Η δημοτική ποίηση, οι κατηγορίες και τα χαρακτηριστικά της

1. Δημοτική ποίηση ( από το Λεξικό Λογοτεχνικών όρων
του ΟΕΔΒ)
Ιωάννα Νικητοπούλου

2. Δημοτική ποίηση
• Δημιουργός ο λαός
• Άγνωστος ο αρχικός δημιουργός, χωρίς
φιλοδοξία ατομικής προβολής
• Απηχεί συναισθήματα ευρύτερης ομάδας κι έτσι
αγκαλιάζεται από πολλούς
• Προφορική παράδοση (από στόμα σε στόμα)
• Δευτερογενής επεξεργασία
• Παραλλαγές: διαφορετική μορφή ίδιου θέματος

3. Κατηγορίες δημοτικών ποιημάτων
• Δημόσιος βίος( ακριτικά, κλέφτικα, ιστορικά)
• Ιδιωτικός βίος( ξενιτιά, μοιρολόγια, της
αγάπης)
• Παραλογές

4. Παραλογές
• Πολύστιχα με αφηγηματικό χαρακτήρα
• Αναπτύσσουν ένα μύθο ( αρχή, δέση, εξέλιξη,
κορύφωση, λύση)
• Περιεχόμενο του μύθου από παραδόσεις ή
δραματικά περιστατικά
• Εξωλογικά στοιχεία
• Αφηγηματική πυκνότητα

5. Χαρακτηριστικά δημοτικών
ποιημάτων
• Ιαμβικός (υ-) δεκαπεντασύλλαβος: 15
συλλαβές, ο τόνος στις ζυγές συλλαβές,
τελευταία λέξη τονίζεται στην παραλήγουσα)
• Ημιστίχια (8+7 συλλαβές)
• Δεύτερο ημιστίχιο επανάληψη πρώτου
π.χ. « Εδώ είσαι σκλάβα του πασά, σκλάβα
των Αρβανίτων»
• Σπανίζει η ομοιοκαταληξία

6. Χαρακτηριστικά δημοτικών
ποιημάτων
• Συντακτική αυτοτέλεια και νοηματική
πληρότητα στίχων
π.χ. «Ο Χάρος έτρωγε ψωμί κι η κόρη τον
κερνούσε»
• Χρήση ρημάτων και ουσιαστικών
π.χ. «Κατέβηκε, αγκαλιάστηκαν κι απέθαναν
κι δύο»

7. Χαρακτηριστικά δημοτικών
ποιημάτων
• Άστοχα ερωτήματα ( ερώτημα που
προκαλείται από την αοριστία και την
σκόπιμη ασάφεια του προηγούμενου στίχου
και που απαντάται στον επόμενο με τις ίδιες
εκφράσεις)
«Αχός βαρύς ακούγεται πολλά τουφέκια πέφτουν.
Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαρακόπι;
Ουδέ σε γάμο ρίχνονται, ουδέ σε χαρακόπι,
η Δέσπω κάνει πόλεμο με νύφες και μ’ αγγόνια.»

8. Χαρακτηριστικά δημοτικών
ποιημάτων
• Σταθεροί εκφραστικοί τρόποι
• Τα άψυχα συμπεριφέρονται ως ανθρώπινες
οντότητες
π.χ. « Ο Όλυμπος κι ο Κίσσαβος, τα δυο
βουνά μαλώνουν»