Voices for Custodial Justice Newsletter - May 2013 issue

fhtš Úâ¡fhd Fuš nk - 2013
Voices for Custodial Justice
fhtš Úâ¡fhd Fuš
Source: www.thehindu.com
nghÞnfh (Posco) ÃWtd¤â‰fhf Ãy« ifaf¥gL¤Jtij ÃW¤J
nghÞnfh gFâÆÈUªJ fhtš gilia âU«g¥bgW
j§fŸ brhªj¤ jhŒ k©Â‹ Ûjhd k¡fË‹ cÇikia m§ÑfÇ

fhLikahd t‹KiwfËš kÅj¤Jt«
r Ç ª J É G ª J É £ l J v ‹ W
bftiy¥gLnthU¡F MWjyhf cyf msÉš
kuz j©lid¡F vâuhd xU bghJ¡ fU¤J
Ô®khdfukhd KiwÆš cUth» tU»wJ. 1945š
I ¡ » a e h L f Ÿ m i k ¥ ò K j š K i w a h f
V‰gL¤j¥g£lnghJ mnefkhf cyf« KGtJnk
kuzj©lid r£l¥go bfh©Ltu¥g£lJ. 8
ehLfËš k£Lnk m¥nghJ kuzj©lid ïšyhkš
ïUªjJ. ï‹W 137 ehLfŸ j§fsJ r£l¤âš
m š y J e i l K i w Æ š k u z j © l i d i a
xÊ¤JÉ£ld. mj‹_y«, kuz j©lidia
ÃW¤â it¡f nt©L« vd 2012« M©L ïWâÆš
I.eh. bghJ¡ FG ÉL¤j »£lj£l xU cyfshÉa
nt©LnfhS¡F mªj ehLfŸ Mjuthf cŸsd.
2012 ïWâÆš, u¤j¤âš CÇa M¥fhÅ°jh‹ Tl
kuz j©lid¡F jilÉâ¡f nt©LnfhŸ
ÉL¤jJ.
Mdhš, ïªâa m›thW brŒaÉšiy. brhšy¥
nghdhš kuz j©lid¡F jilÉâ¡FkhW I.eh.
bghJ¡ FG Ô®khd« Ãiwnt‰¿a mnj neu¤âš,
ïªâah v£lh©L fhy¤â‰F jdJ ö¡F
nkilfis _o it¤âUªjij Ko¤J¡bfh©L,
mL¤jL¤J ïu©L ngU¡F kuz j©lidia
Ãiwnt‰¿aj‹ _y« cyf rKjha¤ij¥ gh®¤J
nfÈbrŒjJ.
kuz j©lid¡F vâuhd cyfshÉa fU¤âš
ïªâah ïiza kW¤jj‰fhd K¡»akhd fhuz«,
fLikahd j©lidfŸ ïUªjhšjh‹ bghJ
k¡fŸ r£l¤â‰F¥ gÂªJ el¥gh®fŸ v‹w
e«ã¡ifjh‹. kuz j©lidfŸ Éâ¥gjhš
bfhiy¡ F‰w§fŸ jL¡f¥gL« v‹gJ xU
e«ã¡if rh®ªj Éõa«jh‹. mªj¡ fU¤â‰F
Mjuthf Mtz¥ó®t Mjhu« vJî« »ilahJ.
ãÇ£oZ M£áahs®fS« mt®fsJ T£lhËfS«
ïnj jtiw¤jh‹ brŒjh®fŸ. murh§f¤â‹
t‹Kiw _y« ïªâa k¡fis m¢RW¤â¥ gÂa
it¡fyh« v‹W mt®fŸ Ãid¤jh®fŸ. ãÇ£oZ
M£á¡F ïªâa®fis m¢RW¤â mogÂa¢
brŒtj‰fhf 1920« M©LfËš xU ehS¡F
F‰w¤ jL¥ò« gÊ cz®î«
ruhrÇahf _‹W ngiu ãÇ£oZ muR ö¡»š
ngh£lJ. ïj‰fhd Mjhu¤ij bfhy«ãahit¢
n r ® ª j x U ï s « M Œ t h s ® v ‹ Å l «
bfhL¤âU¡»wh®. mJ v›thW Koî¡F tªjJ
v‹gJ ek¡F¤ bjÇí«. j‰nghija ÃiyghL«
v›thW Koî¡F tU« v‹gij muR m¿ªJbfhŸs
nt©L«.
kuz j©lid tÈíW¤j¥gLtj‰fhd k‰bwhU
K ¡ » a k h d m o ¥ g i l g Ê c z ® t h F « .
j©lidfËš gÊ cz®É‹ g§fË¥ò ïªâahÉš
m¥g£lkhdjhF«. j©lid mË¥gâš gÊ
cz®î¡F xU r£l¥ó®t ïl« ïU¡»wJ v‹gij
x¥ò¡bfhŸ»w mâfhÇfS« ïU¡»wh®fŸ, x¥ò¡
bfhŸshjt®fS« ïU¡»wh®fŸ. Kiw¥go ïJ
m§ÑfÇ¡f¥glÉšiy v‹whY« Tl, gy
tH¡FfËš ÚâgâfŸ, ghâ¡f¥g£lt®fŸ,
bghJk¡fŸ M»nahÇ‹ mQFKiwÆš gÊ
cz®î¡F xU mâfhu¥ó®tk‰w gh¤âu« ïU¡»wJ
v‹gâš rªnjfÄšiy.
j © l i d b j h l ® g h d e å d m ¿ É a š
f©nzh£l¤njhL, gÊ¡F¥gÊ v‹gâÈUªJ
F‰wÉaš Úâ mik¥òfŸ Éy» tªJŸsd.
F‰wÉaš ÚâÆ‹ mo¥gil ïy¡Ffshf r_jha¥
ghJfh¥ò, F‰wthËfË‹ kWthœî M»at‰¿š
ftd« brY¤j¥gL»wJ. gÊ cz®î¡F gâyhf
mj‹ Ãaha«, ga‹ghL M»ait¤ bjhl®ghd
Mœªj kÅj nea« rh®ªj, jÅ kÅj®fŸ rh®ªj,
M‹Ûf¥ó®tkhd Éthj§fŸ eilbgW»‹wd.
fLikahd j©lidfŸ nkY« t‹KiwfS¡F«
gÊ cz®îfS¡F«jh‹ ï£L¢ brš»‹wdnt
jÉu mt‰iw Koî¡F¡ bfh©L tUtâšiy
v‹gijí« rKjha§fŸ f‰W¡bfh©LÉ£ld.
f © Q ¡ F ¡ f © v ‹ g J c y f ¤ i j n a
FUlh¡»ÉL« v‹W gy M©LfS¡F K‹ fhªâ
brh‹dh®. ï‹W cyf« mij c©ikba‹W
fh©»wJ. F‰w¤jhš ghâ¡f¥g£lt®fshfî«,
F‰w¤ij¢ brŒjt®fshfî« ïU¡»w x›bthU
kÅjiuí« kâ¥ãl, mt®fS¡F¥ bghW¥ng‰f,
mt®fis kÅjnea¤JlD« m‹òlD« el¤j
cyf« f‰W¡bfh©L tU»wJ. F‰w¤â‰fhd
j©lidÆ‹ mo¥gilahf gÊ cz®î ïUªjJ
v‹gJ flªj fhy¥ ghu«gÇakhF«. m¿É‹ xË
fhyÅahâ¡f¥ ghu«gÇa«
- Í. nkhf‹ nfhghš
2fhtš Úâ¡fhd Fuš nk - 2013

3
åR«vâ®fhy¤âš gÊ cz®î¡F ïlÄšiy.
ÃWtd« rh®ªj Mjuî:
cyf« KGtJ« kuz j©lid¡F vâuhd
mQFKiwfŸ K‰ngh¡fhd KiwÆš kh¿
tU»‹wd (ÓdhÉš Tl bfhiy¡ F‰w§fS«,
kuz j©lidfS« btFthf¡ FiwªJŸsd).
cyf msÉyhd ïªj kh‰w§is ïªâahÉ‹ muR
Ã®thf mik¥ò fhz kW¡»wJ. ïj‰F K¡»a
fhuz« fhtšJiwÆY« Úâ¤JiwÆY« kuz
j©lid¡F tYthd Mjuî ïU¥gJ jh‹.
ïªâa fhtšJiw, Úâ¤Jiw mik¥òfŸ ãÇ£oZ
M£áahš V‰gL¤j¥g£litahF«. ã‹d® mit
ekJ murik¥ò rhrd¤âš kWf£Lkhd«
brŒa¥glhkny nr®¡f¥g£ld. murh§f¤â‹ ïªj
ïu©L ãÇîfSnk fhyÅ Mâ¡f¡ fhy¤âš
eilKiwÆš ïUªj, r£l¤ij¢ brašgL¤j
f L i k a h d j © l i d f Ÿ n j i t v ‹ w
mQFKiwÆš tYthd e«ã¡if¡ bfh©LŸsd.
ï›ÉU JiwfË‹ mo¥gil¡ fyh¢rhuK«
k¡fSldhd cwî« cyfshÉa kh‰w§fis
Ã f œ ¤ â í Ÿ s R j ª â u « , r k ¤ J t « v ‹ w
áªjidfS¡F vâuhdjhf cŸsd. ïªâa
murik¥ò rhrd¤â‹ mo¥gil cz®î ïªâa
fhtšJiw k‰W« Úâ¤JiwÆ‹ M‹khÉš
CLUthknyÆU¡»wJ.
1980š c¢rÚâk‹w« g¢r‹á§ tH¡»š mË¤j
Ô®¥ãš, Úâgâ ã.v‹. gftâ jkJ tYthd kh‰W¡
fU¤ij K‹ it¤jh®. kuz j©lid murik¥ò
rhrd¥go V‰f¤j¡fjšy v‹W mt® T¿dh®.
Mdhš, ã‹d® mJF¿¤J c¢rÚâk‹wnkh vªj xU
c a ® Ú â k ‹ w n k h É t h â ¡ f n t Æ š i y .
Éthâ¡FkhW f£lha¥gL¤j¥glîÄšiy.
Úâ¤Jiw kuz j©lidia tYthf MjÇ¡»wJ
v‹gj‰F ïJnt rh‹W.
kuz j©lidia j¡f it¤J¡bfhŸs nt©L«
v‹gj‰fhf, mâš Xusî¡F áy f£L¥ghLfis
Úâ¤Jiw bfh©L tªjJ. g¢r‹á§ tH¡»š
bgU«ghyhd ÚâgâfŸ, “kh‰W tÊfŸ nfŸÉ¡nf
ïlÄšyhj tifÆš mil¡f¥g£LŸs ÃiyÆš
mÇâY« mÇjhd tH¡FfËš” k£Lnk kuz
j©lid Éâ¡f¥glyh« vd mªj ÚâgâfŸ, kuz
j © l i d t H § f ¥ g L t j ‰ f h d t u « i g ¢
RU¡»dh®fŸ. Mdhš, xU bfLthŒ¥ghf,
mij¤bjhl®ªJ gy tH¡FfËš mË¡f¥g£l
Ô®¥òfŸ, kuz j©lid¡fhd fjîfis ÉÇa¤
âwªJ it¡fnt brŒjd. “mÇâY« mÇjhd” v‹w
Ã®zÆ¥ò Ú®¤J¥nghf¢ brŒa¥g£lJ. F‰w¤â‹
j‹ikiaÉl, F‰wthË âUªâ thœtj‰fhd
thŒ¥ò¡F¤jh‹ K¡»a¤Jt« mË¡f¥gl nt©L«
v‹w neh¡f« ifÉl¥g£LÉ£lJ.
1979š uhn#ªâu ãurh¤ - c.ã. khÃy muR tH¡»š
Ô®¥gË¤j Úâgâ É.M®. »UZzŒa®, “gšntW
âU¤j§fË‹ _ykhf r£l¥ó®t ts®¢á¥
ngh¡FfŸ j©lidÆ‹ ika¥òŸËia, MŒîfis
vL¥gJ v‹gâÈUªJ MíŸ áiw v‹gjhf
kh‰¿íŸsd,” v‹W F¿¥ã£lh®. F¿¥ghf 40
M©LfS¡F K‹, 1973š ïªâuh fhªâÆ‹
jiyikÆš ehlhSk‹w¤âš kuz j©lidia
Koî¡F¡ bfh©LtUtij neh¡» xU K¡»akhd
Ka‰á nk‰bfhŸs¥g£lJ. bfhiy elªâUªjhš
mj‰F kuz j©lid k£Lnk ïašghd j©lid
v‹w fhyÅ M£á¡fhy Éâia kh‰W« tifÆš
F‰wÉaš eilKiw¢ r£l¤âš âU¤j« bfh©Ltu
Ka‰á elªjJ. xU ÉâÉy¡fhf MíŸ áiw v‹gJ
K‹ it¡f¥g£L, mJ F¿¥ghd KiwÆš
Ãaha¥gL¤j¥gl nt©L« v‹W ãÇ£oZ r£l«
T¿aJ. 1973š bfh©Ltu¥g£l r£l¤âU¤j¤âš,
bfhiy¡ F‰w¤â‰F MíŸ áiw v‹gnj tH¡fkhd
j©lidahf ïU¡F« v‹W«, ÉâÉy¡fhf kuz
j©lid mË¡f¥gL«nghJ mJ F¿¥ghd
KiwÆš Ãaha¥gL¤j¥gl nt©L« v‹W«
K‹bkhÊa¥g£lJ. Mdhš, mªj bjhl¡f
Ka‰á¡F¥ ãwF bjhl® Ka‰áfŸ vJî«
nk‰bfhŸs¥glÉšiy. r£l¥ ò¤jf¤âÈUªJ kuz
j©lidia Ú¡Ftj‰F muáaš jiyik jahuhf
ïšiy. r£l¤â‰F¥ gÂ»wt®fshf k¡fŸ ïU¡f
nt©Lkhdhš kuz j©lid¡ F¿¤j m¢r«
mtáakhdJ v‹w fhyÅ M£á¡fhy fU¤ij
V‰W¡bfh©lJjh‹ ïj‰F¡ fhuz«. muáaš
jiyikÆ‹ ïªj bfhŸif mQFKiwahdJ,
F‰w¤ jL¥ò F¿¤J« gÊ cz®î F¿¤J«
f h y h t â a h » ¥ n g h d , ï ‹ i w a N H Y ¡ F ¥
bghUªjhj fU¤J¡fisna muáaš t®¡f¤â‹
bgU« gFâÆd® bjhl®ªJ tYthf e«ò»wh®fŸ
v‹gij¤jh‹ ïJ vL¤J¡fh£L»wJ.
Ô®¥òfËš jh‹njh‹¿¤jd«:
kuz j©lidia j‰fhÈfkhfnth Ãuªjukhfnth
K o î ¡ F ¡ b f h © L t U t J F ¿ ¤ J x U
Ãiygh£o‰F tunt©oa NHÈš, c¢rÚâk‹w«
jdJ kuz j©lid¤ Ô®¥òfËš xU tH¡fkšyhj
btË¥gil¤ j‹ikia ãuâgÈ¤JŸsJ. F¿¥ghf

4
RthÄ Zu¤jheªjh tH¡F (2008), rªnjhZ Fkh®
ghÇah® tH¡F (2009), r§Ñ¤ tH¡F (2012 et«g®)
M»a tH¡FfËš c¢rÚâk‹w« vL¤j KoîfŸ,
kuz j©lid mË¥gJ v‹gJ bgU« msî¡F
mk®î¡ FGÉš (bgŠ¢) ïl« bgU»w ÚâgâfË‹
jÅ¥g£l f©nzh£l§fis¢ rh®ªjjhfnt
ïU¡»wJ v‹W xU ghuh£l¤j¡f ne®ikíl‹
eh£o‰F v¢rÇ¡if ÉL¥gjhf mikªJŸsd.
mjhtJ, xUtU¡F MíŸ áiw¤ j©lid¡
»il¡»wjh mšyJ kuz j©lid »il¡»wjh
v‹gJ, Mjhu§fisí« r£l¤ijí« bghW¤jjšy,
khwhf Úâgâahf tªJ mk®tJ ah® v‹gij¥
bghU¤jnjahF«. ïªâa Úâk‹w§fË‹ KoîfŸ
F¿¤j xU jÅ¥g£l MŒÉš, “kuz j©lid
v‹gJ cÆnuhL ÉisahL« yh£lÇ ngh‹wJ,”
v‹W Ék®á¡f¥g£oU¥gâš Éa¥ngJÄšiy.
ÚâgâÆ‹ jÅ¥g£l f©nzh£l¤â‹ mo¥gilÆš
j©lid ju¥gLtJ v‹gJ jh‹njh‹¿¤
jdkhdjhF«. mJ murik¥ò rhrd¤â‹ 21tJ
ãÇîl‹ Ku©gL»wJ. r£l¤âš ÃWt¥g£LŸs
(Ãahakhd, V‰f¤j¡f) eilKiwfŸ mšyhj ntW
tiffËš vtbuhUtÇ‹ MíŸ mšyJ jÅ¥g£l
Rjªâu« jL¡f¥gl¡ TlhJ v‹W 21tJ r£l¥ãÇî
TW»wJ. nkY«, rk cÇikia cWâ¥gL¤J«
murik¥ò rhrd¤â‹ 14tJ ãÇití« ïªj
jh‹njh‹¿¤jdkhd Ô®¥òÛW»wJ.
kuz j©lidfŸ ï›thW jh‹njh‹¿¤jdkhd
KiwÆš tH§f¥gL»‹wd v‹W eh£o‹ Äf
ca®ªj Úâk‹w« Û©L«
Û©L«, mrhjhuzkhd
K i w Æ š x ¥ ò ¡
bfh©LŸs nghâY« Tl,
k Å j ® f Ë ‹ c Æ ®
Cryho¡bfh©oU¡»wJ
v ‹ w Ã i y i k Æ Y « ,
m u r h § f n k h
Ú â k ‹ w § f n s h
vâ®Éidah‰wÉšiy
v‹gJ mâ®¢áaË¡»wJ.
ah® vt® v‹w jtwhd
mo¥gilÆnyna kuz
j © l i d f Ÿ
Ã i w n t ‰ w ¥ g L » ‹ w d
v ‹ g J e ‹ F
m¿a¥g£LŸs ÃiyÆš,
F‰wthËfŸ bjhl®ªJ
ö¡»Èl¥gLtJ v‹gJ, kuz j©lid
mË¡f¥g£lt®fS¡F« mJ Ãiwnt‰w¥
g£lt®fS¡F« cÇa murik¥ò rhrd cÇikfŸ
m¥g£lkhf Ûw¥gL»w branya‹¿ ntwšy.
ïªj tH¡FfËš c¢rÚâk‹w« T¿íŸs
fU¤JfŸ, kuz j©lidfis Ãiwnt‰Wtj‰F
cldoahf xU jilÉâ¥gj‰F«, mid¤J
tH¡FfS« kW MŒî¡F c£gL¤j¥gLtj‰F«
ï£L¢br‹¿U¡f nt©L«. Úâk‹wnk Tl ïij¢
brŒâU¡f nt©L«. Úâk‹w§fŸ ïij
brŒahjjhš, k¡fË‹ murik¥ò rhrd cÇikfis
ghJfh¥gj‰fhf murh§f« K‹Ka‰á vL¤âU¡f
nt©L«, kuz j©lidfis Ãiwnt‰Wtj‰F
xU j‰fhÈf¤ jilÉâ¤âU¡f nt©L«.
murik¥ò rhrd f©nzh£l¤â‰F¡ nfL
kuz j©lid cŸgl, xU Úâk‹w« tH§F»w
x›bthU j©lidí« ÚâÆ‹ bgauhnyna
tH§f¥g£L, Ãiwnt‰w¥gL»wJ. vÅD«, Úâ
v‹gJ btW« r£l¥ó®t eilKiwahf k£Lnk v‹W
jtwhf¥ òÇªJbfhŸs¥gL»wJ. mjhtJ
eilKiw¥go rÇahf brašgL« xU Úâk‹w«
xUnghJ« Úâ jtwhJ v‹W òÇªJbfhŸs¥gL»wJ.
ï¤jifa mQFKiwÆš cŸs ãu¢rid
v‹dbt‹whš Úâk‹w fU¤â‹ rhuh«r¤ij ïJ
c Ÿ t h § » ¡ b f h Ÿ s ¤ j t W » w J . k Å j ¢
brašgh£o‹ ïašò rh®ªj, K¡»a¤Jt« thŒªj
juÃiy v‹gnj mªj rhuh«r«. Úâ v‹gJ xU
Source: thehindu.com

brašgh£L¤ ju ÃiyahF«. mj‹ mo¥gilÆnyna
x›bthU Úâk‹w¤â‹ Koî« kâ¥ãl¥gl
nt©L«. xU Úâk‹w« v‹d És¡f« jU»wJ
v‹»w ãu¢rid mšy ïJ.
kÅj¢ brašgh£o‹ xU ju Ãiyahf Úâ
gh®¡f¥gL»wJ v‹whš, ïªâa Úâk‹w¤ij¥
bghW¤jtiuÆš, eh£o‹ murik¥ò rhrd¤âš
tiuaW¡f¥g£LŸs juÃiy rh®ªjjhf Úâ ïU¡f
nt©L«. F¿¥ghf murik¥ò rhrd¤â‹ K‹Diu,
mo¥gil cÇikfŸ, muR¡ bfhŸif bjhl®ghd
tÊfh£L be¿fŸ, Fok¡fË‹ mo¥gil¡
flikfŸ M»at‰¿š mªj ju ÃiyfŸ
tiuaW¡f¥g£LŸsd.
murik¥ò rhrd Ã®za rigÆ‹ Éthj§fŸ, mj‹
neh¡f§fŸ F¿¤j Ô®khd§fŸ, ïWâahf njáa
ÉLjiy¥ nghuh£l« M»at‰¿‹ btË¢r¤ânyna
murik¥ò rhrd¤â‹ kh©òfŸ fhz¥gl nt©L«.
ïªâa ÉLjiy¥ nghuh£l¤â‹ ikakhd ngh¡fhf
ïUªjJ, eh£o‹ mo¥gil¡ bfhŸiffËš x‹whf
ïU¥gJ t‹KiwÆ‹ikahF« (mÏ«ir). Mfnt,
Úâ F¿¤j murik¥ò rhrd¤â‹ xU§»izªj¥
gFâahf ïU¥gJ« t‹KiwÆ‹ikna MF«. xU
j©lid v‹w mo¥gilÆš vªj xU kÅjiuí«
â£lÄ£L¡ bfhštJ v‹gJ - mj‹ t‹Kiw¤
j‹ik fhuzkhf bgU«ghyhd ehLfËš
ifÉl¥g£l ïªj j©lid KiwahdJ - Úâ
F¿¤j murik¥ò rhrd fU¤â‹go xU bgU«
mÚâ¢ brayhF«.
murik¥ò rhrd¤ij kh©òfË‹ bjhF¥ghf
òÇªJbfhŸs nt©oaj‹ mtáa¤ij 1982 g¢r‹
á§ tH¡F Ô®¥ãš Úâgâ gftâ bjËthf
btË¥gL¤J»wh®. eh£o‹ murik¥ò rhrd¤Jl‹
x¤J¥nghtjhf kuz j©lid ïU¡»wjh v‹w
nfŸÉ¡F gâyË¤j mt®, “ïªâahÉ‹ murik¥ò
rhrd« xU jÅ¤Jt« thŒªj MtzkhF«. mJ
btW« r£l ÉâfË‹ bjhF¥gšy. khwhf áy kÅj
kh©òfis, ca®thd nfh£ghLfis, M‹k
be¿fis cŸsl¡»ajhF«, kÅjÇ‹ bfsut¤ij
m§ÑfÇ¤J ca®¤â¥ ão¥gjhF«...” v‹W T¿dh®.
fhªâÍ jd¡nf cÇa KiwÆš t‹Kiw rh®ªj
j © l i d f Ë ‹ b e ¿ a ‰ w j ‹ i k i a
És¡»ÆU¡»wh®. “ïªâah jdJ tÊKiwahf
t‹Kiwia¤jh‹ fil¥ão¡F« v‹whš ehD«
cÆnuhL ïU¥ng‹ v‹whš, eh‹ ïªâahÉš thH
É U « g k h £ n l ‹ . v ‹ Å š v › É j k h d
bgUÄj¤ijí« ïªâahthš V‰gL¤j KoahJ.....
t‹KiwÆ‹ik v‹gJ vªj xU kÅjU¡nfh
c i l i k ¡ n f h j h d h f v › É j Ô § i f í «
ïiH¡fhjjhF«. Mfnt, gLbfhiyfËš <Lg£l
b#duš laiu¡ Tl eh‹ j©o¡f kh£nl‹ mšyJ
j©lid¡F tÊtF¡f kh£nl‹......” v‹wh® mt®.
kuz j©lid v›tsî m¿î¥ó®tk‰wJ
gad‰wJ v‹gij j¤Jt PhÅ bg®dh£õh, “Mf
tuyh‰¿‹ KoÉš, v¥nghJnk Ãaha¤â‹ bgauhš,
bfsut¤â‹ bgauhš, mikâÆ‹ bgauhš bfhiy
v‹gJ bfhiyia¤jh‹ ts®¡F«. FUâia¡
f©L flîŸfS¡F nrh®î V‰gL« tiuÆš, òÇjš
cŸs xU ïd¤ij flîŸfŸ cUth¡F« tiuÆš
ïJbjhlU«,” v‹wh®.
xU njr¤ij¤ jh¡Ftj‰fhd áwªj tÊ mj‹
f£ol§fSila br§f‰fisí« Õu§»fisí«
jh¡Ftjšy. mj‹ jiyt®fSila rijiaí«
u¤j¤ijí« jh¡FtJ Tl mšy. khwhf mj‹
mo¥gil kh©òfŸ Ûw¥gL»wnghJ mªj njr«
tYthd KiwÆš mÊ¡f¥gL»wJ. ïªj¡ FoauR
jdJ mo¥gil kh©gh»a t‹KiwÆ‹ikia¡
ifÉL»wJ, t‹Kiwia¤ jGî»wJ v‹whš,
ï¡Foauá‹ Ûjhd Äf nkhrkhd tYthd
jh¡FjšmJjh‹.
F‰wthËfË‹ fG¤ij¢ R‰¿ ö¡F nkil¥
gÂahsÇ‹ fÆiw ïªj¡ Foauá‹ mâfhu
Õl¤âd® ïW¡F»wnghJ, ïªj¡ Foauá‹
fG¤ij¢ R‰¿na fÆiw ïW¡F»nwh« v‹gij
mt®fŸ czu nt©L«. tuyhW xU ehŸ ïªj¡
nfŸÉia¡ nf£f¤jh‹ ngh»wJ: “thŒik,
t‹KiwÆ‹ik, Úâ, rnfhju¤Jt« M»a
nfh£ghLfË‹ nkš f£l¥g£l ïªâa FoauR¡F
Äf¥ bgU« m¢RW¤jyhf ïUªjJ ah®? m{kš
frh¥-gh? m¥rš FUth? mšyJ mt®fis ö¡»š
ngh£lt®fsh?
(f£Liuahs® Í. nkhf‹ nfhghš, òJâšÈÆš cŸs
uhé› fhªâ rkfhy MŒî ÃWtd ïa¡Fe®. njáa
Úâ¤ Jiw fšÉ¡Tl¤â‹ K‹dhŸ ïa¡Fe®,
bg§fq%Éš cŸs njáa r£l¥ gšfiy¡ fHf
K‹dhŸ Jizntªj®)
Mjhu«: FRONTLINE. MARCH 8, 2013

htšJiwÆš Äfî« njit¥gL»w
Ó®âU¤j§fis nk‰bfhŸtâš ïªâafmuá‹ njhšÉ F¿¤J És¡fkË¡f
neÇL« nghbjšyh«, všiy¥ ghJfh¥ò¥ gilÆ‹
(BSF) K‹dhŸ jiyik ïa¡Fe® ãufhZ á§,
jk¡F Äfî« ão¤jkhd Éisah£lhd ã§ gh§
g‰¿TWtJtH¡f«.
“fhtšJiw Ó®âU¤j§fŸ F¿¤J c¢rÚâk‹w«
2006« M©oš mË¤j K¡»a¤Jt« thŒªj Ô®¥ig
brašgL¤JtJ v‹W tU»w nghbjšyh« k¤âa
muR« khÃy muRfS« bghW¥ig x‹W¡bfh‹W
jŸËÉLtj‹ _y« j‰nghJŸs Ãiyikia
r£l¥ó®tkhf m¥gona Ú£o¡f jªâukhd
K a ‰ á f i s n k ‰ b f h Ÿ » ‹ w d , ” v ‹ » w h ®
c¤âuãunjr«, mrh« M»a khÃy§fËš
fhtšJiwjiytuhfî«ïUªjtuhdãufhZá§.
gy M©Lfshf mt®
el¤âa nghuh£l¤â‹
f h u z k h f î « á y
F o i k ¢ r _ f
m i k ¥ ò f Ÿ
n k ‰ b f h © l
K a ‰ á f Ë ‹
f h u z k h f î « j h ‹
fhtšJiw mik¥ãš
K G i k a h d
Ó®âU¤j§fŸ njit
v‹W c¢rÚâk‹w«
M i z Æ £ l J .
Ú â k ‹ w ¤ â ‹
Mizia vG¤J¥ó®tkhfî« cz®î¥ó®tkhfî«
brašgL¤j nt©L« v‹w ãu¢rhu¤ij ï¥nghJ
mt®el¤â¡bfh©oU¡»wh®.
1857š `ïªâa á¥ghŒ fyf«' elªjj‹ ã‹dÂÆš
1861š m‹iwa ãÇ£oZ muR fhtšJiw r£l¤ij
bfh©L tªjJ. Fok¡fŸ ÛJ fhtšJiw
mâfhu¤ij ÃWîtj‰fhd mªj r£l¤â‹
ã‹dÂÆš ïUªj neh¡f« mt®fsJ M£áia
cWâ¥gL¤JtJ« bjhl®tJ«jh‹ v‹»wh® á§.
fhtšJiw Ó®âU¤j§fŸ njit v‹W Kj‹
Kjyhf czu¥g£lâÈUªJ xU ü‰wh©o‰F nkš
flªJÉ£lJ. 1902 - 03š mik¡f¥g£l KjyhtJ
6
fhtšJiw: fhyÅah£áÆ‹ bjh§F rij
- rªÔ¥ n#hÎ
ïªâa fhtšJiw Miza«, “ehL KGtJ«
fhtšJiw Äfî« âU¥âfuk‰wbjhU ÃiyÆš
ï U ¡ » w J . m â f h u m ¤ J Û w š f Ÿ v § F «
r®trhjhuzkhf eilbgW»‹wd. ïJ k¡fS¡F
bgU« J‹g¤ij V‰gL¤J»wJ, muR¡F mt¥
bgaiu V‰gL¤J»wJ. Mfnt, K‰ngh¡fhd
Ó®âU¤j§fŸ mtrukhf¤ njit¥gL»‹wd,”
v‹W T¿aJ. “gšntW Miza§fS« FG¡fS«
K ¡ » a k h d k h ‰ w § f i s t Y t h f ¥
gÇªJiu¤JŸsd. Mdhš, fhtšJiw ÛJ muáaš
Ã®thf« jdJ ãoia bjhl®ªJ ïW¡fkhf
it¤J¡bfhŸ»wJ. mL¤jL¤J tªj x›bthU
muR«, jdJ ghug£rkhd muáaš neh¡f§fS¡fhf
fhtšJiwia¥ ga‹gL¤JtJ«, jtwhf¥
ga‹gL¤JtJ«, m¤JÛwšfËš <Lgl¢ brŒtJ«
trâahdjhf¡fUJ»wJ,”v‹»wh®á§.
ï J b j h l ® g h f
c¢rÚâk‹w« 7 K¡»a
M i z f i s ¥
ã w ¥ ã ¤ J Ÿ s J .
mt‰¿š F¿¥ãl¤j¡f
_ ‹ W M i z f Ÿ
tUkhW: khÃy muRfŸ
` k h Ã y g h J f h ¥ ò
Miza«' (muáaš
Ã®¥gªj§fËÈUªJ
f h t š J i w i a
g h J f h ¥ g j ‰ f h f )
V ‰ g L ¤ J j š ;
`fhtšJiw Ã®thf
thÇa«' (jÅ¥g£l Éõa§fËš j‹dh£á mâfhu«
tH§Ftj‰fhf) V‰gL¤Jjš; `fhtšJiw òfh®fŸ
Miza«' (fhtšJiwÆdÇ‹ jtwhd brašfŸ
F¿¤JÉrhÇ¥gj‰fhf)V‰gL¤Jjš.
ntjid jU« Ãiy
fhk‹btš¤ kÅj cÇikfŸ K‹Ka‰á (CHRI)
mik¥ò btËÆ£LŸs m¿¡if ftiyaË¡»wJ.
gy khÃy§fËš, khÃy ghJfh¥ò Miza§fŸ
mik¡f¥g£oUªjhY« Tl mit mj‰fhd
f£lik¥ò, brašghL, mâfhu« M»ait¤
b j h l ® g h f c ¢ r Ú â k ‹ w « T ¿ í Ÿ s
tiuaiwfS¡F« c£glÉšiy v‹W mªj
Source: www.smh.com.au

7
m¿¡if bjÇÉ¡»wJ. Mªâuh, #«KfhZÛ®, xorh,
jÄœehL M»a khÃy§fŸ c¢rÚâk‹w Mizia
brašgL¤jÉšiy. Úâk‹w« tiuaW¤JŸsgo
` f h t š J i w Ã ® t h f t h Ç a « ' v ‹ g i j
V‰gL¤âÆU¥gJ mUzh¢ry¥ ãunjr«, nfhth,
nkfhyah M»a khÃy§fŸ k£Lnk. ïij Õfh®
khÃy« Ãiwnt‰wÉšiy. Úâk‹w Mizia
KGikahf Ãiwnt‰W« tifÆš vªj xU khÃy
muRnk kht£l msÉnyh khÃy msÉnyh
`fhtšJiw òfh®fŸ Miza«' v‹gij
V‰gL¤jÉšiy. c¤ju¥ ãunjr«, jÄœehL,
Än#hu«, k¤âa¥ ãunjr«, #«K fhZÛ®, Mªâu¥
ãunjr« M»a khÃy§fŸ ïªj Mizia
K‰¿Ykhfòw¡fÂ¤JŸsd.
ï ‹ b d h U n t o ¡ i f , k ¤ â a c Ÿ J i w
mik¢rf¤â‹ nghä° r£l tiuî¡ FGthš 2006«
M©oš jahÇ¡f¥g£l K‹khâÇ fhtšJiw r£l
K‹tiuthF«. mâš Úâk‹w¤â‹ Miz
tÈíW¤j¥g£LŸsJ. âšÈ fhtšJiwia k¤âa
cŸJiw mik¢rf«jh‹ jdJ f£L¥gh£oš
it¤âU¡»wJ. K‹khâÇ r£l¤ij eh£o‹
jiyefÇš brašgL¤j cŸJiw mik¢rf«
ÉU«ò»wJ. mj‹ _y« k‰w khÃy§fËY« (r£l«
xG§F v‹gJ khÃy muá‹ f£L¥gh£oš tUtjhš)
ïjid brašgL¤j it¡fyh« v‹W mik¢rf«
fUJ»wJ. Mdhš, mªj r£l K‹tiuî¡ nfh¥ò
mik¢rf¤â‰F« âšÈ muR¡F« ïilna
gªjhl¥g£L¡bfh©oU¡»wJ.
12 khÃy§fŸ k£Lnk j§fsJ brhªj òâa
fhtšJiw r£l¤ij Ãiwnt‰¿íŸsd. ïjid
R£o¡fh£oíŸs fhk‹btš¤ kÅj cÇikfŸ K‹
Ka‰á mik¥ã‹ xU§»iz¥ghs® (fhtšJiw
Ó®âU¤j§fŸ â£l«) eth° nfh£thš, “rÛg¤âa
r£l§fis nkyh£lkhf gh®¤jhšTl, V‰bfdnt
ïUªj r£l§fËš v¤jifa xL¡FKiwfŸ
ïUªjdnth mnj xL¡FKiwfis m¥gona
it¤J¡bfhŸtjhfnt - mt‰iwÉl mâfkhf
ïšiyba‹whY« Tl - ïU¡»‹wd v‹gij
fhzKo»wJ. ïªj¥ òâa r£l§fŸ bghJ k¡fis
<LgL¤jhkš xU á¿a fhtšJiw mâfhÇfŸ
k‰W« mâfhut®¡f¤âdÇ‹ F«gyhš KG¡f
KG¡f ufáakhd KiwÆš jahÇ¡f¥gL»‹wd.
V‰bfdnt ïUªj nkhrkhd eilKiwfS¡F
mit r£l¥ó®t m§Ñfhu« mË¥gjhf cŸsd.
ftiy jU« tifÆš, k¡fS¡F gâš brhšy
flik¥g£oU¡F« bghW¥ig ïªj¢ r£l§fŸ
Fiw¡»‹wd mšyJ Ú®¤J¥ nghf¢ brŒ»‹wd,”
v‹W Tw»wh®. “fhtšJiw¡F MŸ vL¤jš,
gÆ‰á, brašghL, gjÉ ca®îfŸ, ïlkhWjšfŸ,
Ãakd§fŸ, gâyË¡F« bghW¥ò vd x£Lbkh¤j
f h t š J i w m i k ¥ n g m Ç ¡ f ¥ g £ l j h f
mG»¥nghdjhf ïU¡»wJ. Mfnt, xU KG kh‰w«
njit¥gL»wJ,” v‹W« mªj¥ bg©kÂ
TW»wh®. k¤âa cŸJiw mik¢rf¤â‹ K‹dhŸ
bray® Í.nf. ãŸis, “ï‹W fhtšJiwÆš 30
rjåj¤â‰F« Fiwthdt®fns jFâ mo¥gilÆš
ÃaÄ¡f¥gL»wh®fŸ. ïJ fhtš mik¥ã‹
brašgh£il ghâ¥gjhf, CHÈ‹ Kjš C‰whf
mik»wJ. Mfnt, KjÈš vL¡f¥gl nt©oa
K¡»akhd elto¡if v‹gJ ÃaÄ¡f¥gL«
x › b t h U t U « b t Ë ¥ g i l a h d , j F â
mo¥gilÆyhd KiwÆš nj®î brŒa¥gl nt©L«.
mj‹ _y«, ághÇRfŸ mo¥gilÆnyh mšyJ
y Š r ¤ â ‹ m o ¥ g i l Æ n y h m t ® f Ÿ
ÃaÄ¡f¥glÉšiy v‹gJ cWâ¥gL¤j¥gl
nt©L«,”v‹»wh®.
muáašthâfS« muáaš f£áfS« fhtš
J i w Æ d i u j § f s J n e h ¡ f § f S ¡ f h d
if¡fUÉfshfnt fUJ»wh®fŸ v‹W« Í.nf.
ãŸis TW»wh®. “ïªj kd¥ngh¡FfŸ khw
nt©L«. j§fŸ ÛJ mâfhu« brY¤JnthU¡F
f£L¥g£oU¥gj‰F khwhf r£l¤ijí« kÅj
cÇikfisí« cÆ®¤â¥ ão¥gtuhf khw nt©L«;
ruhrÇ Fok¡fS¡fhfnt fhty®fŸ ïU¡»wh®fŸ
v‹wcz®îV‰glnt©L«,”v‹»wh®mt®.
Mdhš, j‰nghJ xU tiy¤js¤ij it¤JŸs
(www.peoplepolicemovement.com) ãufhZ á§,
nghä° fhtšJiw Ó®âU¤j§fŸ F¿¤j
ÉÊ¥òz®it cUth¡f cWâó©LŸsh®. áy
neuo¡ nfŸÉfis mt® K‹it¡»wh®: “k¡fŸ
v‹d brhš»wh®fŸ v‹gij fhty®fŸ V‹
bghWikahf¡ nf£f¡TlhJ? tH¡Ffis V‹
mt®fŸgâîbrŒaKoaÉšiy?”
fhty®fŸ Ku£L¤jdkhf ïU¥gjhš, nkhrkhf
elªJbfhŸtjhš yŠr¥ ng®tÊfshf ïU¥gjhš,
j§fsJ mâfhu¤ij¤ jtwhf¥ ga‹gL¤Jtjhš
mt®fis k¡fŸ e«gÉšiy. bghJ k¡fSldhd
ïilbtËia Ãu¥òtj‰F fhtšJiwÆd®
cz®î¥ó®tkhd Ka‰áfis nk‰bfhŸtJ
mtáa«,”v‹»wh®eth°nfh£thš.
Mjhu«: THE HINDU, MARCH 24, 2013

ª â a h É š n k ‰ b f h Ÿ s ¥ g £ L t U «
fhtšJiw Ó®âU¤j Ka‰áfËš, mâfkhf
ïbg©fis fhtš gilfËš ïiz¡f
nt©L« v‹gJ xU K¡»akhd m«rkhf
m§ÑfÇ¡f¥g£LŸsJ. fhtš gilÆš bg©fŸ
ïU¡»wh®fŸ v‹w cz®î V‰gLtnjhL,
fhtšJiwÆ‹ nritfis nkY« nkY« mâfkhf
bg©fŸ ja¡fÄ‹¿ ga‹gL¤â¡ bfhŸtj‰F mJ
C ¡ f k Ë ¥ g j h f î « ï U ¡ F « . f h t š J i w
e i l K i w f Ë š n k Y « g y
M¡f¥ó®tkhd m«r§fS¡F
ïJ xU K‹ndhoahfî«
mikí«. eåd ïªâahÉš Kjš
Kiwahf 1933š âUth§T®
rk°jhd« (k‹d® muR) xU
bg©iz áw¥ò¡ fhtyuhf
ÃaÄ¤jJ. mj‹ ã‹ ïâš
V ‰ g £ l K ‹ n d ‰ w «
kªjkhdjhfnt ïUªjJ.
fhtš gilfËš, Jiz MŒths® Ãiy tiuÆš
FiwªjJ _‹¿š xU gFâÆduhtJ bg©fshf
ï U ¡ f n t © L « v d Û © L « Û © L «
gÇªJiu¡f¥g£L tªJŸsJ. Mdhš, 2011« M©L
Ãytu¥go eh£oš bkh¤j« cŸs 16 y£r¤J 60
MÆu« fhty®fËš 93,887 ng® k£Lnk
bg©fŸ.2009« M©oš ïJ btW« 5.65
rjåj«jh‹. 1991« M©L¡F¥ ãwF 20 M©L
fhy¤âš 4.6 rjåj« msÉ‰nf bg©fŸ
v©Â¡if ca®ªJŸsJ.
khÃy§fis¥ bghW¤jtiuÆš, kAhuhZouh
k h Ã y « m © i k ¡ f h y ¤ â š , ï â š e š y
K‹nd‰w¤ij¡ f©LŸsJ. m§F 2009« M©oš
ïUªj bg© fhty®fË‹ v©Â¡if ï¥nghJ
ïUkl§fh»íŸsJ. 2009š m§F ïUªj bg©
fhty®fŸ v©Â¡if 12,813. 2011š mt®fsJ
v©Â¡if 24,219Mf mâfÇ¤jJ. kAhuhZouh
khÃy¤âš bkh¤j« cŸs xU y£r¤J 82 MÆu«
fhty®fËš bg©fË‹ g§F 13.2 rjåjkhF«.
K‹djhfnt ïj‰fhf elto¡iffis¤ bjhl§»a
jÄœeh£oš bg© fhty®fŸ v©Â¡if 15,864Mf
ïUªjJ.
2 M©L fhy¤âš ïJî« ïUkl§fh»íŸsJ.
khwhf, ïj‰F vâ®KidÆš ïU¡»wJ Än#hu«.
m§FŸs 10,861 fhty®fËš xU bg© Tl ïšiy.
lhk‹ - ilô ôÅa‹ ãunjr¤âY« ïnj
Ãiyikjh‹.
ïnjnghš, k¤âa fhtš gilfËY« bg©fË‹
v©Â¡if tU¤jkË¥gjhfnt cŸsJ. flªj 3
M © L f Ë Y « , 2 0 1 3 « M © o ‹ b j h l ¡ f
khj§fËY« Jiz uhQt¥ gilahš (ghuh ÄÈ£lÇ)
2 y£r¤J¡F« nk‰g£lt®fŸ fhty® gÂ¡F
vL¤J¡bfhŸs¥g£LŸsd®.
ït®fËš bg©fË‹ ïl«
btW« 2 rjåj«jh‹. 2010, 2013
M»a M©LfËš k¤âa Çr®›
fhtš gil(CRPF), všiy¥
ghJfh¥ò¥ gil (BSF), ïªâa -
âbg¤ všiy¡ fhtš gil
(ITBP), k¤âa Míj¥ gil(SSB),
k¤âa bjhÊ‰rhiy ghJfh¥ò¥
gil(CISF), mrh« iuãŸ° M»a gil¥ ãÇîfËš
g š n t W g j É Ã i y f Ë š 2 , 0 7 , 3 4 8 n g ®
ÃaÄ¡f¥g£lh®fŸ. ït®fËš bg©fË‹
v©Â¡if btW« 4,733 k£Lnk.
nkY«, 13 khÃy§fŸ k‰W« ôÅa‹ ãunjr§fËš
kfË® fhtš Ãiyank »ilahJ. fhtš MuhŒ¢á
k‰W« nk«gh£L ÃWtd¤â‹ (BPRD) òŸË
Étu¥go 2011 #dtÇ 1 Ãytu¥go ehL KGtJnk
bkh¤j¤âš 442 kfË® fhtš Ãiya§fŸjh‹
cŸsd. ït‰¿š KjÈl« t»¥gJ jÄœehL (196),
mL¤j ïl¤âš tUtJ c¤ju¥ãunjr« (71).
v©Â¡if xUòw« ïU¡f, fhtš gilfËš
gÂ¡F¢ nr®ªJŸs bg©fS¡F gšntW
ãu¢ridfŸ cŸsd. fhtšJiwÆ‹ gÂfis
KGikahf nk«gL¤j nt©Lbk‹whš mt®fsJ
ãu¢ridfËš jiyÆ£L ãujhd Únuh£l¤âš
mt®fis Ãid¥gJ«, mâfhu« tH§FtJ«
mtáakhF«. mt®fsJ njitfË‹ mo¥gilÆš
gÂ ÃiyikfËY« trâfËY« nk‰bfhŸs
nt©oa elto¡iffŸ gy cŸsd.
fhtšJiwÆš Ãyî« ghÈd rk¤Jtk‰w Ãiyia
rÇgL¤Jtj‰F Vuhskhf¢ brŒa nt©oíŸsJ.
8
ghÈd¥ ãu¢rid
- ã. n#¡f¥
13 khÃy§fŸ
k‰W« ôÅa‹
ãunjr§fËš kfË®
fhtš Ãiyank
»ilahJ

htšJiw Ó®âU¤j§fŸ bjhl®ghf kh®¢ 11
m‹W c¢rÚâk‹w« cŸJiw bray®f_ykhf k¤âa muR¡F Û©L« xU
neh£O° mD¥ãaJ. gŠrh¥ khÃy fhty®fŸ xU
bg©iz jh¡»a r«gt« F¿¤J« ÕAhÇš
MáÇiafŸ ÛJ fhtšJiwÆd® el¤âa
bfh^ukhd jh¡Fjš F¿¤J« jhnd K‹tªJ
Érhuiz nk‰bfh©l c¢rÚâk‹w« ï›thW
neh£O° mD¥ãaJ.
khÃy muRfS¡F«, ôÅa‹ ãunjr muRfS¡F«
Tl mt‰¿‹ cŸJiw¢ bray®fŸ, fhtšJiw
jiyik ïa¡Fe®fŸ, Ã®thf mâfhÇfŸ k‰W«
fhtšJiw Miza®fŸ M»nah® _ykhf
neh£O°fŸ mD¥g¥g£ld. ï‹W 'ãufhZ á§
tH¡F' v‹W btFthf m¿a¥g£LŸs tH¡»š
c ¢ r Ú â k ‹ w « ã w ¥ ã ¤ j M i z f Ÿ
brašgL¤j¥gLtJ F¿¤j ãukhz¥g¤âu§fis
khÃy muRfS« ôÅa‹ ãunjr muRfS« jh¡fš
brŒíkhW mªj neh£O°fËš gÂ¡f¥g£oUªjJ.
mL¤j¡f£l Érhuiz V¥uš 1 m‹W eilbgW« vd
m¿É¡f¥g£lJ. fhtšJiw Ó®âU¤j§fS¡fhd
Mnyhrid tH§f 1979š njáa fhtš Miza«
mik¡f¥g£lJ. 1861« M©oš bfh©Ltu¥g£l
giHa fhtšJiw r£l¤ij Éy¡»¡bfh©L khâÇ
fhtšJiw r£l« x‹iw bfh©L tunt©L« v‹W
m ª j M i z a « g Ç ª J i u ¤ j J . v Å D « ,
M i z a ¤ â ‹ v ª j x U g Ç ª J i u í «
mkyh¡f¥glÉšiy. 1996š všiy¥ ghJfh¥ò¥
gilÆ‹ K‹dhŸ jiyik ïa¡Fe® ãufhZ á§
c¢rÚâk‹w¤âš xU Ç£ kD jh¡fš brŒjh®.
mij¤ bjhl®ªJ 2006 br¥l«g® 22 m‹W
c¢rÚâk‹w« áy ÉÇthd Mizfis¥
ãw¥ã¤jJ. mªj MizfŸ tUkhW: khÃy
fhtšJiw jiyik ïa¡Fe®, _‹W _¤j
fhtšJiw mâfhÇfËilna ïUªJ mt®fsJ
Ú©l¥ gÂ¡fhy«, áwªj gÂ¥ gâîfŸ,
mDgt§fŸ mo¥gilÆš nj®î brŒa¥gl
nt©L«. F¿¥ã£l k©ly¤â‰F¥ bghW¥ghd
fhtšJiw jiyik MŒths® (IÍ), F¿¥ã£l
t£lhu¤â‰F¥ bghW¥ghd Jiz jiyik
MŒths® (oIÍ), kht£l¤â‰F¥ bghW¥ghd
fhtšJiw f©fhÂ¥ghs® (v°ã) xU fhtš
Ãiya¤â‰F¥ bghW¥ghd Ãiya mâfhÇ M»a
eilKiw¥ gÂfËš <LgL« mâfhÇfŸ
Fiwªjg£r« 2 M©LfŸ gjÉ t»¡f nt©L«.
fhtšJiwÆdiu nj®î brŒtj‰F« ÃaÄ¥gj‰F«
vd ghJfh¥ò Miza§fis k¤âa - khÃy muRfŸ
V‰gL¤j nt©L«.
fhtšJiwÆ‹ KGikahd j‹dh£áia
cWâ¥gL¤j nt©L«. òy‹ÉrhuizfŸ Éiuthf
eilbgWtijí«, mâš áwªj Ãòz¤Jt«
b g W t i j í « , k ¡ f S l ‹ n k « g £ l c w î
ts®¡f¥gLtijí« cWâ¥gL¤âl òydhŒî¡
fhtšJiwÆd® r£l« xG§F ãÇÉdÇlÄUªJ
ã Ç ¤ J i t ¡ f ¥ g l n t © L « . m i d ¤ J
ïlkhWjšfŸ, gÂÆl Ãakd§fŸ, gjÉ ca®îfŸ
k‰W« mâfhÇfŸ gÂ rh®ªj Éõa§fis Koî
brŒtj‰fhf vd x›bthU khÃy¤âY« fhtšJiw
Ã®thf thÇa« mik¡f¥gl nt©L«. Jiz
f©fhÂ¥ghs® tiuÆyhd fhtšJiw mâfhÇfŸ
Ûjhd òfh®fis ÉrhÇ¥gj‰fhd XŒî bg‰w kht£l
Úâgâ xUtuJ jiyikÆš kht£l msÉyhd
fhtšJiw òfh®fŸ Miza« x‹W V‰gL¤j¥gl
nt©L«.
9
ã‹ th§F« khÃy§fŸ
- n#. bt§fnlr‹
cartoonstock.com

F¿¥ã£l¡ fhy msîfËš
k â ¥ ã L » w e i l K i w
ï š y h j j ‹ f h u z k h f î «
fhtšJiw ÛJ k¡fŸ e«ã¡if
ïHªJtU»wh®fŸ.
gutyhd xG§»‹ik, r£l«
k ‰ W « e i l K i w Û w š f Ÿ ,
m¥g£lkhd CHš M»ait
fhtš mik¥ã‹ ÛJ bghJ
k¡fS¡F cŸs e«ã¡ifia
g y å d ¥ g L ¤ â í Ÿ s d .
1861« M©o‹ fhtšJiw
r £ l K « , ã ‹ d ® m j ‹
mo¥gilÆš cUth¡f¥g£l
k h Ã y r £ l § f S « f h t š
f©fhÂ¥ò v‹gij neuoahf
muáaš Ã®thf¤â‹ ifÆš
x ¥ g i l ¡ » ‹ w d .
nj®ªbjL¡f¥g£l ãuâÃâfS«
m u á a š b j h l ® ò Ÿ s j Å
eg®fS« ïjid jtwhf¥
ga‹gL¤J»‹wd®. gâyË¡f¡
flik¥g£oU¡»w V‰ghLfŸ
ï š y h j j ‹ f h u z k h f î «
fhtšJiw brašghLfis
fhtšJiwÆdÇ‹ bfh^u«
j§Fjila‰wjhf ïU¡»wJ.
á ¤ â u t i j ¡ F v â u h f î « ,
bfhLikahd, kÅj neak‰w
KiwfËš mšyJ ïÊîgL¤J«
t i f Æ š e l ¤ j ¥ g L t j ‰ F
vâuhfî«, j©lid mË¥gj‰F
vâuhfî« I.eh. rigÆ‹ khehL
Ãiwnt‰¿a Ô®khd¤âš 1997
m ¡ n l h g ® 1 4 m ‹ W
ifbaG¤â£l ïªâah, mjid
ï ‹ D « e h l h S k ‹ w ¤ â š
m§ÑfÇ¡fÉšiy.
c¢rÚâk‹w MizfŸ brhštbj‹d
fhtšJiw ÛJ khÃy muR
njita‰w bršth¡ifnah
Ã®¥gªj¤ijnah brY¤jhkš
ïU¥gij cWâ¥gL¤J«
tifÆš khÃy ghJfh¥ò Miza«
mik¡f¥gl nt©L«. bfhŸif rh®ªj
tÊKiwfŸ ÉÇthd KiwÆš
tF¡f¥gl nt©L«. fhtšJiw
brašghLfŸ kâ¥ãl¥gl nt©L«.
khÃy fhtšJiw
jiyik ïa¡Fe® (oÍã)
jFâ mo¥gilÆš,
btË¥gilahd KiwÆš,
FiwªjJ ïu©lh©L fhy¤â‰F
ÃaÄ¡f¥gl nt©L«.
eilKiw¥ gÂfËš
<LgL« (kht£l
f©fhÂ¥ghs®fŸ, fhtš
Ãiya mâfhÇfŸ cŸgl)
ïju fhtšJiw mâfhÇfŸ
Fiwªjg£r« ïu©lh©L
fhy¤â‰F ÃaÄ¡f¥gl nt©L«.
Jiz f©fhÂ¥ghs®
k‰W« mj‰F ÑGŸs
gjÉfËš ïU¥nghÇ‹
ïlkhWjšfŸ, gÂÆl
Ãakd§fŸ, gjÉ
ca®îfŸ, gÂ rh®ªj Éõa§fŸ
M»ait F¿¤J Koî
brŒtj‰fhfî«, Jiz
f©fhÂ¥ghs® Ãiy¡F nkš
cŸs gjÉfS¡fhd gÂÆl
Ãakd§fŸ, ïlkhWjšfŸ
F¿¤J gÇªJiu brŒtj‰fhfî«
fhtš Ã®thf thÇa«
V‰gL¤j¥gl nt©L«.
jftš Mjhu«: ãufhZ á§ k‰W« ïju®fŸ vâ® ïªâa muR k‰W« ïju tH¡»š, 2006 br¥l«g® 22 m‹W
c¢rÚâk‹w« mË¤j Ô®¥ò.
fhtšJiwÆ‹ òydhŒî¥ ãÇî« r£l« - xG§F¥ ãÇî«
jÅ¤jÅna ãÇ¡f¥glnt©L«.
khÃy msÉš fhtšÃiya rhî, MHkhd fha« mšyJ fhtšÃiya
ghÈaš t‹bfhLik cŸË£l fLikahd F‰w§fŸ bjhl®ghf
Jiz¡ f©fhÂ¥ghs® k‰W« mj‰F nkYŸs mâfhÇfŸ Ûjhd
bghJ k¡fŸ òfh®fis ÉrhÇ¥gj‰F v‹W«, kht£l msÉš Jiz¡
f©fhÂ¥ghs® Ãiy¡F ÑGŸs fhty®fË‹ jtwhd brašfŸ
bjhl®ghd bghJ k¡fŸ òfh®fis ÉrhÇ¥gj‰F v‹W« fhtšJiw òfh®
Miza« mik¡f¥gl nt©L«.
k¤âa fhtš mik¥òfË‹ jiyik mâfhÇfŸ nj®î k‰W« gÂ
Ãakd« bjhl®ghf, k¤âa muR k£l¤âš njáa ghJfh¥ò
Miza« mik¡f¥gl nt©L«. Fiwªjg£r« ïu©lh©L
gjÉ¡fhy« ïU¡f nt©L«.
kh‰w¤â‰fhd ghij
j‰nghJŸs ãu¢rid

11
cyf bghJk‹Å¥ò ÃWtd¤â‹
g»u§f m¿¡if
ïªâah: á¤âutijfS¡F vâuhd kheh£L¤ Ô®khd§fis ïªâah Kiw¥go m§ÑfÇ¡fî«,
á¤âutijfŸ jÅ¥ gâthsiu ïªâahî¡F miH¡fî« bghJk‹Å¥ò ÃWtd« tÈíW¤jš.
ïªâah bjhl®ghd Óuhd fhy msÉyhd MŒî KoîfŸ kÅj cÇikfŸ k‹w« V‰ò:
kÅj cÇik ÛwšfS¡F¥ ghJfh¥ò¥ gilÆdiu¥ bghW¥gh¡FtJ bjhl®ghd gÇªJiufis ïªâah
1
MjÇ¡fhjJ F¿¤J bghJ k‹Å¥ò ÃWtd« tUªJ»wJ. F¿¥ghf, ïªâahÉ‹ áy gFâfËš Míj¥
gilÆd® áw¥ò mâfhu§fŸ r£l« (AFSPA) bjhl®¢áahf¥ ga‹gL¤j¥g£L tUtJ F¿¤J ÃWtd« ftiy
bfhŸ»wJ. áy ÃiyikfËš 'R£L¡ bfhštj‰fhd' brašó®t mâfhu« cŸË£l ÉÇthd mâfhu§fis
ïªj¢ r£l« tH§F»wJ. ïªj¢ r£l« eilKiw¥gL¤j¥g£LŸs gFâfËš ghÈaš t‹bfhLik, bfhiy
ngh‹w bfhLikahd kÅj cÇik ÛwšfËš <Lg£ljhf¡ F‰w« rh£l¥g£LŸs ghJfh¥ò¥ gilÆd® ÛJ
tH¡F¤ bjhlu muá‹ K‹dDkâ bg‰whf nt©L« v‹gJ F¿¤J« ÃWtd« ftiy bfhŸ»wJ. AFSPA
r£l¤ij Éy¡»¡bfhŸs nt©L« vd ïªâahit bghJk‹Å¥ò ÃWtd« tÈíW¤J»wJ.
2
I.eh. áw¥ò eilKiwfS¡F x¤JiH¡f nt©L« v‹w gÇªJiuia ïªâah V‰W¡bfh©LŸsij tunt‰»w
bghJ k‹Å¥ò ÃWtd« á¤âutijfŸ, ïju bfh^ukhd, kÅj¤j‹ika‰w mšyJ ïÊthd el¤JKiwfŸ
mšyJ j©lidfŸ bjhl®ghd áw¥ò¥ gâths® ïªâahî¡F tu mDkâ¡f nt©L« v‹w gÇªJiuia ïªâa
muR ÃuhfÇ¤âU¥gJ F¿¤J Mœªj ftiy bfhŸ»wJ. gâthsÇ‹ ïªj tUif¡fhd mDkâ 1993 Kjš, 18
3
M©Lfshf¡ »l¥ãš ïU¡»wJ. á¤âutijfŸ, ïju bfh^ukhd, kÅj¤j‹ika‰w mšyJ ïÊthd
el¤JKiwfŸ mšyJ j©lidfS¡F vâuhd I.eh. kheh£L¤ Ô®khd§fisí«, mj‰fhd ÉU¥g¤nj®î
4
eilKiwfisí« ïªâah x¥ò¡bfh©oU¥gijí« bghJk‹Å¥ò ÃWtd« tunt‰»wJ, mnj neu¤âš ïâš
ïªâah 15 M©LfS¡F K‹ò 1997 m¡nlhgÇš ifbaG¤â£lJ v‹gijí« ÃWtd« ftd¤âš bfhŸ»wJ.
ïªâa muR Mâthá k‰W« ïju ó®tFo k¡fËlÄUªJ mt®fsJ Ãy§fis¡ ifaf¥gL¤J»wnghJ,
f£lzÄšyhkš, K‹T£ona jftš bjÇÉ¡f¥g£L x¥òjš bgw¥g£lhf nt©L« v‹w mt®fsJ cÇik
kW¡f¥gLtJ bjhl®ghd Mtz¥gL¤j¥g£l ÃfœîfŸ cyf¥ bghJk‹Å¥ò ÃWtd¤âl« ïU¡»‹wd.
g£oaš rhâfŸ, gH§FofŸ k‰W« áWgh‹ikÆdÇ‹ cÇikfis¥ ghJfh¥gJ bjhl®ghd gÇªJiufS¡F
5
ïªâah Mjuî bjÇÉ¤âU¥gij ïªj ÃWtd« tunt‰»wJ, mnj neu¤âš Rjªâu ehLfË‹ ó®tFofŸ,
gH§FoÆd® bjhl®ghd cyf¤ bjhÊyhs® mik¥ò (IvšX) kheh£o‹ 169-tJ Ô®khd¤â‰F ïªâah Mjuthf
6
ïšiy v‹w m¥g£lkhd Ãiy F¿¤J ÃWtd« tUªJ»wJ. kÅj cÇik Mjuths®fŸ muáaš
cŸneh¡fKŸs F‰w¢rh£LfË‹ ngÇš ïªâahÉš ifJ brŒa¥g£oU¥gJ F¿¤J cyf¥ bghJk‹Å¥ò
ÃWtd« Äfî« ftiy bfhŸ»wJ; kÅj cÇik Mjuths®fis¥ ghJfh¥gj‰fhf xU r£l« bfh©Ltu¥gl
7
nt©L« v‹wgÇªJiuia ïªâa muR m¥g£lkhd KiwÆš ÃuhfÇ¤âU¥gj‰F« ÃWtd« tUªJ»wJ.
ïWâahf, ïªj MŒÉš V‰f¥g£LŸs gÇªJiufis¢ brašgL¤Jtj‰fhf ïªâah F¿¥ghd fhy msit
tiuaW¡fî« xU f©fhÂ¥ò mik¥ig ÃWtî« cyf¥ bghJk‹Å¥ò ÃWtd« C¡FÉ¡»wJ. muR jdJ
cWâ¥ghLfisí« V‰W¡bfh©l gÇªJiufisí« brašgL¤JtJ bjhl®ghd K‹nd‰w§fŸ F¿¤J
bjhl®¢áahf Foik¢r_f¤â‰F« kÅj cÇikfŸ k‹w¤â‰F« jftš bjÇÉ¡f nt©Lbk‹W ÃWtd«
nf£L¡bfhŸ»wJ.
ã‹dÂ: ïªâah bjhl®ghd Óuhd fhy msÉyhd MŒî Koîfis I.eh. kÅj cÇikfŸ k‹w«
jdJ 21tJ T£l¤â‹nghJ 2012 br¥l«g® 20 m‹W V‰wJ. MŒî KoîfŸ V‰f¥gLtj‰F K‹ghf
cyf¥ bghJk‹Å¥ò ÃWtd« nk‰f©l m¿¡ifia mË¤jJ. K‹djhf cyf¥ bghJk‹Å¥ò
Ã W t d « ï ª â a h É š k Å j c Ç i k f Ÿ Ã y t u « F ¿ ¤ j j f t š f i s m Ë ¤ â U ª j J :
http://www.amnesty.org/en/library/info/ASA20/048/2011/en
bghJ Mtz«: g‹dh£L¢ brayf«, cyf¥ bghJk‹Å¥ò ÃWtd«, 1 <°l‹ bjU, y©l‹, WCIX ODW,
ãÇ£l‹. www.amnesty.org
24 br¥l«g® 2012
1. A/HRC/21/10, ghuh138.35 (°É£r®yhªJ);138.44(°nyhth¡»ah);138.45(ãuh‹°)
2. A/HRC/21/10, ghuh138.66 (bgšÍa«)
3. A/HRC/21/10, ghuh138.32 (°É£r®yhªJ);138.69 (A§nfÇ)
4. A/HRC/21/10, ghuh 138.1 (°bgÆ‹); 138.4 (mbkÇ¡fh); 138.5 (ïuh¡); 138.7 (ï¤jhÈ); 138.8 (khy¤Ôî); 138.10 (cUFnt); 138.13 (M°âÇah) 138.15 (ngh£°thdh); 138.16
(ãnuáš);138.17(br¡)138.18(ngh®¢Rfš);138.29 (ïªnjhndáah);138.36 (onkh®by°nl)
5. A/HRC/21/10, ghuh138.75(fhdh)
6. A/HRC/21/10, ghuh138.5 (ïuh¡);138.75(fhdh)
7. A/HRC/21/10, ghuh138.43(br¡)

12
43 M©fS¡F kuz j©lid Ãiwnt‰w¥
g£LŸsJ. bfhLikahd áiw thœ¡if bjhl®tJ
ftiy¡FÇajhdJjh‹. Fth‹lhnehkhÉš fhy
všiya‰w ïuhQt¢ áiwÆš j§» ïU¥gt®fŸ
v©Â¡if flªj M©L nghynt ï‹D«
ïU¡»wJ. Ã®thf« ït®fËš MW eg®fË‹ ÛJ
kuz j©lid Ãiwnt‰w (ïuhQt fÄõÅ‹
c¤juî¥go) c¤njá¤âU¥gij m¿É¤J É£lJ.
e l ¥ g h © L ï W â Æ š 3 0 0 e g ® f Ÿ
M¥fhÅ°jhd¤âYŸs gh¡jh« v‹D« th}®â
ika¤âš mbkÇ¡fh mik¤JŸs áiwaik¥ãš
it¡f¥g£oU¡»wh®fŸ. j©lid tH§Ftj‰F
byjš cgnahf¥gL¤âLtj‰F (ga§futhj¤ jL¥ò
Ka‰áahf) gy¤j vâ®¥ò¡ Fuš »s«ãíŸsJ.
FL«g¢ r£l« eilKiw¥gL¤JjÈš mâf msÉš
m G ¤ j « f h £ l ¥ g L t j h f m ¿ ¡ i f f Ÿ
bjÇÉ¡»‹wd.
ga§futhj¤â‰F kh‰W k‰W« ghJfh¥ò:-2011«
M©oWâÆš Fth‹lhehnkh áiwail¥ò j‹id
_oÉLtjhf mâg® xghkh ïWâ ehŸ m¿É¤J
ï U ª J « 1 7 1 M © f Ÿ m § F Ã W ¤ â
it¡f¥g£LŸsh®fŸ. ïâš ïuhQt fÄõdhš
j©o¡f¥g£lehštU«ml§Ft®.
xUt® m§»UªJ kh‰w¥g£L cŸsh®. ïUth® ïwªJ
nghÆd®. ïUtU« M¥fh‹ eh£il¢ nr®ªjt®fŸ.
xUt® ïa‰if kuzbk‹W« k‰wt® j‰bfhiy
brŒJ bfh©lh® v‹W« brhšy¥gL»wJ. ï¤njhL
nr®¤J KfhÄš ïwªjt®fË‹ v©Â¡if v£L
MF«v‹Wfz¡»l¥g£LŸsJ.
or«g® 31-« njâa‹W mâg® xghkh njáa ghJfh¥ò
mâfhu r£l« x‹¿š ifbaG¤â£LŸsh®. mj‹go
ifJ brŒa¥gL« vtU« v›tsî fhy§fŸ
n t © L k h d h Y « É r h u i z ¡ F ¡ b f h © L
t u ¥ g l h k š f h t È n y n a m i l ¤ J i t ¡ f
tÊÆU¡»wJ. ïJ ga§futhj¤â‰F kh‰W vd¡
fUj¥gL»wJ.
F t h © l h e h n k h É š f h t È š c Ÿ s
ifâfË‹ ÉrhuizfŸ:-
V¥uš eh‹fh« njâa‹W mbkÇ¡f m£l®Å b#duš
IªJ Fth©lhehnkh ifâfŸ br¥l«g® 11 2001š
fäJ nr¡ KfkJ, thÈJ ã‹ m£lh°, uh«Í ã‹
mšnr¡ mÈ m¥Jš mš mÍ° k‰W« K°jgh mš
f›rhÈ M»nah® uhQt¡ fÄõdhš j©lid
Ãiwnt‰w¥gLt® v‹W m¿É¤âUªjh®. ïJ mt®
2009« M©L ïªj ItU« cŸqÇYŸs rhjhuz
bgluš Úâk‹w¤jhš ÉrhÇ¡f¥gLt® v‹
m¿É¤âUªjj‰F khwhdjhF«. m£l®Å b#duš
ï›thW Ãfœªjj‰F fh§»u° m§f¤âd®fË‹
elto¡ifna fhuzbk‹W« F‰wŠrh£o
ïU¡»wh®. ïªj elto¡ifahš “Fth©lhehnkh
ifâfŸ vtiuí« mbkÇ¡fhÉš ÉrhÇ¥gj‰F
jilfŸ Éâ¡f¥g£LŸs”bjd¤ bjÇÉ¤jh®. F‰w«
Ã%ã¡f¥g£L j©lid tH§f¥g£lhš ïªj ItU«
kuz j©lid mDgÉ¡f nt©L« v‹w muR ju¥ò
tH¡f¿P®fŸ ághÇR brŒJŸsd®. ïªj ItU«
mbkÇ¡fhÉ‹ ïufáa áiwÆš eh‹F tUl«
fhtÈš it¡f¥g£L 2006« tUl¤âšjh‹
F t h © n l h n e h n k h á i w ¡ F k h W j š
brŒa¥g£lh®fŸ.
br¥l«gÇš ïuhQt fÄõD¡fhd bghW¥ò mâfhÇ
rîâ mnuãa eh£il¢ nr®ªj “m¥Jš uë« mš eÓÇ”
Érhuiz¡fhf F‰w¥g¤âÇ¡if jh¡fš brŒjh®.
F‰w« cWâ brŒa¥g£lhš mt® kuz j©lid bgw
n t © o Æ U ¡ F « . m t Ç ‹ F ‰ w « Ã % g z «
MfhÉ£lhš KoÉšyhj fhy« ïuhQt fÄõ‹
ÉrhuizÆš mt® áiwÆÈU¡f nt©oÆU¡F«
v‹WmuRju¥òT¿ÆU¡»wJ.
ã¥utÇ khj¤âš Nlh‹ eh£il¢ nr®ªj ü® c¤khd
KfkJ v‹gt® uhQt¡ fÄõdhš ga§futhj
braY¡F bghUSjÉ brŒjjhf F‰wŠrh£l¥g£l
14 tUl j©lid Éâ¡f¥g£lJ. 34 khj j©lid
Fiw¡f¥g£lJ. VbdÅš mbkÇ¡fhî¡F rh£á
brhšyx¥ò¡bfh©lfhuz¤jhš.
Amnesty International Report - 2012
mbkÇ¡fh
mbkÇ¡f #dhâgâ (jiyik) : ghu¡ v¢. xghkh
kuz j©lid : ÃW¤â it¡f¥g£LŸsJ
#d¤bjhif : 3130.1 ïy£r§fŸ
ruhrÇ thœtaJ : 78.5 tUl§fŸ
IªJ taJ¡F¡ Ñœ cŸs : 7.8 xU 1000¤â‰F
FHªijfË‹ ïw¥ò É»j«

13
2001« M©L Jt§» ü® c¤khd KfkJÉ‹
tH¡Fl‹ nr®¤J MW v©Â¡ifahf ïuhQt
fÄõÅ‹ F‰w¢rh£lhf ca®ªJŸsJ. ït®fË‹
ehšt®F‰w¤ijx¥ò¡bfh©LŸsd®.
fdlh eh£il¢ nr®ªj ck®fhjh v‹gt® 2002«
tUl¤âš mbkÇ¡f uhQt¤âd® F‰wŠrh£oa
nghJ mtU¡F taJ 15. Fth©nlhnehnkhÉnyna
2011 tiu ïUªjh®. IªJ “ngh®¡F‰w«” brŒjjhf
uhQt¡ fÄõdhš F‰wŠrh£l¥g£L 40 tUl áiw¤
j©lid Éâ¡f¥g£lh®. ã‹ò mt® j©lid v£L
tUlkhf¡ Fiw¡f¥g£lJ. fdlh k‰W« mbkÇ¡f
murh§f« ïu©L« ïizªJ ïtiu fdlhî¡nf
mD¥g Koî brŒJ xU tUl« mbkÇ¡f
áiwÆÈUªj ã‹ mD¥g x¥gªj« brŒa¥g£lJ.
ïªjxUtUl«m¡nlhgÇšJt§F»wJ.
Vbk‹ (Yemen) eh£il¢ nr®ªj ïUt® ÛJ uhQt¡
f Ä õ ‹ Ú â k ‹ w ¤ â ‹ Û s h Œ î m ¿ ¡ i f
TWtbj‹dbtÅš ït®fË‹ (rä« mfkJ
A«jh‹ k‰W« mÈ A«rh mfkJ RÈkhd mš
ghFš) F‰wthË k‰W« j©lid cWâ¥g£ljhf
lh‹rhÅahit¢ nr®ªj mfkJ fšgh‹ ifyhÅ
v‹gt® mbkÇ¡f kht£l Úâk‹w¤jhš F‰wthË
v‹W et«g® 2010š mbkÇ¡f öju§f »H¡F
M¥ãÇ¡fhÉš ïUªj f£ol§fËš F©L
v¿ªjj‰fhf 1998 #dtÇÆš MíŸ j©lid cWâ
brŒa¥g£lJ. 2009« M©L Ãôah®¡ tUtj‰F K‹
mbkÇ¡f ufáa fhtÈš ïu©L tUlK« mbkÇ¡f
uhQt¡ fhtÈš (Fth©lhehnkh) 3 tUl«
ïUªâU¡»wJ. 2011 ïWâÆš mt® Kªija
Fth©lhehnkhÉš ïUªJ mbkÇ¡f bgluš
Úâk‹w¤J j©lid cWâgL¤j¥gLtj‰fhf
khWjšbg‰¿£lh®.
M¥fhÅ°jhÅYŸs mbkÇ¡f áiw
mbkÇ¡f áiwahf gh®thÅš cŸs (DFIP) ïl¤âš
ü‰W¡fz¡fhdt®fŸ áiw¥gL¤j¥g£LŸsd®.
ïJ M¥fhÅ°jhÅYŸs gh¡uh« (BAGRAM)
v‹DÄl¤âš mikªJŸsJ. Rkh® 300 k¡fŸ xU
t U l ¤ J ¡ F K ‹ n d m § F m i l ¤ J
it¡f¥g£oUªjd®. ICRC Ñœ ïUªjJ T£L
gilÆduhš áiw ão¡f¥g£oUªJ bj‰F k‰W«
»H¡F M¥fhÅ°jh‹ eh£il nr®ªjt®fŸ.
#dtÇÆš bg‹lf‹ m¿¡ifÆ‹go áiw mil¤J
it¤âUªjt®fis kh‰w« brŒí« Ãfœî ngh¡F
Jt§» É£ljhf¤ bjÇ»wJ. mjhtJ DFIPš ïUªJ
M ¥ f h Å ° j h ‹ ï u h Q t m i k ¢ r f ¤ J ¡ F
kh‰Wtjhd gÂ (M¥fhÅ°jhd m¿¡if fh©f)
gh¡uhÄš fhtÈš cŸst®fŸ mt®fis mil¤J
it¤jJ rÇjhdh v‹gij nfŸÉ nf£l mbkÇ¡f
Úâk‹w§fis v‹gJ F¿¤J mbkÇ¡f kht£l
Úâk‹w§fËš r£l Éthj« mbkÇ¡f Kiwp£L
Úâk‹w« kht£l Úâk‹w tH¡»š 2009š tªj
Ô®¥ig kh‰¿¥ ngh£oU¡»wJ. gh¡uhÄYŸs _t®,
M¥fhÅ°jhd¤ij nruhjt®fŸ nkY« mt®fŸ
M¥fhD¡F btËnaÆUªJ bfh©L tu¥g£lt®fŸ
M£bfhz®î (nAãa° fh®g°) kD¥ nghlyh«. j«
eh£L Úâk‹w¤âš v‹W mË¤j kht£l Úâk‹w
Ô®¥òjh‹mJ.
fhtÈš cŸs ãw® k‰W« mt® j«
ÉrhuizfŸ
mfkJ m¥Jš fhâ® t®nr« v‹D« nrhkhÈa®
mbkÇ¡f¥ gilfshš Vl‹ (gulf)š V¥uš khj«
mbkÇ¡fhî¡F¡ bfh©Ltu¥g£lh®. ga§futhj«
bjhl®ghd F‰wthËfËš mt® bjhl®ò
it¤âUªjjhf F‰w¢rh£L ït® 6 thu§fŸ vªj
bjhl®ò rhjd trâfË‹¿ mil¡f¥g£oUªjnjhL
ufáa fhtÈš ïu©L thuK« mil¡f¥g£L ã‹ò
mbkÇ¡fhî¡F bfh©L tu¥g£lt®. mâfhÇfŸ
M«bd°o ï‹l®neõÅš m¡fiw¡F kâ¥ò
bfhL¤J mbkÇ¡fhî¡F bfh©L tUK‹ mtiu
el¤âaJ F¿¤J vGj¥g£lij¡ fz¡»š vL¤J¡
bfh©lJ. mbkÇ¡f muR bjhl®ªJ mšbfhŒjh
k‰W« mnjhoizªj k‰w mik¥òfnshL gifik
bfh©L r©ilÆLtijna F¿¡nfhshf¡
bfhŸshkš r£l¤â‹go fhtÈš it¡f¥g£L
ÉrhÇ¡fyh«. v‹gJjh‹m¿¡ifTWtjhF«.
j©lid Éy¡F:- kÅj cÇikfŸ ÛwšfŸ
#h®{ò° mâguhf ïUªjnghJ Ãfœªjik¡F«
CIA‹ ufáa ifJ k‰W« ifjhdt®fis
XÇl¤âÈUªJ Úâ k‰W« Ã®thf r£l ÉâfË‹W
ïšyhkš ã¿bjhU ïl¤â‰F vL¤J brštbjd
e l t o ¡ i f v d m i d ¤ â ‰ F « b g h W ¥ ò
V‰f¥glÉšiy.
nk khj« 16« njâa‹W mbkÇ¡f c¢r Úâk‹w«
KfkJ b#¥ãr‹ tH¡F j‹Åš 2010« tUl¤âš
x¥gil¥ò r«kjkhf jŸSgo brŒjij c¢r
Úâk‹w« nkY« Érhuiz brŒa kW¤J É£lJ.
ïâš 5 eg®fŸ jh§fŸ gyÉj bjhšiyfisí«
fl¤â¢ br‹W xË¤J it¡f¥g£ljhí« ït‰iw¢
brŒjJ mbkÇ¡f¥ gilÆd® k‰W« mrÇ‹ V#‹£
Mf brašgL« ãw ufáa mik¥òfË‹ eg®fŸ v‹W

14
brh‹dh®fŸ. mij¤jh‹ ÉrhÇ¡f c¢r Úâk‹w«
kW¤JÉ£lJ. et«g® khj¤âš ïnj IªJ eg®fŸ
j§fŸ tH¡if kÅj cÇik r«gªj¥g£l g‹dh£L
m b k Ç ¡ f f Ä õ ‹ Ã W t d ¤ J ¡ F v L ¤ J ¢
br‹wh®fŸ.
#]‹ 30« njâ mbkÇ¡f m£l®Å b#duš xU
m¿¡if btËÆ£lh®. mj‹go Jt¡f ÛŸ MŒî
el¤j¥g£LŸsâš CEA â£l« g‰¿a Érhuiz
K o î ¡ F t ª J Ÿ s j h f n k Y « m t ® m â š
T¿ÆUªjJ v‹dbt‹whš KG F‰w Érhuiz
j‹id fhtÈš Ãfœªj ïu©L rhîfËš muR ju¥ò
tH¡f¿PÇ‹ ághÇRfË‹ nkš nk‰bfhŸsî«
T¿ÆUªjh®. Mdhš k‰w tH¡FfËš nkš
elto¡if VJ« eilbgw¤ njitÆšiy v‹W«
m¿É¤âUªjh®.
m¡nlhg® khj¤âš bgluš Úâk‹w« ufáa ïl¤âš
fhtÈš it¡f¥g£oUªj åonah gâîfis
mÊ¤jj‰fhf Úâk‹w mtkâ¥ig brŒa CIAit
ÉrhÇ¡fhjJ F¿¤J fU¤Jiu x‹W brhšy¥g£lJ.
Érhuiz ÉÇthdjhf brŒtj‰fhf j©Ù®
á ¤ u t i j b r Œ j i j í « å o n a h g â î f Ÿ
bfh©oUªjJ. mt‰iw rk®¥ã¡f 2005š muir
Úâk‹w« nf£L¡ bfh©lnghJ åonahÉš
ïUªjitfŸmÊ¡f¥g£LÉ£lJ.
kuz¤ij ÉiHÉ¡f¡Toa jh¡Fjš
xrhkh ã‹ nyl‹ k‰W« gy® nk khj« Kjš
njâa‹W gh»°jhÅš bkh¤jkhf XÇl¤âš
R‰W¢Rt® cŸnsÆUªjnghJ mbkÇ¡f áw¥ò¥
gilahš bfhšy¥g£lh®fŸ. mbkÇ¡f Ã®thf«
b j Ë t h f ¡ T ¿ a b j ‹ d b t Å š m t ® f Ÿ
midtiuí« ão¡f vL¤j eltoifÆ‹ nghJ mš
bfhŒjhî¡F« mbkÇ¡fhî¡F« elªjitfŸ g‰¿
b r h š Y « n g h J g ‹ d h £ L k Å j c Ç i k
ÉâKiwfis if¡bfhŸs KoahJ v‹W T¿aJ.
nk‰bfh©L vJî« mbkÇ¡f mâfhÇfŸ VJ«
bjÇÉ¡fhjjhš xrhkh ã‹ nylid bfh‹wJ
r£l¤J¡F Û¿a brayhf¤ njh‹w thŒ¥ãU¡»wJ.
m‹t® mš m›yh¡», fhÄ® fh‹ k‰W« ãw ïu©L
eg®fŸ VkÅš br¥l«g® 30 m‹W elªj mbkÇ¡f
ïuhQt¤ jh¡FjÈš mt®fŸ thfd¤âš nkhâ¡
bfhšy¥g£oU¡»wh®fŸ.
t U l K o É š M « d ° o ï ‹ l ® n e õ d š
mYtyf¤J¡F vªjÉj gâY« mbkÇ¡f
mYty®fËlÄUªJ tuhjjhš ïªj¢ rhîfS«
Úâk‹w tÊtU« j©lidahf ïšyhkš ïU¥gjhf
njh‹W»wJ.
m s î ¡ f â f k h d g y ¥ ã u n a h f ¤ i j
ga‹gL¤Jjš
FiwªjJ 43 k¡fŸ fhtš JiwÆ‹ nlr®fshš
nkhâ ïwªâU¥gJ ïJngh‹w rhî v©Â¡if
2001« tUl¤âÈUªJ 497 Mf tªJÉ£lJ.
fhzÉayhj clš ey¡Fiwî ngh‹w ãw Mnuh¡»a
n f L f Ÿ f h u z k h f ï U ¡ f y h « v ‹ W
brhšy¥g£lhY« nlr®fshš ÉisªjJ v‹gJ 60
tH¡FfËš btËtªJŸsJ. ïwªj gy eg®fŸ
MíjbkJî« ïšyhâUªjnjhL gyU¡F Ä‹ mâ®î
bfhL¡f¥g£lJ«bjÇahâUªâU¡»wJ.
nk khj¤âš njáa Úâ ÃWtd« xU m¿»ifÆš Ä‹
ãunahf¤jhš (CED vd¥gL« Conducted Energy
Devises) vd¥gL« nlr®fshš gy® ïwªjJ
F¿¥ãl¥g£LŸsJ. rhjhuz, Mnuh¡»akhd
kÅj®fS¡F ïit (CED) bfhL¡f¥gL«nghJ
ÄjÄŠáa Mg¤JŸsjh v‹gJ g‰¿a “Kothd
bko¡fš Mjhu«” ïšiy vd m›t¿¡ifÆš
brhšy¥g£oUªjhY« gy ïw¥òfŸ ne®ªJŸsJ
v ‹ W b j Ç É ¤ J Ÿ s J . n k Y « ï ª j t i f
c g n a h f ¥ g L ¤ j ¡ T l h J v ‹ W « á g h á R
brhšÈíŸsJ. nkY« mªj MŒî brhštJ
v ‹ d b t Å š F H ª i j f Ÿ , f ® ¥ ã Â f Ÿ ,
tajhdt®fŸ k‰W« ïja nehíŸst®f£F
“Mg¤jhfKoí«”v‹W«brhš»wJ.
M«bd°o ï‹l®neõdš mik¥ò ïJ ngh‹w
ãunahf§fŸ mâf« rhÉš Koí« nt©lh« v‹W«
mšyJ mj‰fhd ga« ïU¡FbkÅš nt©lh«
v‹W« Koªjhš KGjhf ÃW¤â ÉLtJ áwªjJ
v‹W« r£l¤ij¥ ga‹gL¤J« k‰W« brašgL¤J«
mik¥òfis¤bjhl®ªJnf£L¡bfh©LtU»wJ.
fhtšJiw njit¡F mâfkhd msÉš gy
ãunahf« brŒ»wJ. Occupy Wall Street, ïa¡f¤ij
eilKiw¥gL¤J« eg®fËlÄUªJ bjhl®ªJ
òfh®fŸ tªJ bfh©oU¡»wJ. X¡yhªJ
fÈngh®Åah ngh‹wÉl§fËš nghuhL« k¡fis
fiyªJ bršy it¡f f©Ù® òif m¡nlhg® k‰W«
et«gÇš brY¤j¥g£oU¡»wJ. nkY« Õ‹gh§ k‰W«
ãsh° gh§ ngh‹witfŸ mikâahd KiwÆš
vâ®¥ò bjÇÉ¤jt®fŸ ÛJ ga‹gL¤j¥g£ljhš
ïUt® gy¤j fhaK‰¿U¡»wh®fŸ. Jšrh X¡yh
nAhkh k‰W« áah£oš, thÎ§l‹ ngh‹w

15
ï l § f Ë š f h t y ® f Ÿ m i k â a h f v â ® ¥ ò
bjÇÉ¤jt®fŸ ÛJ ÄsF¥ bghoia mšyJ ÄsF¤
j©Ùiu bjË¤âU¡»wh®fŸ. ïu©L tsÇs«
gUt¤âd® cŸË£l _t® mbkÇ¡f všiy¥
g i l Æ d u h š b t › n t W ï l § f Ë š
bfhšy¥g£lh®fŸ. ït® bk¡ánfh všiyia
»£oíŸs mbkÇ¡f¥ gFâÆš všiy¥ ghJfh¥ãš
<Lg£oUªj mbkÇ¡f mâfhÇfŸ ÛJ ghiwfis
v ¿ ¤ j j h f î « m j ‹ f h u z k h f n t
bfhšy¥g£ljhfnt brhšy¥gL»wJ. 15 taJ iga‹
xUtiu bfhšy¥glnt mbkÇ¡fh Úâ JiwÆduhš
Érhuiznk‰bfhŸs¥g£oU¡»wJ.
áiw¢ rhiyfË‹ Ãytu§fŸ
# ] i y k ‰ W « m ¡ n l h g ® k h j § f Ë š
M Æ u ¡ f z ¡ f h n d h ® f È n g h ® Å a h É š
c©zhÉuj¥ nghuh£l« brŒjd®. ghJfh¥ò åLfŸ
vd¥gL« ïªj r‹dš ïšyh áiwfËš 1000¡F
nk‰g£l eg®fŸ mil¤J it¡f¥g£oU¥gJ xU
ehËš 22.5 kÂ neu« j§f nt©oíŸsJ. 1995š xU
Úâk‹w¤âš ïJg‰¿ brh‹djhtJ,” kÅj®fshš
btËíyf¤âdhš r»¡f Koahj x‹W v‹W”
c©zhÉuj¥ nghuh£l¤â‹nghJ 500¡F«
nk‰g£lt®fŸ ïªj bgÈf‹ng v‹D« fhtÈš, 10
tUl¤â‰F nkY« 78 eg®fŸ 20 tUl¤â‰F nkY«
ï§F j§»íŸsd®. tUl¤â‹ ïWâÆš gyÉj
Ó ® â U ¤ j § f Ÿ K ‹ b k h Ê a ¥ g £ L Ÿ s d .
c©zhÉuj¥ nghuh£l¡fhu®fŸ ÛJ xG§F
elto¡if vL¤JŸsJ g‰¿í« kÅj¤ j‹ik
ïšyhj brašfS¡F« M«-bd°o ï‹l®nerdš
f©o¤JŸsJ. MÆu¡fz¡fhd ifâfŸ
mÇn#hd® k‰W« bl¡°rh° gFâÆ‹ jÅik
JaÇšmtâ¥gL»wh®fŸ.
É¡»ä¡°-¡F Mtz§fŸ fl¤âahf – ãuh£ä
ngÅ§ v‹D« mbkÇ¡f åu® Kjš kh§fis
jÅik¢ áiwÆš É®éÅahÉYŸs Fth‹onfh
it¡f¥g£oUªjh®. V¥uš khj¤âš nt¿l¤J¡F
kh‰w¥g£LŸsh®. m§F ãw ifâfSl‹ ngR« trâ
bfhL¡f¥g£LŸsJ. or«g® 16« njâ Jt¡f fhy
Érhuiz mt® Ûjhd F‰w¢rh£o‹ ÛJ Jt§»
cŸsJ.
FHªijfË‹ cÇikfŸ:
kh®¢ khj¤âš, mbkÇ¡fh I¡»a ehLfŸ rigÆ‹
kÅj cÇik fî‹áÈl« I¡»a ehLfŸ rigÆ‹
FHªij cÇikfŸ cl‹go¡ifiaí« mJ v›thW
e i l K i w ¥ g L ¤ j ¥ g L » w J v ‹ g J F ¿ ¤ j
gÇÓyidÆš ãw muRfŸ mË¤j gÇªJiufisí«
jh‹ MjÇ¥gjhf« mªj cl‹go¡ifÆš mbkÇ¡fh
ifbaG¤âl¥nghtjhfî« T¿aJ. tUl KoÉš
F H ª i j f Ÿ c Ç i k c l ‹ g o ¡ i f Æ š
ifbaG¤âlhjJ mbkÇ¡fh k‰W« nrhkhÈah
k£L«jh‹. Mf°L khj¤âš n#h®lh‹ ãuî‹
v‹gt® bg‹áš ntÅahÉYŸs FHªijfŸ
Úâk‹w Érhuiz¡fhf khWjš brŒa¥g£LŸsh®.
flªj ïu©L tUl§fshf tajhdt®fnshL
it¤J ÉrhÇ¡f¥g£lh®. mâš MíŸ j©lid
bgW« thŒ¥òŸsjhf¤ bjÇ»wJ. mªj¡ F‰w¤ij
jdJ11«taâšbrŒjh®.
et«g® khj¤âš mbkÇ¡fh c¢rÚâk‹w« 18
taJ¡F¡ Ñœ¥g£lt®fis bfhiy Ka‰á¤j
F‰wthË vd j©o¡f¥gL«nghJ gnuhÈš btËna
nghf Koahj MíŸ j©lid Éâ¡f¡ TlhJ vD«
khWjš bfh©Ltu x¥ò¡ bfh©lJ. 2012« M©L
ghâ tiu vJî« khWjš eilKiwÆš ïšiy. 2010«
tUl« 18 taJ¡F¡ Ñœ cŸst®fŸ bfhiy mšyJ
ãw F‰w§fŸ brŒjhš gnuhÈš tuhj MíŸj©lid
jL¡f¥g£LÉ£lJ.
ïl« bga®ªjt®fË‹ cÇikfŸ:
br¥l«g® khj¤âš bgluš Úâk‹w x‹¿‹ Úâgâ
myghkh r£l¤â‹go áy gFâfis mjhtJ
rh‹¿jœfŸ mšyJ Mtz§fËš ïšyhkš ïl«
bga®ªjt®fŸ F¿¤jhdt‰iw jilÉâ¤jh®. k‰w
gFâfŸ eilKiwÆš cŸsd. XÇl¤âÈUªJ
ï‹bdhU ïl¤â‰F bršY«nghJ tH¡fkhd
ïl§fËš ÃW¤â Mtz rÇah®¤jÈ‹nghJ jFªj
fhuz¤â‹ mo¥gilÆš rªnjf« tªjhš “ÃW¤â
it¥gbj‹gJ bjhlunt brŒ»wJ. ïªj¢ r£lkhd,
» u h k ¥ ò w g F â f Ë š ï ‹ D « f L i k a h d
mkyh¡f¤âÈU¥gij r®¢, mbkÇ¡f Úâ¤Jiw
k‰W« Fo k¡fŸ cÇik rh®ªj ÃWtd¤âÈU¥gij
v â ® ¤ J t U » ‹ w d ® . ï J n g h ‹ w ï l «
bga®gt®fS¡F vâuhd r£l§fŸ Íah®Íah, bj‰F
fnuhÈdh, ïªâahdh k‰W« c£lh ngh‹w ïl§fËš
ïU¥gjhš mJ r£l¤â‹ tÊ bgU« rthšfis
rªâ¡fnt©oíŸsJ.
f®¥gfhykuz«-Mnuh¡»a¤â‰fhdcÇik
ü‰W¡fz¡fhd k¡fŸ jL¡f¡ Toa f®¥gfhy
kuz§fËdhš mšyšgL»wh®fŸ. muR Ã®zÆ¤j
ïy¡if v£l mjhtJ f®¥g fhy kuz¤ij jL¥gâš
vªjÉj Ka‰áí« ïšiy. nkY«, ïd«, bkhÊ,
thÊl«, tUkhd« ngh‹wt‰¿‹go fh£l¥gL«

ghFghL bjhl®»wJ. áwªj brašghLfS¡fhf
ghuh£L ngh‹w m¿Kf¤ij¡ TW« tiuîfŸ gy
ï›th©oš muR¡F it¡f¥g£L« vJî«
r £ l k h ¡ f ¥ g l É š i y . 2 0 1 0 « M © L
m¿Kf¥gL¤j¥g£l Mnuh¡»a Ó®âU¤j¤â‹
Ûjhdr£lrthšfŸbjhl®»wJ.
kuz j©lid:
ï›th©L mbkÇ¡fhÉš 43 ifâfŸ midtU«
M © f Ÿ , Û j h d k u z j © l i d
Ãiwnt‰w¥g£LÉ£lJ. všnyhÇ‹ ÛJ byjh¥
nghl¥g£L bfhšy¥g£ld®. 1976« M©L mbkÇ¡f
c¢rÚâk‹w« bfh©L kuz j©lid Ãiwnt‰w¤
j i l b f h © L t ª j ã ‹ d ® j ‰ n g h i j a
j©lidnahLnr®¤J1274kuz§fŸne®ªJŸsd.
kh®¢ khj¤âš ïšÈdhŒ° khÃy« 16tJ kuz
j©lid jhuhj khÃykhf cUth»íŸsJ. et«gÇš
x Ç f h ‹ k h Ã y f t ® d ® k u z j © l i d
ÃiwntWjiy ÃW¤j Miz bfh©L tªJŸsh®.
m â š Ú © l f h y k h f É t h â ¡ f j Ÿ Ë ¥
nghŒ¡bfh©oU¡F« kuz j©lid Éy¡f
miH¥òÉL¤JŸsh®.
et«gÇš ïlhnfh khÃy¤âš 17 tUlkhf
Ãiwnt‰whjkuzj©lidÃiwnt‰w¥g£lJ.
Ÿ v£o g›tš v‹gt®ÛJ myghkhÉš #]‹ 11«
njâ kuz« Ãiwnt‰w¥g£lt®. mt® á¿J
kdÃiy rÇÆšyhjt® v‹gjhš mªj kuz«
muáayik¥òr£l¤â‰FvâuhdjhF«.
Ÿ b k ¡ á f ‹ e h £ l t u h d A « b k £ n l h
Éšfh®áah ÛJ bl¡rh° khÃy¤âš #]iy
7«njâ kuz j©lid Ãiwnt‰w¥g£lJ.
ifJ¡F¥ ã‹ mtUila mašeh£L¥
ãuâÃâ¤Jt« kW¡f¥g£ljhš g‹dh£L
r£lÉâia Û¿ kuz« ÉisÉ¡f¥g£ljhš
g‹dh£LÚâk‹wMizf£L¥gL¤J«.
Ÿ ouhŒ nlÉ° v‹gtU¡F br¥l«g® khj« 21«
njâ Íah®Íah kht£l¤âš kuz j©lid
Ãiwnt‰w¥g£lJ. mtUila F‰w Ã%gd«
Kothf fLikahd ÃiyÆš ïJ elªjJ.
vdnt, üW k‰W« MÆu¡fz¡fhndhiu
É©z¥g¤ijÛ¿ïJelªJŸsJ.
Ÿ khDtš thÈ v‹gt® ÛJ ònyhÇlh
khÃy¤âš br¥l«g® 28« njâ kuz
j©lid Ãiwnt‰w¥g£lJ. ïJ 30
M©LfŸ kuz j©lid tÇirÆš
Ã‹wã‹Ãiwnt‰w¥g£LŸsJ.
Amnesty InternationalVisits /Reports
Ÿ Amnesty International delegates observed
militarycommission proceedings at Guantanamo
in November, and visited the USA in February,
July and November, when they visited isolation
prison facilities in California, including Pelican
Bay.
Ÿ USA: See no evil – government turns the other
way as judges make findings about torture and
otherabuse(AMR 51/005/2011)
Ÿ USA: Digging a deeper hole – administration and
Congress entrenching human rights failure on
Quantanamodetentions(AMR 51/016/2011)
Ÿ Cruel conditions for pre-trial detainees in US
federalcustody(AMR 51/030/2011)
Ÿ USA: 100 years in solitary – the “Angola 3” and
theirfightforjustice(AMR 51/041/2011)
Ÿ USA: Remedy blocked again – Injustice
continues as Supreme Court dismisses rendition
case(AMR 51/044/2011)
Ÿ USA: An embarrassment of hitches – reflections
on the death penalty, 35 years after Gregg
v.Georgia, as states scramble for lethal injection
drugs (AMR 51/058/2011)
Ÿ “This is where I'm going to be when I die”:
Children facing life imprisonment without the
possibility of release in the USA (AMR
51/081/2011)
Ÿ USA: Amnesty International calls for urgent
reforms to California security housing units as
prison hunger strike resumes (AMR
51/085/2011)
Ÿ USA: Guantanamo – A decade of damage to
humanrights(AMR 51/103/2011)
Ÿ Deadly delivery: The maternal health care crisis
in the USA– one year update, spring 2011 (AMR
51/108/2011)
Mjhu«: Amnesty International Report 2012

17
k‰F t§f khÃy¤âš ïªâa
f«ôÅ°£ f£á (kh®¡á°£)
nkhzt® ãÇth»a ïªâa
khzt® r§f¤â‹ (v°v~¥I)
jiyt®fËš xUthd Râ¥njh
F¥jh (22), bfhšf¤jh fhtš
Ã i y a ¤ â š k u z k i l ª j J
bjhl®ghf Kjyik¢r® k«jh
ghz®Í, “ïJ xU á¿a Éõa«,
Äf m‰gkhd Éõa«,” v‹W
T¿aJ muáaš ïa¡f§fËš
cŸnshiu k£Lkšyhkš Foik¢
r_f¤âdiuí« mâ®¢á¡F
c Ÿ s h ¡ » a J . R â ¥ n j h
kuzkilªj 2 eh£fS¡F¥ ãwF
bg§fq% efÇš mt® ï›thW
T¿aJ, jdJ muáaš vâÇfŸ
F ¿ ¤ j m t u J b g h W ¥ g ‰ w
m Q F K i w m â f Ç ¤ J
tUtij¡fh£L»wJ.
k h Ã y ¤ â ‹ f š ÿ Ç f Ë š
e i l b g w É U ª j n g u i t ¤
nj®jšfŸ jŸË it¡f¥g£lij
vâ®¤J eilbg‰w 'r£l Ûwš'
ïa¡f¤âš g§bfL¤J¡bfh©l
Râ¥njh k‰W« ïju khzt®
r§f¤âd® ifJ brŒa¥g£L xU
jÅah® ngUªâš k¤âa Ó®âU¤j
ï š y ¤ â ‰ F b f h © L
bršy¥g£ld®. bršY« tÊÆš
Râ¥njh t©o¡F btËna
v£o¥gh®¤jjhfî« xU És¡F¡
f ¥ g ¤ â š n k h â a j h f î «
fhtšJiwÆd® T¿d®. muR
kU¤Jtkid x‹¿š Râ¥njh
kuzkilªjh®.
MÆD«, khzt® r§f¤âd®
cŸË£l, r«gt¤ij neÇš f©l
rh£áfŸ, ngUªâ‹ cŸns ïUªj
fhty®fŸjh‹ Râ¥njhit
ão¤J btËna jŸËÉ£lh®fŸ
v‹W bjÇÉ¤jh®fŸ. ÑnH ÉGªj
ãwF« Tl mtiu fhty®fŸ
j § f s J F © l h ª j o f s h š
jh¡»dh®fŸ v‹W« mªj
rh£áfŸT¿d®.
fhtšJiwÆdÇ‹ ó®th§f
ÉrhuizÆ‹go Râ¥njhÉ‹
kuz« j‰brayhdJ. “Ãiyahf
Ã‹Wbfh©oUªj És¡F¡
f«g¤âš nkhâajhY« ã‹d®
f u L K u l h d j i u Æ š
ÉGªjjhY« jiyÆš nkhrkhf
mog£lj‹ fhuzkhf mtU¡F¡
fha« V‰g£oUªjJ,” v‹W
bfhšf¤jh fhtšJiw ïiz
Miza® #hå¤ õÛ« T¿dh®.
Mdhš, Râ¥njhÉ‹ rly MŒî
m ¿ ¡ i f j h ¡ f š
brŒa¥gLtj‰F K‹ghfnt,
Kjyik¢r® k«jh ghz®Í,
JuâUZltrkhd mªj r«gt«
j‰brayhf elªjJjh‹ v‹W
m¿É¤jh®.
Érhuiz vªj¤ âirÆš mika
nt©L« v‹W Ã®¥gªâ¡f mt®
K a š t j h f É k ® r f ® f Ÿ
TW»wh®fŸ. v¥nghbjšyh«
muR¡F« muR Ã®thf¤â‰F«
r§flkhd Ãiy V‰gL»wnjh
m¥nghbjšyh«, ãu¢rid¡F¤
Ô®îfh©gj‰F gâyhf kW¥ò¤
bjÇÉ¥gnj k«jhÉ‹ ntiyahf
ïUªJ tU»wJ v‹W mt®fŸ
TW»wh®fŸ. cjhuzkhf, 2012
ã¥utÇÆš gh®¡ °£ß£ gFâÆš
elªj t‹òz®¢á Étfhu«
g‰¿¡ TW«nghJ, jdJ muR ÛJ
f y § f « V ‰ g L ¤ J t j ‰ f h f
nt©Lbk‹nw el¤j¥g£l
r«gt« mJ v‹wh® k«jh. ã‹d®,
eilbg‰w ÉrhuizfŸ mt®
T ¿ a J j t W v ‹ g i j
Ã % ã ¤ j d ® . É t r h a
b e U ¡ f o Æ ‹ f h u z k h f
É t r h Æ f Ÿ j ‰ b f h i y
brŒJbfh©lnghJ jÅ¥g£l
f h u z § f S ¡ f h f m t ® f Ÿ
j‰bfhiy brŒJbfh©lh®fŸ
v‹W k«jh T¿dh®. bfhšf¤jh
e f Ç š b l § F f h Œ ¢ r š
guÉanghJ, mJ Clf§fshš
V‰gL¤j¥g£lÕâv‹wh®.
kh®¡á°£ f£áÆ‹ muáaš
jiyik¡ FG cW¥ãdU«,
r £ l k ‹ w v â ® ¡ f £ á ¤
jiytUkhd N®a fhªj Ä°uh,
“ m ‰ g k h d , á ¿ a , r â ,
nt©Lbk‹nw el¤j¥g£l v‹w
áy th®¤ijfŸ k£Lnk k«jh
g h z ® Í ¡ F ¤ b j Ç í « .
neu¤â‰F¤ jFªjthW ïªj
t h ® ¤ i j f Ë š x ‹ i w
ga‹gL¤â¡bfhŸ»wh®,” v‹W
T¿dh®. Râ¥njhÉ‹ kuz«,
m t ® t h f d ¤ â š b f h © L
bršy¥g£lnghJ elªâUªjhY«
Tl fhtÈš ïU¡F«nghJjh‹
R â ¥ n j h É ‹ k u z «
elªâU¡»wJ v‹W« mt®
T ¿ d h ® . r « g t « F ¿ ¤ J
ÚâÉrhuiz el¤j¥gl nt©L«
v ‹ W ï l J r h Ç f £ á f Ÿ
nfhÇíŸsd. fh§»u° f£áÆ‹
khÃy¤ jiyt® ãuÔ¥ õ®kh
g£lh¢rh®ah Kjyik¢riu
Ék®á¤JŸsh®.
k « j h g h d ® Í m › t h W
F¿¥ã£lJ xU Kjyik¢rU¡F
mHfšy v‹wh® mt®. òfœbg‰w
âiu¥gl ïa¡Fe® ÄUdhŸ br‹,
“khÃy¤ij ah® MŸ»whnuh,
a h U i l a ¡ f £ L ¥ g h £ o š
f h t š J i w ï U ¡ » w n j h ,
mt®jh‹, Kjyik¢r®jh‹ ïªj
rhî¡F¥ bghW¥ng‰f nt©L«,”
v‹WT¿dh®.
khÃy MSe® v«.nf. ehuhaz‹
ïâš jiyÆl nt©L« v‹W
R â ¥ n j h É ‹ F L « g ¤ â d ®
nfhÇíŸsd®.
nk‰F t§f«: xU fhtšÃiya rhî
- RÇ¤ r§f® r£nlhgh¤ahŒ

18
“Kjyik¢rÇlÄUªJ v§fS¡F vªj th®¤ijí«
tuÉšiy. m¥go tªâUªjhš eh§fŸ MSeiu¢
rªâ¡f tªâU¡f kh£nlh«,” v‹W Râ¥njhÉ‹
jk¡if RÄjh, V¥uš 5 m‹W MSeiu¢ rªâ¤j¥
ãwF, T¿dh®. jh§fŸ nfhUtJ Úâjh‹ v‹W«,
KjÈš k«jh ghd®Í tH§f K‹tªj 'cjÉ' mšy
v‹W« Râ¥njhÉ‹ FL«g¤âd® bjËîgL¤âd®.
k¤âa òydhŒî¤ JiwÆ‹ (áãI) Érhuiz¡F
MizÆl nt©L« v‹W MSeÇl« mt®fŸ
nt©LnfhŸÉL¤jd®.
22 taJ ïisPÇ‹ rhî xU m‰gkhd Éõakhf
ïU¡f KoahJ v‹W ïªâa khzt® r§f¤â‹
m»y ïªâa bghJ¢ brayhs® Ç¤jãujh ghd®Í
T¿dh®. “k«jh ghd®Í jtwhd Éõa§fS¡nf
K‹DÇik mË¡»wh®. Râ¥njh bfhšy¥g£l ehËš
mt® Iãvš »Ç¡bf£ ngh£o bjhl¡f ÉHhÉš
fyªJbfh©lh®,” v‹W« khzt® r§f¤ jiyt®
F¿¥ã£lh®. #dehaf¤â‰fhf¥ nghuho xU
âah»ah» ïU¡»wh® Râ¥njh. mtUila kuz«
g š n t W m i k ¥ ò f i s í « n g h u h £ l ¤ â ‰ F
tuit¤JŸsJ, #dehaf cÇikfŸ Û£f¥gl
nt©L« v‹W nfhu it¤JŸsJ v‹W« Ç¤jãujh
ghd®ÍT¿dh®.
Râ¥njhÉ‹ kuz« nk‰F t§f¤âš k£Lkšyhkš,
eh£o‹ gšntW gFâfËY« v°v~¥I k‰W«
ïlJrhÇ f£áfË‹ gutyhd ïa¡f§fS¡F
ï£L¢ br‹wJ. òJâšÈÆš V¥uš 9 m‹W k«jh
ghd®Íí« mtuJ áy mik¢r®fS« â£l¡FG
Jiz¤ jiyt® nkh‹nl¡ á§ mYthÈahit
rªâ¥gj‰F« nah#dh gt‹ f£ol¤â‰F tªjnghJ
mt®fS¡F vâ®¥ò¤ bjÇÉ¤J gy® ToÆUªjd®.
m¥nghJ m§F t‹Kiw V‰g£lJ. F¿¥ghf, khÃy
Ã â a i k ¢ r ® m Ä ¤ Ä ¤ u h m t U l ‹
tªjt®fËlÄUªJ ãÇ¡f¥g£L jŸS KŸS¡F
cŸshdh®.mtuJMilfŸ»Êªjd.
kh®¡á°£ f£áÆ‹ nk‰F t§f khÃy¢ brayhsU«
ïlJ K‹dÂ¤ jiytUkhd ãk‹ ngh°, K‹dhŸ
Kjyik¢r® ò¤jnj› g£lh¢rh®ah, N®afhªj Ä°uh
cŸË£l ïlJrhÇ f£áfË‹ jiyt®fŸ òJâšÈ
r«gt¤â‰F j§fsJ fLikahd f©ld¤ij¤
bjÇÉ¤jd®.
Mdhš, m‹W khiy âUzKš fh§»u° f£áÆd®
khÃy¤â‹ gšntW gFâfËš bjU¡fËš ïw§»
ufis brŒjJl‹ kh®¡á°£ f£á mYtyf§fis¡
F¿¤J it¤J¤ jh¡»d®. kWehS« khÃy¤âš
mªj t‹Kiw bjhl®ªjJ. bfhšf¤jhÉYŸs
ãuábl‹á gšfiy¡ fHf tshf« âUzKš
khzt® ãÇî¡F« ïªâa khzt r§f¤â‰F«
ïilnaahd r©il¡ fskhf kh¿aJ. t‹Kiw
guîtJ g‰¿ jftš m¿ªj k«jh ghd®Í jkJ
òJâšÈ Ãfœ¢áia u¤J¢ brŒJÉ£L bfhšf¤jh
âU«ãd®.
Mjhu«: FRONTLINE . MAY 3, 2013
yh¡f¥ãš bjhÊyhË rhî
ghâ¤j FL«g¤J¡F %.5 y£r« eZl<L - nghärhÇl«
tNÈ¤J tH§fc¤juî
yh¡f¥ rhî elªjjhš ghâ¡f¥g£l FL«g¤J¡F
% . 5 y £ r « e Z l < L j u a ® Ú â k ‹ w «
c¤juÉ£LŸsJ.
bgu«gÿ® kht£l« ghlÿiu¢ nr®ªj mŠriy
v‹gt® ca®Úâk‹w¤âš jh¡fš brŒj
nkšKiwpL kDÉš T¿ÆU¥gjhtJ:
vdJ fzt® gh©oa‹ v‹gt® ghlÿÇš cŸs
Ókh‹ v‹gt® å£oš ntiy gh®¤jh®. flªj 1995«
M©L ÓkhÅ‹ kfŸ brštuhÂia¡
fhzÉšiy. ïJg‰¿ Ókh‹ ghlÿ® nghäáš
òfh® bfhL¤jh®.
ïªj òfhiu nghärh® ÉrhÇ¤J, vdJ fzt® ÛJ
tH¡F gâî brŒjd®. ã‹d® br‹idÆš
_£il ö¡F« TÈntiy brŒJ bfh©L
ïUªj vdJ fztiu nghärh® ifJ brŒJ
Érhuiz¡F bgu«gÿU¡F miH¤J br‹wd®.
m§F vdJ fztiu yh¡f¥ãš it¤J mo¤J
cij¤J á¤utij brŒjd®. m¥nghJ vdJ
fzt® ïwªJ É£lh®. ïjdhš vd¡F eZl<L
nt©L« v‹W nfhÇ ca®Úâk‹w¤âš tH¡F
jh¡fš brŒnj‹. ïªj kDit jÅ Úâgâ
ÉrhÇ¤J vªj eZl<L« juÉšiy. vdnt vd¡F
cÇa eZl<L ju c¤juÉl nt©L«. ïj‰F
fhuzkhd nghärh® ÛJ elto¡if vL¡f
nt©L«.
ï›thW mt® kDÉš T¿ÆUªjh®.
ïªj kDit ÚâgâfŸ vÈ¥ã j®kuh›, »Ughfu‹
M»nah® ÉrhÇ¤J, kDjhu® fztiu nghärh®
flªj 1995« M©L Érhuiz¡F miH¤J¢
br‹W mo¤J cij¤J ÉrhÇ¤jJ Mtz§fŸ
_y« bjËthf¤ bjÇ»wJ. Vdnt kDjhuU¡F
%. 5 y£r« eZl<L bjhifia 6 thu¤â‰FŸ
muR junt©L«. ïªj¤ bjhifia r«gªj¥g£l
nghärhÇl« ïUªJ muR tNÈ¡f nt©L« v‹W
c¤juÉ£ld®.
- Mjhu«: #]‹ 12, 2013âdfu‹,

19
RU¡fkhd ã‹dÂ
orh khÃy« #f¤á§ ó® kht£l¤â‹
â§»ah Cuh£á x‹¿a¤ij¢ nr®ªjxgjhdh, nfhÉªjó® »uhk§fS¡F kÅj
cÇik M®ty®fS« g¤âÇifahs®fS«
fšÉahs®fS« #dehaf cÇik - Foik cÇik
b r a š g h £ l h s ® f S k h f 1 2 n g ® b f h © l
c©ika¿í« FG x‹W 2013 kh®¢ 9 m‹W neÇš
br‹W Érhuiz nk‰bfh©lJ. 2013 kh®¢ 2 m‹W
gjhdh »uhk¤âš xU F©L bto¥ò¢ r«gt«
ÃfœªjJ. mâš 3 ng® r«gt ïl¤ânyna
bfhšy¥g£ld®. gLfhakilªj xUt® f£lh¡
kU¤JtkidÆš nr®¡f¥g£lh®. 15 kÂneu«
fÊ¤nj fhtšJiwÆd® m§F tªJ j§fsJ Kjš
kâ¥Õ£il nk‰bfh©ld®. MdhY«, kht£l
M£áa® Ã®thfnkh r«gt« elªj ïu©nl kÂ
neu¤âš xU m¿¡ifia btËÆ£lJ. mâš,
cÆÇHªjt®fŸ r£lÉnuhjkhf btoF©L
jahÇ¥ãš <Lg£oUªjd® v‹W T¿ÆUªjJ.
ngh°nfh (nghAh§ °Oš f«bgÅ M~¥ bfhÇah)
ÃWtd« Ãy§fis if¥g‰W« Ka‰áia
ÉiuîgL¤j kht£l Ã®thf« ÉU«ò»wJ v‹W
»uhk k¡fS«, cÆÇHªnjh® FL«g¤âdU«
bjÇÉ¡»wh®fŸ. ngh°nfh â£l¤ij vâ®¥gjhš
j§fsJ cÆU¡F Mg¤J V‰glyh« v‹W« mt®fŸ
mŠR»wh®fŸ.
nguháÇa® bkA® ï‹ÍÅa® (K‹dhŸ ïa¡Fe®,
ngh° ï‹°oô£, bfhšf¤jh), RÄ¤ r¡ut®¤â
(MáÇa®, bkÆ‹ °£ß«, âšÈ), lh¡l® kndhuŠ#‹
bkhAªâ (K‹dhŸ nguháÇa®, âšÈ gšfiy¡
fHf«), ãunkhâÅ ãujh‹ (ãíávš, xorh),
rnuh{bkhAª¤â (ãíávš, xorh), uŠrdh gâ
(ãíoM®, âšÈ), lh¡l®. fkš r›ng (ãíoM®, âšÈ),
rŠé› Fkh® (âšÈ ~nghu«, âšÈ), kh¤ô n#¡f¥
(v¢M®všv‹, âšÈ), rkªjh (r‹Ahâ), lh¡l®
gh®¤njh uhŒ (r‹Ahâ), lh¡l® Ph‹ uŠ#‹ °tŒ‹
(unt‹õh gšfiy¡ fHf«) M»nah® c©ika¿í«
FGÉšïl«bg‰¿Uªjd®.
ïªj t£lhu¤âš 2013 ã¥utÇ 4 m‹W Ãy«
i f a f ¥ g L ¤ J « e i l K i w f Ÿ Û © L «
bjhl§f¥g£ld. mij¤ bjhl®ªJ V‰g£l
t‹KiwfË‹ ã‹dÂÆš cUth»a Ãiyik
F¿¤J kâ¥ãLtnj ïªj FGÉ‹ neh¡f«.
»uhk§fS¡F¢ br‹wnghJ ngh°nfh ãuânuh¤
r§uh« rÄâ (ããv°v°) jiyt® mgŒ rhF, mªj
mik¥ã‹ k‰w cW¥ãd®fŸ, xorh khÃy
fhtšJiw Míj¥gilÆd®, nfhÉªjóÇš
KfhÄ£LŸs khÃy fhtšJiwÆd® ngh°nfh
ÃWtd Mjuths®fË‹ jiyt® uŠ#‹ guj‹,
nfhÉªjóÇ‹ Ãyk‰w jÈ¤ bjhÊyhs®fŸ,
Ethfhî‹ gFâÆš jÄœ ãujh‹ (cŸq® Cuh£á¤
jiytÇ‹ fzt®) jiyikÆyhd xU gFâ k¡fŸ,
t£lhu ïisP®fŸ M»nahiu ïªj¡ FG rªâ¤J
ÉÇthf Éthâ¤jJ. kWehŸ 2013 kh®¢ 10 m‹W
ï¡FG, F©L bto¥ãš gLfhakilªJ f£lh¡ efu
v°áã kU¤Jt fšÿÇ kU¤JtkidÆš á»¢ir¥
bg‰W tU« y£Rk© ãukhÅ¡if rªâ¤jJ. jdJ
ïªj Érhuiz¥ gaz« F¿¤J kht£l
M£áaU¡F« fhtšJiw f©fhÂ¥ghsU¡F«
Kiw¥go jftš bjÇÉ¤J mt®fisí«
rªâ¥gj‰F neu« xJ¡FkhW FG nf£L¡bfh©lJ.
Mdhš, mªj neu¤âš mt®fŸ ntW ïl§fS¡F¢
bršy nt©oÆU¥gjhf bjÇÉ¤jd®. Mfnt,
mt®fisFGÉd®rªâ¡fKotâšiy.
c©ika¿í« FGÉ‹ cW¥ãd®fshš
T£lhf jahÇ¡f¥g£l m¿¡if tUkhW:
ngh°nfh â£l«, k¡fŸ nghuh£l« F¿¤j
RU¡fkhd tuyhW: xorh khÃy muR« bfhÇahÉ‹
ngh°nfh ÃWtdK« 2005 #]‹ 22 m‹W xU
òÇªJz®î x¥gªj¤âš ifbaG¤â£ld. xorh
khÃy¤â‹ #f¤á§ó® kht£l¤âš, %.52,000 nfho
mšyJ 12 ãšÈa‹ mbkÇ¡f lhy® Kjä£oš,
tUl¤â‰F 12 ÄšÈa‹ l‹ bkh¤j c‰g¤â¤ âw‹
c Ÿ s x U § » i z ª j ï U « ò ¤ ( v ~ F )
bjhÊ‰rhiyia ÃWîtj‰fhd x¥gªj« mJ.
ïªâahÉš xU mªÃa ÃWtd« Äf mâfkhf
KjäL brŒ»w â£l« ïJ v‹W fUj¥gL»wJ. ïªj
xU§»izªj ïU«ò bjhÊ‰rhiy â£l¤âš xU
Ä ‹ r h u c ‰ g ¤ â Ã i y a K « , g h u Ô ¥
JiwKf¤âÈUªJ 12 ».Û. bj‰»š, #jhjhÇ M‰¿‹
fÊKf¥gFâÆš xU Jiw KfK« cŸsl§F«.
ïªj¤ â£l¤â‰fhf bkh¤j« 4004 V¡f® Ãy«
i f a f ¥ g L ¤ j ¥ g L » w J . F # h § j h à á š
t£lhu¤ij¢ nr®ªj â‹»ah, flhF#h§fh,
Ethfhî‹ M»a _‹W Cuh£áfis¢ nr®ªj 8
ngh°nfh â£l¥gFâÆš bgU» tU« gj£l§fŸ
xorh khÃy« #f¤á§ó® kht£l¤âš el¤j F©L bto¥ig¤ bjhl®ªJ
V‰g£LŸs Ãiyik F¿¤j c©ika¿í« FGÉ‹ m¿¡if

»uhk§fËš mªj 4004 V¡f® Ãy« guÉÆU¡»wJ.
â‹»ah Cuh£á x‹¿a¤âš â‹»ah, nfhÉªjó®,
g j h d h M » a » u h k § f Ÿ c Ÿ s d .
c¤njá¡f¥g£LŸs bjhÊ‰rhiyahš ïªj
»uhk§fŸneuoghâ¥ò¡FcŸshF«.
Ãy« ifaf¥gL¤J« eilKiw bjhl§f¥g£lJ.
»uhk k¡fËlÄUªJ Ãy¤ij¡ ifaf¥gL¤â
ngh°nfh ÃWtd¤âl« x¥gil¥gj‰fhf¤jh‹.
ïij vâ®¤J »uhk k¡fŸ 2005« M©L Kjš
bjhl®ªJ nghuho tU»wh®fŸ. ããv°v°
jiyikÆš xU ÉÇthd ïa¡f« f£l¥g£lJ.
cŸq® k¡fË‹ vâ®¥ig¤ bjhl®ªJ, khÃy muR
mªj ïa¡f¤ij Kl¡Ftj‰F gšntW c¤âfis¡
ifah©lJ. Ãy« ifaf¥gL¤J« eilKiwia
bjhl®ªJ nk‰bfh©lJ. muR fil¥ão¤j
c¤âfËš x‹W â£l¤ij vâ®¤J¥ nghuhL« k¡fŸ
gy® ÛJ bghŒ tH¡Ffis¥ nghLtjhF«. »uhk
k¡fS« ããv°v° cW¥ãd®fS« vªj neu¤âY«
ifJ brŒa¥glyh«, tH¡F¥ nghl¥glyh« v‹w
m ¢ R W ¤ j i y v â ® b f h © l t ® f s h f n t
ïU¡»wh®fŸ. flªj fhy¤âY« F©L bto¥ò
c Ÿ Ë £ l g š n t W t ‹ K i w ¢ r « g t § f Ÿ
ÃfœªJŸsd. Mdhš, _‹W ngiu gÈ bfh©L,
xUtU¡F gLfha« V‰gL¤â cŸs rÛg¤âa F©L
bto¥ò¢ r«gt«, ïªj t£lhu¤âš ÄFªj gj£l
ÃiyikfisV‰gL¤âíŸsJ.
Ãy« ifaf¥gL¤J« eilKiwia JÇj¥gL¤JkhW
xorh khÃy muR¡F (â£l¤ij¤ bjhl§Ftâš
khÃy munr ÄFªj Kid¥ò¡ fh£otU»wJ v‹gJ
xUòw« ïU¡f) ãujk® mYtyf¤âÈUªJ«
ngh°nfh ÃWtd¤âlÄUªJ« T£lhf Ã®¥gªj§fŸ
tªJbfh©oU¡»‹wd v‹gj‹ m¿F¿fŸ
bjËthf¥ òy¥gL»‹wd. m©ikÆš elªj
ïªâah - bfhÇah jiyt®fŸ rªâ¥ò, â£l«
ÉiuÉš bjhl§f¥gL« v‹W bfhÇahÉ‹ t®¤jf
mik¢rÇl« ïªâa tÂf¤ Jiw mik¢r® mË¤j
th¡FWâ, ïªâa ãujkU¡F« bfhÇahÉ‹ òâa
mâgU¡FÄilna ÉiuÉš eilbgwîŸs rªâ¥ò,
òtnd°t® efÇš bj‹bfhÇa öj® flªj kh®¢
k h j « x o r h K j y i k ¢ r ® e å ‹ g £ e h a ¡
K ‹ Å i y Æ š , â £ l ¤ â ‰ f h d m o ¡ f š
eh£LÉHhÉš bj‹bfhÇa mâg® gh®¡ ¡ô¡ iA,
xorh Kjyik¢r® ïUtU« g§nf‰F« ehis jh«
MtnyhL vâ®gh®¥gjhf m¿É¤jJ M»a
ÃfœîfŸ Ãy¤ij tY¡f£lhakhf M¡»uÄ¤J,
â£l¤ij bjhl§FkhW vªj msÉ‰F Ã®¥gªj§fŸ
mË¡f¥gL»‹wdv‹gijfh£L»‹wd.
2013 ã¥utÇ 3 Kjš nfhÉªjó® »uhk¤âš xorh
Míj¥gil Kfh« mik¡f¥g£LŸsJ. ïJ mªj
t£lhu¤â‹ mikâahd NHiy K‰¿Ykhf kh‰¿
Ó ® F i y ¤ J Ÿ s J . f h t š J i w Æ d Ç ‹
mÂtF¥òfS« ããv°v° cW¥ãd®fis ifJ
brŒa nk‰bfhŸs¥gL« bjhl®¢áahd nrhjid
elto¡iffS« ï¥gFâ k¡fËilna m¢r¤ij
V‰gL¤âíŸsd. »uhk¤ij¢ nr®ªj gy _¤jt®fŸ
CiuÉ£L btËna¿ â§»ahÉY« ntW gy
ïl§fËY« jiykiwthf cŸsd®. kht£l
Ã®thf¤jhY«, ngh°nfh ÃWtd¤jhY« k¡fis
m¢RW¤Jtj‰fhf F©l®fŸ ÃaÄ¡f¥gLtJ
g‰¿a brŒâfŸ mâfÇ¤j t©z« cŸsd.
Ã y ¤ i j x ¥ g i l ¡ F k h W » u h k k ¡ f i s
f£lha¥gL¤JtJ, btËô®fhu®fŸ mªj¥ gFâ¡F
tuÉlhkš jL¥gJ, mt®fis¤ J‹òW¤JtJ
j©lid¥ g‰¿a ftiy ïšyhkš r£lÉnuhj
elto¡iffËš ïw§FtJ M»itjh‹ mªj
F©l®fË‹ntiy.
flªj 7 M©Lfshf btFk¡fŸ vâ®¥ò, tH¡FfŸ,
És«gu§fŸ, M®¥gh£l§fŸ vd eh£o‹ mid¤J¥
gFâfËÈUªJ« #dehaf r¡âfË‹ Mjuití«
ghuh£ilí« bg‰WŸs, btËehLfËÈUªJ«
Mjuit¥ bg‰WŸs xU mikâahd ïa¡f« ï‹W
f L i k a h d t ‹ K i w ¤ j h ¡ F j š f S ¡ F «
m¢RW¤jšfS¡F« cŸsh¡f¥g£LŸsJ. 2008
#]‹ 20 m‹W elªj xU F©Lbto¥ãš ããv°v°
mik¥ig¢ nr®ªj jhg‹ k©lš bfhšy¥g£lh®. 2011
or«g® 14 m‹W elªj xU F©Lbto¥ãš ngh°nfh
Mjuthsuhd JÇnahj‹ °it‹ v‹gtU«
bfhšy¥g£lh®.
F©Lbto¥ò« muR Ã®thf¤â‹ g§F«
ããv°v° cW¥ãd®fnshL«, cÆÇHªjt®fË‹
FL«g¤âdnuhL« ciuahoaâš »il¤j Étu«
tUkhW: jU© k©lš (30), euAÇ rhA]® (52),
kd° b#adh (32), y£Rk© ãukhÅ¡ (46) M»a
eh‹F ngU« tH¡f« nghš, gjhdh »uhk¤â‹
bt‰¿iy¤ njh£l¤âÈUªJ m‹W khiy btËna
tªJ j§fsJ tH¡fkhd ïl¤âš mk®ªJ
ngá¡bfh©oUªâU¡»wh®fŸ. âObu‹W
r¡âthŒªj xU F©L bto¤jJ. mâš 3 ng®
m§nfna cÆÇHªjd®. y£Rk© ãukhÅ¡ gy¤j
fhakilªjh®. mt®fnshL ïUªj unkZ uhî¤
v‹gt® 'gh‹' th§Ftj‰fhf xU ÃÄl¤â‰F
K‹ghf¤jh‹mªjïl¤âÈUªJbr‹¿Uªjh®.

njáa bjhiy¡fh£áÆš,
m‹W ïunt, 2013 kh®¢ 2
m‹W â§»ah Cuh£áÆ‹
gjhdh »uhk¤âš elªj
F©Lbto¥ãš ããv°v°
mik¥ig¢ nr®ªj 3 ng®
bfhšy¥g£LÉ£lh®fŸ,
xUt® gLfhakilªjh®
v‹w brŒâ xËgu¥g¥g£lJ!
t Y ¡ f £ l h a Ã y
M ¡ » u Ä ¥ i g v â ® ¤ J
e i l b g W « ï a ¡ f ¤ i j
C¡fÄH¡f¢ brŒtj‰fhf
ngh°nfh ÃWtdK« mj‹
Mjuths®fS« el¤âa bfh^ukhd jh¡Fjš ïJ
v‹W ããv°v° F‰w«rh£oaJ. ï‹bdhU òw¤âš
mnj brŒâ xËgu¥ãš #f¤á§ó® fhtšJiw
f©fhÂ¥ghs® r¤âaãujh nghŒ mË¤j ng£oÆš
r « g ª j ¥ g £ l t ® f Ÿ b t o F © L j a h Ç ¥ ã š
<Lg£oUªjnghJ Ég¤jhf F©L bto¤JÉ£lJ
v ‹ W T ¿ d h ® . ï â š , F ¿ ¥ ã l ¤ j ¡ f J
v ‹ d b t ‹ w h š , r « g t « e l ª j ï l ¤ â ‰ F
fhtšJiwÆd® ahU« brštj‰F K‹ghfnt mt®
ï›thW T¿dh® v‹gJjh‹. r«gt« elªj
c l n d n a m J F ¿ ¤ J ã ã v ° v ° j f t š
b j Ç É ¤ J É £ l J v ‹ w n g h â Y « T l
fhtšJiwÆd® mªj ïl¤â‰F kWehŸjh‹ tªJ
nr®ªjd®.
ï¥gobahU fLikahd Ãfœî elªj ãwF« Tl
khÃy muR v›Éj Érhuiz¡F« c¤juÉlÉšiy,
c Æ Ç H ª n j h ® k ‰ W « f h a k i l ª j t Ç ‹
FL«g¤âdiu rªâ¡f vªj Ka‰áiaí« kht£l
Ã®thf« nk‰bfhŸsÉšiy v‹gij eh§fŸ
ftd¤âš vL¤J¡bfh©nlh«. 2013 kh®¢ 5 m‹W
eilbg‰w ïWâ Ãfœ¢áÆš gšntW muáaš
f£áfis¢ nr®ªnjhU« Foik¢ r_f CÊa®fS«
fyªJbfh©lh®fŸ v‹w ÃiyÆY« muR ï›thW
elªJbfh©lJ. F©Lbto¥ò elªjj‰F kWehns
nfhÉªjó® »uhk¤â‰F mU»š cŸs gFâfËš
b t ‰ ¿ i y ¤ n j h £ l § f Ÿ b g U k s î ¡ F
mÊ¡f¥g£ld v‹gJ ftÅ¡f¤j¡fJ. r«gt
ïl¤â‰F xU ».Û. bjhiyÉš KfhÄ£oUªj
fhtšJiwÆd®, kWehŸjh‹ mJî« bt‰¿iy¤
njh£l mÊ¥ò bjhl§»a ãwFjh‹ m§F tªJ
n r ® ª j d ® . F © L b t o ¥ g h š k u z § f S «
gLfha§fS« V‰gLtj‰F¡ fhuzkhf ïUªj xU
NHÈš, mªj ïl¤â‰F tu fhtšJiwÆdU¡F 15
kÂneu¤â‰F nkš M»íŸsJ. fhtšJiwÆd®
f l i k Æ È U ª J
j t ¿ Æ U ¡ » w h ® f Ÿ
v‹gj‰F ïJ bjËthd
rh‹W. gLfhakilªJ
f£lh¡ kU¤JtkidÆš
á » ¢ i r ¥ b g ‰ W t U «
y£Rk© ãukhÅ¡ j§fŸ
ÛJ xU áy btoF©LfŸ
å r ¥ g £ l d v ‹ W
c©ika¿í« FGÉl«
T¿ÆU¡»wh®. jh§fŸ
b t o F © L j a h Ç ¥ ã š
< L g £ o U ª j j h f
fhtšJiwÆd® TWtij mt® t‹ikahf
kW¡»wh®. “kuz¤â‹ ÉË«ãš ïU¡»w eh‹ bghŒ
brhštjhš vd¡F v‹d yhg«,” v‹W mt®
nf£»wh®. F©Lbto¥ò Äfî« r¡âthŒªjjhf
ïUªjJ, v‹W bjÇÉ¡f¥g£LŸsJ. mj‹
jh¡f¤ij »uhk k¡fËš bgU«ghyhndh®
cz®ªâU¡»wh®fŸ. c©ika¿í« FGÉdUl‹
gyU«ïij¤bjÇÉ¤jh®fŸ.
â§»ah Cuh£á¥ gFâÆš j‰nghJ V‰g£LŸs
ïªj¢ NHš, fhtšJiwÆd® ghug£rÄ‹¿
brašglÉšiy v‹gij¤ bjËthf¡ fh£L»wJ.
2013 ã¥utÇ 3 mâfhiyÆnyna 12 fhtšJiw
mÂfŸ, nfhÉªjó® »uhk¤â‰F, bt‰¿iy¤
njh£l§fis ifaf¥gL¤Jtj‰fhf tªJÉ£ld.
m¥nghJ Kjny, ngh°nfh â£l vâ®¥ghs®fŸ
f h t š J i w m u h # f § f S ¡ F « n g h ° n f h
Mjuths®fË‹ m¢RW¤jšfS¡F« cŸsh»
t ª J Ÿ s d ® . 1 2 n g h ä ° m Â f Ë ‹
x¤JiH¥nghLjh‹ kht£l Ã®thf« Ãy«
ifaf¥gL¤J« elto¡ifia nk‰bfh©L
tªJŸsJ. ngh°nfh vâ®¥ghs®fŸ ÛJ, F¿¥ghf
bg©fŸ ÛJ fhtšJiwÆd® joao el¤âa
r«gt§fŸ gy elªJŸsd. nkY«, xorh bjhÊš
cŸf£lik¥ò nk«gh£L¡ fHf (ITCO) mâfhÇahd
r§uh« KAg¤uh v‹gt®, ngh°nfh vâ®¥ghs®fis
f h t š J i w Æ d ® k ‰ W « k h t £ l M £ á a ®
K‹ÅiyÆnyna Éu£o Éu£o mo¤jh®. ïJ
nfkuhÉš gâth»íŸsJ. ïit mid¤J«
fhtšJiwÆ‹ g§fË¥ò¡ F¿¤J g¡f« g¡fkhf
b r h š » ‹ w d . n f h É ª j ó ® » u h k ¤ â š
fhtšJiwÆd® ïU¥gJ F¿¤J »uhk¤âd® gyU«
ftiy bjÇÉ¤jd®. fhtšJiwÆd® j§fis
bjhl®ªJ m¢RW¤â tUtjhfî« mt®fŸ ïU¡»w
ijÇa¤âš ngh°nfh Mjuî jiyt®fŸ áyU«
j§fis J‹òW¤Jtjhfî« »uhk k¡fŸ T¿d®.
nghÞnfh (Posco) vâ®¥ò ïa¡f¤âd® Ûjhd fhtšJiwÆ‹
t‹Kiwia ÃW¤J

jÈ¤ FoÆU¥ig¢ nr®ªjt®fŸ c©ika¿í«
F G É d Ç l « n g á a n g h J , » u h k ¤ â ‰ F Ÿ
fhtšJiwÆd® el¤âa mÂtF¥ã‹ fhuzkhf
k¡fŸ ÄFªj Õâ tr¥g£oU¥gjhfî«, j§fsJ
bt‰¿iy tašfis É‰gj‰F ÉU«gÉšiy
v‹whY«, ehsilÉš mij¤ jÉu ntW tÊ
ïšyhkš nghŒÉL« v‹w ftiy k¡fS¡F
V‰g£oU¥gjhfî« bjÇÉ¤jd®. nfhÉªjó®
KfhÄÈUªJ fhty®fŸ Éy¡»¡bfhŸs¥gl
nt©L« v‹w nfhÇ¡ifia K‹it¤J 2013 kh®¢ 7
m‹W nghuh£l« el¤âat®fŸ ÛJ, F¿¥ghf
bg©fŸ ÛJ fhtšJiwÆd® joao el¤âd®. mâš
35 bg©fS« FHªijfS« cŸgl »uhk¤âd® 41
ng® fhakilªjd®. Míj¥gil Kfh« ÃWt¥g£l
ehËÈUªJ, ïªj »uhk¤ij¢ nr®ªj ngh°nfh
vâ®¥ghs®fŸ gy® É§»ah »uhk¤âšjh‹ ïuî¥
bghGJfis fÊ¡»wh®fŸ. jh§fŸ ifJ
brŒa¥gl¡TL« v‹W mt®fŸ mŠR»wh®fŸ.
É§»ah »uhk k¡fŸ cWâahf vâ®¤J tUtjhš
mªj »uhk¤â‰FŸ fhtšJiwÆduhš EiHa
KoaÉšiy.
cÆÇHªnjhU« mt®fsJ fijfS«
euAÇ rhA]: gŸË MáÇauhf gÂah‰¿ tªjt®
euAÇ rhA]. FL«g¤â‰fhd tUthia <£o
tªjt® mt® xUt®jh‹. nfhÉªjó® »uhk¤âš
ããv°v° cW¥ãduhf Kid¥òl‹ brašg£lt®
mt®. euAÇ rhA] bt‰¿iy¤ njh£l¤âš ntiy
KoªJ âU«ã tªJbfh©oUªjnghJ nghgh v‹w
eg® tÊÆš mtiu ÃW¤â xU igia¡ bfhL¤jjhf
T¿dh® #uhdh (euAÇ rhA]É‹ kfŸ). mªj¥
igia vL¤J¡bfh©L euAÇ tH¡fkhf jdJ
e©g®fis¢ rªâ¡F« ïlkh»a RnuZ jh° å£o‹
ã‹òw¤â‰F¢ br‹wh®. kd°, jU© M»nahUl‹
nfhÉªjó® »uhk¤ij¢ nr®ªj unkZ uhî¤ m§nf
ïUªâU¡»wh®. F©L bto¥ò elªj neu¤âš unkZ
gh‹ th§Ftj‰fhf btËna br‹¿Uªjh®. igia¡
bfhL¤j nghgh K‹ò ngh°nfh vâ®¥ò ïa¡f¤âš
brašg£L tªjt®. ã‹d® mt® ngh°nfh
Mjuths®fŸ g¡f« br‹WÉ£ljhf xU tjªâ
ïU¡»wJ. nghgh k£Lkšyhkš, F©L bto¥ãš
nkY« gy râfhu®fŸ r«kªj¥g£oU¡f¡ TL« v‹W
jh‹e«òtjhfî«#uhdhT¿dh®.
F©Lbto¥ò khiy 5-6 kÂth¡»š elªjJ
v‹W«, fhtšJiwÆd® r«gt ïl¤â‰F kWehŸ
fhiy 10.30 kÂ¡F¤jh‹ tªjd® v‹W« #uhdh
T¿dh®. “eŸËuÉš ïu©L nghä°fhu®fŸ v§fŸ
å£o‰F tªJ áy Mtz§fËš ifbaG¤âLkhW
brh‹dh®fŸ. mªj Mtz§fËš btoF©L
jahÇ¡F«nghJjh‹ F©Lbto¥ò elªjjhf
vGj¥g£oUªjJ. eh§fŸ mâš ifbaG¤âl
kW¤JÉ£nlh«. MdhY«, mt®fŸ btoF©L
jahÇ¤J¡bfh©oUªjh®fŸ v‹w jtwhd brŒâ
ntfkhf¥ guÉÉ£lJ. 2013 kh®¢ 4« njâjh‹,
ïwªjtÇ‹ clš bfh©Ltu¥g£lJ. v§fŸ
khk‹fËš xUt® mªj cliy¥ bg‰W¡bfhŸs
nghä° mDkâ¤jJ,” v‹wh® #uhdh. euAÇ
rhA]É‹ ik¤JÅ FA]«ghŒ rhA], Kjš
jftš m¿¡ifia¤ jh¡fš brŒtj‰fhf
mgŒ¢rª¤ó® fhtš Ãiya¤â‰F jh« br‹wjhfî«,
ï § n f m i j ¥ g â î b r Œ a f h t y ® f Ÿ
kW¤JÉ£ljhfî« bjÇÉ¤jh®. “Ú§fbsšyh«
btoF©L brŒ»wt®fŸ. ïJ mt®fSila
j t W j h ‹ , ” v ‹ W f h t y ® f Ÿ m t Ç l «
T¿ÆU¡»wh®fŸ. mgŒ rhA] mD¥ãjh‹ mt®
fhtš Ãiya¤â‰F tªâU¡»wh® v‹W« fhty®fŸ
T¿ÆU¡»wh®fŸ. fhakilªjtuhd y£Rk©
¥uhÅ¡»‹ kfS« mtUl‹ fhtš Ãiya«
br‹¿U¡»wh®. Mdhš, Kjš jftš m¿¡if¥ gâî
brŒa fhty®fŸ kW¤JÉ£ld®. F©Lbto¥ã‹
jh¡f« Äf¡ fLikahf ïUªjJ v‹W«, vdnt mJ
rhjhuzkhd eh£L btoF©lhf ïU¡f KoahJ
v‹W« efAÇÆ‹ g¡f¤J åLfËš cŸnsh®
T¿d®.
kd° b#adh: kd° b#adhÉ‹ khkdh®
c©ika¿í« FGÉdUl‹ ngáanghJ, m‹W
khiy 4 kÂ tiuÆš kd° b#adh å£ošjh‹
ïUªjh®, beš mÉ¥ò ngh‹w å£L ntiyfis¢
brŒJbfh©oUªjh® v‹W« bjÇÉ¤jh®. mªj
neu¤âš mtU¡F v§»Uªnjh xU bjhiyngá
miH¥ò tªjJ. xU kÂ neu« fÊ¤J F©L
bto¥ã‹ mâ®îfis j§fshš czu KoªjJ.
ã‹d®, F©L bto¥ãš cÆÇHªjt®fËš kd°
b#adhî« xUt® v‹gJ bjÇatªjJ v‹W«
T¿dh®.
jU© k©lš: ngh°nfh vâ®¥ò ïa¡f¤â‹ Ûjhd
t‹Kiw¤ jh¡FjšfS¡F jdJ 2tJ kfidí«
gÈ bfhL¤jjhf jUÂ‹ jªij T¿dh®. ïj‰F
K‹ 2008 #]‹ khj« jh¥g‹ k©lš bfhšy¥g£lh®.
ïu©L kf‹fisí« g¿bfhL¤j ãwF j§fsJ
FL«g« »uhk¤âÈUªJ xJ§» thœ»wJ v‹wh®
mt®. k‰wt®fŸ _y« jftš bjÇªJ c©ika¿í«
FGÉdUl‹ k£Lnk ngRtj‰F jh§fŸ K‹
tªjjhfî« mt® T¿dh®. ntW vtUlD« ngrnth,
r«kªj¥g£l mâfhÇfËl« ãu¢ridia vL¤J¢
bršynth KoaÉšiy. fhuz« jh§fŸ TWtij

mt®fŸ nf£f jahuhfÆšiy. bjhl®ªJ
J‹òW¤jšfŸ ïU¡f¡ TL« v‹W mŠRtjhfî«
mt® T¿dh®. Rjªâu« »il¤J 60 M©LfŸ flªj
ãwF« ïªâa muR ãÇ£oZ fhyÅ M£áia¥
nghynt elªJbfhŸ»wJ v‹wh® mt®. ãÇ£oZ
M£áia vâ®¤J¥ nghuhoa nejhÍ RghZ
rªâungh°, Fâuh« ngh° M»nahiu¥ nghynt
jdJ ïu©L kf‹fS« fh®¥gnu£Lfisí«
uhQtkakh¡f¥g£LŸs ïªâa muirí« vâ®¤J
n g h u h o a j h f î « m ª j ¥ n g h u h £ l ¤ â š
âah»fsh»É£ljhfî«mt®T¿dh®.
bg©fË‹ Ãiy: ïªj t£lhu¤âš elªJŸs gy
n g h u h £ l § f Ë š b g © f Ÿ v ª j m s É ‰ F
Kid¥òl‹ <Lg£L tªJŸsd® v‹gJ e‹F
bjÇªj Étunk. Ãy« ifaf¥gL¤J« eilKiw
Û©L« bjhl§»anghJ CÇ‹ EiHthÆiy
f©fhÂ¡F« gÂÆš <Lg£ld®. ïjdhš,
fhtšJiwÆdÇ‹ M¤âu¤ij neU¡F ne®
vâ®bfh©ld®. 2013 kh®¢ 7,8 M»a njâfËš cyf
bg©fŸ âd« bjhl§Ftj‰F K‹djhf, xU
M®¥gh£l ïa¡f¤â‰F ããv°v° â£lÄ£lJ. mªj
M®¥gh£l¤â‹ ÛJ fhtšJiwÆd® _®f¤jdkhd
ml¡FKiwiaVÉÉ£ld®.
2013 kh®¢ 7 m‹W el¤j¥g£l joaoÆš 35
bg©fS« 3 FHªijfS« fhakilªjd®.
FGÉd® rªâ¤j Ûdt® r_f¤ij¢ nr®ªj xU jÈ¤
bg© 2013 ã¥utÇ 2 m‹W kht£l Ã®thf« Ãy«
ifaf¥gL¤Jjiy bjhl§»anghJ«, 2013 kh®¢ 7
m‹W Û©L« fhtšJiwÆduhš jh‹ jh¡f¥g£lJ
F¿¤J bjÇÉ¤jh®. “ï‹D« v¤jid Kiwjh‹
v§fis mo¥gh®fŸ brhšY§fŸ. eh§fŸ
Ãyk‰wt®fŸ Mdhš, v§fŸ thœthjhu¤â‰fhf
v § f S i l a n t i y i a ¤ j h ‹ e h § f Ÿ
e«ãÆU¡»nwh«. x›bthU Kiwí« eh§fŸ
ngh°nfhit vâ®¤J nghuhL« nghbjšyh«
m u r h § f « j o a o e l ¤ J » w J . v ‹ k d «
b r a š g l É š i y . . . . e h ‹ v ‹ d b r h š t J
v§fisbašyh« gh®¥gj‰F Ú§fŸ tªâU¥gjhf
brh‹dh®fŸ. v‹ clÈš cŸs tL¡fis¤jh‹
c§fËl« v‹dhš fh£l Koí«,” v‹W mt®
T¿dh®. eh§fŸ rªâ¤jnghJ mtuJ iffS«
n j h Ÿ f S « á t ª â U ª j d . m o g £ l j h š
å§»ÆUªjd. 2013 kh®¢ 7 m‹W, áy bg©fŸ miu
Ã®thz nghuh£l¤ij el¤â¡bfh©oU¡f xU
b g U « M ® ¥ g h £ l « e i l b g ‰ w n g h J j h ‹
fhtšJiwÆ‹ïªj¤jh¡Fjšel¤j¥g£oU¡»wJ.
c©ika¿í« FGÉd® »uhk¤â‰F¢ brštj‰F
áy eh£fŸ K‹ghf, ããv°v° ïa¡f«, bg©fŸ
Ã ® t h z ¥ n g h u h £ l « e l ¤ J t h ® f Ÿ v ‹ w
v¢rÇ¡ifia muR Ã®thf¤â‰F¤ bjÇÉ¤jJ.
“fhtš gilÆd® Éy¡»¡bfhŸs¥glÉšiy
v‹whš, mt®fŸ fhty®fŸ K‹ghf Ã®thzkhf
Ã‹W nghuh£l« el¤Jth®fŸ” v‹W t£lhu
g¤âÇiffËY« brŒâ btËahdJ. fhtšJiw
Éy¡»¡bfhŸs¥gl nt©L« v‹w nt©LnfhŸ
V‰f¥glÉšiy. mªj¥ gFâÆÈUªJ fhty®fŸ
Éy¡»¡bfhŸs¥gl nt©L« v‹w nfhÇ¡ifia
K‹it¤J elªj M®¥gh£l¤âš tH¡f«nghš
bg©fŸ K‹tÇirÆš Ã‹wd®. fhtšgil
Éy¡»¡bfhŸs¥glÉšiy khwhf M®¥gh£l¤âš
g§nf‰wt®fŸ ÛJ joao el¤j¥g£lJ. Ã®thz¥
nghuh£l¤ij ifÉLkhW Mjuths®fŸ gyU«
ã ã v ° v ° ï a ¡ f ¤ â ‰ F n t © L n f h Ÿ
ÉL¤âUªjjhš, mªj¥ nghuh£l« xU ehŸ
K‹djhfnt ifÉl¥g£LÉ£lJ v‹gij
ò t n d ° t ® e f Ç š c © i k a ¿ í « F G
b j Ç ª J b f h © l J . ã ã v ° v ° ï › t h W
KobtL¤âUªjnghâY« _‹W bg©fŸ j§fŸ
vâ®¥ã‹ milahskhf Milfis¡ fH‰¿
vÇªjd®.
Mdhš, FGÉdU¡F mâ®¢áaË¤j Éra«
v‹dbt‹whš, mªj _‹W bg©fË‹ ÛJ«
bg©fis ïÊthf á¤jÇ¤jš (jL¥ò) r£l¤â‹Ñœ
tH¡F gâî brŒa¥g£oU¥gJjh‹. ïnj r£l¤â‹
Ñœ mgŒ rhA] ÛJ« ngh°nfh Mjuthsuhd
»uhkthá xUt® Kjš jftš m¿¡ifia¥ gâî
brŒâU¡»wh®. bg©fis¡ f£lha¥gL¤â ghÈaš
ßâahf á¤jÇ¡F« eilKiwfis jL¥gj‰fhf
bfh©Ltu¥g£l r£l¤ij ga‹gL¤â, #f¤á§ó®
bg©fŸ F‰wthËfshf fh£l¥gL»wh®fŸ. ïªj¥
b g © f Ÿ Û J ï ¤ j i f a ¥ ò f h ® f Ÿ g â î
brŒa¥g£lij Ék®á¤J khÃy Kjyik¢rU¡F,
ghÈaš t‹Kiw¡F« muR xL¡FKiw¡F«
vâuhd kfË® (WSS) mik¥ò mD¥ãa xU g»u§f¡
foj¤âš, “khÃy Kjyik¢ruh»a Ú§fŸ g‹dh£L
ÃWtdkh»a ngh°nfhî¡fhf bg©fis
ifÉ£O®fŸ mªj ÃWtd¤â‹ Vtyh£fŸ
j©lid¥ g‰¿a v›Éj ja¡fKÄ‹¿ k¡fË‹
mid¤J cÇikfisí« ÛW»wh®fŸ. Mfntjh‹
bg©fŸ ïªj Koî¡F tªjh®fŸ. ÃWtd¤â‹
TÈ¥ gil F©l®fshš j§fsJ c‰wh® cwÉd®
gy® bfhšy¥g£lij¤ bjhl®ªJjh‹ ngh°nfh
vâ®¥ghs®fŸïªjKoî¡Ftªjd®.
ï¤jifa â£l§fS¡F r£l¥go njitahd
R‰W¢NHš mDkâ r£l¥ó®t mâfhÇfshš u¤J¢
b r Œ a ¥ g £ l n g h â Y « T l , Ã W t d ¤ J l ‹
b r Œ J b f h Ÿ s ¥ g £ l ò Ç ª J z ® î x ¥ g ª j «

bray‰wjh»ÆU¡»wJ v‹w nghâY« Tl,
mikâahf nghuhLnthiu xL¡Ftj‰fhfî«,
tY¡f£lhakhf Ãy§fis¡ if¥g‰Wtj‰fhfî«
khÃy muR Û©L« Û©L« jdJ Míj¥gilia
mD¥ò»wJ v‹gjhšjh‹ k¡fŸ ïªj Koî¡F
tªjh®fŸ. mt®fsJ bt‰¿iy¤ njh£l§fis
Ú§fŸ mÊ¤JÉ£O®fŸ. »uhk¤ijÉ£L btËna
tªjhš, ifJ brŒa¥gLth®fŸ v‹W mt®fis
Ú§fŸ m¢RW¤âÜ®fŸ. Fiwªjg£r Rfhjhu
nritfŸ Tl »il¡fhjt®fshf mt®fŸ gy
M©Lfshf thœªJbfh©oU¡»wh®fŸ,” v‹W
F¿¥ã£LŸsJ. xU g¡f«, Koîfis vL¡F«
eilKiwfËš bg©fS¡F g§fË¥ò ïšiy
v‹gjhš, nghuh£l¤âš mt®fsJ g§fË¥ò cÇa
m§Ñfhu¤ij bgwhkš ïU¡»wJ. ï‹bdhU
g¡f¤âš, ngh°nfhî¡F vâuhd bg©fË‹
nghuh£l« gy K£L¡f£ilfis vâ®bfhŸ»wJ.
b g © f S ¡ f h d R f h j h u t r â f S « T È
ntiyfS« fLikahf Ó®FiyªJŸsd. »uhk¤ij
É£L btËna bršy KoahJ v‹w Ãiyik bgÇa
ãu¢ridfŸ Kjš á¿a ãu¢ridfŸ tiu
k»œ¢áfukhd ÃfœîfŸ Kjš J‹g ÃfœîfŸ tiu
mid¤âY« g§nf‰f Koahjt®fshf bg©fis
kh‰¿íŸsJ. »uhk¤ijÉ£L btËna¿dhš ifJ
brŒa¥gLth®fŸv‹wÃiyik.
cjhuzkhf, 2011 m¡nlhg® khj eLÉš, F#h§
efU¡F mU»š 45 taJ bg© ifJ brŒa¥g£lh®.
M ° J k h n e h Œ ¡ f h f î « b j h l ® ¢ á a h d
ïUkY¡fhfî« á»¢ir vL¤J¡ bfhŸs
br‹wnghJ mt® ifJ brŒa¥g£lh®. mt® ÛJ
Niwahlš, âU£L M»a F‰w¢rh£LfŸ gâî
brŒa¥g£LŸsd. F#h§ áiw¢rhiyÆš 7 eh£fŸ
f h t È š i t ¡ f ¥ g £ l m t ® # h Û Å š
ÉLÉ¡f¥g£lh®.
ifJ brŒa¥gL«nghJ mtiu eh‹F fhty®fŸ
R‰¿ tis¤J¡ bfh©lh®fŸ. mt®fsJ
ãoÆÈUªJ mtuhš j¥ã¡f KoaÉšiy. MdhY«,
mt® filá tiuÆš nghuhodh®, fLikahf mo¤J
cij¡f¥g£lh®. ngh°nfh â£l¤ij vâ®¥gt®fŸ
Û J f h t š J i w Æ d ® b g h Œ t H ¡ F f i s ¥
ngh£oU¥gjhš, xU mtru kU¤Jt¤ njit¡fhf
k U ¤ J t i u ¥ n g h Œ g h ® ¤ j h š T l i f J
brŒa¥gLth®fŸ v‹gnj Ãytukhf cŸsJ.
ngh°nfh ÃWtd¤â‰fhf xorh khÃy muR
Ãy¤ij¡ if¥g‰Wtj‰F vâ®¥ò¤ bjÇÉ¥ngh®
rªâ¡»w thœ¡if el¥ò v‹gJ Úo¡F« Éahâ,
òw¡fÂ¡f¥gL« f®¥g¡ nfhshWfŸ, kU¤Jt
cjÉkW¥òM»aitjh‹.
jÈ¤JfŸ Ãiyik
c¤njá¡f¥g£LŸs â£l¥ gFâia¢ nr®ªj jÈ¤
k¡fŸ bjhl¡f¤âš ngh°nfh vâ®¥ò ïa¡f¤âš
K i d ¥ ò l ‹ < L g l É š i y . v Å D «
m©ik¡fhykhf tY¡f£lhakhf Ãy« ifaf¥
gL¤j¥gLtij¤ bjhl®ªJ j§fS¡F V‰g£LŸs
F¿¥ghd ãu¢ridfis K‹it¤J btË¥gilahf
nghuh£l¤âš g§nf‰W tU»‹wd®. Ãyk‰w jÈ¤
Étrha¤ bjhÊyhs®fË‹ Ãiyik Äf nkhrkhf
ïU¡»wJ. Rkh® xU V¡f® taÈš gÆÇl¥g£LŸs
bt‰¿iy¡ bfhofis e«ã 150¡F« nk‰g£l
F L « g § f Ÿ t h œ » ‹ w d . j § f s J x n u
t h œ t h j h u k h » a b t ‰ ¿ i y ¡ b f h o f Ÿ
mÊ¡f¥g£LÉL« v‹gjhš ngh°nfh â£l«
V‰f¤j¡fjšy v‹gJ mt®fS¡F bjËthf¥
òÇªâU¡»wJ.
nfhÉªjó® »uhk¤ij¢ nr®ªj jÈ¤ k¡fis
FGÉd® rªâ¤J mt®fsJ Fiwfis ÉrhÇ¤jd®.
mt®fËš bgU«ghnyh® Ãyk‰wt®fŸjh‹ mšyJ
á¿a bt‰¿iy¥ gÆ®fis it¤âU¥gt®fŸjh‹.
mt®fŸ it¤âU¡f¡ Toa bkh¤j bt‰¿iy¥
gÆ®fisí« nr®¤jhš xU V¡fU¡F« Fiwthfnt
tU«. k‰wt®fsJ bt‰¿iy tašfËš ntiy
brŒJ »il¡»w TÈjh‹ mt®fsJ ãujhdkhd
t U t h Œ . ï ¥ n g h J b t ‰ ¿ i y ¥ g Æ ® f Ÿ
mÊ¡f¥g£LtU« ÃiyÆš mt®fŸ j§fsJ
thœthjhu¤ij ïH¡F« NHš V‰g£LŸsJ.
mt®fsJ âdrÇ TÈ %.300 Kjš %.350 tiu
»il¡F«. tašfŸ mÊ¡f¥g£lhš ïªj tUthia
mt®fs ïH¡f neÇL«. nkY«, ït®fËš
bgU«ghnyhU¡F brhªj Ãy« »ilahJ v‹gjhš
v›Éj ïH¥ÕL« mt®fS¡F¡ »il¡fhJ. taš
cÇikahs®fS¡F¤ ju¥gL« ïH¥Õ£o‹ xU gFâ
Étrha¤ bjhÊyhs®fS¡F« »il¡f nt©L«
v‹w Éâ ïUªjnghâY« xnu xUtU¡F¡ Tl mJ
brašgL¤j¥g£lâšiy. nkY«, ghâ¡f¥g£l jÈ¤
k¡fS¡fhd ntiy c¤juthj« vJî« ÉâfËš
ïšiy v‹gijí« mt®fŸ R£o¡fh£L»wh®fŸ.
ngh°nfh â£l¤â‰F vâ®¥ò¤ bjÇÉ¡f¤
bjhl§»aâÈUªJ fhtšJiwÆd® v›thW
j§fis J‹òW¤â tU»‹wd® v‹gJ F¿¤J«
nfhÉªjó® jÈ¤JfŸ c©ika¿í« FGÉl«
bjÇÉ¤jd®.
FGÉ‹ fU¤JfŸ
»uhk§fËš V‰bfdnt ÃyÉ tªj gj£l
ÃiyikfŸ kh®¢ 2 m‹W elªj F©L bto¥ò¡F¥
ãwF gy kl§F mâfÇ¤JŸsd. »uhk k¡fshš
Rjªâukhf elkhl KoaÉšiy. fhtšJiwÆdÇ‹

J‹òW¤jY¡F« ifJ elto¡iffS¡F« cŸshf
neÇL« v‹W mt®fŸ bjhl®ªJ mŠR»wh®fŸ.
2013 ã¥utÇ 4 m‹W Ãy« ifaf¥gL¤j¥gL«
elto¡if Û©L« bjhl§»aijí«, »uhk k¡fŸ
Û J f h t š J i w Æ d ® e l ¤ â a f L i k a h d
joaoiaí« bjhl®ªJ, t‹Kiw¢ brašfŸ
mo¡fo Ãfœ»‹wd. nfhÉªjó® »uhk¤âš 12
fhtš gilfŸ ÃW¤j¥g£LŸsd. fhty®fŸ m§nf
ÃW¤j¥g£oU¥gJ gj£l Ãiyik bgÇJ«
m â f Ç ¡ f ¡ f h u z k h » í Ÿ s J . Ã y «
ifaf¥gL¤j¥gL« elto¡ifÆš nfhÉªjó®
»uhk¤âš FiwªjJ 105 bt‰¿iy tašfŸ
mÊ¡f¥g£LÉ£ld. mt‰¿š »£l¤j£l ghâ
tašfŸ nghÈahd KiwÆš Û©L« V‰gL¤j¥g£L
k W e h Ÿ C l f § f Ë ‹ K ‹ g h f k W g o í «
m Ê ¡ f ¥ g £ l d . t a š c Ç i k a h s ® f Ë ‹
x ¥ ò j n y h L j h ‹ b t ‰ ¿ i y ¡ b f h o f Ÿ
mÊ¡f¥gL»‹wd, mj‰fhd ïH¥ÕLfS«
tH§f¥gL»‹wd v‹W fh£Ltj‰fhfnt ï›thW
brŒa¥g£ljhf FGÉdÇl« bjÇÉ¡f¥g£lJ.
tY¡f£lhakhf Ã®¥gªâ¡F« tÊKiwfŸ _ynk
ïªj elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥g£ld. V‰bfdnt
F¿¥ã£lij¥ nghy, fhtšJiw Kfh« mf‰w¥gl
nt©L« v‹W nfhÇa »uhk k¡fŸ ÛJ kh®¢ 7 m‹W
joao el¤j¥g£lJ; mâš 35 bg©fŸ k‰W«
FHªijfŸc£gl41»uhkk¡fŸfhakilªjd®.
ï ª j Ã y t u « » u h k k ¡ f Ë ‹ m ‹ w h l
thœ¡ifiaí« thœthjhu¤ijí« fLikahf
ghâ¤JŸsJ. Ãy¤ij É‰w ãwF j§fS¡F
ïH¥ÕL vJî« »il¡fÉšiy v‹W ïu©L ng®
bjÇÉ¤jd®. Ãyk‰wt®fS¡F v›Éj ïH¥ÕL«
tH§f¥glÉšiy v‹gij Äf¥ gyU« bjÇÉ¤jd®.
F©L bto¥ãš gy¤j fhakilªj y£Rk©
ãukhÅ¡ xU Ãyk‰w Étrha¤ bjhÊyhËjh‹. 8
ng® bfh©l mt®fsJ FL«g¤âš tUthŒ
<£otªjt® mt® xUt®jh‹. RU¡fkhf
brhštbj‹whš, x£Lbkh¤j r_f¤â‹ thœthjhu
elto¡iffS« elkh£l§fS« m¢RW¤jY¡F
cŸsh»íŸsd. K¡»akhd Rfhjhu¥ guhkÇ¥ò
mšyJ kU¤Jt á»¢ir¡ Tl »il¥gJ fodkhf
cŸsJ. Vbd‹whš, bgU«ghyhd k¡fŸ jh§fŸ
ifJ brŒa¥glyh« mšyJ gÊth§f¥glyh« v‹W
mŠR»wh®fŸ.
murh§f¤â‰F« mâfhÇfS¡F« ju¥g£LŸs
mâfhu« ïªj t£lhu Fo k¡fis NiwahLtj‰nf
ga‹gL¤j¥g£LŸsJ. _®¡fkhd KiwÆš
â£l¤ij brašgL¤j muR mâfhÇfS«
mik¥òfS« fh£L»w braš Kid¥ò eh£o‹
#dehaf mik¥ò¡F Mg¤jhdjhF«. ngh°nfh
â £ l ¤ â ‰ F R ‰ W ¢ N H š m D k â » i l ¡ f
nt©oÆU¡»wJ v‹gJ«, r£l¥go »uhkrig¡
T£l¤â‹ x¥òjiy¥ bg‰whf nt©L« v‹gJ«
ftd¤âš bfhŸs¥gl nt©L«. Mdhš, k¤âa
khÃy muRfis¥ bghU¤jtiuÆš, ekJ eh£o‹
b r h ª j k ¡ f s J e y ‹ f i s É l m ª Ã a
Kjä£lhs®fS¡F¡ bfhL¤j th¡FWâjh‹
K¡»akhdjhf ïU¡»wJ. áy »uhktháfŸ
cŸË£l áy ïªâa®fS¡F tiyÉÇ¡f mªÃa
ÃWtd§fË‹ gzgy« ga‹gL¤j¥g£oU¡»wJ.
j§fsJ r£l¥ó®t cÇikfS¡fhf mikâahd
KiwÆš nghuhL»w »uhk k¡fË‹ thœ¡ifÆš
ï ª j ¥ g z « j h ‹ e h r ¤ i j V ‰ g L ¤ â ¡
bfh©oU¡»wJ. »uhk k¡fŸ v›Éj gz¤ijí«
vâ®gh®¡fÉšiy, j§fsJ brhªj Ãy¤ij¥
ghJfh¡fnt ÉU«ò»wh®fŸ. gz gy¤â‹
fhuzkhf mt®fŸ cÆ® ãiH¤âU¥gnj Tl ï‹W
mgha¤â‰F cŸsh»íŸsJ, ïJ gj£l ÃiyikfŸ
mâfÇ¡F«NHY¡Fï£L¢br‹WŸsJ.
muR¡F¡ nfhÇ¡iffŸ
ghâ¡f¥g£l k¡fSl‹ eh§fŸ ngáaj‹
mo¥gilÆY«, K‹T£ona â£lÄ£l KiwÆš
fhtšJiwÆd® cÆÇHªnjh® ÛJ« fhakilªnjh®
ÛJ« F‰w«rh£L« Ka‰áfË‹ ã‹dÂÆš,
c©ika¿í« FG ã‹tU« nfhÇ¡iffis
K‹it¡»wJ:
1. t£lhu¤âš gj£l Ãiy mâfÇ¡f fhuzkhf
ïU¥gjhš nfhÉªjó® »uhk¤âÈUªJ
cldoahf fhtšJiw Kfh« mf‰w¥gl
nt©L«.
2. 3 ng® cÆÇH¥gj‰F¡ fhuzkhf ïUªj
F©Lbto¥ò r«gt« F¿¤J ca®k£l
Ú â É r h u i z e l ¤ j ¥ g £ L c © i k
btË¥gL¤j¥glnt©L«.
3. nfhÉªjó® »uhk« cŸË£l â§»ah Cuh£á
t£lhu¤âš cldoahf, Ãy« ifaf¥gL¤J«
eilKiwfŸÃW¤â¡bfhŸs¥glnt©L«.
4. F©Lbto¥ãš cÆÇHªnjhÇ‹ FL«g§fS¡F
kÅj nea mo¥gilÆš ïH¥ò¤ bjhif
tH§f¥gl nt©L«, fhakilªjtU¡F
Kiwahd kU¤Jt cjÉfŸ tH§f¥gl
nt©L«.
5. â £ l ¤ i j v â ® ¡ F « » u h k k ¡ f Ÿ Û J
nghl¥g£LŸs bghŒ tH¡FfŸ mid¤J«
Éy¡»¡bfhŸs¥glnt©L«.
(òJâšÈÆš 2013 V¥uš 16 m‹W brŒâahs® rªâ¥ò
Ãfœ¢áÆš btËÆl¥g£l m¿¡if)
Mjhu«: MAINSTREAM, April 26- May, 2013

i y e f ® â š È Æ š t ‹ ò z ® ¢ á ¡ F
c Ÿ s h ¡ f ¥ g £ L k u z k i l ª j m ª jjbg©Q¡fhf eh« ntjidail»wnghJ,
ï¤jifa bfhLikfŸ bjhl®tij¤ jL¡f v‹d
brŒayh« v‹gJ F¿¤J ïj‰F K‹ v¥nghJ«
ïšyhj msÉ‰F ehL áªâ¡f nt©oajhÆ‰W.
b g h J ï l § f i s g h J f h ¥ g h d j h f
it¤âU¥gj‰fhd â£lt£lkhd elto¡iffŸ,
fhtšJiwÆdÇ‹ braÿ¡fKŸs jiypLfŸ,
nk«g£l ÉrhuizfŸ, jhkjk‰w Éiuthd
Ô®¥òfŸ, j©lid mË¡f¥gL« É»j« mâfÇ¥ò
ngh‹w gy MnyhridfŸ K‹it¡f¥g£ld.
fhtšJiwÆ‹ mQFKiwfËš kh‰w«, fhtš
f©fhÂ¥ò k‰W« Érhuiz¥ gÂfËš TLjš
fhty®fŸ, fhtšJiw brašghL F¿¤j r_f¤
jÂ¡if, Éiuî Úâk‹w§fŸ mik¤jš, TLjš
Úâgâfis ÃaÄ¤jš, Úâ tH§Ftâš V‰gL«
x£Lbkh¤j¤ jhkj¤ij¡ Fiw¤jš M»ait
F¿¤j bghJ Éthj§fŸ eilbgW»‹wd.
bg©fË‹ m‰g Rjªâu¤ij¡ Tl f£L¥gL¤j
Kaš»w, bg©fS¡F vâuhd ghFghLfis
j£o¡nf£fhj rKjha¤â‹ ïu£il Ãiy¡F¡
f©ld« bjÇÉ¡F« bg©fË‹ FušfŸ bjËthf
xÈ¡»‹wd.
ghÈaš t‹bfhLik tH¡FfËš j©lidfis
c W â ¥ g L ¤ J t j ‰ f h d m i d ¤ J É j k h d
elto¡iffËY«, bjËt‰wjhf, Muha¥glhjjhf
xU m«r« ïU¡»wJ v‹whš mJjh‹ kU¤Jt
Mjhu§fis nrfÇ¡F« eilKiwí«, Úâk‹w¤âš
mJ ga‹gL¤j¥gL« ÉjK«jh‹. t‹òz®¢á¡
F‰w« elªâU¡»wJ v‹gij Ã%ã¥gj‰F,
ghâ¡f¥g£l bg©Â‹ th¡F_ynk nghJkhdJ
v‹W bghJthf¡ fUj¥gL»wJ. Mdhš, m¥go
xUnghJ« el¥gâšiy. neuoahf gh®¤j rh£á v‹W
ahU« ïU¡fkh£lh®fŸ v‹w, ï¡F‰w¤â‹
jÅ¤j‹ik¡ fhuzkhf, Jiz Mjhu§fŸ
n j i t ¥ g L » ‹ w d . t ‹ ò z ® ¢ á ¡ F ‰ w «
elªâU¥gij Ã%ã¥gj‰fhf kU¤Jt Mjhu§fS«
jlaÉaš rh‹WfS« âu£l¥gL»‹wd. cyf«
KGtJnk ïJjh‹ eilKiwahf cŸsJ. MÆD«,
ï›thW Mjhu§fis¤ âu£L»w r§»È¤ bjhl®
eilKiwÆ‹ K¡»akhd ïªj ïiz¥ò, nghâa
t r â f s ‰ w b r a š K i w f Ÿ f h u z k h f î «
ghug£rkhd kd¥ ngh¡FfË‹ fhuzkhfî«
mWªJngh»wJ.
“ghÈaš t‹Kiwfshš ghâ¡f¥gLnthuJ kU¤Jt
- r£l cjÉfS¡fhd tÊfh£lšfŸ” (2003) cyf
Rfhjhu ÃWtd¤jhš btËÆl¥g£LŸsd. kU¤Jt
gÇnrhjidfŸ bg©Â‹ x¥òjnyhL, bg©Â‹
jÅik cÇik¡F ghâ¥ã‹¿, bg©Q¡F
ïd¡fkhd trâfnshL ïU¡f nt©L« v‹W
mªj tÊfh£lšfËš Tw¥g£LŸsJ. kU¤Jt
Mjhu§fis¤ âu£Ltj‰F«, nghâa kU¤Jt
nritfis tH§Ftj‰F« cÇa MnyhridfS«
Tw¥g£LŸsd. ghâ¡f¥g£ltU¡F cÇa jÅik
cÇik, ghJfh¥ghd trâ, Mnyhrid M»ait
cWâ¥gL¤j¥gl nt©L« v‹W« kU¤Jt á»¢ir,
nehŒ jL¥ò V‰ghLfŸ, guhkÇ¥òfŸ M»ait
tH§f¥gl nt©L« v‹W« mªj tÊfh£lšfËš
tÈíW¤j¥g£LŸsJ. m¿î¥ó®tkhd, xnu
V‰gh£o‹ Ñœ Mjhu§fis¤ âu£Ltj‰fhd
e i l K i w f Ÿ ï U ¡ f n t © L « v ‹ W «
tÈíW¤j¥g£LŸsJ. K«ig efÇ‹ uh#htâ
gFâÆš cŸs ãÇA‹ K«ig khefuh£á
kU¤JtkidÆš 'âyhrh khlš' v‹w bgaÇš ïªj
brašKiw mkyh¡f¥g£L tU»wJ. K«igia¢
nr®ªj muRrhuh mik¥gh»a Rfhjhu« k‰W«
xU§»izªj neh¡f§fS¡fhd Érhuiz ika«
(CEHAT) v‹w mik¥ã‹ x¤JiH¥nghL ïªj
eilKiwbjhl§f¥g£LŸsJ.
el¥ò Ãytu§fŸ
MÆD«, kU¤Jt r£l« rh®ªj tH¡FfËš, F¿¥ghf
t‹òz®¢á tH¡FfËš efu¥ gFâfËY«, Xusî
e f u ¥ g F â f Ë Y « e l ¥ ò Ã y t u § f Ÿ
mtykhdjhfnt cŸsd. ïâš, brŒa¥gl
nt©oaJÃiwacŸsJ.
ï¤jifa V‰ghLfË‹ el¥ò Ãytu« v‹d v‹gij
mÇa fhtšJiwí« kU¤Jt mik¥òfS«
KGikahd MŒî¡F c£gL¤j¥g£lhf nt©L«.
t‹òz®¢á k‰W« ghÈaš jh¡Fjš tH¡FfŸ
b j h l ® g h f b g h J k ¡ f Ë l Ä U ª J «
fhtšJiwÆlÄUªJ« »il¤j Fiwªjg£r
t‹òz®¢áí« kU¤Jt Mjhu§fŸ âu£L«
eilKiwí« cldo jiypLfŸ njit
- mÄjh ã£nu, y£RÄ È§f«

x¤JiH¥òl‹ xU K‹ndho MŒî x‹W
nk‰bfhŸs¥g£lJ. mâš, gy K¡»a c©ikfŸ
bjÇa tªJŸsd. Rfhjhu¥ guhkÇ¥ò bjhl®ghd
kU¤Jt - r£l gÇnrhjid V‰ghLfŸ F¿¤J«
m i t v ª j m s É ‰ F b g © f S ¡ F
ïz¡fkhditahf cŸsd v‹gJ F¿¤J« mªj
MŒî el¤j¥g£lJ. bkh¤jKŸs 6 gÇnrhjid
mik¥òfËš 5 mik¥òfŸ, bg©fS¡fhd
m¡fiwíl‹ Toa kU¤Jt - r£l nritfis¥
bghW¤jtiuÆš, Äf nkhrkhd kâ¥bg©fisna
bg‰wd. 4 mik¥òfŸ Rfhjhu¥ guhkÇ¥ig¥
bghW¤jtiuÆš nkhrkhd kâ¥bg©fis¥
bg‰WŸsd.
Rfhjhu¥ guhkÇ¥ò v‹gâš r_f csÉaš rh®ªj kd
cis¢ršfS¡fhd fyªjhŒîfŸ, cldo
fU¤jil V‰ghLfŸ, f®¥g« bjhl®ghd
MnyhridfŸ, v¢.I.É. bjhl®ghd MnyhridfŸ,
gÇnrhjidfŸ, ghÈaš nehŒ¤ bjh‰WfS¡fhd
kU¤Jt gÇnrhjidfŸ, á»¢irfŸ M»ait
ml§F»‹wd. Mdhš, ïªj eilKiwfis gy
kU¤JtkidfŸ fwhuhf¥ ã‹g‰Wtâšiy.
kU¤JtkidÆš cŸs K¡»akhdt®fS¡F
n g h J k h d g Æ ‰ á Æ ‹ i k , n g h J k h d
tÊfh£lÈ‹ik, ãw¥òW¥ò mšyJ thŒ mšyJ
ÉªJ¡fiw ngh‹w jlaÉaš rh‹Wfis vL¤J
i t ¥ g j ‰ F « g h J f h ¥ g j ‰ F « K i w a h d
V‰ghLfË‹ik ngh‹w FiwghLfŸ F‰w¤ij¡
f © L ã o ¥ g â Y « j l a § f i s ¤ â u £ L » w
eilKiwfËY«Ó®FiyitV‰gL¤J»‹wd.
fhtš Ãiya¤ijnah mšyJ kU¤Jtkidianah
ghâ¡f¥g£lt® xUt® mQF»wnghJ mt® v›thW
el¤j¥gL»wh® v‹gij ghÈd, rhâa, t®¡f,
»uhk¥òw ghFghLfŸ Ô®khÅ¡»‹wd. xU
t‹òz®¢á el¤j¥gL»wJ v‹whš, ghâ¡f¥gL«
bg© ïªj ïU ïl§fËY« Äf mÇjhfnt
jd¡FÇa trâfis¥ bgw Ko»wJ. bgU«ghY«
m t r u f h y k U ¤ J t m â f h Ç f Ÿ , m t r u
á»¢ir¡fhd bghW¥ò mâfhÇfŸ, ghâ¡f¥gL«
bg© KjÈš bjhl®òbfhŸs¡ Toa mYty®fŸ
midtUnk M©fshf¤jh‹ ïU¡»wh®fŸ.
Érhuiz el¤j¥gL« Éj« xU _‹wh« Ãiy
kU¤Jt Ãiyakhf ïU¡FkhÆ‹, ghâ¡f¥g£l
bg© jd¡F V‰g£l t‹òz®¢á mDgt¤ij
fhtšJiwÆdÇlnkh mtrufhy kU¤Jt
mâfhÇÆlnkh, ãw¥ò clÈaš kU¤JtÇlnkh, áy
neu§fËš jlaÉaš kU¤JtÇlnkh ÉtÇ¡f
nt©oíŸsJ. ïªj kU¤Jt Ãiya§fŸ vâYnk
ghâ¡f¥g£l bg© bjhl®ò bfhŸ»w neu¤âš bg©
kU¤JtnuhbrÉÈanuhMnyhrfnuhïU¥gâšiy.
bghJthf CHš kÈªj xU rKjha mik¥ò,
cWâ¥gL¤j¥glhj Mjhu§fis mÊ¥gJ v‹gJ
vËjhf eilbgW»wJ. ïjdhš, trâ thŒ¥òfis
mDgÉ¤J¡bfh©oU¡»w F‰wthËfŸ Ûjhd
ò f h ® f i s V i H f S « , t r â t h Œ ¥ ò f Ÿ
kW¡f¥g£lt®fS« Ã%ã¥gJ fodkh»ÉL»wJ.
»uhk¥òw ïªâahÉš ghâ¡f¥g£l bg©fŸ
ehl¡Toa Kjš ïl« bgU«ghY« Mu«g Rfhjhu
ika§fŸjh‹. Mdhš, mt‰¿š v›Éj trâí«
ïU¥gâšiy. ïjdhš, eilKiwÆš tH¡FfŸ xU
mik¥ò rh®ªj KiwÆš gyåd¥gL¤j¥gL»‹wd.
òfh® brŒtâÈUªJ bg©fŸ C¡fÄH¡f¢
brŒa¥gL»wh®fŸ. gÇnrhjidfË‹nghJ mt®fŸ
mtkhd¥gL¤j¥gL»wh®fŸ. gifik Ãiwªj
N H È š m t ® f Ÿ t h Œ â w ª J n g r
Koahjt®fsh»wh®fŸ. ïjdhš, Mjhu§fŸ
Mtz¥gL¤j¥gLtJ Ó®Fiy»wJ. âU«g¤ âU«g
th¡F_y« mË¡f nt©oa Ãiyikia¥ gh®¤J
mt®fŸ m¢r« bfhŸ»wh®fŸ. F¿¥ghf j§fsJ
flªj fhy ghÈaš thœ¡if bjhl®ghf Û©L«
Û©L« vG¥g¥gL« nfŸÉfis¡ f©L mt®fŸ
fy§»¥ngh»wh®fŸ.
ïUÉuš nrhjid
nkY«, xU bg© c©ikÆnyna t‹òz®¢á¡F
cŸsh¡f¥g£lhuh ïšiyah v‹gij Koî brŒa gy
kU¤Jt®fŸ “ïUÉuš nrhjid” Kiwia Û©L«
Û©L« ifahŸ»wh®fŸ. bg©Â‹ ãw¥òW¥ò
ïu©L ÉušfŸ bršy¤j¡f msÉš ÉÇªJ
bfhL¥gjhf ïU¡»wjh v‹W m¿tj‰fhd
nrhjid mJ. m›thW ïu©L ÉušfŸ
bršy¡Toajhf ïU¡Fkhdhš, mªj¥ bg©
“ghÈaš cwî¡F gH¡f¥g£lt®jh‹” v‹W Koî
brŒa¥gL»wJ. Úâk‹w¤âš xU tšYeuhf tªJ
rh£áakË¡F« kU¤Jt® ïijna m§nf
m¿É¡»wh®. ïJ ã‹d® mªj¥ bg© “Kiwa‰w
e l ¤ i j ” b f h © l t ® v ‹ g j ‰ f h d
milahskh¡f¥gL»wJ. mij it¤J F‰wthË
ÉLÉ¡f¥gL»wh® mšyJ Äf¡ Fiwªj j©lid
k£LnkmË¡f¥gL»wJ.
ïªj ïUÉuš nrhjid m¿Éašó®tk‰wJ v‹gJ
k£Lkšy, bg©iz ïÊîgL¤Jtjhfî«
ïU¡»wJ. kU¤Jt®fŸ ïij bjhl®¢áahf

ga‹gL¤J»wh®fŸ v‹gJ« mt®fsJ m¿¡if
bgU«ghY« Úâk‹w§fËš bg©Â‹ el¤ijia
ïÊîgL¤Jtjhfî« Ko»wJ v‹gJ nrhfkhdJ.
ïªj nrhjid Kiwia ï‹dK« ga‹gL¤Jtj‹
_y«, fhythâah»¥ nghd, bg©Â‹ el¤ij
F¿¤j fhyÅahâ¡f¡ fhy f©nzh£l§fisna
kU¤Jt gÇnrhjf®fŸ ÃiyÃW¤J»wh®fŸ.
Ãuguhâ xUt® j©o¡f¥g£LÉl¡ TlhJ v‹w
v¢rÇ¡if jtwhd KiwÆš ifahs¥g£L,
nghJkhd, KGikahd, cWâahd Mjhu§fŸ
ïšiy vd gy F‰wthËfŸ j©lidÆÈUªJ
j¥ã¡fÉl¥gL»wh®fŸ.
t‹òz®¢á¡ F‰wthËfS¡F« mt®fŸ
j©o¡f¥gLtj‰FÄilna ï¤jid m«r§fŸ
ïU¡»w ÃiyÆš, gy bg©fŸ j§fsJ brhªj
tH¡»nyna th¡F_y« mË¥gij jÉ®¡»wh®fŸ.
ï ¥ g o ¥ g £ l Ã i y i k Æ š , t ‹ ò z ® ¢ á
F‰wthËfS¡fhd j©lidfŸ Äf¡ Fiwªj
É»j¤âš ïU¥gâš Éa¥ngJÄšiy. ghÈaš
t‹KiwfS¡F ïy¡fhd bg©fŸ kU¤Jt
g Ç n r h j i d f S ¡ F « É r h u i z f S ¡ F «
c£gL»wnghJ Vnjh jh§fŸjh‹ “F‰wthËfŸ”
v ‹ W Ã i d ¡ f n t © o a Ã i y i k ¡ F ¤
jŸs¥gL»wh®fŸ. ïj‰F Koîf£l nt©Lkhdhš
Äf ÉÇthd Ó®âU¤j§fŸ njit¥gL»‹wd.
bg©fŸ neuoahf bjhl®òbfh©L bg©
Mnyhrf®fËl« mšyJ bg© brÉÈa®fËl«
j§fsJ fijia ja¡fÄ‹¿ brhšy¡Toa
tifÆš kÅj¤j‹ikíl‹ Toa t‹òz®¢á
beU¡fo ika§fŸ V‰gL¤j¥gLjš cŸË£l
Ó®âU¤j§fŸ cldoahf nk‰bfhŸs¥gl nt©L«.
xU bg© xnu ïl¤âš òfh® gâî brŒJ, cÇa
gÇnrhjidfS¡F« c£gl Koí« v‹w thŒ¥òfŸ
cUth»wnghJ ÃiyikÆš K‹nd‰w« V‰gL«.
mtrukhf njit¥gL»w Äf K¡»akhd elto¡if
m ª j ï U É u š n r h j i d ¡ F c l d o a h f
jilÉâ¥gjhF«.
(mÄjh ã£nu: M¡° ~gh« ïªâah ÃWtd¤âš
gÂòÇ»wh®. y£RÄ È§f«: lh£lh r_f m¿Éaš
MŒîÃWtd¤âšgÂòÇ»wh®.)
Mjhu«: JANUARY 19, 2013 VOL XLVIII NO. 3
Economic & Political Weekly
fhtš
JiwÆ‹
t‹bfhLik
ïªâah
globalvoicesonline.org

Voices for Custodial Justice Newsletter - May 2013 issue

Voices for Custodial Justice Newsletter - May 2013 issue

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Voices for Custodial Justice Newsletter - May 2013 issue