Σε μορφή παρουσίασης δίνονται βασικά στοιχεία της θεωρίας για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ' Λυκείου

1. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Θεωρία
Πηγή: Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Αγάθη
Γεωργιάδου, Κική Δεμερτζή εκδόσεις Μεταίχμιο
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
1

2. ΓΛΩΣΣΑ ΕΙΝΑΙ…
Πηγή εικόνας https://bit.ly/3kyypDR
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
2

3.  Ποια στοιχεία νομίζετε ότι παίζουν ρόλο στον τρόπο
που επικοινωνούμε όταν χρησιμοποιούμε το
γλωσσικό κώδικα;
3
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Πηγή: https://bit.ly/3hPVJuU

4. Επικοινωνία
(γραπτή η προφορική)
Λειτουργία της
εμπειρίας μας από τον
κόσμο
Οι ρόλοι που
υιοθετούμε στην
επικοινωνία για τον
εαυτό μας και τους
άλλους
Ο τρόπος οργάνωσης
του λόγου μας
(προφορικός ή
γραπτός)
Οι λεξικογραμματικές επιλογές μας
διαμορφώνουν διαφορετικά νοήματα.
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
4
ΓΛΩΣΣΑ  ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΙ ΤΙΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ
ΣΕ «ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ» ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

5. ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ &
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
 Η μελέτη της γλώσσας οργανώνεται γύρω από το
κείμενο που παράγεται μέσα σε
 συγκεκριμένη περίσταση επικοινωνίας
 κοινωνικό-πολιτισμικό πλαίσιο
Δύο ικανότητες
αξιοποιούνται
από τον ομιλητή
κατά την
επικοινωνία
• Η γλωσσική ικανότητα
• Η επικοινωνιακή ικανότητα
• αξιοποίηση της περίστασης επικοινωνίας και
κατάλληλη προσαρμογή του γλωσσικού
μηνύματος
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
5

6. ΠΕΡΙΣΤΑΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Πρόκειται για το περικείμενο
 οι συνθήκες που επηρεάζουν και καθορίζουν την
παραγωγή του γλωσσικού μηνύματος
 Τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των συνομιλητών (ηλικία,
φύλο, ιδιότητα κ.α.)
 Ο χώρος
 Ο σκοπός (διαμαρτυρία, πληροφόρηση, πειθώ κ.α.
 Το θέμα
 Η μορφή του μηνύματος (προφορικό ή γραπτό)
Ποιος μιλάει, σε ποιον, για ποιο
θέμα, με ποια πρόθεση, πού, πότε
και πώς;
(Fishman, 1965)
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
6

7. Πεδίο
Συνομιλιακοί
ρόλοι
Τρόπος
• Τι συμβαίνει;
• Ποιο είναι το θέμα της
επικοινωνίας;
• Ποιοι συμμετέχουν;
• Με ποιες ιδιότητες;
• Πώς μπορεί να
πραγματοποιηθεί το μήνυμα;
• Με ποιο μέσο και ποιον
δίαυλο;
ΤΡΕΙΣ ΑΛΛΗΛΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ
ΤΗΝ ΠΕΡΙΣΤΑΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
7

8. ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η κειμενοκεντρική προσέγγιση μετατοπίζει το
ενδιαφέρον της γλωσσικής διδασκαλίας από τη
μικροδομή της πρότασης στη μακροδομή του
κειμένου. Δε βλέπει δηλαδή, το κείμενο ως άθροισμα
των προτάσεων του αλλά ως διασύνδεση των
προτάσεων αυτών με βάση αρχές και δομικούς
τρόπους που συνιστούν την «κειμενικότητά»του.
(Μπαμπινιώτης, 1991:24)
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
8

9. ΣΤΟΧΟΣ
ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Τα δύο μοντέλα, το κειμενοκεντρικό και το επικοινωνιακό
υποβοηθούν στην ανάπτυξη κριτικού εγγραμματισμού που
στοχεύει
• στην κατανόηση,
• κριτική αντιμετώπιση και
• παραγωγή λόγου.
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
9

10. ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ
ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ (Genres)
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ:
ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΥΝ ΕΞΗΓΟΥΝ ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΝ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟ
ΛΟΓΟΥΝ
ΑΦΗΓΟΥΝΤΑΙ
μέσω της
διαδικασίας της
ταξινόμησης των
πραγμάτων σε
καθημερινά ή
τεχνικά πλαίσια
νοήματος
μέσω της
διαδικασίας της
ακολουθίας των
φαινομένων σε
σχέσεις
χρονικότητας
ή/αιτιότητας
μέσω της
διαδικασίας της
λογικής
ακολουθίας
δραστηριοτήτων ή
συμπεριφορών
μέσω της
διαδικασίας της
ανάπτυξης μιας
πρότασης ώστε
να πείσουν για
την αποδοχή μιας
άποψης
μέσω της
διαδικασίας της
ακολουθίας
προσώπων και
γεγονότων στον
χρόνο και στο
χώρο
10
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
• Η περιγραφή
• Η εξήγηση
• Οι οδηγίες
• Η επιχειρηματολογία
• Η αφήγηση

11. ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΣΕ:
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΞΗΓΗΣΗ ΟΔΗΓΙΕΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟ
ΛΟΓΙΑ
ΑΦΗΓΗΣΗ
Προσωπικές
περιγραφές
Καθημερινές
περιγραφές
Τεχνικές
περιγραφές
Αναφορές
πληροφοριών
Επιστημονικές
αναφορές
Ορισμούς
Εξηγήσεις του
πώς
Εξηγήσεις του
γιατί
Εξηγήσεις με
παραδείγματα
Αναφορές με
εξήγηση
Εκθέσεις
εξήγησης
Διαδικασίες
Οδηγίες
Εγχειρίδια
χρήσης
Συνταγές
Κατευθυντήριες
γραμμές
Δοκίμια
Εκθέσεις
Συζητήσεις
Αντιπαραθέσεις
Ερμηνείες
Αξιολογήσεις
Προσωπικές
διηγήσεις
Ιστορικές
Διηγήσεις
Ιστορίες
Παραμύθια
Μύθους
Θρύλους
Αφηγήσεις
11
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

12. ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ
ΠΡΟΪΟΝΤΑ – ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ
Επιστημονικά πειράματα – Αναλύσεις – Αξιολογήσεις/Κριτικές – Ταξιδιωτικές εντυπώσεις – Σχόλια –
Συνεντεύξεις – Επιστολές – Ειδήσεις – Νέα – Άρθρα - Ιστοσελίδες
ΠΟΛΥ – ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
(ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΣΥΝΘΕΣΗΣ)
12
ΦΑΤΣΗΑΘΑΝΑΣΙΑΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Πηγή: Knapp & Watkins, 2005: 27 (Προσαρμογή)
 Τα κείμενα της καθημερινότητας δεν είναι ποτέ αμιγή και
αμετάβλητα αλλά υπόκεινται σε μείξεις και διαφοροποιήσεις 
πολλά κείμενα μπορούν να συμπεριλάβουν π.χ. περιγραφή και
εξήγηση ή και οδηγίες.
 Τα κειμενικά είδη σηματοδοτούν κειμενικές διαδικασίες που οδηγούν
σε μεικτής ή υβριδικής συχνά μορφής κειμενικούς τύπους.
 Πραγματώνονται όχι μόνο με γλωσσικά αλλά και με μη γλωσσικά
σημεία.
 μονοτροπικα κείμενα (μόνο ένας σημειωτικός πόρος, λόγος ή εικόνα)
 πολυτροπικά κείμενα (πολλοί σημειωτικοί πόροι, λόγος, εικόνες, πίνακες,
διαγράμματα κ.α.)