fffv

1. 1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP HCM
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
ĐỀ TÀI: LÝ THUYẾT LÃNH ĐẠO PHỤC VỤ
Lớp: D01
Nhóm 1
GVHD: Lê Ngọc Thắng
Tp HCM, ngày 05 tháng 10 năm 2013

2. 2
Danh sách thành viên nhóm 1
STT Chức vụ Họ và tên MSSV
1 Nhóm trưởng Trần Thị Thùy Trang 030327111768
2 Thành viên Trần Thị Quỳnh Nga 030327110962
3 Thành viên Thòng Thanh Phong 030327111192
4 Thành viên Đào Thị Thu Quỳnh 030327111325
5 Thành viên Đặng Thị Dung 030327110189
6 Thành viên Trần Thị Thanh Vân 030327111977

3. Mục lục
PHẦN 1. LÝ THUYẾT LÃNH ĐẠO PHỤC VỤ.................................................................................. 7
1.1 Lãnh đạo phục vụ là gì? ............................................................................................................... 8
1.2 Đặc điểm của nhà lãnh đạo phục vụ: ........................................................................................... 9
1.3 Lãnh đạo phục vụ trong bối cảnh của phong cách lãnh đạo. ..................................................... 12
1.4 Mô hình lãnh đạo phục vụ. ......................................................................................................... 13
PHẦN 2. ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA LÝ THUYẾT LÃNH ĐẠO PHỤC VỤ ................................... 15
2.1 Ưu điểm: ..................................................................................................................................... 15
2.2 Nhược điểm: ............................................................................................................................... 19
PHẦN 3. PHÂN TÍCH KHẢ NĂNG VẬN DỤNG LÍ THUYẾT LÃNHĐẠO PHỤC VỤ VÀO
CUỘC SỐNG VÀ MARKETING........................................................................................................... 22
3.1 Thuận lợi..................................................................................................................................... 22
3.1.1 Lãnh đạo phục vụ đóng góp vào sự phát triển của tổ chức. .............................................. 22
3.1.2 Lý thuyết lãnh đạo phục vụ đóng góp vào sự phát triển toàn diện của các nhân viên, nâng
cao năng lực và phát triển con người trong tổ chức. ......................................................................... 23
3.1.3 Lý thuyết lãnh đạo phục vụ tạo điều kiện thuận lợi trong việc lãnh đạo tổ chức, kiềm chế
việc lạm dụng quyền lực lan rộng....................................................................................................... 24
3.2 Khó khăn..................................................................................................................................... 26
Tiền đề sai ........................................................................................................................... 26
3.2.1 Lãnh đạo phục vụ gây ảnh hưởng tới sự quản lí nguồn nhân lực của công ty ................... 26
3.2.2 Trở ngại của lãnh đạo phục vụ chính là ở cách tiếp cận có phần ôn hòa của nó không phù
hợp với một môi trường cạnh tranh................................................................................................... 27
3.2.3 Nhà lãnh đạo phục vụ làm giảm động cơ làm việc của nhân viên...................................... 28
3.2.4 Thiếu quyền uy.................................................................................................................... 28
3.2.5 Tầm nhìn chiến lược của nhà lãnh đạo phục vụ bị hạn chế ............................................... 29
3.2.6 Lãnh đạo phục vụ gây ra mâu thuẫn giữa mục tiêu, lợi ích của tổ chức và mục tiêu, lợi ích
của cá nhân ......................................................................................................................................... 30
3.2.7 Vai trò thuyết phục của nhà lãnh đạo không được chú trọng............................................ 31
PHẦN 4. KẾT LUẬN............................................................................................................................ 33
3

4. TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................................................ 35
4

5. 5
Lời mở đầu
Ở mọi nơi xung quanh cuộc sống của chúng ta luôn xuất hiện vai trò của những
nhà lãnh đạo. Từ xa xưa trong xã hội nguyên thủy sự lãnh đạo cũng đã tồn tại trong thế
giới loài người nhưng mới chỉ manh nha ở dạng sơ khai, theo thời gian khi xã hội đã trở
nên có tổ chức hơn lãnh đạo dần được hình thành lên thành những tư tưởng và triết lý.
Không chỉ có sự lãnh đạo trong thế giới loài người, nó xuất hiện ngay cả trong thế giời
loài vật điển hình như sự dẫn đầu nắm bắt phương hướng, hỗ trở những thành viên trong
đàn trong suốt hành trình bay của con cò đầu đàn, hay như sự lãnh đạo của sói đầu đàn
trong kế hoạch săn bắt con mồi, đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của cả đàn. Nhận
thấy vai trò của nhà lãnh đạo trong mỗi tổ chức là vô cùng quan trong.Trên thế giới đã có
rất nhiều học giả tìm hiểu, nghiên cứu, phân tích chuyên sâu và phát triển chúng lên
thành các Thuyết về lãnh đạo đóng vai trò như những triết lý của một tổ chức. Vào thập
kỷ những năm 70, Robert K. Greenleaf dựa vào kinh nghiệm và sự hiểu biết nhận định
của một một nhà nghiên cứu, quản lý và phát triển giáo dục, đã lần đầu tiên đưa ra khái
niệm “ Nhà lãnh đạo phục vụ” trong một bài báo của ông với nhan đề “The servant as
leader” và mau chóng đạt được sự đón nhận của nhiều nhà nhiên cứu trên thế giới, được
phát triển áp dụng vào trong thực tiễn ở nhiều tổ chức cho đến nay.
Vậy để hiểu rõ Lý thuyết lãnh đạo phục vụ là gì, nó đóng vai trò như thế nào, ảnh
hưởng như thế nào trong phong phong cách của nhà lãnh đạo trong việc dẫn dắt mọi
thành viên của tổ chức, kích thích phát triển cá nhân, đạt được những mục tiêu của tổ
chức. Trong bài viết dưới đây được thông qua phương pháp nghiên cứu thu thập, phân
tích, xử lý thông tin từ các bài báo, bài viết trên mạng Internet đã tìm hiểu, tập trung phân
tích, đánh giá khả năng áp dụng của lý thuyết lãnh đạo phục vụ vào thực tiễn có những
thuận lợi, khó khăn như thế nào.

6. 6
Trong bài tiểu luận được nghiên cứu về cơ sở hình thành, những đặc điểm và khả
năng áp dụng vào thực tế của triết lý lãnh đạo phục vụ. Bài viết gồm 3 phần quan trọng
sau:
Phần 1: Lý thuyết lãnh đạo phục vụ
Phần 2: Ưu nhược điểm của lý thuyết lãnh đạo phục vụ
Phần 3: Phân tích khả năng vận dụng lý thuyết lãnh đạo phục vụ vào cuộc sống và
marketing

7. 7
PHẦN 1. LÝ THUYẾT LÃNH ĐẠO PHỤC VỤ
“… The great leader is seen as servant fist…” – Robert K. Greenleaf
Robert K. Greenleaf (1904-1990) là người lần đầu tiên đưa ra khái niệm “Servant
leadership” trong một bài báo có nhan đề “The servant as leader”. Với kinh nghiệp nghề
nghiệp hơn nửa thập kỷ của Greenleaf trong lĩnh vưc nghiên cứu, quản lý, phát triển và
giáo dục của mình, ông đã cảm thấy nghi ngờ về phong cách lãnh đạo chuyên quyền tập
trung vào quyền lực quá cứng nhắc trong các tổ chức ở Mỹ đang tăng lên. Tuy nhiên suy
nghĩ rõ ràng của Greenleaf bắt đầu thực sự từ những năm 1960, khi ông đọc cuốn tiểu
thuyết của Hermann Hesse có tên gọi “Journey to the East” – Hành trình đi tới phương
Đông – cuốn tiểu thuyết giả tưởng kể lại cuộc hành trình kỳ bí của một nhóm người
hướng tới phương Đông để tìm kiếm những chân lý “Ultimate truth”. Leo, nhân vật chính
của câu chuyện, đi theo đoàn với tư cách một người phục vụ (servant), nhưng đồng thời
cũng chính anh là người đã gây hứng khởi cho cả đoàn bằng tinh thần lạc quan với lời ca
giọng hát. Sự hiện diện của anh Leo trong đoàn thật khác thường.Mọi việc đều tốt đẹp
cho đến khi Leo biến mất.Sau đó, đoàn người dần phân tán, bỏ cuộc, và cuộc hành trình
trở nên dang dở.Người trưởng đoàn sau nhiều năm đi đây đó đã tìm gặp lại Leo và được
anh đưa về viếng Hội Kín (“the League”) đã bảo trợ cho cuộc hành trình khi trước. Chính
nơi đây, ông mới khám phá ra rằng Leo, người mà trước đây ông nghĩ chỉ là người phục
vụ trung thành, chính thật là người đứng đầu của hội, linh hồn hướng dẫn, là một người
lãnh đạo tài ba.
Sau khi đọc xong câu chuyện, Greenleaf đã rút ra kết luận rằng ý nghĩa trọng tâm
để trở thành những nhà lãnh đạo vị đại trước tiên hết họ phải là người phục vụ những
người khác.Sự lãnh đạo đích thực đến từ những người mà động cơ cơ bản là khát khao
giúp đỡ những người khác. Trong các tác phẩm của mình, Greenleaf bàn về nhu cầu cho
cách tiếp cận tốt hơn với việc lãnh đạo, một trong số đó là phục vụ những người khác bao
gồm nhân viên, khách hàng và cộng đồng – như là ưu tiên số 1. Lãnh đạo phục vụ nhấn

8. mạnh vào việc phục vụ những người khác ngày một tăng, cách tiếp cận toàn diện với
công việc, thúc đẩy nhận tức của cộng đồng và chia sẽ quyền lực trong việc ra quyết
định.
Tính đến nay, ý tưởng của Robert K. Greenleaf về lãnh đạo phục vụ đã ra đời hơn
bốn thập kỷ và đang tiếp tục tạo ra cuôc cách mạng thầm lặng ở nhiều môi trường làm
việc trên thế giới. Ngày nay trong các tổ chức, chúng ta dễ dàng nhận thấy các mô hình
lãnh đạo truyền thống, chuyên quyền đã chịu lùi bước nhường cho một cách làm việc
khác – dựa trên nhóm và cộng đồng, tìm kiếm sự liên quan của nhiều người, bình đẳng
trong biểu quyết để đưa ra quyết định.
Từ servant (người phục vụ, người đầy tớ) và leader (người lãnh đạo) thường được
nghĩ là các từ đối lập.Khi hai sự đối lập này ghép lại với nhau trong một cách có ý nghĩa,
sẽ sinh ra nghịch lý.Vì thế từ “người phục vụ và "người lãnh đạo" được ghép lại với nhau
để mang lại ý tưởng có tính nghịch lý: lãnh đạo phục vụ.
1.1 Lãnh đạo phục vụ là gì?
Lãnh đạo phục vụ - Servant Leadership: Theo quan điểm của Greenleaf thì nhà
lãnh đạo trước hết là người phục tùng, họ luôn vượt qua các lợi ích của bản thân để đáp
ứng mong muốn của những người khác bằng cách giúp họ phát triển tính chuyên nghiệp
và cảm xúc. Trong tác phẩm “The servant as leader”, Greenleaf viết “ Nhà lãnh đạo phục
vụ trước tiên phải là người phục vụ, bắt đầu với cảm xúc đầu tiên rằng một người muốn
được phục vụ. Sau đó lựa chọn có nhận thức sẽ mang người đó đến với khát khao lãnh
đạo”. Do đó, các nhà lãnh đạo phục vụ luôn nghĩ về trách nhiệm đạo lý với những người
khác, coi lãnh đạo như cơ hội gánh vác trọng trách chứ không dẫn dắt từ trên cao. Lãnh
đạo phục vụ dựa trên bốn thành tố như sau:
Giúp đỡ người khác phát hiện tiềm năng: Lãnh đạo phục vụ có vai trò giúp cấp
dưới phát hiện điểm mạnh tiềm ẩn để tạo ra sự khác biệt. Điều này đòi hỏi nhà lãnh đạo
8

9. có được sự đồng cảm với hoàn cảnh của người khác.Nhà lãnh đạo phục vụ không ngần
ngại bày tỏ cả những điểm yếu của mình.
Xây dựng và duy trì niềm tin của cấp dưới: Lãnh đạo phục vụ có được niềm tin
của cấp dưới bằng sự trung thực và đúng đắn trong lời nói. Họ không có gì phải che dấu,
và họ sẵn lòng từ bỏ quyền hành, tiền thưởng, sự ghi nhận hay quyền kiểm soát.
Phục vụ nhu cầu của người khác hơn bản thân: Đặc tính của lãnh đạo phục vụ
là mong muốn giúp đỡ, hơn là đạt được quyền hành và kiểm soát người khác. Họ làm
những gì tốt cho người khác, và quyết định vì tương lai của người khác hơn là của mình.
Lắng nghe hiệu quả: Lãnh đạo phục vụ không áp đặt ý chí của họ lên những
người khác, mà chuyên chú lắng nghe những vấn đề người khác đang gặp phải, rồi hướng
nỗ lực hành động của mọi người theo cách tốt nhất. Lãnh đạo phục vụ luôn bày tỏ sự tin
tưởng và cam kết với người khác hơn các kiểu lãnh đạo khác.
1.2 Đặc điểm của nhà lãnh đạo phục vụ:
Sau nhiều năm nghiên cứu kỹ lưỡng các tác phẩm của Greenleaf về lãnh đạo phục
vụ, tác giả Larry C.Spears – CEO của trung tâm lãnh đạo phục vụ Robert K.Greenleaf
đồng thời là biên tập viên của tờ báo phát hành theo quý của trung tâm Greenleaf có nhan
đề “Nhà lãnh đạo phục vụ” và hàng loạt bài báo về “Tiếng nói của việc lãnh đạo phục
vụ”- đã đưa ra cái nhìn khái quát về lãnh đạo phục vụ qua 10 đặc điểm chính sau trên tạp
chí Leader to Leader
Lắng nghe: Các nhà lãnh đạo thực thụ là những nhà lãnh đạo được đánh giá cao vì
kỹ năng giao tiếp và ra quyết định. Lắng nghe là một trong những kỹ năng quan trọng
nâng cao khả năng giao tiếp hiệu quả giữa nhà lãnh đạo với nhân viên, đồng thời thông
quá đó bày tỏ sự tôn trọng với người khác giúp nhà lãnh đạo nắm chìa khóa xây dựng các
mối quan hệ một cách có ý nghĩa. Kỹ năng lắng nghe của nhà lãnh đạo tốt tạo điều kiện
để họ hiểu được tâm tư, nguyện vọng của nhân viên của mình hơn từ đó điều chỉnh khả
9

10. năng tương tác với nhân viên một cách có hiệu quả nhất.Lắng nghe có lĩnh hội, cùng với
sự đáp lại, là cần thiết đối với sự phát triển của nhà lãnh đạo phục vụ.
Cảm thông: Trong môi trường làm việc khắc nhiệt, những nhà lãnh đạo chỉ biết
làm việc theo lý trí và những con số thực tế dễ dàng cảm thấy bị cô lập trong một môi
trường đề cao mối quan hệ giữa người với người như ngày nay. Người lãnh đạo biết cảm
thông là người luôn giao tiếp một cách cởi mở, họ sẵn sàng trò chuyện với người khác,
lắng nghe, cùng chia sẻ suy nghĩ và c ảm xúc của mình với nhân viên. Nhà lãnh đạo sẽ
khuyến khích các nhóm và nhân viên của mình tích cực trao đổi, tạo ra môi trường làm
việc năng động và hiệu quả.Nhà lãnh đạo biết cảm thông sẽ là người giải quyết vấn đề,
truyền đạt mọi thông điệp một cách có hiệu quả hơn và tất nhiên sẽ được nhân viên kính
trọng hơn.
Hàn gắn: Một trong những điểm mạnh của nhà lãnh đạo phục vụ là khả năng hàn
10
gắn các mối quan hệ của chính mình với người khác.
Nhận thức:Nhận thức chung, và đặc biệt là tự nhận thức, sẽ làm cho vai trò của
nhà lãnh đạo phục vụ được khẳng định. Có sự hiểu biết sâu rộng giúp nhà lãnh đạo có cái
nhìn toàn diện trong việc ra quyết định.
Thuyết phục: Nhà lãnh đạo phục vụ là người luôn tìm cách để thuyết phục người
khác làm việc có hiệu quả hơn là tìm sự phục tùng từ họ.
Khả năng thuyết phục là một trong những yếu tố giúp phân biệt giữa sự chuyên
quyền truyền thống trong lãnh đạo với lãnh đạo phục vụ.Đồng thời dễ dàng gây hiệu quả
cao trong việc xây dựng sự đồng lòng trong nhóm.
Tạo nên nhận thức:Một số nhà lãnh đạo phục vụ tìm cách nuôi dưỡng khả năng
để“mơ những ước mơ vĩ đại”. Khả năng nhìn một vấn đề (hoặc một tổ chức) từ một tầm
nhìn nhận thức, nghĩa là người đó phải nghĩ vượt lên những thực tế hàng ngày.

11. Với nhiều nhà quản lý, đây là một đặc điểm mà đòi hỏi nguyên tắc và thực hành.
Nhà lãnh đạo phục vụ cũng được kêu gọi để tìm kiếm sự cân bằng giữa suy nghĩ có nhận
thức và các cách tiếp cận trọng tâm hàng ngày.
Nhìn xa trông rộng: khả năng nhìn xa trông rộng giúp nhà lãnh đạo có cái nhìn
cận thận, suy xét mọi hậu quả lâu dài trong quyết định của mình. Khả năng đó khuyến
khích nhà lãnh đạo phục vụ hiểu đúc kết những kinh nghiệm đáng quý từ các bài học
trong quá khứ, hiện tại.Nó cũng có nguồn gốc sâu sắc trong tư duy trực giác.Nhìn xa
trông rộng duy trì một lĩnh vực lớn chưa khám phá trong nghiên cứu lãnh đạo, như một
điều đáng để lưu ý.
Giữ cương vị quản lý: Peter Block đã xác định giữ cương vị quản lý là “nắm giữ
điều gì đó trong sự tin cậy của những người khác”. Quan điểm của Robert Greenleaf cho
rằng, cương vị quản lý phục vụ - giống như cương vị quản lý, đầu tiên đảm bảo sự cam
kết với việc phục vụ nhu cầu của những người khác.Nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng
của sự cởi mở và sự thuyết phục hơn là sự kiểm soát.
Cam kết với việc phát triển con người:Các nhà lãnh đạo phục vụ tin rằng con
người có một giá trị bên trong vượt lên trên những đóng góp hữu hình của những nhân
viên bình thường. Kết quả là, nhà lãnh đạo phục vụ cam kết sâu sắc với sự phát triển của
mỗi cá nhân trong bộ phận.Nhà lãnh đạo phục vụ thừa nhận trách nhiệm để làm mọi thứ
có thể để nuôi dưỡng sự phát triển của nhân viên.
Xây dựng cộng đồng: Nhận thức này khiến nhà lãnh đạo phục vụ tìm cách xác
định một số cách thức cho việc xây dựng cộng đồng giữa những người làm việc trong tổ
chức.
Việc lãnh đạo phục vụ gợi ý rằng, cộng đồng thực sự có thể được tạo ra giữa
những người làm việc trong các doanh nghiệp và các tổ chức khác. Greenleaf nói: “Tất cả
những điều cần thiết để tái thiết cộng đồng như một hình dạng cuộc sống cho nhiều
người là do các nhà lãnh đạo phục vụ chỉ đường, không bằng các phong trào hàng loạt,
11

12. mà bằng việc mỗi nhà lãnh đạo phục vụ chứng tỏ khả năng không giới hạn với cộng đồng
cụ thể có liên quan đến tổ chức”.
10 đặc điểm trên của nhà lãnh đạo phục vụ không hẳn là đã toàn diện, nhưng
chúng phục vụ để truyền đạt sức mạnh và sự cam kết, làm cho mọi người luôn cởi mở với
lời mời và thử thách của nó.
Sự quan tâm đến ý nghĩa và khả năng vẫn dụng của thuyết lãnh đạo phục vụ đã
không ngừng được phát triển. Minh chứng cho điều này là hàng trăm cuốn sách, bài báo,
và bài viết về chủ đề này đã được phát hành. Nhiều công ty đã được vinh danh trong danh
sách “The 100 Best Companies to Work For - 100 công ty tốt nhất để làm việc” hàng
năm trên tạp chí Foturne, đã áp dụng thuyết lãnh đạo phục vụ vào nền văn hóa của công
ty. Và hơn thế nữa nhiều tổ chức và cá nhân đã tìm cách áp dụng thuyết này vào thực
tiễn.
Đặc điểm của nhà lãnh đạo phục vụ xuất phát từ trong bản chất tự nhiên của mỗi
cá nhân, và theo khuynh hướng tự nhiên chúng có thể được khám phá và phát huy thông
qua học tập và thực hành. Lãnh đạo phục vụ mang niềm hy vọng lớn hướng đến một
tương lai tốt hơn, tươi sáng hơn trong mỗi tổ chức.
1.3 Lãnh đạo phục vụ trong bối cảnh của phong cách lãnh đạo.
Việc phân chia phổ biến nhất của những phong cách lãnh đạo là sự tách biệt giữa
phong cách lãnh đạo độc đoán, dân chủ và tự do. Phong cách lãnh độc đoán yêu cầu giao
việc và giám sát thực hiện và xác địnhkết quả rõ ràng. Trách nhiệm ra quyết định thuộc
về các giám đốc điều hành.Trái ngược với độc tài, thực hiện một phong cách lãnh đạo có
sự tham gia liên quan đến nhân viên trong việc ra quyết định.Nhiều nhiệm vụ quan trọng
được giao.Mức ảnh hưởng và trách nhiệm của người lao động gia tăng. Phong cách lãnh
đạotự dolà không đáng kể trong thực tế.
12

13. Lãnh đạo phục vụ có thể có nhiều khả năng liên quan đến phong cách lãnh đạo có
sự tham gia.Phong cách lãnh đạo độc tài không phù hợp với các nguyên tắc hướng
dẫn.Ưu tiên cao nhất của một nhà lãnh đạo phục vụ là để khuyến khích, hỗ trợ và cho
phép cấp dưới phát triển đầy đủ tiềm năng và khả năng của mình.Điều này dẫn đến việc
bắt buộc ủy thác trách nhiệm và tham gia vào việc ra quyết định.Tuy nhiên, đó là câu hỏi
liệu một phong cách lãnh đạo có thể được khai b áo là phổ quát và áp dụng phổ biến.
Cách tiếp cận lãnh đạo lãnh đạo đi xa hơn hành vi của nhân viên liên quan và được cho
làsự suy nghĩ lại về mối quan hệ thứ bậc giữa lãnh đạo và cấp dưới. Điều này không có
nghĩa là lý tưởng của một phong cách trong mọi t ình huống có sự tham gia là để được
thực thi, nhưng trọng tâm của trách nhiệm lãnh đạo là thúc đẩy hiệu suất và sự hài lòng
của nhân viên.
1.4 Mô hình lãnh đạo phục vụ.
Hầu hết các nhà nghiên cứu nhìn thấy lãnh đạo phục vụ như một triết lý cơ bản
của lãnh đạo, thể hiện qua các đặc điểm và thực tế cụ thể. Các khái niệm cơ bản được tìm
thấy trong ba bài tiểu luận quan trọng đầu tiên của Greenleaf, “Nhà lãnh đạo như người
phục vụ” – The servant as leader, “The institution as servant”, và “Người phục vụ là
người đáng tin” – Trustees as servants.
Mười đặc trưng của các nhà lãnh đạo phục vụ trong các tác phẩm của Greenleaf:
Lắng nghe, Đồng cảm, Hàn gắn, Nâng cao nhận thức, Thuyết phục, Tạo nên nhận thức ,
Tầm nhìn xa, Quản lý, Cam kết sự phát triển của con người, và Xây dựng cộng đồng. Các
chuyên gia lãnh đạo như Bolman, Deal, Covey, Fullan, Sergiovanni, và Heifitz cũng
tham khảo các đặc điểm như các thành phần thiết yếu của lãnh đạo hiệu quả.
Trung tâm lãnh đạo phục vụ tại Viện Mục Vụ ở Georgia xác định lãnh đạo phục
vụ như một cuộc hành trình suốt đời, bao gồm khám phá ra chính bản thân mình, mong
muốn phục vụ người khác, và cam kết dẫn dắt. Nhà lãnh đạo phục vụ liên tục phấn đấu
13

14. để được đáng tin cậy, tự nhận thức, khiêm tốn, chu đáo, tầm nhìn chiến lược, nâng cao vị
thế, quan hệ, có thẩm quyền,người quản lý tốt, và xây dựng cộng đồng.
Kent Keith, tác giả của“Tình huống lãnh đạo phục vụ ”, nói rằng lãnh đạo phục vụ
là đạo đức, thực tế, và có ý nghĩa. Ông xác định bảy nhân tố chính của các nhà lãnh đạo
phục vụ: tự nhận thức, lắng nghe, thay đổi các “kim tự tháp”, phát triển các đồng nghiệp
của mình, huấn luyện không phải kiểm soát, giải thoát năng lượng và trí tuệ của người
khác và tầm nhìn xa.
James Sipe và Don Frick, trong cuốn sách của họ “Bảy trụ cột của Kỹ năng lãnh
đạo phục vụ”, nhà lãnh đạo phục vụ, các nhà lãnh đạo cá nhân của tính cách, đưa con
người lên đầu tiên, có kỹ năng truyền thông, là cộng sự tốt, sử dụng tầm nhìn xa, là
những hệ thống tư tưởng, và thực hiện thẩm quyền đạo đức.
Không giống như các phương pháp tiếp cận lãnh đạo với một phong cách phân cấp
từ trên xuống, lãnh đạo phục vụ thay vì nhấn mạnh sự hợp tác, tin tưởng, sự đồng cảm, và
việc sử dụng đạo đức của quyền lực. Tại trung tâm, các cá nhân là một người phục vụ đầu
tiên, đưa ra quyết định có ý thức để dẫn dắt phục vụ tốt hơn những người khác, không để
tăng sức mạnh riêng củ a họ.Mục tiêu là để nâng cao sự phát triển của các cá nhân trong
tổ chức và nâng cao tinh thần đồng đội và sự tham gia của cá nhân. Một thử nghiệm hành
vi kinh tế gần đây cho thấy những lợi ích nhóm lãnh đạo phục vụ. Đội bóng của các cầu
thủ phối hợp hành động của họ tốt hơn với một nhà lãnh đạo phục vụ dẫn đến kết quả cải
thiện cho những người đitheo (nhưng không cho chính các nhà lãnh đạo).
14

15. 15
PHẦN 2. ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA LÝ THUYẾT
LÃNH ĐẠO PHỤC VỤ
2.1 Ưu điểm:
Phong cách lãnh đạo phục vụ nghĩa là việc phục vụ tổ chức phải được ưu tiên hàng
đầu rồi mới tới các nguyên tắc của lãnh đạo.Các nhà lãnh đạo trở thành một người quản
lý cho tổ chức khác với những người làm chính trị.Khi làm chính trị, luật pháp có thể dễ
dàng bỏ qua vai trò lãnh đạo phục vụ.Nhưng phong cách lãnh đạo phục vụ có nhiều ưu
điểm không thể bỏ qua. Nổi trội có những ưu điểm sau:
 Linh hoạt: Không có một nhà lãnh đạo nào có thể làm việc có hiệu
quả trong môi trường làm việc đa văn hóa bằng việc chỉ áp dụng một phong cách
lãnh đạo.
 Đa dạng: Cách tiếp cận của lãnh đạo phục vụ có thể có hiệu quả
trong một môi trường làm việc khác nhau. Nếu như phong cách độc đoán của lãnh
đạo có thể gây ra sự tha hóa trong nhân viên, hình thức dân chủ của lãnh đạo đôi
khi có thể gây ra quan điểm không rõ ràng hoặc bị biến dạng để phù hợp với nhu
cầu của các nhóm đối lập thì phong cách lãnh đạo phục vụ phục vụ từng thành
viên của nhóm. Điều này cho phép cá nhân hóa cách thức quản lý mỗi thành viên
của tổ chức và có thể giúp duy trì sự gắn kết trong tổ chức.
 Lòng trung thành: Trong các hình thức khác của phong cách lãnh
đạo, nhu cầu và tầm nhìn của tổ chức được đặt lên trên hết so với nhu cầu của
nhân viên.Với lãnh đạo phục vụ, nhu cầu của nhân viên lại là quan trọng hàng đầu.
Điều này khiến cho nhân viên thấy được vai trò quan trọng của bản thân, được sự
quan tâm giúp đỡ từ phía người lãnh đạo  hình thành nên lòng trung thành mạnh
mẽ với tổ chức và sẽ hết lòng vì tổ chức.

16.  Sự tham gia của các nhân viên: Không giống như một phong cách
lãnh đạo dân chủ nơi mà các quyết định được dựa theo quy tắc đa số, trong lãnh
đạo phục vụ, tất cả các ý kiến, quan điểm đều có những đóng góp nhất định trong
việc ra quyết định. Bằng cách này, nhân viên có thể tham gia đóng góp ý kiến vào
việc ra các quyết định cho tổ chức.
16
 Hạn chế được việc lạm dụng quyền lực trong lãnh đạo tổ chức:
Tính ưu việt của nó vượt trội hơn hẳn phong cách lãnh đạo độc đoán đó là ngăn
chặn và làm giảm tất cả các loại vấn đề liên quan trực tiếp đến lãnh đạo chỉ huy và
kiểm soát. (theo Farling, Stone, & Winston,1999; Laub, 2003; Page & Wong,
2000; Russell & Stone, 2002; Sendjaya & Sarros, 2002).
 Năng suất: Theo giáo sư tâm lý học Paul TP Wong của Tyndale
thuộc trường đại học Toronto thì các nhà lãnh đạo theo phong cách lãnh đạo phục
vụ có xu hướng nhận được rất nhiều sự tôn trọng và tin tưởng từ nhân viên của họ.
Điều đó thúc đẩy một ý thức trách nhiệm làm việc cao, nhân viên hài lòng với
công việc và tổ chức của họ, năng suất làm việc tăng lên.
Dựa trên việc phân tích lý thuyết, các nghiên cứu giả thiết và nghiên cứu thực tiễn,
có đủ bằng chứng cho chúng ta thấy lý thuyết lãnh đạo phục vụ hội tụ đầy đủ các điều
kiện tốt nhất của một phong cách lãnh đạo trong mọi tình huống vì những lí do sau:
1. Thoát khỏi sự ích kỉ, như là sự tính toán cá nhân và sự thăng tiến của
chính bản thân mỗi con người. Các nhà lãnh đạo loại S có thể hướng toàn bộ sự
quan tâm của họ vào việc phát triển nhân viên và xây dựng tổ chức.
2. Các nhà lãnh đạo kiểu S có cái nhìn tích cực về người lao động và
những cá nhân có khả năng phát triển và hoàn toàn có thể trở thành những nhà
lãnh đạo tiềm năng nếu họ được hỗ trợ và chăm sóc tốt về công việc và môi trường
làm việc.

17. 3. Quan tâm tới nhu cầu cá nhân và có sự thông cảm về tính cách khác
17
biệt của mỗi cá nhân. Những nhà lãnh đạo kiểu S có thể mang lại những điều tốt
nhất cho các nhân viên trong tổ chức.
4. Là nhà lãnh đạo tình huống, các nhà lãnh đạo phục vụ nhận ra trong
trường hợp vắng mặt quyền lực của họ lại tạo điều kiện cho sự tự quản lý và đạt
hiệu quả trong công việc.
5. Là người quản lý tốt. Các nhà lãnh đạo loại S sẽ làm bất cứ điều gì
cần thiết và phù hợp để tối đa hóa hiệu quả lãnh đạo trong mọi tình huống.
6. Đặt công nhân làm trung tâm và định hướng phát triển, các nhà lãnh
đạo Loại S có thể biến người lao động bình thường trở thành các nhà lãnh đạo
tương lai bằng cách phát triển thế mạnh của họ.
7. Lãnh đạo phục vụ như là một loại thuốc giải độc cho vấn đề tham
nhũng và lạm dụng quyền lực.
8. Lãnh đạo phục vụ giúp giảm tình trạng mệt mỏi và xây dựng một tổ
chức lao động lành mạnh.
9. Lãnh đạo phục vụ tập trung vào nuôi dưỡng các nguồn lực nội tại
trong tổ chức thông qua việc truyền cảm hứng làm việc để nhân viên tin vào sự
phát triển của mình, có hướng đi và phát triển chung với mục đích của tổ chức.
10. Lãnh đạo phục vụ thích hợp nhất cho các thế hệ tiếp theo của nhân
viên, những người đang rất hoài nghi về chính quyền và nhu cầu xác thực từ các
ông chủ của họ.
11. Lãnh đạo phục vụ có vẻ phù hợp nhất cho người lao động tri
thức,độc lập và sáng tạo.
12. Lãnh đạo phục vụ công nhận lãnh đạo là một quá trình hoạt động
nhóm, mà không cần phải tập trung vào một hoặc hai cá nhân. Do đó, lãnh đạo
phục vụ dựa trên việc xây dựng nhóm.

18. 13. Lãnh đạo phục vụ có mối quan hệ mật thiết với giá trị nhân văn, tinh
18
thần và đạo đức.
14. Lãnh đạo phục vụlà cách tiếp cậntoàn diện và hiệu quả nhấttrong
việc quản lý và phát triển nguồn nhân lực.
Lý thuyết lãnh đạo phục vụ được khá nhiều các nhà lãnh đạo áp dụng vào việc
lãnh đạo, quản lý tổ chức.Và nó đã có hiệu quả rất tốt trong các hoạt động của tổ chức
cũng như những hoạt động kinh doanh. Chúng ta cùng đi tìm hiểu về một số ví dụ tiêu
biểu:
 Trong Thiên chúa giáo: Phong cách lãnh đạo của chúa GIÊSU.
- Chúa Giêsu đã sử dụng phong cách lãnh đạo phục vụ của mình trong việc
đối xử với các tông đồ và lãnh đạo những giáo dân của mình. Người nói: “Ai muốn
thành cao nhất trong số các anh em phải là tôi tớ của các anh em” (Giêsu, Matt
20:26). Hay hình ảnh chúa Giêsu rửa chân cho các môn đệ đã cho chúng ta thấy
rất rõ về hình ảnh người lãnh đạo phục vụ - là mô hình Kitô giáo cổ điển về việc
một nhà lãnh đạo phải là một đầy tớ. Một người lãnh đạo phục vụ cho những
người nhân viên, cấp dưới của mình để tạo ra sự thoải mái, nâng cao năng suất
làm việc.
- Sự vĩ đại trong tầm nhìn của Thiên Chúa không thể hiện ở việc phục vụ
được bao nhiêu người mà thể hiện ở việc có bao nhiêu người trung thành với
người lãnh đạo đó. Cuộc đời phục vụ của Đức Giêsu bắt nguồn từ mối quan hệ
yêu thương của mình cho Thiên Chúa.Có thái độ đúng đắn là chìa khóa cơ bản
đểtrở thành người lãnh đạo phục vụ.Chúa Giêsu là nhà lãnh đạo đã được chuẩn bị
để phục vụ cho tất cả mọi người, ngay cả những người cuối cùng sẽ phản bội anh
ấy, bằng cách hy sinh tình yêu và mạng sống của bản thân mình. Việc rửa chân
cho các môn đệ không làm giảm mà ngược lại còn làm tang cường vị thế của chúa
GiêSu.

19. 19
 Con số các công ty đã thừa nhận việc lãnh đạo phục vụ như là một
phần của triết lý tổ chức hoặc như nền tảng cho các tuyên bố nhiệm vụ của họ
đang tăng lên trong đó có Microsoft, Apple, TD Industry,... Trong thế giới của các
chương trình giáo dục và đào tạo tổ chức, nhiều nhà tư vấn lãnh đạo và quản lý sử
dụng các vật liệu lãnh đạo phục vụ như một phần công việc liên tục của họ với tổ
chức. Nó gợi ý một phương tiện với sự phát triển cá nhân - tinh thần, nghề nghiệp,
cảm xúc và trí tuệ. Một số nhà lãnh đạo trong thời kì mới cũng đưa ra những quan
điểm tích cực về lãnh đạo phục vụ như:
+ Leadership is lifting a person’s vision to high sights, the raising of a
person’s performance to a higher standard, the building of a personality beyond
its normal limitations. —Peter Drucker.
(Lãnh đạo là nâng tầm nhìn của một người lên tầm cao hơn, tăng khả năng
làm việc của một người lên chuẩn cao hơn, xây dựng một cá tính vượt qua những
giới hạn bình thường của nó. Jack Drucker).
+ As we look ahead into the next century, leaders will be those who
empower others. —Bill Gates.
(Hướng tới thế kỷ 21, lãnh đạo sẽ là những người tạo sức mạnh cho những
người khác. Bill Gates.).
2.2 Nhược điểm:
Lãnh đạo phục vụ dường như đã đưa ra câu tr ả lời cho những mối quan tâm gần
đây về các vụ gây bức xúc trong đoàn thể, vấn đề môi trường làm việc độc hại và tình
trạng vắt kiệt sức lao động của nhân viên. Lập luận này khá hấp dẫn: bất kì nhà lãnh đạo
nào có 10 đặc điểm lãnh đạo phục vụ trên sẽ có khả năng cam kết tạo nên một môi trường
làm việc tích cực nhằm thúc đẩy tiềm năng của nhân viên.

20. Lãnh đạo phục vụ đơn giản, nhưng nó có lẽ là loại sâu sắc và khó khăn nhất của
lãnh đạo. Lý do chính cho sự khó khăn là nó không được dựa trên một tập hợp các kỹ
năng - nó đòi hỏi một sự thay đổi cơ bản về thái độ và một số loại biến đổi nội tâm.
Tiếp cận phong cách lãnh đạo phục vụ có những luồng ý kiến trái chiều. Về cơ
20
bản, có một số các chỉ trích phổ biến:
+ Lãnh đạo phục vụ quá lí tưởng và chất phát. Trong một văn hóa tiêu dùng cá
nhân, nhiều người sẽ tận dụng sự tử tế của các nhà lãnh đạo phục vụ như điểm
yếu(Johnson, 2001).
+ Lãnh đạo phục vụ quá phi thực tế và viển vông. Nó sẽ không hiệu quả trong
nhiều tình huống như các hoạt động quân sự hoặc các hệ thống nhà tù.( Bowie, 2000).
+ Phong cách này quá hạn chế, bởi vì chúng tôi cần tất cả các loại phẩm chất lãnh
đạo như trực giác, chấp nhận rủi ro và lòng can đảm.
+ Nó là quá đạo đức giả - quá nhiều yêu cầu để trở thành các nhà lãnh đạo phục vụ
nhưng hành xử như những kẻ độc tài.
+ Nó là quá xa vời so với phong cách lãnh đạo của tôi – tôi chỉ đơn giản là không
có chức năng như một nhà lãnh đạo nếu tôi áp dụng mô hình lãnh đạo phục vụ.
Trong khó khăn và sụt giảm thế giới kinh doanh, ngay cả thuật ngữ “lãnh đạo phục
vụ” nghe có vẻ như một nghịch lí. Nhiều CEO sợ rằng họ sẽ bị coi như là yếu đuối và
thiếu quyết đoán, nếu họ suy nghĩ và hành xử như một người phục vụ.
Lãnh đạo Kito giáo lại chào đón nhiệt tình các biểu ngữ của lãnh đạo phục vụ, bởi
Chúa Giêsu là một đầy tớ,nhưng trong thực tế họ thích chế độ thần quyền độc tài. Có
nhiều lí do cho sự khác biệt này.
+ Thứ nhất, họ có thần học của lãnh đạo. Họ tin rằng chỉ có họ biết những gì
Thiên Chúa muốn và những gì là tốt nhất cho người dân, bởi vì họ được chỉ định bởi

21. Thiên Chúa để dẫn dắt người dân.Họ cũng tin rằng mọi thứ sẽ sụp đổ, nếu họ không thực
hiện kiểm soát chặt chẽ đối với các cấp dưới, bởi vì con người đang suy đồi về bản chất.
+ Thứ hai, sở thích của họ đối với quản lí vi mô chủ yếu được thúc đẩy bởi ý
nghĩa riêng của họ về an ninh – họ đang rất lo lắng về việc mất độ bám của sự kiểm soát
và quyền lực.
+ Thứ ba, lí do chính cho cách tiếp cận độc đoán của họ là cái tôi tăng cao của họ
- họ đòi hỏi sự tuân phục và đe dọa tất cả mọi người, kỷ luật sa thải đối với cá thể bất
phục tùng.
Đây là một ví dụ. Một hiệu trưởng của đại học của Ki tô giáo nói với các giảng
viên rằng giá trị cốt lõi của trường đại học trong lãnh đạo phục vụ được dành cho giảng
viên và nhân viên, không cho hiệu trưởng, bởi vì hiệu trưởng thường phải đưa ra quyết
định khó khăn, quan trọng hơn, các trường đại học sẽ trở thành tự do nếu hiệu trưởng
không đưa mọi người vào cùng suy nghĩ ở thuyết thần học. Các giảng viên và nhân viên
đều biết rằng lý do thực sự của hiệu trưởng là ông là một bạo chúa được hưởng quyền lực
tuyệt đối.
Trong ngắn hạn, Lãnh đạo phục vụ đã bị bóp méo và mất giá trị bởi những người
khác nhau vì nhiều lý do. Lãnh đạo phục vụ về cơ bản là nghịch lý (Rinehart, 1998;
Wong, 2004) - kẻ yếu sẽ trở nên mạnh, cuối cùng sẽ là người đầu tiên, lãnh đạo thông
qua phục vụ, chiến thắng thông qua mất mát, và được nhờ cho đi.Ngược lại - lãnh đạo
như vậy không thể được hiểu đơn giản thông qua logic của con người hay suy nghĩ hợp
lý. Người ta cần phải tiếp cận Lãnh đạo phục vụ từ nhân văn, tinh thần và quan điểm tập
thể. Một người cần phải vượt qua lợi ích cá để soi xét được toàn cảnh.
21

22. 22
PHẦN 3. PHÂN TÍCH KHẢ NĂNG VẬN DỤNG
LÍ THUYẾT LÃNH ĐẠO PHỤC VỤ VÀO CUỘC
SỐNG VÀ MARKETING
3.1 Thuận lợi
3.1.1 Lãnh đạo phục vụ đóng góp vào sự phát triển của tổ chức.
Sức mạnh chính của lý thuyết lãnh đạo phục vụ là đón g góp vào sự phát triển của
tổ chức. Các nhà lãnh đạo phục vụ đi theo hướng khác với phong cách lãnh đạo truyền
thống là thống trị cấp dưới và nói cho họ phải làm gì, thay vào đó là trao quyền cho cấp
dưới và truyền cảm hứng cho họ thực hiện. Lãnh đạo phục vụ đóng vai trò chủ động
trong việc thiết lập đường đi và truyền cảm hứng cho nhân viên noi theo. Điều này tạo
nên các nỗ lực tập thể mà kết quả của nó hiệu quả hơn nhiều so với việc tổng hợp lại nỗ
lực của từng cá nhân.
Theo W. Edwards Deming: “Đơn vị tiền tệ có giá trị nhất của bất kỳ tổ chức là chủ
động và sáng tạo của các thành viên”. Mỗi nhà lãnh đạo có chuẩn mực trách nhiệm đạo
đức để phát triển tối đa sự chủ động sáng tạo đó trong mỗi thành viên của họ. Đây là ưu
tiên cao nhất của nhà lãnh đạo.Đây chính xác là những gì lãnh đạo phục vụ muốn thực
hiện.
Khuôn khổ lãnh đạo phục vụ coi trọng tinh thần đồng đội và xây dựng mối quan
hệ . Mỗi người trong nhóm đóng vai trò khác nhau tại những thời điểm khác nhau dựa
trên chuyên môn của họ chứ không phải bằng cấp hay thứ bậc của họ. Lý thuyết tạo điều
kiện cho mỗi thành viên đóng một vai trò quan trọng lan truyền sự nhiệt huyết giúp các tổ

23. chức thực hiện hoàn chỉnh các mục tiêu và nhiệm vụ của họ. Giúp họ duy trì được sự gắn
kết.
McCrimmon (2006) ủng hộ một loại lãnh đạo mới trong tương lai.Lãnh đạo mới
đó không gắn liền với chức vụ, vị trí chính thức, đúng hơn nó là một hoạt động không
chính thức có thể được thực hiện bởi tất cả các nhân viên.Như vậy, mỗi công nhân có thể
chỉ cho người lãnh đạo bằng cách gợi ý các sản phẩm mới, dịch vụ tốt hơn và các quá
trình làm việc hiệu quả hơn. Toyota và Sony là tấm gương sáng chói của loại hình lãnh
đạo từ dưới lên này.
Lãnh đạo phục vụ cũng được áp dụng nhiều trong các Ngân hàng. Thay vì những
người lãnh đạo các Ngân hàng trực tiếp cho những khách hàng vay tiền, kí kết các hợp
đồng tín dụng như trước đây thì ngày này, hầu hết các ngân hàng đã trao quyền cho các
nhân viên, cụ thể là các nhân viên Bộ phận Tín dụng, bộ phận phát triển thị trường tự tìm
kiếm, thẩm định dự án đầu tư, tự chịu trách nhiệm với hợp đồng, khách hàng mình đã kí
kết. Các ngân hàng chỉ xây dựng các chỉ tiêu, các mô hình và hướng dẫn, trao quyền,
truyền nội lực, cảm hứng cho các nhân viên của mình thực hiện để cùng nhau đem lại lợi
ích chung cho tổ chức, tăng doanh thu, lợi nhuận.
23
3.1.2 Lý thuyết lãnh đạo phục vụ đóng góp vào sự phát triển toàn diện của các
nhân viên, nâng cao năng lực và phát triển con người trong tổ chức.
Các nhà lãnh đạo phục vụ không đặt nặng các mục tiêu của tổ chức trên nhân viên.
Thay vào đó, nhà lãnh đ ạo phục vụ dùng thời gian và công sức để giúp cấp dưới có thể
hiểu được thế mạnh của họ, điểm yếu, niềm tin, giá trị bản thân và xác định tiềm năng và
mục đích cao hơn mà họ sẽ không thể đạt được nếu tự làm một mình. Qua đó, các nhà
lãnh đạo phục vụ giúp nhân viên đạt được trí tuệ tốt và sức khỏe để họ có một cuộc sống
cân bằng, khỏe mạnh.
Các nhà lãnh đạo phục vụ luôn luôn nhìn vào những điểm tốt ở người khác.Họ
nhìn ra quan điểm của người khác, ý kiến mà người đó muốn nói để rồi thấu hiểu, đồng

24. cảm với người đó.Những phẩm chất đó chính là những điều mà mọi người tìm kiếm từ
các nhà lãnh đạo của họ, lãnh đạo phục vụ tạo ra lòng trung thành mạnh mẽ và là nguồn
cảm hứng giúp các tổ chức duy trì và phát triển.
Trong các tổ chức, đặc biệt là các Ngân hàng đang trong tình trạng suy thoái như
hiện nay việc tổ chức các buổi giảng dạy, nâng cao trình độ nghiệp vụ, chuyên môn, tạo
niềm tin vào giá trị bản thân và tiềm năng phát triển cho các nhân viên đặc biệt quan
trọng. Khi tổ chức, công ty gặp khó khăn, chỉ có nguồn nhân lực vững mạnh mới đưa tổ
chức đi lên nhanh chóng, giữ vững được vị thế.Việc đoàn kết cùng xây dựng hệ thống tổ
chức, công ty tạo nên sự trung thành và phát triển bền vững.
Nếu nhà lãnh đạo trong các tổ chức là phụ nữ thì việc cải thiện đời sống cho các
nhân viên nữ khá được chú trọng.Người phụ nữ khi tham gia lãnh đạo, quản lý sẽ giúp
cho đời sống của nhân viên được cải thiện cả về vật chất (89,8%) và tinh thần (86,0%).
Như vậy, khi nữ giới xuất hiện nhiều hơn trong các diễn đàn, trong đó có lĩnh vực quản lý
thì rõ ràng họ có cơ hội để vừa đóng góp năng lực của mình vào quá trình phát triển vừa
góp phần bảo vệ bên liên quan của nhóm mình tức là các nhân viên trong tổ chức, giúp
họ có điều kiện cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc s ống.Tạo điều kiện, môi trường
thuận lợi để họ nâng cao, phát triển khả năng của mình.
24
3.1.3 Lý thuyết lãnh đạo phục vụ tạo điều kiện thuận lợi trong việc lãnh đạo tổ
chức, kiềm chế việc lạm dụng quyền lực lan rộng.
Tính ưu việt của lãnh đạo phục vụ vượt trội hơn lãnh đạo độc đoán đó là ngăn
chặn và làm giảm tất cả các loại vấn đề liên quan trực tiếp đến lãnh đạo chỉ huy và kiểm
soát.
Việc tái cơ cấu, tái cấu trúc, tinh giảm biên chế, sáp nhập với đối thủ không những
tạo nên sự sợ hãi trong trái tim của nhân viên mà còn làm ảnh hưởng trực tiếp tới công
việc. Thông thường các nhà lãnh đạo chỉ xem công nhân đơn giản như những con tốt
ngẫu nhiên xoay xung quanh bàn cờ mà không bao giờ xem xét những thay đổi này có

25. thể ảnh hưởng đến đời sống và hoạt động của họ. Các nhà lãnh đạo phục vụ có thể giúp
việc điều hướng những khó khăn và thích ứng với sự thay đổi để giảm bớt căng thẳng cho
người lao động.
Bằng chứng lãnh đạo phục vụ tốt cho kinh doanh là theo các nghiên cứu của
Dennis Romig (2001) với hàng ngàn nhân viên đã chứng minh rằng khi lãnh đạo phục vụ
được thực hiện thông qua quá trình đào tạo lãnh đạo trong kinh doanh, hiệu suất đã được
cải thiện 15 - 20 % và năng suất làm việc nhóm bằng 20 -50 %. Điều này có nghĩa là tăng
lợi nhuận.
Bảng xếp hạng hàng năm của tạp chí Fortune trong số 100 công ty tốt nhất để làm
việc cho thấy các công ty áp dụng lãnh đạo phục vụ vào quá trình điều hành công ty luôn
xếp thứ hạng trong top 10 (ví dụ , Southwest Airlines , Synovus Tổng công ty tài chính ,
TD Industries, và cửa hàng container ). Ngoài ra còn có nhiều doanh nghiệp thành công
khác, chẳng hạn như Công ty Toro và của Nam Wearhouse, cũng được biết đến với việc
được dẫn dắt bởi các nhà lãnh đạo phục vụ.
Ở Việt Nam, việc lạm dụng quyền lực trong lãnh đạo xảy ra khá phổ biến.Đặc biệt
với những lãnh đạo là nam giới.Đối với lãnh đạo là nữ giới việc sử dụng quyền lực để áp
chế xảy ra với tỉ lệ ít hơn rất nhiều. Nếu trong cơ quan, tổ chức, tiếng nói của phụ nữ có
giá trị và đủ mạnh thì công tác nữ cán bộ sẽ được chú trọng hơn, việc bìn h đẳng giữa
nhân viên và nhà lãnh đạo cũng được cải thiện hơn, giảm thiểu được khá nhiều sự làm
dụng quyền lực trong lãnh đạo.Bên cạnh đó, khi tham gia lãnh đạo, quản lý, người phụ
nữ có thể phát huy được sức mạnh của cả hai giới (89,4%) với lợi thế về sự tinh tế, nhạy
cảm, kiên trì, mềm mỏng rất phù hợp với hướng đi của phong cách lãnh đạo phục vụ.
25

26. 26
3.2 Khó khăn
Tiền đề sai
Trong tháng 8 /2010 có bài viết "Tại sao lãnh đạo phục vụ là một ý tưởng tồi" là
nhà điều hành kỳ cựu với kinh nghiệm 30 năm, ông Mitch McCrimmon cho biết lãnh đạo
phục vụ chỉ đơn giản là không phù hợp với cơ cấu kinh doanh cơ bản. Lãnh đạo là đại
diện cho tổ chức phục vụ cho lợi ích của chủ sở hữu và tổ chức là hàng đầu, chứ không
phải là phục vụ nhân viên.Nhưng lãnh đạo phục vụ lại đi ngược lại quy tắc đó.Với tiền đề
sai như vậy thì khả năng vận dụng lí thuyết lãnh đạo phục vụ vào cuộc sống và marketing
sẽ gặp phải những thử thách như thế nào?Cần có những phân tích cụ thể trước khi đưa ra
kết luận cuối cùng.
3.2.1 Lãnh đạo phục vụ gây ảnh hưởng tới sự quản lí nguồn nhân lực của công ty
Nhà lãnh đạo phục vụ làm cho sự phát triển nguồn nhân lực rơi vào tình trạng khó
khăn khi áp lực thị trường buộc các tổ chức phải cắt giảm nhân viên. Nghiên về mặt
marketing thì sự ảnh hưởng này sẽ kéo doanh nghiệp đi xuống ,nếu như các nhà lãnh đạo
không nỡ loại bỏ các nhân viên có lối tư duy lạc hậu, không theo kịp với xu thế của thị
trường.
Liên tưởng sâu hơn khi sự ảnh hưởng này tác động tới các hệ thống Ngân hàng
thương mại. Hàng chục cán bộ tại các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam từ năm 2008
đến nay liên tục bị bắt giam khởi tố bởi hành vi cho vay không tuân thủ luật quy định gây
thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế. Hàng trăm ngàn tỉ đồng liên tục bị thất thoát bởi
trình độ chuyên môn yếu kém cũng như các hành động vụ lợi của các cán bộ ngân hàng.
Vậy câu hỏi đặt ra ở đây là vị trí các nhà lãnh đạo của các Ngân hàng thương mại đứng
đâu trong khi nhân viên của mình có những hành động sai trái như thế.Đó là trong trường
hợp tại Việt Nam chưa chấp nhận phong cách lãnh đạo phục vụ.Thử hỏi nếu các nhà lãnh
đạo áp dụng phong cách này thì sẽ ảnh hưởng ra sao đến nền kinh tế. Rõ ràng lí thuyết

27. lãnh đạo phục vụ đa phần không thể được chấp nhận tại Việt Nam, nhất là trong hệ thống
các ngân hàng thương mại.Chúng sẽ kéo cả hệ thống ngân hàng chìm sâu trong khủng
hoảng chỉ vì các nhà lãnh đạo phục vụ không nỡ loại bỏ các nhân viên bất tài của mình.
3.2.2 Trở ngại của lãnh đạo phục vụ chính là ở cách tiếp cận có phần ôn hòa của
nó không phù hợp với một môi trường cạnh tranh.
Các nhà lãnh đạo phục vụ bị tụt hậu so với các nhà lãnh đạo theo phong cách lãnh
đạo khác trong cùng một môi trường cạnh tranh. Các nhà lãnh đạo phục vụ tập trung vào
“serving" (phục vụ) và "inspiring" (truyền cảm hứng) nên dẫn đến một tình huống là
trách nhiệm trong tổ chức bị nhạt nhòa.Nhất là trong công tác marketing, công việc thành
công nhờ đi đầu thị trường trong cách đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.Và công việc
này không phải của ai khác ngoài nhà lãnh đạo, người có nhiệm vụ nắm bánh lái của một
con tàu.
Trong môi trường cạnh tranh ngày càng gắt gao như hiện nay, nếu các nhà lãnh
đạo không giữ vững trách nhiệm chỉ đạo đi đầu của mình thì dễ dẫn tới tha hóa các bộ
phận chức năng cũng như của tập thể tổ chức. Nếu quá chú trọng vào việc phục vụ và
lắng nghe nhân viên thì công tác quản lí sẽ vô cùng khó khăn và phức tạp. Nhà lãnh đạo
phải tổng hợp nhiều luồng ý kiến khác nhau trước khi có một hệ thống rõ ràng, điều đó sẽ
tốn kém nhiều thời gian cũng như công sức của đoàn thể. Quá trình thực hiện sẽ trể nải và
có xu hướng đi chậm hơn với các đối thủ cạnh tranh và thị trường.
Đối với hoạt động marketing, đi đầu thị trường là yếu tố tiên quyết, nếu đi sau đối
thủ thì bạn cầm chắc trong tay tấm vé của sự thất bại. Vì thế trong quá trình hoạch định
hướng đi cho bộ phận marketing, nếu việc trể nải này xảy ra thì công tác marketing này
xem như thất bại. Doanh nghiệp sẽ bị nhấn chìm bởi cơn bão cạnh tranh của các đối thủ
cạnh tranh khác.
27

28. 28
3.2.3 Nhà lãnh đạo phục vụ làm giảm động cơ làm việc của nhân viên
Lãnh đạo phục vụ có thể làm giảm động cơ làm việc của nhân viên sau đó tạo ra
thành quả ít hơn theo thời gian. McCrimmon ví lãnh đạo phục vụ như một mối quan hệ
cha-con, trong đó các phụ huynh giúp những đứa trẻ giải quyết rắc rối bằng cách liên tục
sửa chữa những lỗi lầm hộ con hay làm thay việc cho chúng.Khi nhân viên tin rằng nhà
lãnh đạo giải quyết vấn đề nào phát sinh, họ sẽ lệ thuộc vào nhà lãnh đạo, không để tâm
đến mục tiêu của tổ chức, phát huy nỗ lực ít hơn trong sản xuất chất lượng và đặt ít suy
nghĩ vào giải quyết các vấn đề hay xung đột.Điều này làm cho tổ chức đi xuống rất
nhanh.
3.2.4 Thiếu quyền uy
Lãnh đạo phục vụ thực sự có thể làm giảm quyền lực của người lãnh đạo đối với
các nhân viên. Theo nhận xét của Johnson,C.E (2001): “Lãnh đạo phục vụ quá lý tưởng
và chất phác. Trong một văn hóa tiêu dùng cá nhân, nhiều người sẽ lợi dụng lòng tốt của
các nhà lãnh đạo phục vụ và tận dụng điều đó như một điểm yếu”.Khi nhân viên phục vụ
nhận thấy nhà lãnh đạo đáp ứng nhu cầu của họ một cách tuyệt đối, họ sẽ không xem nhà
lãnh đạo phục vụ là một người có uy quyền gì nữa, cũng chỉ là người phục vụ nhân viên
thôi.Vì vậy nếu nhà lãnh đạo phục vụ muốn thúc đẩy nhân viên làm việc thì cũng thực sự
khó khăn.
Trong nền kinh tế hội nhập nhanh như hiện nay, rất nhiều các doanh nghiệp
thường xuyên phải đối mặt với các khủng hoảng trầm trọng. Trong những tình huống cấp
bách như vậy, các nhà lãnh đạo phải có những quyết định đúng đắn và kịp thời để đưa
doanh nghiệp bước ra chỗ lún đó. Trường hợp này uy quyền của nhà lãnh đạo phải rất
cao mới có khả năng chỉ đạo và đôn thúc nhân viên đi theo hướng mà họ đã vạch sẵn.
Khi nhắc đến uy quyền trong lãnh đạo thì vị CEO của Apple, Steve Jobs, là một
minh chứng điển hình.Với uy quyền cao trong vị trí của mình, ông đã nhi ều lần giúp công
ty Apple đứng vững trước khủng hoảng của nền kinh tế. Ông đã có những chiến lược

29. marketing quảng bá sản phẩm một cách kịp thời và đúng đắn để đưa doanh nghiệp thoát
khỏi sự khủng hoảng và vẫn giữ được doanh thu cao ngất ngưởng. Liệu rằng nếu như vị
CEO này, Steve Jobs, áp dụng phong cách lãnh đạo phục vụ thì các nhân viên của ông có
phục tùng và doanh nghiệp có đứng vững được như bây giờ.
Còn tại Việt Nam hiện nay thì sao? Ta thấy mặc dù chế độ nam quyền nữ quyền
không còn phân biệt nhiều như những năm trước đây nhưng cụm từ “nữ lãnh đạo” vẫn
còn là nỗi băn khoăn của nhiều doanh nghiệp. Họ nghĩ rằng: “Nữ giới là người thường
xuyên bị cảm xúc chi phối nên khả năng đưa ra quyết đoán trong công việc không cao
bằng nam giới. Lãnh đạo phục vụ phù hợp với nữ giới cho nên quy kết lại lãnh đạo phục
vụ không phù hợp với vị trí lãnh đạo”. Nhìn chung mặc dù là tuyên bố nam nữ bình
quyền nhưng có vẻ như là không phải thế. Người dân Việt Nam vốn xem trọng nam giới
bởi cái quyền uy mà họ đem lại cao hơn nữ giới, nhất là trong vị trí lãnh đạo cần phải là
người có quyền lực.Có thể thấy rất khó có thể thay đổi nhận thức của một người huống
chi là cả một đất nước mà nhận thức của họ vốn đã được duy trì qua nhiều thế kỉ.Sẽ cần
một khoảng thời gian khá dài để lãnh đạo phục vụ có thể được chấp nhận và xuất hiện
phổ biến trong phong cách lãnh đạo của các CEO Việt Nam.
29
3.2.5 Tầm nhìn chiến lược của nhà lãnh đạo phục vụ bị hạn chế
Lãnh đạo các cấp của tổ chức phải suy nghĩ khác biệt với nhân viên bởi họ có vai
trò lớn trong việc phát triển tầm nhìn và đưa ra định hướng cho tổ chức.Một nhà lãnh đạo
cần phải có một cái nhìn khác biệt, toàn diện hơn so với nhân viên của mình để có thể
khám phá những cơ hội mới, đưa ra ý kiến, giải quyết vấn đề và xây dựng một hình ảnh
cho tổ chức trong tương lai. Cụ thể trong việc đính hướng marketing cho sản phẩm, nhà
lãnh đạo là người dự đoán chu kì sống của sản phẩm, chu kì sản phẩm sẽ ra sao tùy thuộc
vào tầm nhìn chiến lược của họ. Nếu nhà lãnh đạo chú trọng vào việc lắng nghe ý kiến
của nhân viên không có kinh nghiệm và tầm nhìn hạn chế thì chu kì sống của sản phẩm
sẽ nhanh chóng bị rút ngắn.

30. Do đó, chỉ có sự tách biệt về tầm nhìn của các nhà lãnh đạo mới có khả năng định
hướng cho nhân viên của mình.Nhưng lãnh đ ạo phục vụ không có sự tách biệt đó, ở đó,
nhân viên lại được tham gia vào các hoạch định chiến lược của tổ chức dẫn đến việc hạn
chế tầm nhìn của nhà lãnh đạo vì nhân viên chưa chắc đã có tàm nhìn xa, bao quát bởi họ
chỉ là người thực thi chiến lược thôi.
3.2.6 Lãnh đạo phục vụ gây ra mâu thuẫn giữa mục tiêu, lợi ích của tổ chức và
mục tiêu,lợi ích của cá nhân
+ Mâu thuẫn giữa mục tiêu của tổ chức và mục tiêu của cá nhân
Một chức năng quan trọng của lãnh đạo là tạo ra cách tổ chức sắp xếp nhân viên
phù hợp bằng cách sắp xếp các mục tiêu cá nhân hướng tới mục tiêu tổ chức. Lãnh đạo
phục vụ lại cho rằng nhu cầu và nguyện vọng cá nhân là quan trọng hơn cả và sẽ nỗ lực
làm cho nhân viên thực hiện các nhu cầu tổ chức chỉ thông qua việc truyền cảm hứng cho
họ. Điều đó hiển nhiên chỉ ra rằng, mục tiêu của cá nhân quan trọng hơn mục tiêu chung
của tổ chức. Rõ ràng điều này đi ngược với chủ đích hoạch định ban đầu của các nhà lãnh
đạo.Vì thế phương pháp này không hiệu quả trong việc giải quyết các vấn đề liên quan
đến sự hòa hợp giữa cá nhân và tổ chức.
Cách tiếp cận lãnh đạo này dẫn đến trường hợp không giải quyết được các vấn đề
nếu xảy ra sự mâu thuẫn giữa mục tiêu cá nhân và mục tiêu của tổ chức, khiến cho nhân
viên không thực sự quan tâm, ưu tiên cấp bách đối với việc làm giàu và phát triển tổ chức
mà họ chỉ quan tâm đến lợi ích riêng của bản thân, bởi ai cũng có những cuộc sống và
hoàn cảnh riêng dẫn đến mục tiêu mà họ phục vụ tổ chức cũng hoàn toàn khác nhau.
Cách tiếp cận lí thuyết lãnh đạo phục vụ gây ra khó khăn cho các nhà lãnh đạo trong việc
hướng mục tiêu của cá nhân theo mục tiêu chung của tổ chức.
30
+ Mâu thuẫn giữa lợi ích của tổ chức và lợi ích của cá nhân

31. Trong một tổ chức, lợi ích của các bộ phận khác nhau sẽ khác nhau. Các nhà lãnh
đạo cần phải cân bằng giữa lợi ích của các cá nhân với lợi ích của tổ chức, tránh sự không
công bằng trong công tác quản lí.
Nếu đứng ở vị trí nhà lãnh đạo áp dụng phong cách lãnh đạo phục vụ thì họ sẽ lựa
chọn đặt lợi ích của tổ chức hay bộ phận nào lên trên hết trong trường hợp sau: Trong
khâu marketing,các thành viên trong bộ phận bộ phận bán hàng có mục tiêu tăng doanh
số bán sản phẩm, họ muốn tăng hàng tồn kho để kịp đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Trong khi đó, các thành viên bô phận hàng tồn kho muốn giảm thiểu số lượng tồn để
giảm bớt chi phí bảo quản.Thực tế cho thấy áp dụng lí thuyết lãnh đạo phục vụ vào tổ
chức không phù hợp trong việc lãnh đạo, dễ mất đi tính công bằng trong tổ chức.Điều đó
ảnh hưởng xấu tới sự phát triển của một doanh nghiệp về mặt dài hạn.
31
3.2.7 Vai trò thuyết phục của nhà lãnh đạo không được chú trọng
Mỗi tổ chức đều có những quy định chung buộc các nhân viên phải thực hiện một
cách rõ ràng. Tiếp cận lí thuyết lãnh đạo phục vụ là không phù hợp trong trường hợp
thuyết phục nhân viên tuân thủ các quy định chung của doanh nghiệp.Một nhà lãnh đạo
phục vụ thường xuyên sẽ phải bỏ qua việc thuyết phục người khác- một đặc tính cốt lõi
và việc đề nghị điều chỉnh lại kỷ luật sao cho phù hợp cũng trở nên không dễ dàng. Bởi vì
luôn phải lắng nghe, đồng cảm với nhân viên nên khó lòng mà đi theo những quan điểm ý
kiến riêng của bản thân.
Kết luận: Phong cách lãnh đạo phục vụ chỉ hoạt động tốt nhất khi tất cả mọi người
trong tổ chức đã cam kết thực hiện đầy đủ quy định của tổ chức và có những kỹ năng cốt
lõi nhất định phù hợp với tổ chức. Các nhà lãnh đao phục vụ cần truyền đạt cho nhân viên
về phương pháp lãnh đạo phục vụ để họ hiểu đúng ý nghĩa của nó, tránh tạo nên sự mơ
hồ và lạc lối trong ý nghĩ của nhân viên.Lãnh đạo phục vụ không đem lại cho tổ chức
những lợi ích ngay trước mắt mà nó đem lại hiệu quả dài lâu.

32. Để cải thiện Lãnh đạo phục vụ trở thành một cách tiếp cận lãnh đạo hữu hiệu,
chúng ta cần phải phát triển một sự hiểu biết sâu sắc hơn về lý thuyết và xác định các
thực hành tốt nhất của Lãnh đạo phục vụ.
32

33. 33
PHẦN 4. KẾT LUẬN
Từ hơn bốn thập kỷ qua, lý thuyết lãnh đạo phục vụ ra đời, tuy vẫn còn tồn tại
những nhược điểm và gặp khó khăn trong việc áp dụng ở nhiều tổ chức trên thế giới.
Nhưng nhìn chung đã có nhiều tổ chức và cá nhân áp dụng thành công trong thực tiễn và
xem nó như một triết lý hướng dẫn. Số lượng các công ty áp dụng thuyết lãnh đạo phục
vụ như là một triết lý của công ty hoặc như một nền tảng tuyên bố nhiệm vụ của tổ chức
đã ngày càng gia tăng. Có thể liệt kê một số công ty điển hình như: Toro Company
(Minneapolis, Minnesota), Synovus Financial Corporation (Columbus, Georgia),
ServiceMaster Company (Downers Grove, Illinois), The Men’s Wearhouse (Fremont,
California), Southwest Airlines (Dallas, Texas), and TDIndustries (Dallas, Texas).
Đối với cá nhân, Lãnh đạo phục vụ tạo điều kiện để mỗi cá nhân được phát tri ển
toàn diện về các mặt như chuyên môn, tính chuyên nghiệp, tinh thần, cảm xúc và trí tuệ.
Còn đối với tổ chức nó tạo ra một môt trường làm việc tích cực, lành mạnh hơn nữa kích
thích tinh thần làm việc của mỗi nhân viên để đạt được những thành công trong mục tiêu
chung của tổ chức. Một thế mạnh đặc biệt nữa của lãnh đạo phục vụ là nó khuyến khích
mọi người tích cực tìm kiếm cơ hội để phát triển hơn nữa, qua đó tạo ra khả năng nâng
cao chất lượng cuộc sống trong xã hội.
Lãnh đạo phục đang ngày càng được sử dụng rộng rãi trong cả phương pháp giáo
dục chính quy và không chính quy và các chương trình đào tạo khác nhau. Điều này đang
diễn ra thông qua các khóa học lãnh đạo và quản lý trong các trường đại học và cao đẳng,
cũng như thông qua các chương trình đào t ạo của công ty. Lãnh đạo phục vụ đã xuất hiện
trong đề cương môn học của một số khóa học trước và sau đại học về quản lý và lãnh
đạo.

34. Thông qua đào tạo và giáo dục nội bộ, các tổ chức phát hiện ra rằng nhà lãnh đạo
phục vụ có thể thúc đẩy việc kinh doanh của công ty phát triển, và thu được lợi nhuận
nhiều hơn.
Cuộc sống vốn đầy những nghịch lý mà có ý nghĩa, và thuyết lãnh đạo phục vụ
cũng là một trong những nghịch lý ấy nhưng ngày càng được chấp nhận áp dụng rộng rãi
trong các tổ chức, công ty trên thế giới trong suốt hơn 4 thập kỷ qua. Những hạt giống đã
được trồng đã bắt đầu nảy mầm trong nhiều tổ chức. Thuyết lãnh đạo phục vụ đã cung
cấp một khuôn khổ mà từ đó mối quan hệ hợp tác gắn bó giữa người với người càng càng
được nâng cao, tạo ra một kỷ nguyê n mới trong sự phát triển con người, và để tạo ra các
tổ chức tốt hơn, chu đáo hơn.
Cần một thời gian dài để phát triển mô hình lãnh đạo mới trong quá trình đào tạo
lãnh đạo.Tất cả các công việc phải làm để xây dựng đội nhóm và sức mạnh tập thể không
thể phát triển nếu như không có sự lãnh đạo phù hợp.Từ đó ta thấy tinh thần của các nhà
lãnh đạo phục vụ là những gì cần thiết để thực hiện được những công việc trên.
Lý thuyết lãnh đạo phục vụ không phải là mới, bởi vì nó đã đư ợc thực hành và
giảng dạy trong Thiên Chúa giáo bởi Chúa Giêsu hơn 2000 năm trước đây, nhưng nó là
mới và mang tính cách mạng trong xã hội tiêu dùng cạnh tranh ngày nay. Có khả năng, lý
thuyết lãnh đạo phục vụ có thể chuyển đổi hoạt động lãnh đạo, nơi làm việc và xã hội.
Nhà lãnh đạo phục vụ với khả năng pha trộn đặc biệt giữa trái tim đầy khiêm
nhường và tình yêu công việc, tin tưởng vào mọi người là những gì mà một tổ chức cần
nhất. Các nhà lãnh đạo như vậy có thể dẫn dắt một tổ chức ngày càng phát triển và đi lên.
34

35. 35
TÀI LIỆU THAM KHẢO
-Ken blanchard,Bill hybels, Phil Hodges. Sách "Lãnh đạo là phục vụ ". Dịch từ "
leadership by the book", người dịch Chương Ngọc, năm 2011.
-Tài liệu " Best practices in Servant Leadership" trong "Servant Leadership
Research Roundtable - July 2007" của "school of global leadership and
Entrepreneurship".
http://dotchuoinon.com/2013/08/30/lanh-dao-phuc-vu-2/
http://m.businessdictionary.com/definition/servant-leadership.html
http://en.m.wikipedia.org/wiki/Servant_leadership
http://doc.edu.vn/tai-lieu/de-tai-cac-loai-phong-cach-lanh-dao-va-ung-dung-trong-kinh-
doanh-22732/ =0Ahttp://thebox.vn/Nhan-Vat/Nhung-lanh-dao-thanh-cong-nho-su-doc-
tai/18283.html
http://m.thongtincongnghe.com/article/37895
http://m.cafef.vn/tai-chinh-quoc-te/microsoft-cong-bo-loi-nhuan-quy-12011-
tangmanh-20110429085332273ca32.chn Paul T. P. =0A=0AWong Ph.D. Tyndale
University College=0A=0ADean Davey M.A. Friendship Baptist Church=0A=0A
http://en.wikipedia.org/wiki/Servant_leadership
-Carol Smith, December 4, 2005. The leadership theory of Robert K. Greenleaf
-Larry C. Spears. Character and Servant Leadership: Ten Characteristics of
Effective, Caring Leaders
-Larry C. Spears, 2004. Practicing Servant – Leadership by Larry Spears.
-Robert F. Russell, 2002. A review of servant leadership attributes: developing a
practical model, Leadership & Organization Development Journal.