3. Με λίγα λόγια….
Το καλοκαίρι του 1936 η Ισπανία σχίστηκε στα δυο.
Δεκαετίες ολόκληρες
ιδεολογικών, κοινωνικών και ταξικών συγκρούσεων
ξεχύθηκαν ορμητικά και
σύρθηκαν σε έναν ανελέητο εμφύλιο πόλεμο. Και τα
δύο στρατόπεδα ήταν
αποφασισμένα να συντρίψουν και να εξαφανίσουν
μια για πάντα τον εχθρό από το
πρόσωπο της χώρας.
4. Αντίπαλα στρατόπεδα...
Ισπανοί εθνικιστές υπό την καθοδήγηση του
πραξικοπηματία στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο
Δημοκρατικοί Ισπανικών Δυνάμεων που
καθοδηγούνταν από τον Πρόεδρο της 2ης
Ισπανικής Δημοκρατίας Μανουέλ Αθάνια.
5. Στα οδοφράγματα (A Las Barricadas) ήταν ένα από τα πιο
δημοφιλή τραγούδια των αναρχικών της Ισπανίας κατά την διάρκεια
του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Οι στίχοι γράφτηκαν το 1936 από
τον Valeriano Orobón Fernández.
Μαύρες καταιγίδες σείουν τον ουρανό
Σκοτεινά σύννεφα μας τυφλώνουν
Μολονότι μας περιμένει θάνατος και πόνος
Ενάντια στον εχθρό, μας καλεί το καθήκον
Το πολυτιμότερο αγαθό
Είναι η Ελευθερία
και πρέπει να την υπερασπίσουμε
με θάρρος και πίστη.
Σηκώνοντας τη σημαία της επανάστασης
Που οδηγεί τον λαό στην χειραφέτηση
Εργαζόμενε λαέ εμπρός στη μάχη
Πρέπει να ανατρέψουμε το πραξικόπημα
Στα οδοφράγματα!
Στα οδοφράγματα!
Για τον θρίαμβο
του συνδικάτου.
8. Αίτια Πολέμου...
Όξυνση ταξικών αντιθέσεωνΌξυνση ταξικών αντιθέσεων
Την πραγματική εξουσία την ασκούσεΤην πραγματική εξουσία την ασκούσε έναςένας
αντιδραστικός συνασπισμός που συναποτελούσαν ηαντιδραστικός συνασπισμός που συναποτελούσαν η
μοναρχία, ο κλήρος, ο στρατός, η μεγάλη γαιοκτησίαμοναρχία, ο κλήρος, ο στρατός, η μεγάλη γαιοκτησία
και τα βιομηχανικά συμφέροντα του βορείου κυρίωςκαι τα βιομηχανικά συμφέροντα του βορείου κυρίως
τμήματος της χώρας.τμήματος της χώρας.
ΗΗ ίδρυση της Β’ Ισπανικής Δημοκρατίας τον Απρίλιο τουίδρυση της Β’ Ισπανικής Δημοκρατίας τον Απρίλιο του
19311931
9. ΟΤΑΝ το βράδυ της 17ης προς τη 18η Ιουλίου στρατιωτικές
εξεγέρσεις ξέσπασαν στις περισσότερες πόλεις της Ισπανίας
οι στασιαστές προσδοκούσαν την ταχεία επικράτηση του
κινήματος. Η διάψευση των προσδοκιών τους και ο τριετής
πόλεμος που ακολούθησε οφείλονταν σε τρεις παράγοντες:
I.Πρωτον , αρκετοί αξιωματικοί και πολλά τμήματα της
στρατιωτικοποιημένης αστυνομίας αρνήθηκαν και σε
μερικές περιπτώσεις δεν μπόρεσαν να στραφούν
εναντίον της (ΝΙΔΚ)
II. Δεύτερον , οι στασιαστές υποτίμησαν το εύρος και το
σθένος της λαϊκής αντίστασης
III. Τέλος οι προϋποθέσεις παρατεταμένης σύρραξης
συμπληρώθηκαν με την επέμβαση ξένων δυνάμεων
10. Αποτελέσματα (θύματα πολέμου)
Αν και ο πόλεμος κράτησε 3 χρόνια, οι βιαιότητες στηΑν και ο πόλεμος κράτησε 3 χρόνια, οι βιαιότητες στη
χώρα είχαν ξεκινήσει καιρό πριν. Ο αριθμός τωνχώρα είχαν ξεκινήσει καιρό πριν. Ο αριθμός των
θυμάτων είναι αμφισβητήσιμος και κυμαίνεται απόθυμάτων είναι αμφισβητήσιμος και κυμαίνεται από
300.000300.000 μέχριμέχρι 1.000.0001.000.000 ανθρώπους. Πολλοί απόανθρώπους. Πολλοί από
αυτούς τους θανάτους οφείλονται σεαυτούς τους θανάτους οφείλονται σε μαζικές εκτελέσειςμαζικές εκτελέσεις
κατά συντριπτική πλειοψηφία από το στρατό του Φράνκο.κατά συντριπτική πλειοψηφία από το στρατό του Φράνκο.
ΑκόμαΑκόμα Στη διάρκεια αυτών των εξεγέρσεων θανατώθηκαν
12 Αρχιεπίσκοποι, 238 Μοναχές 2.365 Μοναχοί και
4.184 Ιερείς. Μεγαλοϊδιοκτήτες και βιομήχανοι έγιναν επίσης
στόχοι επιθέσεων. Κατά τη διάρκεια του πολέμου οι Εθνικιστές
οργάνωσαν μεγάλο πρόγραμμα δολοφονίας, βιασμού και
βασανισμού πολιτικών αντιπάλων του Φρανθίσκο Φράνκο.
11.
12. Αποτελέσματα (υλικές καταστροφές)
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου η Γερμανική ναζιστική αεροπορία
(Luftwaffe) και η αντίστοιχη Ιταλική βομβάρδισαν πολλές πόλεις και
χωριά. Ανάμεσα τους και τη βασκική πόλη Γκερνίκα (Guernica/Gernika),
την οποία ισοπέδωσαν στις 26 Απριλίου 1937 σκοτώνοντας μόνο αμάχους.
14. Έλληνες εθελοντές στην ΙσπανίαΈλληνες εθελοντές στην Ισπανία
Σύμφωνα με εκτιμήσεις και μαρτυρίες εθελοντών, ο
συνολικός αριθμός των Ελλήνων και Κυπρίων
που πολέμησαν στο πλευρό των Δημοκρατικών
υπολογίζεται στους 300-400 μαχητές.
Στη μεγάλη τους πλειοψηφία, ήταν εργάτες, ενώ σχεδόν
οι μισοί, ναυτεργάτες. Πολιτικά οι περισσότεροι
εθελοντές ανήκαν στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας
(ΚΚΕ)
15. Έργα τέχνης εμπνευσμένα απο τον ισπανικό
εμφύλιο:
α) Πίνακες Ζωγραφικής
Ο Πικάσο, εξαιρετικά επηρεασμένος από την καταστροφή της Γκουέρνικα,
δημιούργησε μια αινιγματική σύνθεση, με ακρωτηριασμένες μορφές ανθρώπων και ζώων
σε μαύρο, άσπρο και γκρίζο. Ο πίνακας είναι μεγαλύτερος από έναν τοίχο ενός
συνηθισμένου δωματίου. Μια απεγνωσμένη έκφραση είναι χαραγμένη στις μορφές που
έχει ζωγραφίσει, από τις οποίες «ακούγονται» κραυγές πόνου και δυστυχίας.
«Ακούγεται» όμως και η διαμαρτυρία του ίδιου του Πικάσο για το βομβαρδισμό των
άμαχων πληθυσμών. .
16.
17. β) Βιβλία
Τζορτζ Οργουελ: «Φόρος τιμής στην Καταλωνία» (εκδ.
«Ελεύθερος Τύπος»)
Ερνεστ Χέμινγουέϊ: «Για ποιόν χτυπά η καμπάνα» (εκδ.
Καστανιώτη)
Θανάσης Σφήκας: «Η Ελλάδα και ο ισπανικός εμφύλιος
πόλεμος» (εκδ. «Στάχυ»)
Παντελής Καρύκας: «Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος» (εκδ.
«Επικοινωνίες»)
Άντονι Μπίβορ: «Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος»
18. γ) ταινίες:
Τα δεκατρία τριαντάφυλλα» του Εμίλιο Μαρίνες Λάθαρο
Ω, Καρμέλα» του Κάρλος
Σάουρα
Η γλώσσα της πεταλούδας>> του Χοσέ Λουίς
Χουέρδο
«Ο μικρός ταύρος» του Λουίς Γκαρσία
Μπερλάνγκα
19. «Ραγισμένη σιωπή» του Μόντσο Αρμενταρίθ
«Οι στρατιώτες της Σαλαμίνας»
του Ντάβιντ Τρουέμπα
«Libertarias» του Βιθέντε Αράντα
20. VIVA LA MUERTE!
«Ένα από τα λαμπρότερα πρόσωπα της γης, το πρόσωπο της Ισπανίας, σκοτείνιασε. Όρνεα
σαρκοβόρα τ' αεροπλάνα περνούν από πάνω του, καπνοί πυρκαγιάς ανεβαίνουν, μια κραυγή
τινάχτηκε από την Καστίλια, την Ανταλουσία, την Εστρεμαδούρα, την Καταλόνια, και ξεσκίζει
την καρδιά του ανθρώπου. Πολιτείες και χωριά ρημάζουν, άντρες, γυναίκες και παιδιά
παίρνουν τ' άρματα και σκοτώνουνται, το Τολέδο στέκεται ερείπιο, αιώνια πια μέσα στο
θρύλο, σαν το Μεσολόγγι, η Μαδρίτη, η χαριτωμένη, αμέριμνη, φιλήδονη αρχόντισσα,
καίγεται.
Βραχνά, αντιφατικά έρχουνται από κει πέρα, πίσω από τα Πυρηναία, τα μαντάτα - θηριωδίες,
ηρωισμοί, λόγοι φλογεροί, έργα σκληρά και παράτολμα, άνθρωποι που καίγουνται ζωντανοί,
τάφοι που ανοίγουνται, ατέλειωτες σειρές ανθρώπινες ζωές κολλημένες στον τοίχο που
τουφεκίζουνται. Το παμπάλαιο αδελφικό μίσος ξέσπασε χωρίς έλεος, οι φοβερές σύγχρονες
ιδέες, στη μοιραία σύγκρουσή τους, αφανίζουν τους ανθρώπους.
Όλος ο κόσμος γύρα από το νέο τούτον απάνθρωπο ταυρομαχικό στίβο στέκεται,
αφουκράζεται και κρατάει την αναπνοή του. Κανένας δεν είναι θεατής. Κανένας δε σκύβει ν'
ακούσει και να δει αδιάφορος. Όλοι πονούν τον πόνο της Ισπανίας. Γιατί, βαθιά, ο πόνος της
Ισπανίας είναι και δικός μας, κάθε ατόμου και κάθε λαού, και το πρόσωπο που παίρνει η
ισπανική ιστορία συγκρούοντας τους δυο αντίπαλους είναι, το νιώθουμε βαθιά, και της δικής
μας ιστορίας το πρόσωπο. Ο ισπανικός πόλεμος στη βαθύτερην ουσία του δεν είναι εμφύλιος,
είναι διεθνής. (...)
Περνούμε μια δαιμονική καμπή της Ιστορίας, έχει πλήθος ονόματα: μίσος, πόλεμος,
προδημιουργία, χάος. Μα αν μπορέσουμε να δούμε καθαρά και να πολεμήσουμε τίμια, ίσως
το τελικό όνομα που θα μείνει - αιματοστάλαχτο όπως πάντα στην Ιστορία - θα είναι τούτο:
Νέος Πολιτισμός».
Νίκος Καζαντζάκης, 1937 (2002)
