1. Tiggelaar cover:Layout 1 06-09-2010 15:00 Pagina 1
The Core
The Core
The Core of the Matter
of the
Matter
Gedrag is de kern van de zaak. Verhandelingen over leiderschap, visie, strategie en verande-
of the
ring kunnen interessant zijn, maar in het dagelijkse handelen van mensen komen deze zaken
tot leven. Of niet.
In deze studie wordt vanuit dual system-theorie, een benadering van gedrag die de laatste
Matter
jaren veel aanhang heeft verworven binnen de psychologie, gekeken naar verandering in or-
ganisaties. De dual system-benadering gaat uit van een spanning tussen bewust, gepland ge-
drag en onbewust, automatisch gedrag.
Centrale vraag is wat haalbare en effectieve manieren zijn om deze theorie toe te passen in ge-
Haalbaarheid en effectiviteit
dragsgerichte interventies bij verandering in organisaties. Om deze vraag te beantwoorden is li- van gedragsgerichte dual system-interventies
teratuuronderzoek verricht en zijn vier veldexperimenten uitgevoerd in Nederlandse bedrijven.
bij verandering in organisaties
Het onderzoek laat zien dat het nauwgezet uitvoeren van gedragsgerichte interventies door
coaches, managers en medewerkers niet eenvoudig is. Het ondersteunen van medewerkers
bij zelfverandering, met name het versterken van eigen gedrag dat in het verleden reeds suc-
cesvol is gebleken, lijkt daarbij haalbaarder en effectiever dan het van bovenaf managen van
gedragsverandering.
Ben Tiggelaar (1969) studeerde communicatiewetenschap aan de
Universiteit van Amsterdam. Hij is onafhankelijk onderzoeker,
schrijver en trainer, en richt zich daarbij op de onderwerpen lei-
derschap, verandering en menselijk gedrag.
www.tylerrolandpress.nl
www.tiggelaar.nl
Ben Tiggelaar
9 789079 445158
NUR 801, 770
Ben Tiggelaar
‘‘Hoe...?''
Praktische inzichten om succesvol leiding te geven aan verandering
Dr. Ben Tiggelaar
31 oktober 2012

2. Amazon.com vandaag
153.482 (!) boeken met "Change" in de titel

3. Veranderpsychologie
VEEL METHODES...
Lewin: unfreeze - change - refreeze; Episodic change vs
continuous change; Nadler: 5 steps for overcoming resistance;
TQM; Six Sigma; Lean; Reengineering; Kotter: 8 step approach
to change; De Caluwé & Vermaak: 5 kleuren; Prochaska: Stages
of Change Model; Green & Kreuter: Precede-Proceed;
Luthans: OBmod; Cooperrider: Appreciative Inquiry; etcetera.
...SLECHTS ENKELE
PSYCHOLOGISCHE WETTEN

4. ‘‘Hoe...?''
Vier blokken...
1. HOE trek ik mensen uit hun comfort zone?
2. HOE krijg ik mijn plan tussen de oren?
3. HOE zorg ik dat mensen zich aan de
(nieuwe) afspraken houden?
4. HOE versla ik de waan van de dag?

5. ‘‘Hoe...?''
DOEL: antwoord op de belangrijkste
verandervragen waar je in de praktijk tegenaan
loopt
(stiekem: eerlijk beeld van wat wel en niet kan,
bescheidenheid én compassie, realisme en verwondering)

6. ‘‘Hoe...?''
in plaats van
‘‘Wat...?''

7. John Kotter
"The central issue is never
strategy, structure,
culture or systems.
The core of the matter is
always about changing the
behavior of people."

8. HOE trek ik mensen
1. uit hun comfort zone?
1. Het probleem
2. Fundamentele kennis over gedrag en
verandering
3. Essentiële inzichten
4. De grote verrassing
5. De negen vragen
6. Eigen keuze en gedrag

9. HOE trek ik mensen
1. uit hun comfort zone?
1. Het probleem
2. Fundamentele kennis over gedrag en
verandering
3. Essentiële inzichten
4. De grote verrassing
5. De negen vragen
6. Eigen keuze en gedrag

10. Oefening
Het M&M-spel

11. HOE trek ik mensen
1. uit hun comfort zone?
1. Het probleem
2. Fundamentele kennis over gedrag en
verandering
3. Essentiële inzichten
4. De grote verrassing
5. De negen vragen
6. Eigen keuze en gedrag

12. Succes
draait om de
verbinding
tussen
richting en actie

13. Oorzaak: 1
Automatisch
vs
Gecontroleerd gedrag

15. Bewust, gecontroleerd gedrag
5%
95%
Onbewust, automatisch gedrag

16. Dual system-theorie
A: onbewust, automatisch B: bewust, gecontroleerd
Gericht op het hier en nu Gericht op de toekomst
Snel Langzaam
Rigide Flexibel
Intuïtief Reflectief
Pragmatisch Logisch

17. Leerfase
A B C
Gewoontefase
A B C

18. A BC
Antecedent
Ieder gedrag
heeft een of meer
Gedrag Consequentie
Ieder gedrag heeft
een of meer directe
directe aanleidingen gedragsresultaten.
in de omgeving Deze resultaten
die het gedrag bepalen of gedrag
uitlokken wordt herhaald.

19. A BC

20. A BC

21. A BC

22. Ann Graybiel
"We all live mostly by habit.
Habits - and automatic learned
responses such as those used in
driving - may serve to free up the
"thinking" parts of the brain for
more creative purposes."

23. Oorzaak: 2
Pijn
vs
Plezier

24. Roy Baumeister
"The lack of exceptions
suggests how basic and
powerful is the greater power
of bad. In our view, this
difference may be one of the
most basic and far-reaching
psychological principles."

25. Woede
Angst
Plezier
Verdriet Verrassing Vreugde
Afschuw
Pijn

26. Danny Kahneman
"The threat of loss
is on average
2 to 2,5 times
more motivating than the
possibility of gain"

27. Marcial Losada
"Individuals, couples
and teams should strive for
a P/N-ratio that's between
a minimum of 2.9 and
a maximum of 11.6."

28. Basics in gedrag
Gecontroleerd Automatisch
Plezier Heel
nastreven weinig Veel
Pijn
Weinig
Héél
vermijden
veel
(Tiggelaar, 2012)

29. HOE trek ik mensen
1. uit hun comfort zone?
1. Het probleem
2. Fundamentele kennis over gedrag en
verandering
3. Essentiële inzichten
4. De grote verrassing
5. De negen vragen
6. Eigen keuze en gedrag

30. Richting + Actie Model
Waar
geloof
nut
ik in?
RICHTING
Wat Wat
controle
zijn mijn waarderen
waardering
sterke mijn
Formuleer
doel
actiedoelen
Gebruik
techniek resultaat
Evalueer ACTIE

31. Leerpsychologie
1. Eigen ervaring
2. Ervaring van derden
3. Voorgestelde ervaring

32. HOE trek ik mensen
1. uit hun comfort zone?
1. Het probleem
2. Fundamentele kennis over gedrag en
verandering
3. Essentiële inzichten
4. De grote verrassing
5. De negen vragen
6. Eigen keuze en gedrag

33. Drie benaderingen...
‣ Top-down leadership: leidinggevende
beslist over richting en actie.
‣ Interactive leadership: leidinggevende
beslist over richting en de medewerker
over actie.
‣ Self-leadership support: medewerker
beslist over richting en actie,
ondersteund door de leidinggevende.

34. Richard Koestner
"It is predominantly (and perhaps
exclusively) autonomous motivation
that influences goal progress (..).
This finding implies that
interventions to help people change
their behavior might usefully choose
to focus on strengthening
autonomous motivation rather than
on reducing controlled motivation."

35. HOE trek ik mensen
1. uit hun comfort zone?
1. Het probleem
2. Fundamentele kennis over gedrag en
verandering
3. Essentiële inzichten
4. De grote verrassing
5. De negen vragen
6. Eigen keuze en gedrag

36. ‘‘Hoe...?''
Inzichten Vragen Toepassing
Kloof intentie-gedrag 1. Hoe zorg je dat collega's .....
eindelijk eens gaan doen wat
Onbewust wint van bewust ze zeggen (en andersom)? .....
(14,7% van de stemmen)
Pijn wint van plezier .....
2. Hoe houd je de relatie
Ervaren, sociaal leren, goed, terwijl ze toch .....
cognitief leren begrijpen dat het deze keer
menens is? .....
Top-down; gedeeld (12,0% van de stemmen)
leiderschap; SL+SLS .....
3. Hoe dring je door tot
collega's die ongevoelig lijken .....
voor presentaties, business
cases en andere informatie
van buitenaf ?
(6,7% van de stemmen)

37. HOE trek ik mensen
1. uit hun comfort zone?
1. Het probleem
2. Fundamentele kennis over gedrag en
verandering
3. Essentiële inzichten
4. De grote verrassing
5. De negen vragen
6. Eigen keuze en gedrag

38. 'gedrags-bibliotheek'

39. Richard LaPiere

40. Wie stuurt er eigenlijk?