1.
Κ. Γιέδνπ, ΢. ΢σηεξίνπ & Ν. Σδηκόπνπινο (Δπηκ.), Πξαθηηθά Δξγαζηώλ 7νπΠαλειιήληνπ ΢πλεδξίνπ ησλ Δθπαηδεπηηθώλ γηα ηηο ΣΠΔ«Αμηνπνίεζε ησλ Σερλνινγηώλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε», ζ. 1-5΢ύξνο, 17,18,19 Μαΐνπ 2013«Πού πήγε το υεγγάρι απόψε;»Εκπαιδεςηικό ζενάπιο για ηη Σελήνη και ηιρ θάζειρ ηηρζηο Ψηθιακό ΣσολείοΔιρήνη ΢πσράτοσ1, Γιάννης Κωτσάνης21Δθπαηδεπηηθόο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, Τπνςήθηα δηδάθησξ ΔΚΠΑ eirinispyratou@yahoo.com2Γξ Μεραληθόο Πιεξνθνξηθήο, ΢πλεξγάηεο ΗΣΤΔ "Γηόθαληνο"*kotsanis@sch.grΠΔΡΙΛΗΨΗΗ εξγαζία απηή αλαθέξεηαη ζην ζρεδηαζκό θαη ηε δηακόξθσζε κηαο νινθιεξσκέλεο δηδαθηηθήο πξόηαζεο γηα ηεΣειήλε θαη ηηο θάζεηο ηεο, δνκεκέλεο κε ηε κνξθή ελόο δηαζεκαηηθνύ εθπαηδεπηηθνύ ζελαξίνπ. Γηα ηελ πξνζέγγηζε ησλελλνηώλ θαη ησλ γλσζηηθώλ πεξηερνκέλσλ ηνπ ζελαξίνπ αμηνπνηνύληαη δηεξεπλεηηθά ππνινγηζηηθά πεξηβάιινληα,πεξηβάιινληα πξνζνκνίσζεο θαη εθπαηδεπηηθέο δηθηπαθέο πύιεο, κε έκθαζε ζηηο εθαξκνγέο πνπ πεξηέρνληαη ζηαεκπινπηηζκέλα ειεθηξνληθά βηβιία ηνπ Ψεθηαθνύ Σρνιείνπ θαη ζην Ψεθηαθό Απνζεηήξην Μαζεζηαθώλ Αληηθεηκέλσλ«Φσηόδεληξν».Τν εθπαηδεπηηθό ζελάξην απνηειεί έλα παξάδεηγκα δηδαζθαιίαο γηα έλλνηεο θαη θαηλόκελα ηεο θαζεκεξηλήο δσή πνπππεξβαίλνπλ ηα ρσξηθά θαη ρξνληθά όξηα ηεο αλζξώπηλεο εκπεηξίαο θαη δξάζεο, ζηνρεύνληαο ζηελ νηθνδόκεζε ελλνηώλζπκβαηώλ κε ηα επηζηεκνληθά κνληέια εξκελείαο ηνπ θόζκνπ. Απεπζύλεηαη ζε καζεηέο ηεο Δ’ θαη Ση’ ηάμεο ηνπΓεκνηηθνύ γηα ηηο γλσζηηθέο πεξηνρέο Γεσγξαθίαο, Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ, Γιώζζαο, Μαζεκαηηθώλ θαη ΤΠΔ.Γηαρεηξίδεηαη επηιεγκέλν ςεθηαθό πιηθό, δηδαθηηθά πξνζαλαηνιηζκέλν κε βάζε ηνπο ζηόρνπο ηνπ ζελαξίνπ θαη δνκεκέλνκε ηε κνξθή θύιισλ εξγαζίαο. Οη καζεηέο εκπιέθνληαη ζε δξαζηεξηόηεηεο δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο, δηαρεηξίδνληαηπνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη ελζαξξύλνληαη ζηελ εμεξεύλεζε, ηνλ πεηξακαηηζκό, ηελ αλαθάιπςεζρέζεσλ κεηαμύ ησλ ελλνηώλ θαη ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ.ΛΔΞΔΙ΢ ΚΛΔΙΓΙΑ: Σειήλε, Ψεθηαθό Σρνιείν, Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε, Φπζηθέο ΔπηζηήκεοΔΙ΢ΑΓΩΓΗΖ ΢ειήλε, αλ θαη απνηειεί ην πιεζηέζηεξν ζηε Γε νπξάλην ζώκα, παξακέλεη απόκαθξν ζηελαλζξώπηλε γλώζε θαη εκπεηξία. Οη έξεπλεο ζην πεδίν ηεο Γηδαθηηθήο ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλαλαδεηθλύνπλ ηηο αλαπαξαζηάζεηο πνπ δηαηεξνύλ νη καζεηέο ζε όιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεοαλαθνξηθά κε ηα νπξάληα ζώκαηα θαη θαηλόκελα (Sadler 1987, Comins 2001). ΢πγθεθξηκέλα ε πιεηνςεθίαησλ καζεηώλ ηαπηίδεη ηε ΢ειήλε κε ηα άζηξα θαη ηνπο πιαλήηεο (Sharp 1996), ζεσξεί όηη ε ΢ειήλε δελπεξηζηξέθεηαη γύξσ από ηνλ εαπηό ηεο θαη εθθξάδεη αλζξσπνθεληξηθέο θαη γεσθεληξηθέο αληηιήςεηο ηνπθόζκνπ.Δηδηθόηεξα νη καζεηέο αλ θαη έρνπλ επίγλσζε ησλ θάζεσλ ηεο ΢ειήλεο, ηηο απνδίδνπλ είηε ζεεμσηεξηθνύο παξάγνληεο (Starakis J., and Halkia K., 2010), όπσο ηα ζύλλεθα, ν ήιηνο, νη πιαλήηεο θιπ. ή ζεκεραληζκνύο παξόκνηνπο κε ηηο εθιείςεηο ηεο ΢ειήλεο (π.ρ. ε ζθηά ηεο Γεο πέθηεη πάλσ ζηε ΢ειήλε θαηθξύβεη έλα κέξνο ηεο). Γηαηεξνύλ πνηθίια κνληέια γηα ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο, ηα νπνία ζπζρεηίδνπλ κεάιια θαηλόκελα θαη θαηαζηάζεηο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο.Ζ έιιεηςε άκεζεο εκπεηξίαο, ε δεκηνπξγία εηθνληθώλ εκπεηξηώλ κέζα από άηππεο θαη ηππηθέο κνξθέογλώζεο, ε εξκελεία ηνπο κε ηελ θνηλή ινγηθή, ε ρξήζε απινπζηεπηηθώλ κνληέισλ ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηααπνηεινύλ ζεκαληηθνύο παξάγνληεο ζην ζρεκαηηζκό ελαιιαθηηθώλ αληηιήςεσλ γηα ηνλ θόζκν (Υαιθηά,2007).Σα δηεξεπλεηηθά ππνινγηζηηθά πεξηβάιινληα, ηα ζπζηήκαηα ζπκβνιηθήο έθθξαζεο θαη επηθνηλσλίαοηεο πιεξνθνξίαο, κπνξνύλ λα ζπκβάιινπλ απνθαζηζηηθά ζηελ νηθνδόκεζε ελλνηώλ πνπ ζρεηίδνληαη κεθαηλόκελα ηνπ καθξόθνζκνπ όπνπ απαηηείηαη ε κεηάβαζε από ηηο βησκαηηθέο λνεηηθέο παξαζηάζεηο ησλκαζεηώλ ζηε λνεηηθή ζπγθξόηεζε κνληέισλ ζπκβαηώλ κε ηελ επηζηεκνληθή εξκελεία ηνπ θόζκνπ.Ζ αμηνπνίεζε εθαξκνγώλ δηαδηθηύνπ, νη πξνζνκνηώζεηο, νη πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο ελόοθαηλνκέλνπ θαη ε έληαμή ηνπο ζε έλα πεξηβάιινλ δηδαθηηθά πξνζαλαηνιηζκέλν κε άμνλεο, ηα γλσζηηθάεκπόδηα θαη ηηο ελαιιαθηηθέο ηδέεο πνπ δηαηεξνύλ νη καζεηέο γηα ην θαηλόκελν κπνξνύλ λα ελεξγνπνηήζνπλην καζεηή, λα δηεπξύλνπλ ηνπο γλσζηηθνύο ηνπ νξίδνληεο, λα ελζαξξύλνπλ ηε δηαπξαγκάηεπζε ησλ ελλνηώλ*Οκάδα "Γεσγξαθίαο - Πεξηβάιινληνο", ζην πιαίζην ηεο Πξάμεο κε Κσδ. ΟΠΣ 296441 (Τειηθόο Γηθαηνύρνο ΙΤΥΔ) ηεο ΚαηεγνξίαοΠξάμεσλ «Αλάπηπμε Ψεθηαθνύ Δθπαηδεπηηθνύ Υιηθνύ – Ψεθηαθή Βάζε Γλώζεσλ - Υπνδνκέο γηα έλα Ψεθηαθό Σρνιείν», ηνπΔΠΔΓΒΜ, πνπ ζπγρξεκαηνδνηείηαη από ηελ ΔΔ θαη ην Διιεληθό Γεκόζην ζηo πιαίζην ηνπ ΔΣΠΑ.

2.
2 7νΠαλειιήλην ΢πλέδξην ησλ Δθπαηδεπηηθώλ γηα ηηο ΣΠΔΠξαθηηθά ΢πλεδξίνπ www.e-diktyo.euθαη λα ηνλ νδεγήζνπλ ζηαδηαθά ζηελ νηθεηνπνίεζε ελλνηώλ θαη ηθαλνηήησλ πνπ εκπιέθνληαη ζηε δηδαθηηθήκαζεζηαθή δηαδηθαζία ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ.΢ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΑΡΟΤ΢ΙΑ΢Η ΢ΔΝΑΡΙΟΤΤίηλορ Διδακηικού ΣεναπίοςΠνύ πήγε ην θεγγάξη απόςε;Εμπλεκόμενερ γνωζηικέρ πεπιοσέρΓεσγξαθία, Φπζηθέο Δπηζηήκεο, Γιώζζα, Μαζεκαηηθά θαη ΣΠΔ. Μπνξεί λα εληαρζεί κε βάζε θαη ηηοελαιιαθηηθέο δξαζηεξηόηεηεο θαη ζε δηαζεκαηηθά ζρέδηα εξγαζίαο ζην πιαίζην ηεο Δπέιηθηεο Εώλεο.Τάξειρ ζηιρ οποίερ απεςθύνεηαιΔ΄θαη ΢η΄ ηάμε ΓεκνηηθνύΣςμβαηόηηηα με ηο αναλςηικό ππόγπαμμαΣν ζελάξην είλαη ζπκβαηό κε ην ΑΠ΢ ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ ηεο Δ΄θαη ΢η΄ ηάμεο ηνπ Γεκνηηθνύ θαηαλαθέξεηαη ζηηο ελόηεηεο: Δλέξγεηα, Φώο θαη Σθηά, Η Γε ζην Γηάζηεκα, Οη θηλήζεηο ηεο Γεο, Η πεξηθνξά ηεοΓεο γύξσ από ηνλ Ήιην.Ζ θαηαλόεζε ησλ θάζεσλ ηεο ΢ειήλεο ζπλδέεηαη κε ηε γλώζε ησλ ζρεηηθώλ θηλήζεσλ Γε-Ήιηνο-΢ειήλε, ηε γλώζε όηη ε ΢ειήλε είλαη νξαηή δηόηη αλαθιά ην θσο ηνπ ήιηνπ θαη ηε γλώζε όηη ε ηξνρηά ηεο΢ειήλεο δε βξίζθεηαη πάλσ ζην επίπεδν πεξηθνξάο ηεο Γεο γύξσ από ηνλ ήιην.΢ύκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία, νη καζεηέο δελ δηαηεξνύλ έλα ζπλεπέο κνληέιν γηα ηηο θάζεηο ηεο΢ειήλεο (Barnett & Morran, 2002). Πξνζεγγίδνπλ εξκελεπηηθά ην θαηλόκελν ρξεζηκνπνηώληαο πβξηδηθάκνληέια θαη ζπλζέηνληαο θνκκάηηα πιεξνθνξηώλ κε βάζε ηελ εκπεηξηθή θαη θνηλσληθνπνιηηηζκηθή ηνποηαπηόηεηα.΢ην πιαίζην ηνπ παξόληνο ζελαξίνπ νη καζεηέο δηεπθνιύλνληαη λα πξνζεγγίζνπλ δηεξεπλεηηθά ηηοέλλνηεο, κέζα από θαηάιιεια ζρεδηαζκέλεο ζπλεξγαηηθέο δηεξεπλεηηθέο δξαζηεξηόηεηεο θαηαιιειεπηδξώληαο κε πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο ησλ θαηλνκέλσλ.Οπγάνωζη ηηρ διδαζκαλίαρ & απαιηούμενη ςλικοηεσνική ςποδομήΣν εθπαηδεπηηθό ζελάξην πινπνηείηαη ζηε ζρνιηθή ηάμε. Οη καζεηέο εξγάδνληαη ζε νκάδεο 2-3 αηόκσλκε έλα θνξεηό ππνινγηζηή αλά νκάδα. Δλαιιαθηηθά ην ζελάξην κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί θαη ζηελαίζνπζα Ζ/Τ.Γηα ηελ πινπνίεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ζελαξίνπ απαηηνύληαη: νζόλε πξνβνιήο ή δηαδξαζηηθόοπίλαθαο (πξναηξεηηθά), έλαο Ζ/Τ αλά 2-3 καζεηέο. Λνγηζκηθά: Stellarium, Google Earth, ΔπεμεξγαζηήοΚεηκέλνπ, δηθηπαθόο εθηππσηήο (πξναηξεηηθά), θπιινκεηξεηήο (browser), πιηθά γηα ηελ θαηαζθεπήκνληέινπ πξνζνκνίσζεο ησλ θάζεσλ ηεο ΢ειήλεο (κπαιάθη ηέληο, κνιύβη, θνπηί από ραξηί, ςαιίδη) θαηθύιια εξγαζίαο.Διδακηικοί ζηόσοι΢θνπόο ηνπ ζελαξίνπ είλαη λα αηζζεηνπνηήζνπλ νη καζεηέο έλλνηεο θαη θαηλόκελα ηνπ θπζηθνύ θόζκνππνπ ππεξβαίλνπλ ηα ρσξν-ρξνληθά όξηα ηεο αλζξώπηλεο εκπεηξίαο θαη δξάζεο κέζσ ζπλεξγαηηθώλδηεξεπλεηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ δίλνπλ πξνηεξαηόηεηα ζε πξαθηηθέο ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ(παξαηήξεζε, δηαηύπσζε ππνζέζεσλ, πείξακα, δηαπξαγκάηεπζε ελλνηώλ, έιεγρν ησλ ππνζέζεσλ, εξκελεία,θαηαζθεπή κνληέισλ). Οη επηκέξνπο ζηόρνη ηνπ ζελαξίνπ είλαη νη καζεηέο: Να δηεξεπλήζνπλ ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο θαη λα δεκηνπξγήζνπλ έλα κνληέιν αλαπαξάζηαζεο ησλθάζεώλ ηεο πνπ λα εμεγεί όηη απηέο νθείινληαη ζην ηκήκα ηεο θσηηζκέλεο επηθάλεηαο ηεο ΢ειήλεοπνπ είλαη νξαηή από έλα ζπγθεθξηκέλν ηόπν ζηε Γε. Να παξαηεξήζνπλ ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο ώζηε λα αληηιεθζνύλ όηη ην θσηεηλό ζήκα ηεοκεηαβάιιεηαη θαζεκεξηλά κε έλα θύθιν 30 εκεξώλ. Να αλαπαξαζηήζνπλ ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο θαη λα δηαπηζηώζνπλ ηνλ θύθιν κεηαβνιήο ηεο. Να ζπλεξγαζηνύλ αξκνληθά θαη λα επηθνηλσλήζνπλ ηα απνηειέζκαηα ηεο δηεξεύλεζήο ηνπο κεγξαπηό θαη πξνθνξηθό ιόγν. Να αμηνπνηήζνπλ πξνζνκνηώζεηο γηα λα εμεξεπλήζνπλ ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο αιιάδνληαο θιίκαθεοθαη ηξόπνπο αλαπαξάζηαζεο θαη δηεξεπλώληαο ηηο ζρέζεηο κεηαμύ ησλ ελλνηώλ. Να επηιύζνπλ απιά πξνβιήκαηα επεμεξγαδόκελνη θξηηηθά πιεξνθνξίεο θαη ρεηξηδόκελνη δηαδηθηπαθέοεθαξκνγέο.Εκηιμώμενη διάπκεια6 δηδαθηηθέο ώξεο

3.
3 7νΠαλειιήλην ΢πλέδξην ησλ Δθπαηδεπηηθώλ γηα ηηο ΣΠΔΠξαθηηθά ΢πλεδξίνπ www.e-diktyo.euΑΝΑΛΤΣΙΚΗ ΠΑΡΟΤ΢ΙΑ΢Η ΢ΔΝΑΡΙΟΤΠεπιγπαθήΣν εθπαηδεπηηθό ζελάξην «Πνύ πήγε ην θεγγάξη απόςε;» απνηειεί κηα δηδαθηηθή πξόηαζε γηα ηελνηθνδόκεζε ελλνηώλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο. Ο καζεηήο/καζήηξηα δηεξεπλά ηνθαηλόκελν ρεηξηδόκελνο πεξηβάιινληα πξνζνκνίσζεο. Δζηηάδνληαο ζε πηπρέο ηνπ θαηλνκέλνπ, παξαηεξείθαη θαηαγξάθεη ηηο αιιαγέο πνπ πξνθύπηνπλ από ην ρεηξηζκό βαζηθώλ κεηαβιεηώλ. Αλαιύνληαο ηνθαηλόκελν ζηα δνκηθά ηνπ κέξε, απνζαθελίδεη δπζλόεηνπο όξνπο, ππεξβαίλεη ηα γλσζηηθά ηνπ εκπόδηα θαηδηεπθνιύλεηαη ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο. Ζ αμηνπνίεζε αλαπαξαζηάζεσλ ηνπ θαηλνκέλνπ δηεπθνιύλεη ηεκαζεζηαθή δηαδηθαζία, ελεξγνπνηεί ην ελδηαθέξνλ ηνπ καζεηή θαη ελζαξξύλεη ηελ απνζαθήληζε δύζθνισλόξσλ θαη ελλνηώλ. Δίλαη ζεκαληηθό λα δηεπθξηληζηεί ζηνπο καζεηέο όηη νη πξνζνκνηώζεηο απνηεινύλκνληέια κίκεζεο ησλ θαηλνκέλσλ θαη εκπεξηέρνπλ απινπζηεύζεηο ηεο πξαγκαηηθόηεηαο θαη ζπκβάζεηο. Ζεπηζήκαλζε απηώλ ησλ παξαδνρώλ ζα κεηώζεη ην ελδερόκελν παξαλνήζεσλ θαη ηε δεκηνπξγία πξόζζεησλελαιιαθηηθώλ αληηιήςεσλ.Διδακηική ΠποζέγγιζηΟη καζεηέο ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο δηαηεξνύλ αλαπαξαζηάζεηο γηα ηε ΢ειήλε θαη ηηο θάζεηοηεο ΢ειήλεο νη νπνίεο απνθιίλνπλ από ηηο επηζηεκνληθέο. Βαζηθόο ζηόρνο ηνπ ζελαξίνπ είλαη νη καζεηέο λαθαηαλνήζνπλ θαηλόκελα ηα νπνία δελ κπνξνύλ λα βηώζνπλ ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο δσή θαη γηα ηα νπνίαέρνπλ κηα πεξηνξηζκέλε γλώζε ή έρνπλ δεκηνπξγήζεη αλαπαξαζηάζεηο πνπ δελ είλαη ζπκβαηέο κε ηηοεπηζηεκνληθέο.Βαζηθή δηδαθηηθή κέζνδνο ηνπ ζελαξίνπ είλαη ε ζπλεξγαηηθή δηεξεύλεζε ε νπνία βαζίδεηαη ζηνποάμνλεο ησλ θνηλσληθν-επνηθνδνκεηηθώλ θαη θνηλσληθν-πνιηηηζκηθώλ ζεσξηώλ κάζεζεο. ΢ην πιαίζην απηόαλαγλσξίδεηαη ν ζεκαληηθόο ξόινο ησλ δηαδηθαζηώλ αιιειεπίδξαζεο πνπ ιακβάλνπλ κέξνο ζηε καζεζηαθήδηαδηθαζία, κε έκθαζε ζηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ καζεηή, ζηελ αμηνπνίεζε ηεο πξνϋπάξρνπζαο γλώζεο, ζηεζπλεξγαζία γηα ηελ πινπνίεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ζελαξίνπ, ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη ηεζπιινγηθή δηαπξαγκάηεπζε ελλνηώλ.Οη καζεηέο εξγάδνληαη ζε νκάδεο κε ηε βνήζεηα ζρεδηαζκέλσλ θύιισλ εξγαζίαο. Ο εθπαηδεπηηθόοελζαξξύλεη ηελ έθθξαζε ησλ απόςεσλ ησλ καζεηώλ, πξνσζεί ηελ αιιειεπίδξαζε κε ηα ππνινγηζηηθάεξγαιεία θαη εζηηάδεη ζηε δηαπξαγκάηεπζε ησλ ελλνηώλ ζην πιαίζην ηεο νκάδαο αλαιακβάλνληαο ην ξόινηνπ δηακεζνιαβεηή θαη δηεπθνιπληή.ΜεθοδολογίαΟη δξαζηεξηόηεηεο ηνπ ζελαξίνπ αλαπηύζζνληαη ζηα 4 παξαθάησ δηαθξηηά ζηάδηα:1. Διαηύπωζη Υποθέζεων2. Παπαηήπηζη - Πειπαμαηιζμόρ3. Καηαζκεςή4. ΕπμηνείαΜέζα από ην πξνηεηλόκελν «κνληέιν» δξαζηεξηνηήησλ, ην νπνίν βαζίδεηαη ζηηο αξρέο ηεοδηεξεπλεηηθήο κάζεζεο, νη καζεηέο εκπιέθνληαη ελεξγεηηθά ζην ρεηξηζκό πξνζνκνηώζεσλ, επεμεξγάδνληαηπνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ θαηλνκέλνπ, ελζαξξύλνληαη ζηελ εμεξεύλεζε θαη ηνλ πεηξακαηηζκό. Οηδξαζηεξηόηεηεο απηέο αλαιύνληαη ζπλνπηηθά παξαθάησ:1. Διαηύπωζη Υποθέζεων Μύζνη, θείκελα, ηξαγνύδηα, κνπζηθή γηα ηε Σειήλε θαη ηηο θάζεηο ηεο.http://nssdc.gsfc.nasa.gov/imgcat/thumbnail_pages/moon_thumbnails.htmlΖ δξαζηεξηόηεηα απηή απνηειεί ην έλαπζκα γηα ηνλ πξνβιεκαηηζκό ζρεηηθά κε ην θαηλόκελν, ηεδηαηύπσζε ππνζέζεσλ θαη ηελ έθθξαζε απόςεσλ θαη πξνϋπαξρνπζώλ γλώζεσλ. Οη καζεηέο δηαβάδνπλδηαθνξεηηθνύο κύζνπο θαη εθθξάδνπλ ηηο απόςεηο ηνπο γηα ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο (θύιιν εξγαζίαο).Δλδεηθηηθά κπνξνύλ λα δηαβάζνπλ απνζπάζκαηα από ινγνηερληθά θείκελα θαη πνηήκαηα (π.ρ. «Φεγγαξάθη»Γ. Βηδπελνύ, «Ζ ζνλάηα ηνπ ΢ειελόθσηνο» Γ. Ρίηζνπ, «Σειεπηαίνο ζηαζκόο» Γ. ΢εθέξε), λα αθνύζνπληξαγνύδηα (π.ρ. «Σν θεγγάξη είλαη θόθθηλν», κνπζηθή-ζηίρνη Μ. Υαηδηδάθηο) θαη κνπζηθέο ζπλζέζεηο (π.ρ.΢νλάηα ππό ην ΢ειελόθσο, Μπεηόβελ) θιπ. ΢ρεδηάδνπλ θαη ηεθκεξηώλνπλ κε ζρόιηα ηα ζθίηζα ηνπο.Παξνπζηάδνπλ ζηελ νινκέιεηα ηηο ηδέεο ηνπο. Σα πξνθνξηθά θαη γξαπηά ζρόιηά ηνπο δηακνξθώλνπλ ηνποάμνλεο γηα ην ζρεδηαζκό θαη ηελ αλάπηπμε ηεο δηδαθηηθήο πξόηαζεο, ζε ζπλδπαζκό κε ηα γλσζηηθά εκπόδηαθαη ηελ αλάδεημε ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ησλ καζεηώλ. Η πξνζεδάθηζε ηνπ Απόιισλ 11 ζηελ επηθάλεηα ηεο Σειήλεο θαη ηα ηαμίδηα ζην δηάζηεκαhttp://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGL100/572/3715,16250/extras/gstd06_apollon11/index.htmlhttp://photodentro.edu.gr/video/handle/8522/45

4.
4 7νΠαλειιήλην ΢πλέδξην ησλ Δθπαηδεπηηθώλ γηα ηηο ΣΠΔΠξαθηηθά ΢πλεδξίνπ www.e-diktyo.euΟη καζεηέο παξαθνινπζνύλ ηελ πξνζεδάθηζε ηεο πξώηεο επαλδξσκέλεο δηαζηεκηθήο απνζηνιήο ζηε΢ειήλε. ΢πδεηνύλ θαη θαηαγξάθνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ΢ειήλεο (επηθάλεηα, ζρήκα. θσο, ζθηά θιπ.).Μπνξνύλ λα παξαθνινπζήζνπλ θαη άιια ζρεηηθά εηθνληθά ηαμίδηα (π.ρ. γηα θαηαζθελσηηθέο βάζεηο πνπζρεδηάδεη ε αλζξσπόηεηα λα εγθαηαζηήζεη ζην κέιινλ ζηε ΢ειήλε θαη ηνπο άιινπο πιαλήηεο). Παξάιιειεο δξαζηεξηόηεηεο΢ε ζπλδπαζκό θαη κε ηηο άιιεο ελόηεηεο ηνπ αλαιπηηθνύ πξνγξάκκαηνο, π.ρ. γηα ηε Γε σο ΟπξάληνΣώκα (πεξηζηξνθή θαη πεξηθνξά ηεο Γεο θιπ), ζα κπνξνύζε λα νξγαλσζεί επίζθεςε ζε ζρεηηθό κνπζείν(π.ρ. Γεσαζηξνθπζηθήο ηνπ Δζληθνύ Αζηεξνζθνπείνπ Αζελώλ, http://www.noa.gr/museum/) αιιά θαη άιιεοδξαζηεξηόηεηεο, όπσο γηα παξάδεηγκα κηα βξαδηά «Αζηξνπαξαηήξεζεο» (εκπιέθνληαο νκάδεοΑζηξνλνκίαο, π.ρ. http://www.hellas-astro.gr/).Μνληέιν Ηιηαθνύ Σπζηήκαηνο ηνπ 1840 ην νπνίν ιεηηνπξγεί θαλνληθά ζην Μνπζείν Γεσαζηξνθπζηθήο2. Παπαηήπηζη – Πειπαμαηιζμόρ Οη θάζεηο ηεο Σειήλεο γηα ην έηνο 2013http://www.econews.gr/2012/11/29/nasa-selini-2013/Οη καζεηέο παξαθνινπζνύλ έλα βίληεν ηεο NASA γηα ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο ("Moon Phase &Libration": ζην νπνίν παξέρνληαη πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηξνρηά ηεο ΢ειήλεο θαη ην ρξόλν εμέιημεο ηνπθαηλνκέλνπ). Καηαγξάθνπλ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνύ θαηλνκέλνπ ζε θύιιν παξαηήξεζεο (όςεηο΢ειήλεο, ρξόλνο εκθάληζεο αιιαγώλ, επαλαιεπηηθόηεηα ησλ θάζεσλ θιπ.). Αλαθνηλώλνπλ ηηοπαξαηεξήζεηο ηνπο ζηελ νινκέιεηα ηεο ηάμεο. Ηκεξνιόγηα κε ηηο θάζεηο ηεο Σειήλεοhttp://www.sydneyobservatory.com.au/moon-phase-calendar-2/Αμηνπνηνύλ βάζεηο δεδνκέλσλ θαη επεμεξγάδνληαη εκεξνιόγηα εηθνληθώλ αλαπαξαζηάζεσλ ηεο΢ειήλεο. Αξρηθά δίλνπκε ζηνπο καζεηέο απεηθνλίζεηο ησλ θάζεσλ ηεο ΢ειήλεο. Εεηνύκε από ηνπο καζεηέολα ζπδεηήζνπλ γηα ηνλ ηξόπν πνπ παξνπζηάδεηαη ε εμέιημε ηνπ θαηλνκέλνπ (ηπραίνο ή επαλαιακβαλόκελνο)θαη λα ηηο βάινπλ ζε θάπνηα ζεηξά. ΢ηε ζπλέρεηα επεμεξγάδνληαη απεηθνλίζεηο (επηζθεπηόκελνηζπγθεθξηκέλνπ ηζηόηνπν ή αλαδεηώληαο εκεξνιόγηα - moon phase calendar) βαζηζκέλεο ζε πξαγκαηηθέοθσηνγξαθίεο ηεο ΢ειήλεο γηα θάζε εκέξα, κήλα, έηνο πνπ επηζπκνύλ.Φάζεηο ηεο Σειήλεο από ην Sydney Observatory

5.
5 7νΠαλειιήλην ΢πλέδξην ησλ Δθπαηδεπηηθώλ γηα ηηο ΣΠΔΠξαθηηθά ΢πλεδξίνπ www.e-diktyo.euΟη καζεηέο δηεπθνιύλνληαη κέζα από απηή ηε δξαζηεξηόηεηα λα αληηιεθζνύλ όηη ην θσηεηλό ζήκα ηεο΢ειήλεο κεηαβάιιεηαη θαζεκεξηλά θαηά ηε δηάξθεηα ελόο ζειεληαθνύ κήλα (30 εκεξώλ πεξίπνπ). Κάζενκάδα κειεηά ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο θαηά ηε δηάξθεηα ελόο κήλα από κηα Νέα ΢ειήλε κέρξη ηελ επόκελεΝέα ΢ειήλε ζε έλα νπνηνδήπνηε έηνο. Καηόπηλ εθηππώλνπλ ηηο απεηθνλίζεηο πνπ επέιεμαλ θαη θαηαγξάθνπλθαη ηε ζρεηηθή εκεξνκελία. Γίλεηαη ζπδήηεζε θαη παξνπζίαζε ησλ αθηζώλ ησλ νκάδσλ. Πξνζνκνίσζε ησλ θάζεσλ ηεο Σειήλεο, πεηξακαηηζκόο κε ηηο θάζεηο ηεο Σειήλεο.http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGL100/418/2818,10624/extras/gstd06_moon/index.htmlhttp://photodentro.edu.gr/jspui/handle/8521/1589http://geogr.eduportal.gr/astronomy/faseis_selinis/fs2.htmhttp://astro.unl.edu/naap/lps/animations/lps.htmlΥεηξηδόκελνη πξνζνκνηώζεηο ηνπ θαηλνκέλνπ, θαηαζθεπάδνπλ εκεξνιόγηα ελόο ζειεληαθνύ κήλα κεζρέδηα ηεο ΢ειήλεο θαη θαηαγξάθνπλ θάζε κέξα ηελ νλνκαζία θάζε θάζεο. Καηαγξάθνπλ ηελ όςε ηεο΢ειήλεο θαη ηελ νλνκαζία πνπ ιακβάλεη θαζώο κεηαβάιιεηαη ν ρξόλνο.Δθαξκνγή γηα ην Σύζηεκα Ήιηνπ - Γεο - Σειήλεο ζην Ψεθηαθό ΣρνιείνΟη καζεηέο κεηαβάιινπλ βαζηθέο κεηαβιεηέο θαη εληνπίδνπλ ηα δνκηθά ζηνηρεία εμέιημεο ηνπθαηλνκέλνπ. Τινπνηώληαο βήκα βήκα ηηο δξαζηεξηόηεηεο ησλ θύιισλ εξγαζίαο, ζπδεηνύλ ζε νκάδεο,θαηαγξάθνπλ ηηο παξαηεξήζεηο ηνπο, δηαπξαγκαηεύνληαη έλλνηεο θαη επηιύνπλ απιά πξνβιήκαηα ζηα θύιιαεξγαζίαο. Σέινο παξνπζηάδνπλ ηα ζπκπεξάζκαηά ηνπο. Σθηέο ζην δηάζηεκαhttp://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-E107/559/3671,15948/http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-E107/559/3671,15948/extras/Experiments-Simulations/kef7_skia_paraskia/WebPlayer.htmlΟη καζεηέο ρεηξίδνληαη ηηο πξνζνκνηώζεηο γηα ηελ έθιεηςε ηεο ΢ειήλεο από ην εκπινπηηζκέλν βηβιίνθπζηθήο ηνπ Φεθηαθνύ ΢ρνιείνπ. Παξαηεξνύλ ηελ πξνζνκνίσζε θαη δηαβάδνπλ ην ζρεηηθό απόζπαζκα απόην βηβιίν ηνπ καζεηή ηεο Δ΄ Γεκνηηθνύ.Δθαξκνγή γηα ηε Σθηά - Παξαζθηά ζην Ψεθηαθό Σρνιείν΢πδεηνύλ ην εξώηεκα «Ση ζπκβαίλεη όηαλ ε ΢ειήλε βξίζθεηαη κέζα ζηε ζθηά ηεο Γεο;»

6.
6 7νΠαλειιήλην ΢πλέδξην ησλ Δθπαηδεπηηθώλ γηα ηηο ΣΠΔΠξαθηηθά ΢πλεδξίνπ www.e-diktyo.eu3. Καηαζκεςή Καηαζθεπή κνληέινπ Γεο-Σειήλεο (κεγέζε, απόζηαζε)΢ηόρνο απηήο ηεο δξαζηεξηόηεηαο είλαη λα ζπγθξίλνπλ ηα παηδηά ηα κεγέζε Γεο-΢ειήλεο θαη λαδηαπηζηώζνπλ ην κέγεζνο ηεο κεηαμύ ηνπο απόζηαζεο. Γίλνπκε αξρηθά ηα κεγέζε ησλ ζσκάησλ όζν θαη ηελαπόζηαζε θαη δεηνύκε λα βξνπλ ηηο αλαινγίεο ώζηε λα θαηαζθεπάζνπλ έλα κνληέιν κε απιά πιηθά ππόθιίκαθα (πιαζηειίλε, πειόο, ραξηί, καξθαδόξνη). Τν κνληέιν ησλ θάζεσλ ηεο ΣειήλεοΚαηαζθεπάδνπλ έλα απιό κνληέιν ησλ θάζεσλ ηεο ΢ειήλεο (Υαιθηά 2006). Υξεζηκνπνηνύλ απιάπιηθά (θνπηί από ραξηόλη, θαθό, κπάια ηέληο, κνιύβη). Σνπνζεηνύλ ην κπαιάθη πάλσ ζην κνιύβη ζην θέληξνηνπ θνπηηνύ. ΢ηεξεώλνπλ ζηε κηα πιεπξά ηνλ θαθό (ήιην). ΢ηηο πιεπξέο ηνπ θνπηηνύ αλνίγνπλ ηξύπεο ώζηελα κπνξνύλ λα παξαηεξνύλ ηε κπάια (΢ειήλε) από δηάθνξεο πιεπξέο θαη θαηεπζύλζεηο.4. Επμηνεία Τα νλόκαηα ησλ θάζεσλ ηεο Σειήλεοhttp://geogr.eduportal.gr/astronomy/faseis_selinis/fs3.htmΟη καζεηέο ειέγρνπλ ηηο γλώζεηο ηνπο κε απιέο δξαζηεξηόηεηεο εμάζθεζεο γηα ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο.Αληηζηνηρνύλ ηηο αλαπαξαζηάζεηο ηεο ΢ειήλεο κε ηηο νλνκαζίεο ησλ θάζεσλ θαη κε ηηο ζρεηηθέο ζέζεηο ησλζσκάησλ Ήιηνο-Γε-΢ειήλε.Δθαξκνγή εμάζθεζεο ζην eduportal.gr Δπίιπζε πξνβιεκάησλhttp://www.nasa.gov/topics/history/features/apollo_8.html,http://astro.unl.edu/naap/lps/lunarPage4.htmlhttp://photodentro.edu.gr/jspui/handle/8521/2346Γηεξεπλνύλ ζε νκάδεο ηα παξαθάησ πξνβιήκαηα:- Πώο θαίλεηαη ε Σειήλε ζε έλαλ παξαηεξεηή πνπ βξίζθεηαη ζηνλ ήιην;- Πώο θαίλεηαη ε Σειήλε ζε έλαλ παξαηεξεηή πνπ βξίζθεηαη ζηε Σειήλε;- Πώο θαίλεηαη ε Σειήλε ζε έλαλ παξαηεξεηή ηνπ δηαζηήκαηνο;- Πώο θαίλεηαη ε Γε από έλαλ παξαηεξεηή ηεο Σειήλεο;- Γηαηί βιέπνπκε ηε Σειήλε από ηε Γε;- Αλαηέιιεη θαη δύεη ε Σειήλε ηελ ίδηα ώξα θάζε εκέξα;- Δίλαη δπλαηόλ λα βξίζθεηαη ε Σειήλε ζηνλ εκεξήζην νπξαλό ηαπηόρξνλα κε ηνλ ήιην;- Πόζν δπγίδεη ζηε Σειήλε έλα παηδί αλ μέξνπκε πόζν δπγίδεη έλαο αζηξνλαύηεο;

7.
7 7νΠαλειιήλην ΢πλέδξην ησλ Δθπαηδεπηηθώλ γηα ηηο ΣΠΔΠξαθηηθά ΢πλεδξίνπ www.e-diktyo.euΔιέγρνπλ ηηο απόςεηο ηνπο ρεηξηδόκελνη δηεξεπλεηηθά ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα (όπσο ην Stellarium, ηννπνίν απαηηεί ηνπηθή εγθαηάζηαζε) θαη πξνζνκνηώζεηο από εθπαηδεπηηθέο δηθηπαθέο πύιεο (θύιινεξγαζίαο).Γηα ηε δηεξεύλεζε ησλ δύν πξνηειεπηαίσλ εξσηεκάησλ θαζνδεγνύληαη νη καζεηέο λα αμηνπνηήζνπλ ηαινγηζκηθά (παξαηήξεζε ζηνλ νπξαλό ηεο αλαηνιήο ηεο ΢ειήλεο ζε δηαθνξεηηθέο εκέξεο ηνπ ίδηνπ κήλα). Οδάζθαινο κπνξεί λα πξνβάιιεη ηε ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή ζην βηληενπξνβνιέα ή ζην δηαδξαζηηθό πίλαθα.Δλαιιαθηηθά κπνξνύλ νη καζεηέο αλά δύν λα παξαηεξήζνπλ ην θαηλόκελν ζην εξγαζηήξην Ζ/Τ. Οη καζεηέοθαηαζθεπάδνπλ έλα εκεξνιόγην αλαηνιήο θαη δύζεο ηεο ΢ειήλεο. ΢ρεδηάδνπλ ηηο θάζεηο ηεο ΢ειήλεο όηαλαπηή ζπκπίπηεη ζηνλ εκεξήζην νπξαλό κε ηνλ ήιην. ΢πδεηνύλ θαη ηεθκεξηώλνπλ ηηο απόςεηο ηνπο.Δθαξκνγή γηα ηελ αλαινγία βάξνπο Γεο θαη Σειήλεο ζην Ψεθηαθό ΣρνιείνΓηα ην ηειεπηαίν εξώηεκα είλαη απαξαίηεην νη καζεηέο λα γλσξίδνπλ ηα αλάινγα πνζά. Αμηνπνηώληαοζρεηηθό πξόβιεκα από ην βηβιίν ησλ Μαζεκαηηθώλ (ηεο Α’ Γπκλαζίνπ) κπνξνύλ λα πεηξακαηηζηνύλ θαη λαππνινγίζνπλ ηελ αλαινγία βάξνπο ελόο αλζξώπνπ ζηε Γε θαη ζηε ΢ειήλε. Αληίζηνηρν είλαη θαη ηνπξόβιεκα κε ηελ αλαινγία αλάκεζα ζην πξαγκαηηθό κέγεζνο Γεο/΢ειήλεο θαη ζην ππό θιίκαθα κέγεζνοπνπ θαινύληαη νη καζεηέο λα αλαπαξαζηήζνπλ ζην κνληέιν ηνπο κε απιά πιηθά.΢ε θάζε εξώηεκα θαη πξόβιεκα πνπ θαινύληαη λα επηιύζνπλ εξγάδνληαη ζε νκάδεο θαη αθνινπζνύλ ηαζηάδηα: Τπνζέησ – Παξαηεξώ – Καηαζθεπάδσ – Δξκελεύσ. Αξρηθά εθθξάδνπλ ηηο ππνζέζεηο ηνπο θαη ζηεζπλέρεηα ειέγρνπλ θαη εθαξκόδνπλ ηηο απόςεηο ηνπο ζην πεξηβάιινλ ησλ πξνζνκνηώζεσλ θαη ησλππνινγηζηηθώλ εξγαιείσλ.ΑξιολόγηζηΣν ζελάξην εκπεξηέρεη δηεξγαζίεο αμηνιόγεζεο ζε όια ηα ζηάδηα ηεο αλάπηπμήο ηνπ. Δηδηθόηεξα θαηάηε δηάξθεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ζελαξίνπ, θαη κέζσ ησλ εθαξκνγώλ πξαθηηθήο θαη εμάζθεζεο αιιάθαη ησλ θύιισλ εξγαζίαο (ελόηεηεο ησλ νπνίσλ ζπληζηνύλ δηακνξθσηηθή αμηνιόγεζε) νη καζεηέο:• Δλζαξξύλνληαη λα εθθξάζνπλ ηηο απόςεηο ηνπο θαη λα αλαδείμνπλ ηηο αλαπαξαζηάζεηο ηνπο γηα ηε΢ειήλε.• Διέγρνπλ, θαη δνθηκάδνπλ ηηο απόςεηο ηνπο κέζα από δηεξεπλεηηθέο θαη ζπλεξγαηηθέο δηαδηθαζίεο θαηαιιειεπηδξώληαο κε ηα ππνινγηζηηθά εξγαιεία. Οηθεηνπνηνύληαη ζηαδηαθά έλλνηεοδηαπξαγκαηεπόκελνη ζπιινγηθά έλλνηεο.• Αλαζηνράδνληαη πάλσ ζηε καζεζηαθή ηνπο πνξεία. Δπηιύνπλ πξνβιήκαηα θαη πξνβαίλνπλ ζεεξκελείεο αμηνινγώληαο θαη ηεθκεξηώλνληαο γλώζεηο θαη δηαδηθαζίεο.ΔΦΑΡΜΟΓΗ - ΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑΣΑΣν ζελάξην έρεη εθαξκνζηεί πηινηηθά ζηελ Δ΄ θαη ΢η΄ ηάμε ηνπ Γεκνηηθνύ ΢ρνιείνπ Φηινζέεο (15καζεηέο θαη 14 καζεηέο αληίζηνηρα) ζε ηξία δηδαθηηθά δίσξα, ζην πιαίζην ηνπ νινήκεξνπ πξνγξάκκαηνο,θαηά ηε ζρνιηθή ρξνληά 2012-13. Ζ ζεηηθή αληαπόθξηζε πνπ είρε από ηνπο καζεηέο θαη ηηο καζήηξηεο θαηησλ δύν ηάμεσλ δεκηνπξγεί ηηο πξνϋπνζέζεηο θαη γηα ηελ αμηνπνίεζή ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξσηλήοππνρξεσηηθήο δώλεο, αιιά θαη ηελ ελδερόκελε επέθηαζε ηεο εθαξκνγήο ηνπ, ώζηε λα απνηηκεζεί επαξθώο εκαζεζηαθή θαη γλσζηηθή δπλακηθή ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζελαξίνπ.

8.
8 7νΠαλειιήλην ΢πλέδξην ησλ Δθπαηδεπηηθώλ γηα ηηο ΣΠΔΠξαθηηθά ΢πλεδξίνπ www.e-diktyo.euΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑBailey, J. M., and Slater, T. F., 2003, “A Review of Astronomy Education Research,” AstronomyEducation Review, 2, 20.Barnett, M., and Morran, J., 2002, “Addressing children’s alternative frameworks of the Moon’s phasesand eclipses,” International Journal of Science Education, 24, 859.Dove, J., 2002, “Does the man in the moon ever sleep? An analysis of student answers about simpleastronomical events: A case study,” International Journal of Science Education, 24, 823.Driver R., Squires A., Rushworth P., Wood-Robinson V., Οηθν-δνκώληαο ηηο έλλνηεο ησλ ΦπζηθώλΔπηζηεκώλ, κία παγθόζκηα ζύλνςε ησλ ηδεώλ ησλ καζεηώλ, Δθδ. Σππσζήησ, Αζήλα, 2000Jonassen D. H., Computers as Mindtools for Schools: engaging critical thinking (2nd Edition), Prentice-Hall, 2000Jones, B., Lynch, P., and Reesink, C. J., 1987, “Children’s conceptions of the Earth, Sun and Moon,”International Journal of Science Education, 9:1, 43-53.Sharp, J. G., 1996, “Children’s Astronomical Beliefs: A Preliminary Study of Year 6 Children in South-West England,” International Journal of Science Education, 18, 685.Starakis J., and Halkia K., 2010, “Primary School Students’ Ideas Concerning the Apparent Movementof the Moon”, Astronomy Education Review, 9, 2010Trumper, R., 2001, “A Cross-Age Study of Junior High School Students’ Conceptions of BasicAstronomy Concepts,” International Journal of Science Education, 23, 1111.Trundle, K. C., Atwood, K. R., and Christopher, J. E., 2007, “Fourth-Grade Elementary Students’Conceptions of Standards-Based Lunar Concepts,” International Journal of Science Education, 29, 595.Γ.Δ.Π.Π.΢., Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ ΢πνπδώλ, ΦΔΚ 304, Σεύρνο Γεύηεξν,13/03/2003Κόκεο Η., Β., Δηζαγσγή ζηηο Δθπαηδεπηηθέο Δθαξκνγέο ησλ Σερλνινγηώλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλΔπηθνηλσληώλ, Δθδ. Νέσλ Σερλνινγηώλ, Αζήλα 2004Υαιθηά Κ. Σν Ζιηαθό ΢ύζηεκα Μέζα ΢ην ΢ύκπαλ, Παλεπηζηεκηαθέο Δθδόζεηο Κξήηεο, 2004ΒΑ΢ΙΚΔ΢ ΔΛΛΗΝΙΚΔ΢ ΓΙΑΓΙΚΣΤΑΚΔ΢ ΠΗΓΔ΢Δκπινπηηζκέλα Ζιεθηξνληθά Βηβιία Φεθηαθνύ ΢ρνιείνπ: Φπζηθή Δ’ Γεκ., Γεσγξαθία ΢η’ Γεκ.,Γεσγξαθία Α’ Γπκλαζίνπ θαη Μαζεκαηηθά Α’ Γπκλαζίνπhttp://digitalschool.minedu.gov.gr/"Φσηόδεληξν": Παλειιήλην Φεθηαθό Απνζεηήξην Μαζεζηαθώλ Αληηθεηκέλσλhttp://photodentro.edu.gr"Φσηόδεληξν": Παλειιήλην Φεθηαθό Απνζεηήξην Δθπαηδεπηηθώλ Βίληενhttp://photodentro.edu.gr/video/"e-γεσγξαθία": Διιεληθή Πύιε Παηδείαοhttp://geogr.eduportal.gr/astronomy/content/faseis_sel.htmΓεσδξόκην… έλα ηαμίδη ζηνλ θόζκν κε γεσγξαθηθέο δηαδξνκέο θαη εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηόηεηεοhttp://www.geodromio.gr