Sistemet ekonomike Sistemi i komanduar ne shqiperi

1. Sistemet Ekonomike

2. Me sistem ekonomik nёnkuptojm rregullat dhe ligjet tё cilёt
pёrdoren nё njё shoqёri e qё kanё tё bёjnё me shpёrndarjen e
resurseve ekonomike.
Vendet e ndryshme tё botёs zbatojnё lloje tё ndryshme tё
sistemit ekonomik.
Egzistojn 3 lloje te sistemeve:
Sistemi ekonomik komandues
Sistemi ekonomik I tregut
Sistemi ekonomik I pёrzier

3. Sistemi ekonomik komandues

4. Sistemi ekonomik komandues
•Pronësia dhe kontrolli i të gjithë faktorëve të prodhimit janë totalisht
në duart e qeverisë dhe jo të privateve,pra baza ideologjike mbi tё
cilёn ndёrtohet ku sistem ekonomik ёshtё kolektivizmi e jo
individualizmi.Shteti nё plan tё parё ka plotёsimin e nevojave dhe
interesave tё pёrgjithshme,ndёrsa interesat dhe nevojat individuale
janё nё planё tё dytё.
•Në këtë sistem nuk ekziston koncepti i pronës private dhe qeveria
vendor plotësisht se çfarë mallrash dhe shërbimesh do të
prodhohen edhe me çfarë çmimesh do të shiten .
•Qeveria planifikon prodhimin .
•Konsumatori pa dyshim nuk është mbreti .
•Vendet që ndjekin sistemin ekonomik të komanduar në periudhë
afatgjatë përfundojnë në falimentim.

5. •Mekanizmi i tregut nuk lejohet të veprojë dhe nuk ka
nxitje për të nxjerrë fitime .
•Mungesa pothuajse totale e cilësis së mallrave për
konsumatorët
•Konsumatori nuk ka shumë mundësi për mallrat që
janë të disponueshme për zgjedhje dhe ato janë të
cilësis së dobët .
•Çmimet nuk bazohen në ofertat dhe kërkesën . Ato i
vendos qeveria .
•Koncepti i konkurrencës dhe i pronës private nuk
ekziston .
•Gjithashtu kemi pamjaftueshmëri të mallrave të tjera,
që konsumatorët i duan në të vërtetë .
•Firmat që prodhojnë mallra dhe shërbime në këtë
sistem drejtohen nga qeveria . Ato quhen ndërmarrje
shtetërore .

6. Koreja e Veriut dhe Kuba sot pёrodrin
sistemin komandues

7. Sistemi I komanduar ne Shqiperi ne vitet
1945-1990
Me sloganin “Toka i takon atij që e
punon”, qeveria e parë komuniste
shqiptare në periudhën 1945-1946,
ndërmori nëpërmjet disa fazave një
reformë agrare radikale për
shpronësimin e pronarëve të mëdhenj e
të mesëm të tokave, përfshirë këtu dhe
tokat në pronësi shtetërore, të kapitalit
të huaj apo ato në pronësi të
institucioneve fetare, dhe shpërndarjen
e tyre në favor të fshatarëve të varfër e
pa tokë…

8. Sukseset dhe dështimet në industrializimin e vendit
Komunistët shqiptarë, që do të përcaktonin ecurinë e vendit për një periudhë të
ardhshme 45-vjeçare, me të ardhur në pushtet në nëntor 1944, deklaruan si
objektiv primar transformimin e Shqipërisë nga “një vend agrar e
gjysmëfeudal(1945)” drejt shndërrimit të tij “…në një vend agraro-industrial
(1955)”… për të kaluar më vonë drejt një stadi “industrialo-agrar”, i cili
pritej të konsolidohej në vitet 1980-‘90. Sipas kësaj skeme të zhvillimit të vendit, të
frymëzuar nga strategjitë dhe politikat e BRSS të Stalinit, prioritet do t’i jepej
industrisë në raport me bujqësinë, që gjithsesi konsiderohej si “dega bazë e
ekonomisë” dhe brenda industrisë, prioritet do të kishte industria e rëndë që
përbënte thelbin dhe ambicien kryesore të politikës së “industrializimit socialist” të
vendit.
Rezultatet e para të kësaj politike ishin inkurajuese dhe brenda në periudhën
1950-‘60, industria vendase arriti të katërfishojë prodhimin e para Luftës së Dytë
Botërore, u zhvillua nxjerrja e naftës dhe mineraleve të tjera, u rikonstruktuan një
pjesë e madhe e rrugëve dhe urave, industria tekstile dhe ajo ushqimore, etj.
Në vitin ‘60, industria kontribuonte me më shumë se 50% në PBB e vendit dhe
Shqipëria shpallte tashmë “realizimin e ndërtimit të bazës ekonomike të
socializmit”.

9. Kriza totale e sistemit socialist (1980–1990)
Në dekadën e fundit të viteve ‘80-‘90, ekonomia shqiptare shfaqi shenjat e një
krize totale, mallrat e konsumit të gjerë filluan të mungonin në masë, duke
kaluar në sistemin e tallonëve ushqimorë për popullsinë, eksportet u ulën,
ndërkohë që kërkesat për importe të nevojës së parë shtoheshin vazhdimisht,
rezervat në devizë u pakësuan dhe në tërësinë e tij, prodhimi vendas e në
mënyrë të veçantë ai agroushqimor, po ulej me ritme shqetësuese.
Dizekuilibrat makroekonomikë u thelluan, deficiti buxhetor u rrit së tepërmi,
duke arritur në 16.6% të PBB, rritja ekonomike modeste prej 1-2% e verifikuar
në periudhën 1980-‘85 u bë negative gjatë ‘85-‘90, në fillim të vitit 1991, borxhi i
jashtëm e kaloi masën e 30% të PBB.
Vendi ra në një krizë të thellë ekonomike e financiare dhe sistemi i ekonomisë
së centralizuar nuk dispononte më asnjë mjet e mundësi që ta ndalte atë. Në
një kuptim të gjerë, me gjithë disa tentativa për modifikimin e politikës
ekonomike dhe lejimin e disa elementëve “të ekonomisë kapitaliste”, kjo ishte
një krizë e vetë sistemit socialist dhe për pasojë, nuk mund të zgjidhej pa e
ndryshuar atë.