασ
εκόπαςεν επ' ολίγον. Επί πολλάσ νφκτασ, θ Φραγκογιαννοφ
δεν είχε δϊςει φπνον εισ τουσ οφκαλμοφσ τθσ, ουδζ εισ τα
βλζφαρά τθσ νυςταγμόν, αγρυπνοφςα πλθςίον του μικροφ
πλάςματοσ, το οποίον ουδ' εφαντάηετο ποίουσ κόπουσ
επροξζνει εισ τουσ άλλουσ, ουδζ πόςα βάςανα ζμελλε να
υποφζρθ εάν επζηθ, και αυτό. Και δεν ιτο ικανόν να
αιςκανκι καν τθν απορίαν, τθν οποίαν μόνθ θ μάμμθ*
διετφπωνε κρυφίωσ μζςα τθσ: «Θεζ μου, γιατί να ζλκθ ςτον
κόςμον κι αυτό;»
Η γραία το ενανοφριηε, και κα ιτον ικανι να είπθ «τα πάκθ
τθσ τραγοφδια» αποπάνω από τθν κοφνιαν του μικροφ.
Κατά τασ προλαβοφςασ νφκτασ, πράγματι, είχε
«παραλογίςει» αναπολοφςα όλ' αυτά τα πάκθ τθσ εισ το
πεηόν. Εισ εικόνασ, εισ ςκθνάσ και εισ οράματα, τθσ είχεν
επανζλκει εισ τον νουν όλοσ ο βίοσ τθσ, ο ανωφελισ και
μάταιοσ και βαρφσ.

7. Ο πατζρασ τθσ ιταν «εργατικόσ και φρόνιμοσ. Η μάνα τθσ ιτο κακι, βλάςφθμοσ και φκονερά.
Ήτο μία από τασ ςτρίγλασ τθσ εποχισ τθσ. Ήξευρε μάγια». Οι γονείσ τθσ τθν πάντρεψαν με το
Γιάννθ το Φράγκο (από δω και θ προςωνυμία τθσ), άνκρωπο ανίκανο και άβουλο, και τθσ
ζδωςαν αςιμαντθ προίκα, ενϊ κράτθςαν για τον εαυτό τουσ και το γιο τουσ δφο νεόχτιςτα
ςπίτια και τα καλφτερα κτιματα, κακϊσ και τα μετρθτά τουσ, από τα οποία όμωσ θ Χαδοφλα
κατόρκωςε να κλζψει μερικά. Μ' αυτά και με τισ οικονομίεσ τθσ* ζχτιςε ζνα φτωχόςπιτο. Από
το γάμο τθσ απόχτθςε εφτά παιδιά, τζςςερα αγόρια και τρία κορίτςια. Τα τρία αγόρια χάκθκαν
ςτθν ξενιτιά, ενϊ το τζταρτο, ο Μιτροσ ι Μϊροσ, μζκυςοσ και μαχαιροβγάλτθσ, βρίςκεται
φυλακιςμζνοσ ςτθ Χαλκίδα, κατθγοροφμενοσ για φόνο. Από τισ τρεισ κυγατζρεσ τθσ θ Αμζρςα
ζχει μείνει γεροντοκόρθ, ενϊ θ Δελχαρϊ, που τϊρα είναι λεχϊνα, παντρεφτθκε τον Κωνςταντι
ι Νταντι, φτωχό μαραγκό, και ζχει αποχτιςει άλλα δυο κορίτςια κι ζνα αγόρι.

8. Η Φραγκογιαννοφ αναπολεί τισ δυςκολίεσ που πζραςε
για να μεγαλϊςει τα παιδιά τθσ και να προικίςει τισ
κόρεσ τθσ και ςυλλογίηεται τα βάςανα που
αντιμετωπίηουν όλοι οι φτωχοί γονείσ που ζχουν
κυγατζρεσ. Αναρωτιζται μιπωσ οι άνκρωποι κα ζπρεπε
να βοθκοφν το ζργο του κανάτου, αντί να προςπακοφν
να τον αποτρζψουν, και μιπωσ αυτό κα ιταν πράξθ
κεάρεςτθ. Με τισ ςκζψεισ αυτζσ αρχίηει «να ψθλϊνει ο
νουσ τθσ», να παραλογίηεται, και ςε μια ςτιγμι, ενϊ το
νιπιο δίπλα τθσ είχε αρχίςει πάλι να βιχει και να
κλαίει, θ Φραγκογιαννοφ το πνίγει. Διαπράττει ζτςι το
πρϊτο ζγκλθμά τθσ. Ο κάνατοσ κεωρικθκε φυςικόσ και
δεν προκάλεςε υποψίεσ. Αλλά οι τφψεισ άρχιςαν να
βαςανίηουν τθ Χαδοφλα. Τθν θμζρα των Βαΐων παίρνει
το καλακάκι τθσ και πάει ςτθν εξοχι να μαηζψει
βότανα. Μπαίνει ς' ζνα ερθμοκλιςι, ςτον Αϊ-Γϊάννθ τον
Κρυφό, όπου πιγαιναν και προςκυνοφςαν «όςοι είχον
κρυφόν πόνον ι κρυφιν αμαρτίαν». Έπειτα
ξαναφζρνοντασ ςτο νου τθσ τθν ζμμονθ ιδζα τθσ είπε
ςτον Άγιο: «Αν ζκαμα καλά, Αϊ-Γιάννθ μου, να μου
δϊςεισ ςθμείο ςιμερα... να κάμω μια καλι πράξθ, ζνα
ψυχικό, για να γαλθνιάς' θ ψυχι μου κι θ καρδοφλα
μου».

9. Τελικά τθσ γίνεται εμμονι ότι πρζπει να απαλλάςςει τον κόςμο από μικρά κορίτςια, και ςτθ
ςυνζχεια γίνονται κφματά τθσ δυο ακόμθ κορίτςια, όμωσ πάλι κανείσ δεν τθν υποψιάηεται.
Ο κάνατοσ ενόσ κοριτςιοφ ςτον οποίο όμωσ δεν ενεπλάκει θ θρωίδα κάνει τουσ
χωροφφλακεσ να τθν υποψιαςτοφν.

10. Τότε αυτι καταφεφγει ςτα
βουνά για να
κρυφτεί, οποφ ςκοτϊνει
ακόμθ ζνα βρζφοσ. Όταν
τελικά οι χωροφφλακεσ τθ
βρίςκουν αυτι πεκαίνει
ανάμεςα ςε ανκρϊπινθ
και κεία δίκθ, κακϊσ πριν
τθν πιάςουν
κατευκυνόταν ςε ζνα
ερμθτιριο για να
εξομολογθκεί τισ πράξεισ
τθσ.

11. Να ςκιαγραφιςετε τθν Φραγκογιαννοφ ωσ γιαγιά (να επιςθμάνετε τα χωρία)
Γράφω τον εςωτερικό μονόλογο τθσ Φραγκογιαννοφσ
πριν να προβεί ςτο φόνο τθσ εγγονισ τθσ.

12. Με ποια εκφραςτικά μζςα ο ςυγγραφζασ κτίηει τθν εικόνα τθσ Φραγκογιαννοφσ;
εικόνεσ
μετοχι
επίκετα
αντίκεςθ
ςκθνι

13. Η Φόνιςςα, Αλ. Παπαδιαμάντθσ - διαςκευι ςε κόμικσ τθσ Ντ. Τςαροφχα
http://h-fonissa.blogspot.gr/2009/02/blog-post_28.html
http://www.youtube.com/watch?v=Oy7RVcqH4xg Αλζξανδροσ Παπαδιαμάντθσ - Η φόνιςςα.
Διαβάηει θ Κατίνα Παξινοφ
http://www.youtube.com/watch?v=LZB8924LIAs H Φόνιςςα τθσ Στζλλασ Αρκζντθ.
http://www.youtube.com/watch?v=xajATjbWAwk Φόνιςςα (τρζιλερ)
Ψθφιακό ςχολείο, ΚΝΛ Βϋ Λυκείου
http://www.youtube.com/watch?v=0jpvsYSv5P8 Η ΦΟΝΙΣΣΑ - Μουςικοχορευτικό δρϊμενο
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSB106/544/3561,14820/unit=
1935
Η φόνιςςα : ολόκλθρο το κείμενο
http://www.mikrosapoplous.gr/extracts/fragogiannou.html
Η φόνιςςα
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%A6%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%83%CE
%B1
Προκοπίου Κατερίνα