1. (OK-SUS)
Dlaczego i w jaki sposób
powinniśmy wyjść z obecnego
testocentryzmu w edukacji?
Jacek Strzemieczny
2. Egzaminy testowe przygniatają polski
system edukacyjny
Sprawdzanie tego, co już wiemy
i potrafimy, jest konieczną,
wartościową częścią uczenia się.
Problemem są testy i egzaminy, których wyniki niosą za
sobą krytyczne konsekwencje dla uczących się (high-
stakes test) i dla tych, którzy ich uczą.
Wypaczają one pracę szkół oraz prymitywizują nauczanie i
uczenie się.
Poprawa polskiej edukacji wymaga odejścia od sterowania
systemem edukacyjnym poprzez testy.
Raport McKinsey & Company Jak najlepiej doskonalone
2
systemy szkolne na świecie stają się jeszcze lepsze, CEO 2012
3. Nie sprawdzają tego, na czym nam zależy
Co z umiejętnościami kluczowymi? Jak możemy
dopuszczać, by dominujący system rozliczania uczniów,
nauczycieli, szkół pomijał te kompetencje?
Systemowo odwracają uwagę od procesów
uczenia się i nauczania
Nie pozostawiają miejsca dla metod rozwijających
myślenie i rozumienie oraz na poprawę metod nauczania.
Obniżają jakość relacji międzyludzkich
Zamiast rozwijać poczucie solidarności i umiejętność
współpracy, wprowadzają selekcję i rywalizację.
Ogólnosystemowa gra w „policjantów i złodziei” źle wpływa
3
na wszystkich jej uczestników.
4. Koncepcyjne pole potrzebnej zmiany:
• Korzystanie z badań naukowych (światowych)
• Uznanie nadrzędnego moralnego celu edukacji
• Koncentracja na uczeniu się uczniów
• Deprywatyzacja nauczania i uczenia się
• Konsekwentne wykorzystanie
oceniania kształtującego
• Atmosfera zaufania między
nauczycielami umożliwiająca ich
współpracę
• Zmiana w powszechnym
sposobie rozumienia edukacji 4
5. Korzystanie z badań naukowych
Plany poprawy pracy szkoły można i należy oprzeć na
teoriach uczenia się i teoriach zmiany, mających
podbudowę w światowych badaniach naukowych.
John Hattie, Visible Learning, 2009. Podsumowanie
wyników ponad 800 metaanaliz podsumowujących
52 tys. badań edukacyjnych
The Nature of Learning, Using Research to inspire
practice, OECD 2010
McKinsey & Company, kolejne raporty 2007 i 2010
Obecny model zarządzania edukacją (poprzez egzaminy
testowe) nie ma przekonującego uzasadnienia
w koncepcjach i badaniach naukowych.
5
6. Uznanie nadrzędnego moralnego celu
edukacji publicznej
Celem jest uczenie się wszystkich uczniów: „podnosimy
poprzeczkę i zmniejszamy różnice”.
Michael Fullan, Odpowiedzialne i skuteczne kierowanie
szkołą 2004 i The Moral Imperative Realized 2012
Koncentracja w edukacji na uczeniu się
uczniów
Najważniejsze w szkole jest uczenie się uczniów.
Nauczanie jest jedynie tworzeniem warunków do uczenia
się.
Inicjatywa OECD, Innovative Learning Environments,
The Nature of Learning, Using Research to inspire
practice, OECD 2010 6
7. Deprywatyzacja nauczania i uczenia się
Kliniczne podejście w zespołowym doskonaleniu
nauczania (Professional Learning Communities).
Stworzenie warunków do profesjonalizacji pracy
nauczyciela.
On Common Ground: The Power of Professional
Learning Communities, edited by R. DuFour, 2005
Tight but Loose: Scaling Up Teacher Professional
Development in Diverse Contexts, Wylie C. ed.
Education Testing Service 2008.
Widoczne nauczanie i uczenie się
Procesy nauczania i uczenia się powinny być widoczne,
obserwowane i analizowane przez uczniów, nauczycieli
i innych zainteresowanych.
John Hattie, Widoczne uczenie się (Visible Learning) 2009
7
8. Ocenianie kształtujące
Ocenianie pomagające się uczyć. Zbieranie przez
uczniów i nauczyciela informacji pozwalających
zmodyfikować dalsze nauczanie i uczenie się.
Dostarczanie nauczycielowi i uczniowi informacji
zwrotnych o procesie uczenia się, pozwalających ten
proces produktywnie prowadzić.
Ocenianie kształtujące powoduje, że uczeń wie: po co
się uczy, czego ma się nauczyć, po czym pozna, że się
nauczył, umie ocenić, czy się nauczył.
Uczeń może przejąć kontrolę i odpowiedzialność za
własne uczenie się.
Dylan Wiliam „Embedded Formative Assessment” 2011
8
9. Wsparcie, ocena i presja koleżeńskie
Spacer edukacyjny. Edukacyjny obchód. Procedury
krótkich wizyt w klasach z udziałem dyrektora,
nauczycieli lub innych gości, nastawione na diagnozę i
poprawę metod nauczania (learning walk, walkthrough).
Spacer edukacyjny (learning walk routine) Learning
Research and Development Center, University of
Pittsburgh, Pouczający obchód (instructional rounds)
Harvard Graduate School of Education
Szkoła Ucząca Się (program CEO i PAFW) wprowadza
spacer edukacyjny (we współpracy z Teachers Collage
Columbia University) i „OK obserwację” – koleżeńską
obserwację nauczycieli, którzy wspólnie wprowadzają do
nauczania i uczenia się ocenianie kształtujące.
9
10. Koleżeńska obserwacja i informacja zwrotna
Mikronauczanie (microteaching) – nagrywanie
i koleżeńskie omawianie nagranej lekcji, koleżeńska
obserwacja, koleżeńska informacja zwrotna.
Atmosfera zaufania umożliwiająca
współpracę nauczycieli
Koncepcja rozwijania w szkole kapitału społecznego.
Kluczowe jest wyzwolenie energii i zaangażowania
każdego uczącego się oraz każdego nauczyciela.
To wymaga wysokiego poziomu zaufania w szkole
i wokół szkoły.
Michael Fullan, Wybór złych sterowników w całościowej
reformie systemu edukacji, CEO 2012 10
11. Testocentryzm jest zakorzeniony w
powszechnym sposobie rozumienia edukacji
Testocentrym jest problemem całego systemu
edukacyjno-kulturowo-społecznego.
Powszechnej frustracji związanej z systemem egzaminów
testowych towarzyszy powszechne przyjmowanie
fałszywego równania:
wynik na egzaminie = korzyść ze szkoły
w domyśle: wiemy, o ile uczeń rozwinął umiejętności
i wiedzę przydatne w życiu i w pracy. 11
12. Błędne rozumienie edukacji
1. Standardy
2. Nalewanie wiedzy
3. Testy
4. Nagrody i kary
• wynik na egzaminie = korzyść ze szkoły
• wynik informuje nas ile korzystnej wiedzy udało
się wlać do głów uczniów
• nagrody i kary zmotywują nauczycieli i uczniów
12
13. Błędne rozumienie edukacji
Standardy nalewanie wiedzy testy
nagrody i kary lepsze wyniki.
Ten błędny pogląd jest konsekwentnie powielany
w mediach, w rozmowach rodziców i ich dzieci,
dyrektorów i ich nauczycieli, nauczycieli i uczniów.
Istniejący w Polsce system testocentryczny to nie tylko
rzeczywistość instytucjonalna i prawna tworzona przez
MEN, ale popularne błędne rozumienie edukacji.
Zmiana wymaga równolegle zmian w
powszechnym myśleniu o edukacji oraz lepszych
rozwiązań instytucjonalnych tworzonych przez
władze. 13
