ΥΛΙΚΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Β ΕΠΙΠΕΔΟΥ -ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010

1. Δ.Π. Δκπαίδεςζη και Για Βίος Μάθηζη, Δ΢ΠΑ (2007 – 2013)
ΔΠΙΜΟΡΦΩ΢Η ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΩΝ ΓΙΑ ΣΗΝ
ΑΞΙΟΠΟΙΗ΢Η ΚΑΙ ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΢ΣΗ
ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
Δπιμοπθωηικό ςλικό
για ηην επιμόπθωζη ηων εκπαιδεςηικών
ζηα Κένηπα ΢ηήπιξηρ Δπιμόπθωζηρ
Σεύσορ 3: Κλάδορ ΠΔ02
B’ έκδοζη
Αναθεωπημένη & Δμπλοςηιζμένη
Τομέας Επιμόρφωσης & Κατάρτισης
Πάηπα, Νοέμβπιορ 2010

2. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 2
Ρ΢ΟΟΛΜΛΟ
Σν επηκνξθσηηθφ πιηθφ γηα ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηα Κέληξα ΢ηήξημεο Δπη-
κφξθσζεο εθπνλήζεθε ζην πιαίζην ηεο Πξάμεο «Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ ζηε ρξήζε θαη
αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηδαθηηθή δηαδηθαζία» ηνπ ΔΠΔΑΔΚ ΗΗ, Γ‘ ΚΠ΢,
ρσξίζηεθε ζε πέληε ηεχρε (έλα ηεχρνο γηα ην Γεληθφ Μέξνο θαη ηέζζεξα αθφκε ηεχρε γηα
ηνπο ηέζζεξηο θιάδνπο ηνπ Δηδηθνχ Μέξνπο). Σν θείκελν ηνπ Σεχρνπο 3 πνπ αθνινπζεί πεξη-
ιακβάλεη ην αλαζεσξεκέλν επηκνξθσηηθφ πιηθφ γηα ην Δηδηθφ Μέξνο ηεο εθπαίδεπζεο επη-
κνξθσηψλ ηνπ θιάδνπ ΠΔ02 ζηα Κέληξα ΢ηήξημεο Δπηκφξθσζεο (Κ΢Δ). Σν πιηθφ επηθαηξν-
πνηήζεθε ζην πιαίζην ηεο Πξάμεο «Δπηκφξθσζε ησλ Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη
Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε» ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Δθπαί-
δεπζε θαη Γηα Βίνπ Μάζεζε» ηνπ Δ΢ΠΑ (2007-2013).
Σν πιηθφ ηνπ παξφληνο ηεχρνπο εθπνλήζεθε θαη επηθαηξνπνηήζεθε απφ ζπγγξαθηθή
νκάδα κε επηθεθαιήο ηνλ επίθνπξν θαζεγεηή ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλί-
θεο Γεκήηξε Κνπηζνγηάλλε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηελ θαηάξηηζε ηνπ πιηθνχ 1 ζπκκεηείραλ νη:
 Γεκήηξεο Κνπηζνγηάλλεο, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Α.Π.Θ., Σκήκα Φηινινγίαο (επηθεθαιήο
ηεο νκάδαο ζχληαμεο, ππεχζπλνο γηα ην ζχλνιν ηνπ παξφληνο πιηθνχ θαη ζπγγξαθέαο γηα:
Δλφηεηα Η, Δλφηεηα ΗΗ: θεθ. 2 & θεθ. 6, Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ. 1,2,3 & 5, Δλφηεηα IV: θεθ. 1-4 &
θεθ. 5.1, Δλφηεηα V: θεθ.1-2)
&
 Αθξηηίδνπ Μαξία, Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 / Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο, ππνςήθηα δξ.
Νενειιεληθήο Φηινινγίαο (Δλφηεηα ΗΗ: θεθ. 4.1 & θεθ. 4.3, Δλφηεηα ΗΗΗ: θεθ. 5 (ζε ζπλεξγα-
ζία) θαη Δλφηεηα V: θεθ. 3.5.),
 Αλησλνπνχινπ ΢ηαπξνχια, Γισζζνιφγνο, κεηαπηπρηαθφ δίπισκα ζπνπδψλ ζηελ Δθαξκν-
ζκέλε Γισζζνινγία κε εηδίθεπζε ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία κέζσ ΣΠΔ ( Δλφηεηα ΗΗΗ: θεθ. 5
(ζε ζπλεξγαζία) θαη Δλφηεηα V: θεθ. 3.8.),
 Βαθαινχδε Αλαζηαζία Γ., Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02, δξ. ηζηνξηθφο-βπδαληηλνιφγνο, ζρνιηθή
ζχκβνπινο θηινιφγσλ, επηκνξθψηξηα ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε (Δλφηεηα ΗΗ: θεθ. 5.1, Δλφηεηα
V: θεθ. 3.6 & 3.7),
 Γηάλλνπ Σξηαληαθπιιηά, Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 / Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο, ππνςήθηα δξ.
Κιαζηθήο Φηινινγίαο, επηκνξθψηξηα ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε (Δλφηεηα ΗΗ: θεθ. 3, Δλφηεηα ΗΗΗ:
θεθ. 5.3, Δλφηεηα V: θεθ. 3.4),
1
Σα θείκελα ησλ ζπγγξαθέσλ ζηελ αλαζεσξεκέλε έθδνζε ηνπ πιηθνχ έρνπλ ελνπνηεζεί ζχκθσλα κε
ηε λέα ζρνιηθή Γξακκαηηθή Νέαο Διιεληθήο Γιψζζαο Α΄, Β΄, Γ΄ Γπκλαζίνπ (΢. Υαηδεζαββίδεο ζε ζπ-
λεξγαζία κε Αζ. Υαηδεζαββίδνπ). Σε θηινινγηθή επηκέιεηα ηεο αξρηθήο έθδνζεο είρε ε Μαξία Αξα-
πνπνχινπ, γισζζνιφγνο – επηζηεκνληθή ζπλεξγάηηδα ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο. Σελ επζχλε
ηεο ειεθηξνληθήο ζειηδνπνίεζεο θαη ςεθηαθήο επηκέιεηαο είρε ε Μ. Αθξηηίδνπ, κέινο ηεο ζπγγξα-
θηθήο νκάδαο.
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

3. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 3
 Γθίθα Διέλε, Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02, δξ. Γηδαθηηθήο ηεο Ηζηνξίαο, (Δλφηεηα ΗΗ: θεθ. 5.2),
 Μαπξνζθνχθεο Γεκήηξεο, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο Α.Π.Θ., Σκήκα Φηινζνθίαο θαη
Παηδαγσγηθήο (Δλφηεηα ΗΗ: θεθ. 5.3),
 Νέδε Μαξία, Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02, δξ. Γηδαθηηθήο ησλ Νέσλ Διιεληθψλ, επηκνξθψηξηα ΣΠΔ
ζηελ εθπαίδεπζε (Δλφηεηα III: θεθ. 4.3),
 Νηθνιαΐδνπ ΢νθία, Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02, δξ. Γηδαθηηθήο ηεο Λνγνηερλίαο θαη ΣΠΔ, επη-
κνξθψηξηα ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε (Δλφηεηα ΗΗ: θεθ. 4.2, Δλφηεηα V: θεθ. 3.1 ),
 Παπιίδνπ Μαξία, Γισζζνιφγνο, κεηαπηπρηαθφ δίπισκα ζπνπδψλ ζηελ Δθαξκνζκέλε
Γισζζνινγία κε εηδίθεπζε ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία κέζσ ΣΠΔ (Δλφηεηα III: θεθ. 4.1, 4.2),
 Σνπινχκεο Κνζκάο, Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02, δξ. Ηζηνξίαο, επηκνξθσηήο ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε
(Δλφηεηα V: θεθ. 3.2),
 Σζέιηθαο ΢σηήξεο, Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 / Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο (Δλφηεηα ΗΗΗ: θεθ.
5.2, Δλφηεηα V: θεθ. 3.3).
Μεγάιν κέξνο ηνπ δηδαθηηθνχ πιηθνχ ζηεξίδεηαη ζε ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα πνπ
έρνπλ αλαπηπρζεί απφ ην Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο θαη θπξίσο ζηελ «Πχιε γηα ηελ ειιε-
ληθή γιψζζα θαη ηε γισζζηθή εθπαίδεπζε». Δπραξηζηνχκε ζεξκά ην Κέληξν Διιεληθήο
Γιψζζαο γηα ηε δπλαηφηεηα πνπ καο έδσζε λα αμηνπνηήζνπκε θαη λα ελζσκαηψζνπκε ζηα
παξαδείγκαηά καο ην πιηθφ απηφ.
Ζ παξνχζα πξφηαζε ζπληάρζεθε ζην πιαίζην ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο εηδηθήο
επηζηεκνληθήο επηηξνπήο, απνηεινχκελεο απφ ηνπο:
 Υαξάιακπν Εαγνχξα, Καζεγεηή Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ, ν νπνίνο έρεη ηελ
επζχλε ζπληνληζκνχ ησλ εξγαζηψλ ηεο επηηξνπήο
 Βαζίιεην Γαγδηιέιε, Αλαπιεξσηή Καζεγεηή Παλεπηζηεκίνπ Μαθεδνλίαο
 Βαζίιεην Κφκε, Αλαπιεξσηή Καζεγεηή Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ
 Γεκήηξην Κνπηζνγηάλλε, Δπίθνπξν Καζεγεηή Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ
Θεζζαινλίθεο
 Υξφλε Κπλεγφ, Καζεγεηή Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ
 Γεκήηξην Φχιιν, Καζεγεηή Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο.
Ζ σο άλσ εηδηθή επηζηεκνληθή επηηξνπή ιεηηνπξγεί ζηελ παξνχζα Πξάμε σο
Δπηζηεκνληθή Δπηηξνπή ηνπ ΔΑ.ΗΣΤ, ζπκπξάηηνληνο επηζηεκνληθνχ θνξέα
πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ.
Σν παξφλ επηκνξθσηηθφ πιηθφ απνηειεί ηδηνθηεζία ηνπ ΤπΠΓΒΜ θαη θαιχπηεηαη
απφ ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πλεπκαηηθψλ δηθαησκάησλ.
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

4. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 4
ΡΕ΢ΛΕΧΟΜΕΝΑ
ΔΙ΢ΑΓΩΓΗ. Πεξηγξαθή θαη ηξόπνο ρξήζεο ηνπ επηκνξθσηηθνύ πιηθνύ .................................... 8
[ΔΝΟΣΗΣΑ Ι] ............................................................................................................................. 14
1. Η εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθώλ καζεκάησλ . 15
1.1 Ζ εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε. Απφ ην ηερληθνθεληξηθφ ζην νινθιεξσκέλν πξφηππν
.................................................................................................................................................. 15
1.2 ΢χλδεζε ηνπ νινθιεξσκέλνπ πξνηχπνπ κε ηε λέα νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα: ε θνηλσλία
ηεο γλψζεο θαη νη απαηηήζεηο γηα δεκηνπξγηθφηεηα .................................................................... 17
1.3 Ζ δηεζλήο εκπεηξία ............................................................................................................... 19
1.4 Ζ ειιεληθή εκπεηξία. ΢πλήζεηο δπζθνιίεο θαηά ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία .... 21
2. ΣΠΔ θαη γξακκαηηζκόο ........................................................................................................... 29
2.1 Γξακκαηηζκφο: νξηζκφο θαη ζεσξεηηθνί πξνβιεκαηηζκνί ...................................................... 29
2.2 Ζ ζρέζε ησλ ΣΠΔ κε ηε δηδαζθαιία ησλ αλζξσπηζηηθψλ καζεκάησλ ................................... 38
2.3 ΢ρνιηθφο γξακκαηηζκφο θαη θηινινγηθέο πξαθηηθέο: Θεσξεηηθφ πιαίζην γηα ηελ αμηνπνίεζε
ησλ ΣΠΔ ζηε δψλε ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ ....................................................................... 40
2.4. Ζ δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ηαπηνηήησλ ................................. 53
[ΔΝΟΣΗΣΑ ΙΙ]: Γηδαθηηθή ησλ θηινινγηθώλ καζεκάησλ θαη ΣΠΔ ......................................... 69
1. Δηζαγσγή ................................................................................................................................. 70
2. Θεσξεηηθό πιαίζην ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο θαη αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ......................... 71
2.1 Οη αξρηθέο αλαδεηήζεηο: ζεσξεηηθφ πιαίζην θαη ν ππνινγηζηήο σο δάζθαινο ...................... 71
2.2 Ζ έληνλε επηζηεκνληθή δχκσζε ζηηο δεθαεηίεο ηνπ 1970 θαη 1980 θαη νη ζπλέπεηέο ηεο ζηελ
αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ................................................................................................................. 76
2.3 Οη λέεο ζεσξεηηθέο αλαδεηήζεηο θαη ν ππνινγηζηήο σο πεξηβάιινλ εξγαζίαο ........................ 83
2.4 Πξφζθαηεο επηζηεκνληθέο αλαδεηήζεηο ................................................................................ 85
2.5 Ο ππνινγηζηήο σο κέζν πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ θαη νη πνιπγξακκαηηζκνί ......................... 92
2.6 ΢πκπεξάζκαηα ..................................................................................................................... 98
3. Οη ΣΠΔ ζην κάζεκα ησλ αξραίσλ ειιεληθώλ....................................................................... 100
3.1 Σν κάζεκα ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ (αληηθείκελν, κέζνδνη, ζηφρνη) .................................... 100
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

5. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 5
3.2. Γηδαζθαιία ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ θαη ΣΠΔ ................................................................... 105
4. Οη ΣΠΔ ζην κάζεκα ηεο ινγνηερλίαο .................................................................................... 125
4.1 Δηζαγσγή. Λνγνηερληθή ζεσξία θαη δηδαθηηθή πξαθηηθή..................................................... 125
4.2. Ζ δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο κε ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο ........................................... 129
4.3 ΣΠΔ θαη δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο ζην πιαίζην ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ ................... 140
5. ΣΠΔ θαη δηδαζθαιία ηεο Ιζηνξίαο ....................................................................................... 147
5.1 Γηδαθηηθή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο ....................... 147
5.2. Γηδάζθνληαο Ηζηνξία κε ηελ ππνζηήξημε ΣΠΔ ................................................................... 153
5.3 Γηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο ηζηνξίαο κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο ....... 168
6. Αλαδπόκελνη ξόινη, παξαδνρέο θαη αληηιήςεηο εθπαηδεπηηθώλ θαη καζεηώλ ...................... 184
[ΔΝΟΣΗΣΑ ΙΙΙ]: Υξήζε βαζηθώλ εξγαιείσλ πιεξνθνξηθήο ζηα θηινινγηθά καζήκαηα ....... 186
1. Δηζαγσγή ............................................................................................................................... 187
2. Η εηζαγσγή ηεο κεραλήο ζηελ παηδαγσγηθή ηνπ γξαπηνύ ιόγνπ θαη νη ζπλέπεηέο ηεο ........ 188
3. Σα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιόγνπ ................................................................. 190
3.1 Καηεγνξηνπνίεζε θαη πνιηηηζκηθφο ρξσκαηηζκφο ησλ ειεθηξνληθψλ πεξηβαιιφλησλ
παξαγσγήο ιφγνπ .................................................................................................................... 190
3.2 Πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ: Ζ ξεπζηφηεηα ηνπ θεηκέλνπ .................................... 202
3.3 Γηαδίθηπν, ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα γξαπηήο επηθνηλσλίαο θαη δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ
καζεκάησλ .............................................................................................................................. 206
3.4 Γηαδίθηπν θαη γισζζηθή δηδαζθαιία ζηε ρψξα καο: δπλαηφηεηεο θαη πεξηνξηζκνί .............. 212
4. Σν Web 2.0 θαη ε αμηνπνίεζή ηνπ ζηα θηινινγηθά καζήκαηα .............................................. 216
4.1 Δηζαγσγή........................................................................................................................... 216
4.2 Πξαθηηθέο ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ θαη ρξήζε ησλ ηζηνινγίσλ (blogs): Ηδηαηηεξφηεηεο,
εξεπλεηηθέο αλαδεηήζεηο θαη αμηνπνίεζε ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία......................................... 220
4.3 Δθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο Wiki .......................................................................................... 232
5. Οη Γηαδξαζηηθνί Πίλαθεο θαη ε αμηνπνίεζή ηνπο ζηα θηινινγηθά καζήκαηα ...................... 247
5.1.Δηζαγσγή........................................................................................................................... 247
5.2 Ζ δηεζλήο εκπεηξία ............................................................................................................. 248
5.3. Δθδνρέο δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα................................................ 253
5.4 ΢πκπεξάζκαηα ................................................................................................................... 278
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

6. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 6
[ΔΝΟΣΗΣΑ IV]: Υξήζε ινγηζκηθώλ εηδηθόηεηαο γηα ηελ αμηνπνίεζή ηνπο ζηε δηδαζθαιία θαη
ηε κάζεζε .................................................................................................................................. 280
1. Δηζαγσγή ............................................................................................................................... 281
2. Καηεγνξίεο εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ ................................................................................. 282
Α. Καηεγνξηνπνίεζε ζχκθσλα κε ηνλ βαζκφ αιιειεπίδξαζεο ................................................. 283
Β. Καηεγνξηνπνίεζε ζχκθσλα κε ηε ρξήζε ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ................................... 285
3. Αμηνιόγεζε εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ ................................................................................. 292
4. Έλα παξάδεηγκα αμηνιόγεζεο ινγηζκηθώλ κε βάζε ηελ θνηλσληθν-ζεκεησηηθή πξνζέγγηζε
................................................................................................................................................... 294
5. Παξνπζίαζε ινγηζκηθώλ (αλνηρηά δηεξεπλεηηθά πεξηβάιινληα) .......................................... 302
5.1 Ζ δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ γηα ηελ απφθηεζε γλψζεσλ γηα ηε
γιψζζα ................................................................................................................................... 302
5.2 Αλνηρηά δηεξεπλεηηθά πεξηβάιινληα θαη δηδαζθαιία ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ ..................... 314
5.3 Ζιεθηξνληθνί ζπκθξαζηηθνί πίλαθεο ιέμεσλ ζε ινγνηερληθά έξγα: Έλα παξάδεηγκα δηδαθηηθήο
αμηνπνίεζεο............................................................................................................................. 320
5.4 Άιια δηαδηθηπαθά πεξηβάιινληα κε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηνπο θηινιφγνπο .................. 328
[ΔΝΟΣΗΣΑ V]: Αμηνιόγεζε θαη πξνζαξκνγή εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ
................................................................................................................................................... 329
1. Δηζαγσγή ............................................................................................................................... 330
2. ΢ελάξηα: δνκή θαη αμηνιόγεζε εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ ..................................................... 331
2.1 Ζ δνκή ελφο ζελαξίνπ ........................................................................................................ 331
2.2 Ζ σο ηψξα εκπεηξία. Σα ραξαθηεξηζηηθά ελφο θαινχ ζελαξίνπ ........................................... 334
2.3 H δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ
ππνθεηκέλσλ ή ε ηδενινγηθή δηάζηαζε ησλ ζελαξίσλ ............................................................... 338
3. Γηδαθηηθέο πξνηάζεηο θαη παξαδείγκαηα εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ ..................................... 357
3.1 ΣΠΔ θαη ινγνηερλία. Απφ ηε ζεσξία ζηε δηδαθηηθή πξάμε: δχν δηδαθηηθέο πξνηάζεηο ......... 358
3.2 Απφ ηηο ιέμεηο ζηηο έλλνηεο θαη ζηηο ηδέεο: Ζ «κλήκε». Γηαζεκαηηθφ ζελάξην δηδαζθαιίαο ... 376
3.3 «Ρήκαηα ηεο ΑΔ πνπ ζπληάζζνληαη κε απαξέκθαην ή θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή: Γηεξεχλεζε
ηεο ζεκαζίαο ηνπο». ΢ελάξην γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ ζσκάησλ θεηκέλσλ ζηε
δηδαζθαιία ηνπ ζπληαθηηθνχ ηεο αξραίαο ειιεληθήο................................................................. 385
3.4 «Ζ ηχθισζε ηνπ Πνιχθεκνπ» ζηελ Οδχζζεηα θαη ζηελ ηέρλε, απφ ηελ αξρατθή έσο θαη ηελ
ειιεληζηηθή επνρή ................................................................................................................... 390
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

7. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 7
3.5 «Γπλαίθεο, ηζηνξία θαη εξγαζία: Οη Διιελίδεο ηνπ Μεζνπνιέκνπ». Μηα δηδαθηηθή παξέκβαζε
κε ρξήζε ΣΠΔ ......................................................................................................................... 400
3.6 «Μηα αξραηνινγηθή αλαζθαθή ζηηο Μπθήλεο». Γηδαθηηθή αμηνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ
ινγηζκηθνχ Μπθελατθφο Πνιηηηζκφο/Αβάθην Δ-Slate θαη ηνπ δηαδηθηχνπ ................................. 414
3.7 «Αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν ζε ζχγθξηζε κε ην ηαπσληθφ ζέαηξν Νoh-Kyogen θαη δπλαηφηεηα
πξνέθηαζεο ζηελ Comedia dell' Arte». Γηαζεκαηηθή εξγαζία ηχπνπ WebQuest ........................ 423
3.8 Μηα πνιπήκεξε εθπαηδεπηηθή εθδξνκή: αμηνπνίεζε ησλ άηππσλ ζρνιηθψλ πξαθηηθψλ ζην
πιαίζην ηνπ γισζζηθνχ γξακκαηηζκνχ. .................................................................................... 429
ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ A. ΢ΥΟΛΙΑ΢ΜΔΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .......................................................... 435
ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ B. ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΑ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΙ΢ΜΙΚΟ ........................ 442
ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Γ - ΥΡΗ΢ΙΜΟΙ ΓΙΚΣΤΑΚΟΙ ΣΟΠΟΙ ........................................................... 448
ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Γ - ΓΙΓΑΚΣΙΚΑ ΢ΔΝΑΡΙΑ ............................................................................ 457
[ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΔ΢ ΑΝΑΦΟΡΔ΢]......................................................................................... 458
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

8. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 8
ΕΙ΢ΑΓΩΓΘ. Περιγραφι και τρόποσ χριςθσ του
επιμορφωτικοφ υλικοφ
Δθμιτρθσ Κουτςογιάννθσ
Ζ εμνηθείσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ηε ρξήζε, γεληθή αιιά θαη παηδαγσγηθή, ησλ Σε-
ρλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο (ΣΠΔ) απνηειεί κφληκν ζηφρν ηεο πν-
ιηηηθήο πνιιψλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ ζηνλ δπηηθφ, θαη φρη κφλν, θφζκν θαηά
ηηο ηειεπηαίεο δχν ηνπιάρηζηνλ δεθαεηίεο. Απηφ είλαη εκθαλέο θαη ζηελ Διιάδα, ηδη-
αίηεξα απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 θαη εμήο. Ζ φιε πξνζπάζεηα θπξηαξρείηαη
απφ κηα αληίιεςε πνπ ζα κπνξνχζακε λα απνθαιέζνπκε εξγαιεηαθή ινγηθή. ΢ην
πιαίζην ηεο ινγηθήο απηήο ε έκθαζε δίλεηαη ζηνλ ππνινγηζηή σο εξγαιείν θαη ηηο δπ-
λαηφηεηέο ηνπ λα ζπκβάιεη ζηελ αιιαγή ησλ δεδνκέλσλ ζηελ εθπαίδεπζε. Σν ζέκα
φκσο είλαη εμαηξεηηθά πην ζχλζεην, θαζψο ζηελ φιε απηή δηαδηθαζία εκπιέθεηαη ην
εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζην ζχλνιφ ηνπ θαη κε ηα επηκέξνπο ζηνηρεία ηνπ πνπ κπνξεί
λα εληζρχνπλ ή λα εκπνδίδνπλ ηελ φιε πξνζπάζεηα.
Κάπνηα ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα ζα θαηαζηήζνπλ ηελ επηζήκαλζε απηή ζα-
θέζηεξε. Οη εμεηάζεηο εηζαγσγήο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε απνηεινχλ ζεκαληηθφ
ζηνηρείν ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ πξνζδηνξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηα φξηα ησλ πξσηνβνπ-
ιηψλ πνπ κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζην ιχθεην. Μνηξαία,
επνκέλσο, ην ζηνηρείν απηφ ηνπ ζπζηήκαηνο κε ηνλ ηφζν ηζρπξφ ξφιν ζην «ηη» θαη ην
«πψο» ηεο δηδαζθαιίαο ζηε ζπγθεθξηκέλε βαζκίδα εθπαίδεπζεο πξνζδηνξίδεη θαη ηα
φξηα ησλ πξσηνβνπιηψλ ζε ζρέζε κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ. Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη
κε ηα ηζρχνληα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ, ηα δηδαθηηθά εγρεηξίδηα θαη ηηο ηζρχνπζεο δη-
δαθηηθέο πξαθηηθέο, κέξνο ησλ νπνίσλ κπνξεί λα επλνεί ηε ρξήζε ησλ ΣΠΔ θαη κέξνο
λα ηελ απνηξέπεη.
Καη έλα ηειεπηαίν ελδεηθηηθφ παξάδεηγκα απφ ηνλ ρψξν ησλ δηδαζθφλησλ.
΢πάληα ζπλεηδεηνπνηνχκε, φζνη δηδάζθνπκε γηα πνιιά ρξφληα ζηελ εθπαίδεπζε, φηη
έρνπκε απνθηήζεη κηα ζπγθεθξηκέλε ηαπηφηεηα δηδάζθνληνο, ε νπνία είλαη ην απνηέ-
ιεζκα ηεο καθξνρξφληαο ζπκκεηνρήο καο ζηηο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο ηνπ ζπγθεθξηκέ-
λνπ δηδαθηηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ ηαπηφηεηά καο απηή ζέηεη ηα φξηα ησλ πξσηνβνπιηψλ
πνπ κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ θαη κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ. ΢πλήζσο ληψζνπκε
απφιπηα εμνηθεησκέλνη κε κνξθέο δηδαζθαιίαο θαη εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά ηα νπνία
είλαη πην θνληά ζηε δηδαθηηθή καο ηαπηφηεηα θαη ην αληίζεην. Γελ είλαη ηπραίν φηη ηα
θχξηα δεηήκαηα-εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη ζε θάζε επηκνξθσηηθή δηαδηθαζία εθ κέξνπο
ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη ε «εζηίαζε ζηε δηδαθηηθή πξάμε θαη φρη ζηηο ζεσξίεο», ζην
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

9. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 9
«ηη ζα θάλνπκε κέζα ζηελ ηάμε», «πψο ζα δηδάμνπκε θαιχηεξα ζπγθεθξηκέλεο ελφηε-
ηεο ησλ εγρεηξηδίσλ» θηι.
Δίλαη πξνθαλέο φηη σο έλα βαζκφ ηα εξσηήκαηα απηά είλαη απνιχησο θαηαλν-
εηά, αθνχ κέξνο ησλ επηκνξθψζεσλ ζηε ρψξα καο έρεη ηνλ ραξαθηήξα ηνπ «γεληθνχ
θαη αφξηζηνπ» ή δηαθαηέρεηαη ελδερνκέλσο απφ ζεσξίεο πνπ δε ζπλδένληαη κε ην δηα
ηαχηα ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, πίζσ απφ ηα εξσηήκαηα
απηά δελ είλαη δχζθνιν λα αλαγλσξηζηεί κηα ηάζε γηα θπζηθνπνίεζε ηνπ ηζρχνληνο
θαη απνζεσξεηηθνπνίεζή ηνπ. Με άιια ιφγηα, ζηα εξσηήκαηα απηά ε δηδαθηηθή πξα-
θηηθή εθιακβάλεηαη σο θάηη ην θπζηθφ θαη νπδέηεξν, ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ πξέπεη
λα θηλεζεί ε θάζε επηκνξθσηηθή δηαδηθαζία.
Κάηη ηέηνην φκσο δελ ηζρχεη: πίζσ απφ θάζε εξψηεκα, φπσο θαη απφ θάζε δη-
δαθηηθή πξαθηηθή, ππάξρεη ζεσξία είηε απηφ ην αληηιακβαλφκαζηε είηε φρη. Πξψηηζην
θαζήθνλ θάζε επηκνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο πηζηεχνπκε πσο είλαη ε αλάδεημε απηήο ηεο
αφξαηεο ζεσξίαο θαη ε παξνρή ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο εξγαιείσλ κε ηε βνήζεηα ησλ
νπνίσλ ζα κπνξνχλ λα επηιέγνπλ ζπλεηδεηά –θαη φρη επεηδή θάηη ηέηνην ηζρχεη– ηε
δηδαθηηθή ινγηθή θαη πνξεία πνπ ζα αθνινπζήζνπλ. Έλαο απφ ηνπο άμνλεο γχξσ απφ
ηνπο νπνίνπο δηακνξθψζεθε ε ινγηθή ηνπ επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ πνπ αθνινπζεί είλαη
απηφο. Γελ πξφθεηηαη γηα πιηθφ «ηπθινζνχξηε» πνπ ζα καο παξέρεη παξαδείγκαηα θαη
ινγηζκηθά γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο ζην ζρνιείν, αιιά γηα πιηθφ κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε
πξνβιεκαηηζκνχ πνπ ζα ηζνξξνπεί αλάκεζα ζηε ζεσξία θαη ηελ πξάμε.
Ζ αλαγλψξηζε ηεο εθπαηδεπηηθήο ηαπηφηεηαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ σο ζεκαληη-
θήο παξακέηξνπ γηα ηελ ηχρε πνπ ζα έρεη θάζε απφπεηξα αμηνπνίεζεο ησλ ππνινγη-
ζηψλ ζηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ απνηειεί, φπσο επηζεκάλακε ήδε,
έλαλ ζεκαληηθφ άμνλα πνπ πξνζδηφξηζε ην είδνο θαη ηε κνξθή ηνπ επηκνξθσηηθνχ
πιηθνχ πνπ παξέρεηαη. Πξφζεζή καο δελ είλαη λα δψζνπκε απιψο εχπεπηα ζελάξηα,
ηα νπνία κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ρσξίο δπζθνιία ζην πιαίζην ηνπ ηζρχνληνο δηδα-
θηηθνχ παξαδείγκαηνο. ΢ε απηή ηελ πεξίπησζε ε πξνζηηζέκελε απφ ηηο ΣΠΔ παηδα-
γσγηθή αμία είλαη ειάρηζηε θαη δε δηθαηνινγείηαη ε επέλδπζε ηφζσλ πιηθψλ θαη αλ-
ζξψπηλσλ πφξσλ. Αληίζεηα, πξφζεζή καο είλαη λα εληζρχζνπκε ππάξρνπζεο αλαδεηή-
ζεηο (ζηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ (Π.΢.), ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα, αιιά θαη ζηηο ζρνιη-
θέο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο, γεληθφηεξα) πξνο ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ειιεληθνχ ζρν-
ιείνπ, παξέρνληαο πιηθφ γηα πξνβιεκαηηζκφ θαη πνιιέο ηδέεο γηα δηδαθηηθή αμηνπνί-
εζε. Φξνληίζακε έηζη ψζηε θάπνηεο απφ απηέο ηηο ηδέεο λα έρνπλ ήδε αμηνπνηεζεί δη-
δαθηηθά ζην ειιεληθφ ζρνιείν.
Έλα εχινγν φκσο εξψηεκα κπνξεί λα ηεζεί: εθζπγρξνληζκφο ηνπ ειιεληθνχ
ζρνιείνπ, λαη, αιιά πξνο πνηα θαηεχζπλζε; Σν εξψηεκα είλαη πξάγκαηη θαίξην, αιιά
ε απάληεζε δελ είλαη δχζθνιε. Ζ επηζηεκνληθή αλαδήηεζε ησλ ηειεπηαίσλ δεθαε-
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

10. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 10
ηηψλ ζπγθιίλεη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο κεηαηξνπήο ηνπ ζρνιείνπ ζε ρψξν πξσην-
βνπιίαο, δεκηνπξγίαο θαη αλαδήηεζεο. Έλαλ ρψξν πνπ ζα πξνεηνηκάδεη πνιίηεο δεκη-
νπξγηθνχο αιιά θαη ζθεπηφκελνπο. Κάηη ηέηνην δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηε κερα-
ληζηηθή δηεθπεξαίσζε ηεο δηδαθηέαο χιεο αιιά νχηε θαη κε ππνινγηζηηθέο εθαξκνγέο
πνπ εμππεξεηνχλ κηα ηέηνηα ινγηθή. Αληίζεηα, απηφ κπνξεί λα εμππεξεηεζεί απφ έλα
ζρνιείν πνπ αλαγλσξίδεη ηελ πξσηνβνπιία ησλ δηδαζθφλησλ, ηελ ελίζρπζε ηνπ ξφ-
ινπ ηνπο σο ππνζηεξηρηψλ ησλ καζεηψλ ζηελ αλαδήηεζε ηεο γλψζεο θαη ηε ζχλζεζε
ησλ απφςεψλ ηνπο. Δίλαη πξνθαλέο φηη κηα ηέηνηα θαηεχζπλζε ζηελ επηκνξθσηηθή
δηαδηθαζία κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί απφ επηκνξθσηηθφ πιηθφ πνπ εληζρχεη ηελ αλαδή-
ηεζε θαη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηνπο παξέρεη ζεσξεηηθφ πιαίζην
αιιά θαη παξαδείγκαηα δεκηνπξγηθήο αμηνπνίεζεο. Απνηειεί, επνκέλσο, ζπλεηδεηή
καο επηινγή λα εληζρχζνπκε απηέο ηηο θαηεπζχλζεηο ζην πιηθφ πνπ αθνινπζεί.
΢εκαληηθφ ξφιν ζην είδνο ηνπ παξερφκελνπ πιηθνχ παίδνπλ θαη δχν άιινη πα-
ξάγνληεο: ην ππάξρνλ Π.΢. γηα ηελ επηκφξθσζε θαη ην εηδηθά εθπαηδεπκέλν ζψκα
επηκνξθσηψλ γηα ηελ πινπνίεζε ηεο φιεο δηαδηθαζίαο. Ζ εθπαίδεπζε επηκνξθσηψλ
δε γίλεηαη γηα πξψηε θνξά ζηελ Διιάδα θαη απνηειεί κηα ζεκαληηθή θαηάθηεζε,
αθνχ νη επηκνξθσηέο πξνέξρνληαη απφ ην ζψκα ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη επνκέλσο
γλσξίδνπλ θαιά ηηο ηζρχνπζεο πξαθηηθέο θαη ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπ-
ζηήκαηνο. Γηα πξψηε θνξά, σζηφζν, παξέρεηαη έλα Π.΢. γηα ηελ επηκφξθσζε ησλ εθ-
παηδεπηηθψλ ζηε ρψξα καο. Σν παξφλ πιηθφ θηλείηαη ζην πιαίζην ηνπ ηζρχνληνο Π.΢.
θαη παξάιιεια απνβιέπεη ζην λα απνηειέζεη έλα ζηήξηγκα ζηελ πξνζπάζεηα ησλ επη-
κνξθσηψλ λα θάλνπλ θαιχηεξα ηε δνπιεηά ηνπο. Παξ‘ φηη, επνκέλσο, κπνξεί λα δηα-
βαζηεί απηφλνκα, δε γξάθεηαη σο κηα «κέζνδνο δηδαζθαιίαο άλεπ δηδαζθάινπ». Αληί-
ζεηα, πξνυπνζέηεη ηνλ εθπαηδεπκέλν επηκνξθσηή πνπ κπνξεί λα επηιέμεη ελφηεηεο ή
ζελάξηα γηα δηδαζθαιία, ζπδήηεζε ή θαη ακθηζβήηεζε.
Αμίδεη, ηέινο, λα πνχκε ιίγα ιφγηα γηα ηελ νκάδα πνπ ζπλέζεζε ην πιηθφ απηφ.
Πξφθεηηαη γηα κηα κηθηή νκάδα απφ παλεπηζηεκηαθνχο, νη νπνίνη έρνπλ εξγαζηεί αξ-
θεηά ρξφληα σο εθπαηδεπηηθνί, θαη πξνζνληνχρνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ ηνπο απαζρν-
ιεί ην δήηεκα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκά-
ησλ. Ζ νκάδα απηή έρεη κηα επξχηεξε ζπλαληίιεςε ζε ζέκαηα ζεσξίαο θαη δηδαζθα-
ιίαο. Δίλαη πξνθαλέο φκσο φηη δελ ππάξρεη απφιπηε ηαχηηζε, θάηη πνπ ζα ήηαλ εμαη-
ξεηηθά δχζθνιν λα επηηεπρζεί θαη δελ μέξνπκε, άιισζηε, αλ ππάξρεη ιφγνο λα επηδη-
σρζεί θάηη ηέηνην.
΢ύληνκε πεξηγξαθή ησλ πεξηερνκέλσλ
Σν πιηθφ πνπ αθνινπζεί ζθνπφ έρεη λα παξάζρεη ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν θαη λα ππνζηεξίμεη
ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζα αλαπηπρζνχλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηκφξθσζεο. Απαξηίδεηαη απφ
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

11. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 11
ζεσξεηηθά θείκελα, δηδαθηηθά ζελάξηα, ζρνιηαζκέλε βηβιηνγξαθία θαη θαηαιφγνπο ρξήζηκσλ
δηαδηθηπαθψλ δηεπζχλζεσλ. Σα ζεσξεηηθά θείκελα αθνξνχλ δεηήκαηα δηδαθηηθήο θαη αμην-
πνίεζεο ησλ ΣΠΔ, εθαξκνγήο θαη αμηνιφγεζεο ινγηζκηθνχ, αλάιπζεο ηεο κέρξη ζήκεξα ε-
κπεηξίαο θηι. Σα θείκελα επηδηψθνπλ λα δηεπθνιχλνπλ ηνπο ΠΔ02 λα αληηκεησπίζνπλ ην ζρν-
ιείν σο ηζηνξηθή θαηαζθεπή θαη λα αληηιεθζνχλ ηνλ ξφιν ηνπο, φρη απιψο σο ππνζηεξηθηψλ
ηεο εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ησλ καζεκάησλ αιιά σο ππνζηεξηθηψλ ηεο αιιαγήο
ηνπ ειιεληθνχ ζρνιείνπ πξνο έλα ζρνιείν δπλακηθφ θαη ζχγρξνλν. Σν επηκνξθσηηθφ απηφ
πιηθφ έρεη, επνκέλσο, επξχηεξν ζεσξεηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ θαη δε ζθνπεχεη ηφζν ζηελ πα-
ξνπζίαζε ζπγθεθξηκέλσλ ινγηζκηθψλ φζν ζηελ άζθεζε ζηελ θξηηηθή αλάγλσζε ηνπ πξνζθε-
ξφκελνπ ινγηζκηθνχ θαη ζηελ ηεθκεξησκέλε αμηνιφγεζε ησλ δηαζέζηκσλ δηδαθηηθψλ ζελα-
ξίσλ.
Ζ Δλόηεηα Ι πεξηιακβάλεη δχν κέξε. ΢ην πξψην κέξνο κε ηίηιν «Η εηζαγσγή ησλ
ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθώλ καζεκάησλ» αλαιχνληαη ηα
δεδνκέλα ηεο δηεζλνχο θαη ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο ζε ζρέζε κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ
ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. Δπηρεηξείηαη, επηπιένλ, λα γίλεη ζαθέο φηη ε γφληκε αμηνπνί-
εζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο θαη ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ δελ είλαη κηα
εχθνιε θαη απιή δηαδηθαζία πνπ εμαληιείηαη ζηελ απφθαζε γηα δεκηνπξγία θάπνηνπ ινγηζκη-
θνχ παηγληψδνπο ραξαθηήξα, πξνθεηκέλνπ λα ππνζηεξηρζεί ε δηδαζθαιία ζηα ζρνιεία. Αληί-
ζεηα, πξφθεηηαη γηα κηα πνιχπινθε θαη ζχλζεηε ππφζεζε. Απηή πνπ απνθαιέζακε ήδε εξγα-
ιεηαθή ινγηθή είλαη, επνκέλσο, απαξαίηεην λα δψζεη ηε ζέζε ηεο ζε κηα ζαθή ζηξαηεγηθή, ε
νπνία ζα απνηειεί ηελ αθεηεξία θαη ην ζεκείν αλαθνξάο γηα θάζε επηκέξνπο ελέξγεηα. Σν
παξφλ επηκνξθσηηθφ πιηθφ θαη ε φιε ινγηθή ηνπ ζηνρεχνπλ αθξηβψο πξνο απηή ηελ θαηεχ-
ζπλζε: ηνπ εμνπιηζκνχ ησλ θηινιφγσλ κε ζεσξεηηθά εθφδηα θαη παξαδείγκαηα πνπ ζα θα-
ζηζηνχλ εθηθηή κηα ζπλνιηθή, ηζηνξηθά ππνςηαζκέλε, αλάγλσζε ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηη-
θνχ ζπζηήκαηνο, ζην πιαίζην ηεο νπνίαο ζα γίλεηαη αληηιεπηή θαη ε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ.
Σν ζεσξεηηθφ πιαίζην αλαθνξάο γηα ηελ πξνηεηλφκελε αλάγλσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ
ζπζηήκαηνο θαη ηεο δεκηνπξγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ είλαη ην πιαίζην ηνπ γξακκαηηζκνχ
θαη αλαπηχζζεηαη αλαιπηηθά ζην δεχηεξν θεθάιαην ηεο ίδηαο ελφηεηαο κε ηίηιν «ΣΠΔ θαη
γξακκαηηζκόο». Δδψ επηρεηξείηαη ν νξηζκφο ηεο έλλνηαο θαη ε παξνπζίαζε ηεο ζρεηηθήο δηα-
κάρεο ζηε βάζε δχν ζεσξεηηθψλ κνληέισλ: ηνπ απηφλνκνπ θαη ηνπ ηδενινγηθνχ. Ζ έλλνηα ηνπ
γξακκαηηζκνχ δελ έρεη γηα φινπο ην ίδην πεξηερφκελν, είλαη φκσο ζαθψο θάηη δηαθνξεηηθφ απφ
ηελ απιή γλψζε γξαθήο θαη αλάγλσζεο, θαζψο αθνξά ηε δπλαηφηεηα ηνπ εγγξάκκαηνπ αηφκνπ
λα ιεηηνπξγεί απνηειεζκαηηθά ζε δηάθνξεο ζπλζήθεο επηθνηλσλίαο πνπ επηβάιιεη ε εθάζηνηε
θνηλσληθή, πνιηηηζκηθή θαη νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα. Με κηα ηέηνηα νπηηθή κεηαβάιιεηαη
ζεκαληηθά ην ηνπίν ζηνλ ρψξν ηεο δηδαζθαιίαο ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ, φρη κφλν σο
πξνο ην πψο ζα αμηνπνηήζνπκε θαιχηεξα ηηο ΣΠΔ ζε κηα δεδνκέλε δηδαζθαιία αιιά θαη πψο
ζα πξνζαξκφζνπκε ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο, πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

12. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 12
ιεηηνπξγηθέο αιιά θαη θξηηηθέο δηαζηάζεηο ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ (πνπ ζπκπεξηιακβάλεη ηηο
ΣΠΔ).
΢ηα επηκέξνπο θεθάιαηα ηεο ελφηεηαο απηήο ζα επηρεηξεζεί ε αλάδεημε ηεο ηζηνξηθφ-
ηεηαο ησλ ηερλνινγηψλ πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ θαη κηα ζχληνκε αλαδξνκή ζηελ ηζηνξία ηνπ
νηθείνπ επηζηεκνληθνχ ρψξνπ κε έκθαζε ζηε δηακφξθσζε ηνπ λένπ πεξηερνκέλνπ ηεο γισζ-
ζηθήο εθπαίδεπζεο: ηνλ ςεθηαθφ (digital) ή λέν γξακκαηηζκφ2 (new literacy). ΢ηε ζπλέρεηα ζα
δηεξεπλεζνχλ νη επξχηεξεο αιιαγέο ηεο επνρήο καο θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν απηέο ζπλδέ-
νληαη κε ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ, κε ηηο ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηηθέο επη-
δηψμεηο θαη πξαθηηθέο ηνπο. Σέινο, ζα εζηηάζνπκε ην ελδηαθέξνλ καο ζηελ αλάιπζε ησλ πξα-
θηηθψλ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ πνπ δηαπεξλνχλ ην ζεκεξηλφ δεπηεξνβάζκην ζρνιείν, θαη
ζρεηίδνληαη εκκέζσο ή ακέζσο κε ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ, θαζψο θαη
ζηνπο ηξφπνπο ζχλδεζεο ησλ πξαθηηθψλ απηψλ κε ηε γφληκε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ. ΢ηελ
αλαζεσξεκέλε παξνχζα έθδνζε ηνπ πιηθνχ πξνζηίζεηαη έλα αθφκε θεθάιαην: κηα ελδεηθηηθή
δηδαθηηθή πξφηαζε ζην αληηθείκελν ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο ζε ηξεηο δηαθνξεηηθέο δηδα-
θηηθέο εθδνρέο, πξνθεηκέλνπ λα αλαδεηρζεί ε ζεκαζία πνπ έρεη ε δηδαθηηθή πξαθηηθή ζηελ
ππνδνρή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ.
Ζ Δλφηεηα ΗΗ, «Γηδαθηηθή ησλ θηινινγηθώλ καζεκάησλ θαη ΣΠΔ», πεξηιακβάλεη
θεθάιαηα πνπ εμεηάδνπλ ρσξηζηά ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζε θάζε δηδαθηηθφ αληηθείκελν:
γιψζζα, αξραία ειιεληθή γξακκαηεία θαη γιψζζα, ινγνηερλία, ηζηνξία. ΢ε θάζε θεθάιαην
ζίγνληαη δεηήκαηα πνπ άπηνληαη ηεο δηδαθηηθήο, ηεο ηζηνξίαο θαη ηεο ηδενινγίαο ηεο αμηνπνί-
εζεο ησλ ΣΠΔ ζην ζπγθεθξηκέλν δηδαθηηθφ αληηθείκελν. Ζ πεξηδηάβαζε ζηελ ηζηνξία ηνπ
νηθείνπ επηζηεκνληθνχ θιάδνπ θξίλεηαη απαξαίηεηε, θαζψο ε ζεψξεζή καο βαζίδεηαη ζηελ
πεπνίζεζε –θάηη πνπ εθθξάδεηαη θαη ζην Π.΢.– φηη πξέπεη λα απνθεπρζεί ε πξνζέγγηζε ηνπ
θάζε ινγηζκηθνχ σο νπδέηεξνπ πεξηβάιινληνο πνπ δελ απνκέλεη παξά λα ην εθαξκφζνπκε
ζηελ ηάμε εξήκελ ηεο δηδαθηηθήο ηνπ νηθείνπ επηζηεκνληθνχ θιάδνπ. ΢ηελ αλαζεσξεκέλε
έθδνζε ηα θείκελα ζπληνκεχζεθαλ ζε νξηζκέλα ζεκεία, πξνθεηκέλνπ λα πξνζηεζνχλ πεξηζ-
ζφηεξα παξαδείγκαηα πνπ λα ζπλνδεχνπλ ηε ζεσξία, ελψ εκπινπηίζηεθαλ κε επηπιένλ θεί-
κελα ηα θεθάιαηα γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο θαη ηεο ηζηνξίαο. 3
΢ηελ επφκελε Δλφηεηα ΗΗΗ κε ηίηιν «Υξήζε βαζηθώλ εξγαιείσλ πιεξνθνξηθήο ζηα
θηινινγηθά καζήκαηα» παξνπζηάδνληαη θξηηηθέο αλαγλψζεηο ινγηζκηθνχ γεληθήο ρξήζεο,
φπσο ηα πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ θαη ην δηαδίθηπν. Σν ινγηζκηθφ απηήο ηεο θα-
ηεγνξίαο ιεηηνπξγεί σο κέζν πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ θαη σο ηέηνην αλαιχεηαη θαη εληάζζε-
2
Ο J. Lemke (1998) απνθαιεί απηνχ ηνπ είδνπο ηνλ γξακκαηηζκφ πιεξνθνξηθφ γξακκαηηζκφ
(informatic literacies), ελψ ζηνλ ρψξν ηεο επηζηήκεο ηνπ γξακκαηηζκνχ ρξεζηκνπνηείηαη ρσξίο δη-
άθξηζε θαη νξφο ηερλνινγηθφο γξακκαηηζκφο (technological literacy) ή ηερλνγξακκαηηζκφο. ΢ηελ πα-
ξνχζα αλαζεσξεκέλε έθδνζε ηνπ πιηθνχ πξνηηκάηαη ν φξνο ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο.
3
΢ηελ αλαζεσξεκέλε έθδνζε έρεη αιιάμεη ε δνκή ηεο ελφηεηαο κε ηε ζπγρψλεπζε ησλ θεηκέλσλ πνπ
αθνξνχλ ην δηδαθηηθφ αληηθείκελν ηεο Ηζηνξίαο ζε έλα θεθάιαην.
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

13. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 13
ηαη ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ. Βαζηθή ζέζε είλαη φηη ηα
ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιφγνπ δελ πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη απφ ηελ ηερλη-
θή ηνπο κφλν πιεπξά. Γίλεηαη έκθαζε, επνκέλσο, ζηελ αλάδεημε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξη-
ζηηθψλ ηνπο θαη ησλ ζπλεπεηψλ πνπ έρεη ε ρξήζε ηνπο ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία θαη ζην ζχ-
λνιν ηνπ Π.΢. Δπηπιένλ, ζηελ αλαζεσξεκέλε έθδνζε ηνπ πιηθνχ πξνζηίζεληαη δχν αθφκε
θεθάιαηα, έλα γηα ηα εξγαιεία «δεχηεξνπ ηζηνχ» (WEB 2.0) θαη έλα γηα ηε ρξήζε ησλ δηα-
δξαζηηθψλ πηλάθσλ.
΢ηελ Δλφηεηα ΗV, «Υξήζε ινγηζκηθώλ εηδηθόηεηαο γηα ηελ αμηνπνίεζή ηνπο ζηε
δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε», επηρεηξείηαη κηα ηαμηλφκεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ κε
βάζε ηηο ζεσξεηηθέο πξνυπνζέζεηο πνπ έρνπλ πξνεγεζεί, εκπινπηηζκέλε κε παξαδείγκαηα,
ελψ παξνπζηάδνληαη βαζηθέο παηδαγσγηθέο αξρέο θαη θξηηήξηα αμηνιφγεζεο. ΢ηε ζπλέρεηα
αλαιχνληαη κε κηα θξηηηθή νπηηθή ζπγθεθξηκέλα πεξηβάιινληα θαη ινγηζκηθά ζην πιαίζην
πάληα ηεο επξχηεξεο ζεσξεηηθήο ηνπνζέηεζεο.
Ζ Δλφηεηα V, «Αμηνιόγεζε θαη πξνζαξκνγή εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ θαη δξα-
ζηεξηνηήησλ», νινθιεξψλεη ην ζεσξεηηθφ κέξνο ηεο επηκφξθσζεο κε έκθαζε ζηελ πξα-
θηηθή ηεο δηδαζθαιίαο. Παξνπζηάδεηαη κηα πξφηαζε νξηζκνχ ηεο δνκήο θαη ησλ θξηηεξίσλ
αμηνιφγεζεο ελφο εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ, ελψ ζηε ζπλέρεηα παξαηίζεληαη έηνηκα δηδαθηηθά
παξαδείγκαηα αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηα θηινινγηθά καζήκαηα, ηα νπνία νη επηκνξθνχκελνη
ζα έρνπλ ηελ επθαηξία λα αλαιχζνπλ θαη λα αμηνινγήζνπλ.4
Αθνινπζνχλ ηα «Παξαξηήκαηα», φπνπ νη επηκνξθνχκελνη κπνξνχλ λα βξνπλ ρξή-
ζηκα δηαδηθηπαθά πεξηβάιινληα αλά δηδαθηηθφ αληηθείκελν, θαηάινγν ινγηζκηθνχ γηα ηα δηα-
ζέζηκα αλνηρηά πεξηβάιινληα γηα ηε δηδαζθαιία (ζψκαηα θεηκέλσλ, ειεθηξνληθά ιεμηθά θηι.)
θαη ζρνιηαζκέλε βηβιηνγξαθία.
4
Απφ ηελ ελφηεηα απηή αθαηξέζεθε ην δεχηεξν θεθάιαην ηεο πξνεγνχκελεο έθδνζεο κε ηίηιν
«Αλάπηπμε δηαζεκαηηθψλ δηδαθηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Παξαδείγκαηα έληα-
μεο ηεο ρξήζεο ησλ ΣΠΔ ζην ΑΠ΢», θαζψο ελνπνηήζεθε νπζηαζηηθά κε ην αληίζηνηρν θεθάιαην ηεο
Δλφηεηαο Η, θεθ. 2.3 ΢ρνιηθφο γξακκαηηζκφο θαη θηινινγηθέο πξαθηηθέο: Θεσξεηηθφ πιαίζην γηα ηελ
αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δψλε ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ. Δπηπιένλ, έρεη πξνζηεζεί έλα αθφκε
ζελάξην, γχξσ απφ κηα άηππε ζρνιηθή πξαθηηθή, ηελ νξγάλσζε εθδξνκψλ.
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

14. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 14
*ΕΝΟΣΘΣΑ Ι+
Σφνδεςθ με το Ειδικό Μζροσ του Αναλυτικοφ Ρρογράμματοσ Σπουδϊν (Α.Ρ.Σ.):
 Θ ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ και τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν
μακθμάτων.
Επιςκόπθςθ τθσ διεκνοφσ και ελλθνικισ εμπειρίασ από τθν ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθν
εκπαιδευτικι διαδικαςία και ιδιαίτερα τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων
(Νεοελλθνικι Γλϊςςα, Λογοτεχνία, Αρχαία Ελλθνικι Γλϊςςα και Γραμματεία,
Λςτορία). Σφνδεςθ τθσ ειςαγωγισ των ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία με ευρφτερα ηθτιματα,
όπωσ θ νζα οικονομικι πραγματικότθτα, θ κοινωνία τθσ γνϊςθσ και οι νζεσ
δεξιότθτεσ που απαιτοφνται ςτουσ εργαςιακοφσ χϊρουσ. Ζμφαςθ ςτισ δυςκολίεσ
και ιδιαιτερότθτεσ που παρουςιάηονται και ιδιαίτερα ςτθν ελλθνικι εμπειρία.
Οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να γνωρίηουν α) Βαςικά ςτάδια κατά τθν ειςαγωγι των
ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία και τθν εκπαίδευςθ. β) Να κατανοοφν τθν ειςαγωγι των ΤΡΕ
ςε ςυνάρτθςθ με ευρφτερα κζματα, όπωσ θ κοινωνία τθσ γνϊςθσ και τθσ
δθμιουργικότθτασ. γ) Να αντιλαμβάνονται και να ερμθνεφουν τισ ςυςτθμικοφ
τφπου δυςκολίεσ που ζχει θ ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθ διδακτικι διαδικαςία.
 ΤΡΕ και Γραμματιςμόσ
Σφνδεςθ των ΤΡΕ με το γραμματιςμό και τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν
μακθμάτων. Νζοσ γραμματιςμόσ και διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων.
Ανάλυςθ των ςχολικϊν διδακτικϊν πρακτικϊν και των περικωρίων που δίνουν για
αξιοποίθςθ των ΤΡΕ.
Οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να κατανοιςουν τθν ευρφτερθ ςχζςθ των ΤΡΕ με τισ
νζεσ μορφζσ γραμματιςμοφ που ιςχφουν πια ςτθν κοινωνία και που είναι απαραί-
τθτο να διατρζχουν τα ςχολικά Ρ.Σ. Κα πρζπει να μποροφν να διαβάηουν δθμιουρ-
γικά τισ ςχολικζσ διδακτικζσ πρακτικζσ και να μποροφν να αναπτφςςουν τισ απαρα-
ίτθτεσ ςτρατθγικζσ για τθν γόνιμθ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςε κάκε μία από αυτζσ.
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

15. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 15
1. Θ ειςαγωγι των ΣΠΕ ςτθν εκπαίδευςθ και τθ
διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων
Δθμιτρθσ Κουτςογιάννθσ
1.1 Θ ειςαγωγι των ΣΠΕ ςτθν εκπαίδευςθ. Από το τεχνικοκεντρικό ςτο
ολοκλθρωμζνο πρότυπο
Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 μεθίλεζε ζε πνιιέο ρψξεο ν εμνπιηζκφο ησλ
ζρνιείσλ κε ππνινγηζηέο. Ο ρξφλνο θαη ν ηξφπνο εηζαγσγήο ηνπο ζηα ζρνιεία δελ
είλαη εληαίνο θαη εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε εθπαη-
δεπηηθή παξάδνζε αιιά θαη ε νηθνλνκηθνηερλνινγηθή αλάπηπμε ηεο θάζε ρψξαο. Θα
κπνξνχζακε πάλησο λα πνχκε πσο ε σο ηψξα δηεζλήο εκπεηξία δείρλεη φηη ε αμηνπνί-
εζε ηεο πιεξνθνξηθήο ηερλνινγίαο ζηελ εθπαίδεπζε κπνξεί λα γίλεη κε έλαλ απφ
ηνπο παξαθάησ ηξεηο ηξφπνπο, ρσξίο λα απνθιείεηαη θαη θάπνηνο ζπλδπαζκφο ηνπο
(Κνληνγηαλλνπνχινπ 1991· Κπλεγφο 1995· Μαθξάθεο & Κνληνγηαλλνπνχινπ 1995)
(βι. θαη Γεληθφ Μέξνο, Δλφηεηα 1.2.).5
α. Ζ πιεξνθνξηθή ηερλνινγία ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ
«απνκνλσκέλε ηερληθή
πξνζέγγηζε» καζήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο, ην νπνίν εηζάγεηαη ζην ζρνιείν σο
μερσξηζηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν. Ολνκάδεηαη «απνκνλσκέλε ηερληθή
πξνζέγγηζε» (Κνληνγηαλλνπνχινπ 1991), επεηδή κνλαδηθφο ζηφρνο είλαη ν
ηερληθφο αιθαβεηηζκφο θαη ε ηερλνινγία δε ζρεηίδεηαη κε ηε δηδαζθαιία
άιισλ καζεκάησλ.
Σν πξφηππν απηφ εθαξκφζηεθε ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο ηε δεθαεηία ηνπ
1970 θαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980. Απψηεξνο ζθνπφο ηνπ ήηαλ ε παξνρή
εμεηδηθεπκέλσλ ηερλνινγηθά γλψζεσλ ζηνπο καζεηέο, ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ
5
΢ην εμήο νη παξαπνκπέο ζην «Γεληθφ Μέξνο» ηνπ επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ αθνξνχλ ην Γαγδηιέιεο, Β.,
θ.ά. 2010. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ ζηε Υξήζε θαη Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαηδεπηηθή Γη-
δαθηηθή Γηαδηθαζία. Δπηκνξθσηηθφ πιηθφ γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ επηκνξθσηψλ ζηα Παλεπηζηεκηαθά
Κέληξα Δπηκφξθσζεο. Σεχρνο 1: Γεληθφ Μέξνο. Πάηξα: Δ.Α.Η.Σ.Τ. (αλαζεσξεκέλε έθδνζε
06.02.2010). Ο αλαγλψζηεο πξέπεη λα έρεη ππφςε ηνπ φηη πηζαλψο λα ππάξμνπλ λέεο, αλαζεσξεκέλεο
εθδφζεηο ηνπ επηκνξθσηηθνχ ηεχρνπο ηνπ Γεληθνχ Μέξνπο, θαη επνκέλσο, θάπνηεο απφ ηηο παξαπνκπέο
λα δηαθνξνπνηεζνχλ.
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

16. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 16
εηδήκνλεο πάλσ ζηηο λέεο ηερλνινγίεο (πξνγξακκαηηζηέο, ζρεδηαζηέο θ.ά). Σν
πξφηππν απηφ άξρηζε απφ πνιχ λσξίο λα ακθηζβεηείηαη θαη ελψ νη παιαηφηεξεο
έξεπλεο (Pelgrum & Plomp 1993) αλαδείθλπαλ ηελ θπξηαξρία ηνπ ζηα πεξηζζφηεξα
εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα, νη λεφηεξεο έξεπλεο (Plomp et al. 2009) δείρλνπλ πσο έρεη
αξρίζεη λα ππνρσξεί ζε κεγάιν βαζκφ, δίλνληαο ηε ζέζε ηνπ ζηα άιια πξφηππα.
β. Ζ ηερλνινγηθή εμέιημε, ε επξχηεηα ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο πνπ
«πξαγκαηνινγηθή πξν- έηπρε ε λέα ηερλνινγία, αιιά θαη ν επηζηεκνληθφο πξνβιεκαηηζκφο πνπ
ζέγγηζε»
ελησκεηαμχ αλαπηχρζεθε νδήγεζαλ ζηελ εγθαηάιεηςε ηνπ ηερληθνχ
πξνηχπνπ θαη ζηελ απφθαζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ε ππνινγηζηηθή
ηερλνινγία ζε φια ζρεδφλ ηα καζήκαηα ηνπ Π.΢., ρσξίο λα ζίγεηαη φκσο ε θηινζνθία
ηνπ. Ζ λέα απηή πξνζέγγηζε, πνπ νλνκάδεηαη «πξαγκαηνινγηθή», πεξηνξίδεη
ζεκαληηθά ηελ έκθαζε ζηνλ ηερληθφ αιθαβεηηζκφ θαη εθαξκφζηεθε ή θαηαβιήζεθε
πξνζπάζεηα λα εθαξκνζηεί ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο ηε δεθαεηία ηνπ 1980.
Γηα ηελ πινπνίεζε ηεο απφθαζεο απηήο είλαη γλσζηφ ην θχκα αλάπηπμεο
πιεζψξαο εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ ππνινγηζηή, θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ
νπνίσλ ήηαλ ε έιιεηςε επηζηεκνληθήο επάξθεηαο θαη παηδαγσγηθνχ ζρεδηαζκνχ
(Pelgrum & Plomp 1993, 238). Οη παηδαγσγηθνί ζηφρνη πνπ επηδηψθνληαη κε ηελ
αμηνπνίεζε ηεο ηερλνινγίαο, ζπλήζσο, είλαη: ε εμαηνκίθεπζε ηεο δηδαζθαιίαο, ε
πνηθηιία θαη βειηίσζε ησλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο πνπ ήδε ηζρχνπλ θαη ε εμαζθάιηζε
ηνπ ίδηνπ επηπέδνπ δηδαζθαιίαο, αλεμάξηεηα απφ ηηο επηκέξνπο ζπλζήθεο. Ζ ινγηθή
απηή, ιακβαλνκέλεο ππφςε θαη ηεο πξαθηηθήο πνπ ηζρχεη ζηα ζρνιεία, είλαη ινγηθφ
λα εληζρχεη θπξίσο ηελ αληίιεςε ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ ππνινγηζηή σο δαζθάινπ
(γηα ηελ αληίιεςε απηή βι. Δλφηεηα ΗΗ, θεθ.2.1).
γ. H πιεξνθνξηθή ηερλνινγία ρξεζηκνπνηείηαη επξχηεξα ζηε δσή ηνπ
«νινθιεξσκέλε πξνζέγ- ζρνιείνπ ζηα πιαίζηα ησλ επηκέξνπο Π.΢. ΢ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ε
γηζε»
πιεξνθνξηθή δε δηδάζθεηαη σο μερσξηζηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν, αιιά ε
δηδαζθαιία ηεο δηαρέεηαη φρη κφλν ζε φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα ηνπ ζρνιείνπ
αιιά θαη ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο ζρνιηθήο δσήο (Κνληνγηαλλνπνχινπ 1991,
79). Καη‘ απηφλ ηνλ ηξφπν, ελψ επηηπγράλεηαη ιεηηνπξγηθά ν πιεξνθνξηθφο
αιθαβεηηζκφο, παξάιιεια επηδηψθεηαη, θαη απηή είλαη ε κεγάιε δηαθνξά απφ ην
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

17. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 17
«πξαγκαηνινγηθφ πξφηππν», ε αμηνπνίεζε ηεο ππνινγηζηηθήο ηερλνινγίαο ζηελ
αλαλέσζε ησλ Π.΢.
΢ηφρνο, επνκέλσο, δελ είλαη ε πνζνηηθή βειηίσζε ηεο παξερφκελεο
εθπαίδεπζεο αιιά ε πνηνηηθή αλαβάζκηζή ηεο. Σν πξφηππν απηφ, γλσζηφ σο
«νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε», γηα άιινπο κελ απνηειεί κηα νπηνπία (Mc Grath 1992,
13), ελψ γηα άιινπο πξέπεη λα είλαη ην αίηεκα ησλ εκεξψλ απφ φιεο ηηο αλαπηπγκέλεο
εθπαηδεπηηθά ρψξεο (Κontogiannopoulou & Kynigos 1993, 377· Pelgrum & Plomp
1991· Soloway 1990) θαη λα απνηειεί ηε κνλαδηθή αηηία επξχηεξεο εηζαγσγήο ησλ
ΣΠΔ ζην ζρνιείν (Chomienne 1988, 90). Πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή έρνπλ γίλεη
αξθεηά ζε επίπεδν έξεπλαο, επεηδή φκσο είλαη αξθεηά δχζθνιε ε επξχηεξε εθαξκνγή
ηνπ πξνηχπνπ απηνχ ζηελ πξάμε, ε επηδίσμε απηή απνηειεί δεηνχκελν γηα ηα
πεξηζζφηεξα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ· σζηφζν, φπσο θαίλεηαη
απφ ηηο πξφζθαηεο έξεπλεο (Pelgrum et al. 2009), ήδε εθαξκφδεηαη επηηπρψο.
Γελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη ην ζρήκα απηφ είλαη ρξήζηκν, πξσηίζησο γηαηί καο
βνεζάεη λα αληηιεθζνχκε φηη κνξθέο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ πνπ ηζρχνπλ ήδε (π.ρ.
δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο) ή πξνηείλνληαη σο θάηη λέν (π.ρ. αμην-
πνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία κε ρξήζε θάπνησλ θαηεγνξηψλ ινγηζκηθνχ) είλαη
ήδε μεπεξαζκέλεο. Καη ε ίδηα φκσο ε ηαμηλφκεζε απηή είλαη εμαηξεηηθά ηερλνθε-
ληξηθή, γηαηί θξίλεη ην ζέκα ηεο εθπαίδεπζεο κε βαζηθφ θξηηήξην ην είδνο θαη ην εχξνο
ηεο ρξήζεο ησλ ππνινγηζηψλ. Έηζη δίλεηαη βαξχηεηα ζην κέζν θαη φρη ζηνλ θφζκν
πνπ ζρεηίδεηαη κε ην λέν κέζν.
1.2 ΢φνδεςθ του ολοκλθρωμζνου προτφπου με τθ νζα οικονομικι
πραγματικότθτα: θ κοινωνία τθσ γνϊςθσ και οι απαιτιςεισ για
δθμιουργικότθτα
Οη πξφζθαηεο νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο θαζηζηνχλ επηηα-
θηηθή ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζην ζχλνιν ησλ καζεκάησλ θαη επξχηεξα ζηε δσή
ηνπ ζρνιείνπ, θαη φρη απνκνλσκέλα ή πεξηζσξηαθά. Σν γεγνλφο απηφ νθείιεηαη ζηηο
ξαγδαίεο αιιαγέο ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ ζε φινπο ζρεδφλ ηνπο ηνκείο ηεο θαζε-
κεξηλφηεηαο: ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο, ζηελ θαζεκεξηλή θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

18. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 18
πξαγκαηηθφηεηα, ζηελ επηθνηλσλία, ζηνπο λένπο ηξφπνπο θαη ζηηο λέεο δπλαηφηεηεο
δφκεζεο ηεο ηαπηφηεηαο.
Απηέο νη αιιαγέο ζπλδένληαη ζεκαληηθά κε ηηο ΣΠΔ: ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο
απνηεινχλ θαζεκεξηλφ κέζν γηα ζπλεξγαζία, άληιεζε θαη επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ,
ζπκπαξαγσγή ιφγνπ θηι.· ζηελ θαζεκεξηλφηεηα απνηεινχλ ζεκαληηθφ κέζν γηα θνη-
λσληθή, πνιηηηζκηθή θαη ςπραγσγηθή δξαζηεξηφηεηα θηι.· ζηνλ ρψξν ηεο επηθνηλσ-
λίαο είλαη πιένλ βαζηθφ εξγαιείν, θαζψο ε αλάγλσζε θαη ε γξαθή αθελφο δηεμάγν-
ληαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζε λέα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα κε πνιιέο ηδηαηηεξφηεηεο
θαη, αθεηέξνπ, έρνπλ πνιιά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο απνθαινχκελεο «λέαο θεηκε-
ληθφηεηαο» (πνιπηξνπηθά-πνιπκεζηθά θείκελα, βι. ζρεηηθά Δλφηεηα ΗΗ, θεθ. 2.5)·
ζηνλ ρψξν ηεο δηακφξθσζεο ηαπηνηήησλ έρνπλ ζεκαληηθφ ξφιν, αθνχ δίλεηαη ε δπ-
λαηφηεηα ζπκκεηνρήο ζε δηαδηθηπαθέο-εηθνληθέο θνηλφηεηεο πξαθηηθήο (βι. ζρεηηθά
Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 2.3.1).
Γελ είλαη ηπραίν ην γεγνλφο φηη ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία γίλεηαη ιφγνο γηα λέα
ηάμε πξαγκάησλ (Street 2000) ζε φινπο ηνπο παξαπάλσ ηνκείο –λέα εξγαζηαθή ηάμε
πξαγκάησλ (new work order), λέα επηθνηλσληαθή ηάμε πξαγκάησλ (new communica-
tive order) θηι.– θαη φηη νη θιαζηθέο δηδαθηηθέο πνπ αζρνινχληαη κε ηε δηδαζθαιία
ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ έρνπλ θάλεη ζεκαληηθή ζηξνθή, πξνθεηκέλνπ λα δηαβά-
ζνπλ ηε λέα πξαγκαηηθφηεηα θαη θπξίσο λα ηελ ελζσκαηψζνπλ ζηηο επηζηεκνληθέο
ηνπο πξνηάζεηο.
Η ςφγχρονθ επιςτθμονικι τάςθ και εκπαιδευτικι αναηιτθςθ επιδιϊκουν να
προςαρμόςουν το ςχολείο ςτθν κοινωνία τθσ γνϊςθσ, τθσ πρωτοβουλίασ και τθσ
αναηιτθςθσ, οργανικό μζροσ τθσ οποίασ είναι οι ΤΡΕ.
Απηά ηα λέα δεδνκέλα έρνπλ νδεγήζεη ζε λέεο θαηεπζχλζεηο θαη ηνλ ζρεδηα-
ζκφ ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ (Π.΢.), δηεζλψο. ΢ηφρνο δελ είλαη απιψο ε θαηά-
θηεζε ηεο χιεο κε έλα ζηαηηθφ ηξφπν –θαη επνκέλσο ε αμηνπνίεζε μεπεξαζκέλσλ θαη
ζηαηηθψλ ππνινγηζηηθψλ πεξηβαιιφλησλ– αιιά ε ζπκβνιή ζηε δεκηνπξγία ελεξγψλ
ππνθεηκέλσλ, πνπ ζα κπνξνχλ λα είλαη δεκηνπξγηθά ζηνπο λένπο ρψξνπο εξγαζίαο,
ηθαλά λα αμηνπνηνχλ θάζε κέζν επηθνηλσλίαο θαη φινπο ηνπο ζπκβνιηθνχο-ζεκεησηη-
θνχο πφξνπο (ιέμεηο, εηθφλεο, κνπζηθή, θείκελα) κε ηξφπν δεκηνπξγηθφ θαη, επηπιένλ,
λα δηαζέηνπλ απμεκέλε θξηηηθή ηθαλφηεηα, πξνθεηκέλνπ λα κπνξνχλ λα «δηαβάδνπλ»
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

19. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 19
ηελ πνιχπινθε λέα επηθνηλσληαθή πξαγκαηηθφηεηα θαη λα ζηέθνληαη θξηηηθά απέλα-
ληί ηεο (Kalantzis & Cope 1999).
Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ην δήηεκα, ελ ηέιεη, δελ είλαη κφλν πνηα ηερλν-
ινγία ζα ρξεζηκνπνηεζεί –αλ ζα είλαη ην έληππν, ν ππνινγηζηήο, ν πξνηδέθηνξαο ή ν
δηαδξαζηηθφο πίλαθαο θηι.– αιιά γηα πνην ιφγν ζα ρξεζηκνπνηεζεί (= ην «ηη» ηεο δη-
δαζθαιίαο), πψο ζα ρξεζηκνπνηεζεί θαη πφηε ζα ρξεζηκνπνηεζεί. Σν ζρνιείν, φπσο
ιεηηνπξγεί κέρξη ζήκεξα σο πξνο ην «ηη», ην «πψο» θαη ην «πφηε», είλαη απνηέιεζκα
καθξνρξφλησλ πξνζαξκνγψλ ζε κηα θνηλσλία φπνπ ε αθνκνίσζε ζπγθεθξηκέλεο χιεο
θαη ε απφθηεζε ζπγθεθξηκέλσλ γλψζεσλ, ε δηδαζθαιία ζην πξφηππν ηνπ ζρήκαηνο
«Δξψηεζε-Απάληεζε-Αμηνιφγεζε» θαη ν πεξηνξηζκφο ηεο δηδαζθαιίαο ζε ζπγθεθξη-
κέλν ρψξν θαη ρξφλν εμππεξεηνχζαλ θαηά βάζνο ην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ νη δπηηθέο
θνηλσλίεο είραλ αλάγθε κέρξη θαη δχν-ηξεηο δεθαεηίεο κεηά απφ ην Β´ Παγθφζκην πφ-
ιεκν (βι. Κνπηζνγηάλλεο 2006, 2010α).
Αλ αληηκεησπίζνπκε απφ κηα ηέηνηα νπηηθή ηα πξάγκαηα, ηφηε κπνξνχκε λα
θαηαλνήζνπκε θαιχηεξα ηελ θξίζε ηνπ ζεκεξηλνχ ζρνιείνπ, ε νπνία νθείιεηαη ζηελ
αλαληηζηνηρία αλάκεζα ζην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ ε ζεκεξηλή θνηλσλία απαηηεί θαη
ην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ ην ίδην δεκηνπξγεί. Αλ, φπσο θαίλεηαη, φινη ζπκθσλνχκε
φηη βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα θαιιηεξγεί ην ζεκεξηλφ ζρνιείν είλαη ε
ηθαλφηεηα ζηε ζπλερή κάζεζε, ε ηθαλφηεηα ζηε ζπιινγηθή εξγαζία, ε αλάπηπμε ηεο
πξσηνβνπιίαο, ε αλζξσπηζηηθή παηδεία, ν θιαζηθφο, ν λένο γξακκαηηζκφο αιιά θαη ν
θξηηηθφο γξακκαηηζκφο θαη ε αηζζεηηθή θαιιηέξγεηα, ηφηε έρνπκε ελ πνιινίο έηνηκν
ην πιαίζην θαη ηε ινγηθή βάζεη ησλ νπνίσλ ζα αμηνπνηεζνχλ νη ΣΠΔ ζην ζρνιείν,
φπσο θαη θάζε ηερλνινγία παιηφηεξε (πίλαθαο, έληππν, ραξηί, κνιχβη) ή πην πξφζθα-
ηε (βίληεν, πξνηδέθηνξαο, ππνινγηζηήο, δηαδξαζηηθφο πίλαθαο θηι.).
1.3 Θ διεκνισ εμπειρία
΋πσο ήδε αλαθέξζεθε, νη αληηιήςεηο σο πξνο ηελ έθηαζε, ηνλ ηξφπν θαη ηε ινγηθή
αμηνπνίεζεο ησλ ππνινγηζηψλ έρνπλ κεηαβιεζεί αξθεηά ζπρλά ζηε ζχληνκε ηζηνξία
ηνπ νηθείνπ επηζηεκνληθνχ θιάδνπ. Οη ππνινγηζηέο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηε δηδαζθα-
ιία ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ ‘70, ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο λα θάλνπλ ηαρχηεξα,
θηελφηεξα θαη απνηειεζκαηηθφηεξα φ,ηη έθαλαλ ηφηε νη δάζθαινη, εμ νπ θαη ν παξα-
δνζηαθφο θφβνο φηη νη ππνινγηζηέο ζα αληηθαηαζηήζνπλ ηνλ δάζθαιν (παξαδνζηαθή
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

20. Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 20
ινγηθή: ν ππνινγηζηήο σο κέζν δηδαζθαιίαο). Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ ‘80
θαη χζηεξα ν ππνινγηζηήο παχεη λα ζεσξείηαη κέζν δηδαζθαιίαο, αιιά πεξηβάιινλ
πνπ δηεπθνιχλεη ηελ αλαδήηεζε θαη ηνλ πεηξακαηηζκφ θαηά ην γξάςηκν, ηε ζπλεξγα-
ηηθή κάζεζε, ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ζπλεξγαζία κεηαμχ καζεηψλ-δαζθάινπ θαη ηε
δεκηνπξγία πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο εληφο θαη εθηφο ζρνιείνπ, ζην
πιαίζην ηεο πξνψζεζεο ηεο θνηλσληθήο δηάζηαζεο ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο κάζεζεο
(βι. ζρεηηθά Δλφηεηα ΗΗ, θεθ.2.3).
Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη κε ηνλ δηαθνξεηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ εθ-
παηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ, επνκέλσο θαη ηεο δηδαζθαιίαο, νη ππνινγηζηέο ρξεζηκν-
πνηνχληαη πεξηζζφηεξν σο πεξηβάιινληα εξγαζίαο θαη ιηγφηεξν σο κέζα δηδαζθαιίαο6
δηαζθεδάδνληαο έηζη ηηο εληππψζεηο γηα ηνλ θίλδπλν πνπ ζπλεπάγεηαη ε δηάδνζή ηνπο
γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη κεηαζέηνληαο ην πξφβιεκα ζηελ θαηάιιειε πξνεηνηκα-
ζία ηνπο (Cox 2002). Έηζη, ζηε ζέζε ηνπ ππνινγηζηή πνπ δηδάζθεη πξνσζείηαη ζηηο
κέξεο καο ν ππνινγηζηήο σο πεξηβάιινλ εξγαζίαο, ζηε ζέζε ηνπ καζεηή πνπ καζαίλεη
ν καζεηήο θαη θπξίσο νη νκάδεο καζεηψλ πνπ αλαδεηνχλ, ζπγθξίλνπλ, αλαθαιχ-
πηνπλ, ζπλζέηνπλ θαη παξνπζηάδνπλ (Κνπηζνγηάλλεο 2001α). Γελ ππάξρεη ακθηβνιία
φηη ε εμέιημε απηή απαηηεί λέεο γλψζεηο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη λέεο δεμηφηεηεο
ζηε κεζφδεπζε ηεο δηδαζθαιίαο.
Ζ δηεζλήο εκπεηξία (Pelgrum et al. 2009) αλαδεηθλχεη πσο ζήκεξα ην θπξίαξρν
πξφηππν είλαη ην πξαγκαηνινγηθφ κε ηε ιεηηνπξγηθή ρξήζε ησλ ΣΠΔ σο πεξηβαιιφ-
λησλ εξγαζίαο. Ζ απνκνλσκέλε πξνζέγγηζε κε ηελ απνθιεηζηηθή αμηνπνίεζε ησλ
ππνινγηζηψλ σο μερσξηζηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν έρεη αξρίζεη λα εγθαηαιείπεηαη απφ
ηα πεξηζζφηεξα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα. ΋κσο, απηφ δε ζεκαίλεη πσο εγθαηαιείπε-
ηαη γεληθφηεξα ην κάζεκα ηεο πιεξνθνξηθήο. Απηφ πνηθίιιεη απφ ρψξα ζε ρψξα. Ζ
χπαξμή ηνπ ζεσξείηαη πνιιέο θνξέο απαξαίηεηε, θαζψο ε απφθηεζε θάπνησλ απν-
θιεηζηηθά ηερληθψλ δεμηνηήησλ απνηειεί πξνυπφζεζε, γηα λα πξνρσξήζεη θαλείο ζηε
ιεηηνπξγηθή ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ ζηα ππφινηπα καζήκαηα ζε έλα πξαγκαηνινγηθφ
πξφηππν εηζαγσγήο.7 Παξφιν, σζηφζν, πνπ ην πξαγκαηνινγηθφ πξφηππν παξακέλεη
6
Ζ ρξήζε ηνπο σο κέζα δηδαζθαιίαο είλαη πεξηνξηζκέλε ζε ρψξεο κε πεξηζζφηεξν ζπληεξεηηθή
λννηξνπία, φπσο ε Κίλα, φπνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ΣΠΔ σο δάζθαιν ή απνθιεηζηηθά σο επνπηηθφ κέζν.
7
Έηζη, γηα παξάδεηγκα ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ηεο Αγγιίαο, νη καζεηέο καζαίλνπλ πξψηα ζην
κάζεκα ηεο πιεξνθνξηθήο ζρεηηθά κε ηε ιεηηνπξγία ησλ κεραλψλ αλαδήηεζεο θαη ηηο δηάθνξεο ηερλη-
θέο αλαδήηεζεο ζηηο πεγέο ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ζηε ζπλέρεηα εθαξκφδνπλ απηή ηνπο ηε γλψζε θαη ζηα
ππφινηπα καζήκαηα. Απηφ γίλεηαη, γηα λα εμαζθαιηζηεί πσο φινη νη καζεηέο ζα θαηέρνπλ ηηο απα-
Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών – Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)
ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)