" పెసర/మినుము " పంటకు సంబందించి తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు

1. ÃÑã¨~°/q∞#=Ú
1. =i =∂QÍ}∞ÅÖ’ JѨ~åÅ#∞ ZѨʘ֒QÍ K«Å∞¡HÀ"åe? J#∞"≥·# ~°HÍÅ#∞ ã¨∂zOK«O_ç?
=i =∂QÍ}∞ÅÖ’ JѨ~åÅ#∞ #=O|~°∞ Ô~O_»= "å~°O #∞O_ç, _çâ◊O|~°∞ "≥Ú^Œ˜ "å~°O ֒ѨÙQÍ
K«Å∞¡HÀ=@O ѨÓiÎ KÕÜ«∂e.
q∞#∞=ÚÖ’: ZÖòal–20, ZÖòal–22, ZÖòal–611, ZÖòal–645, ZÖòal–623, ZÖòal–709,
ZÖòal–648, ZÖòal–685, ZÖòal–402 ~°HÍÅ∞.
ÃÑã¨~°Ö’: ÖÏOÜ«∞"£∞–2, ZÖòll–460, ZÖòll–407, Z"£∞ZÖò–267, ZÖòll–410, ZÖòll–450
~°HÍÅ∞ J#∞"≥·#q.
2. =∂ „áêO`«OÖ’ (Hõ$ëê‚ lÖÏ¡) =i <å@∞¡ PÅ㨺OQÍ Ñ¨_®¤~Ú. JO^Œ∞=Å¡ JѨ~åÅ#∞ _çâ◊O|~°∞ z=i
"å~°OÖ’ "ÕÜ«∂eû =ã¨∞ÎOk? `«y# ã¨∂K«#Å∞ `≥ÅÊO_ç?
~°cÖ’, _çâ◊O|~°∞ z=i =~°‰õΩ, =i =∂QÍ}∞ÅÖ’ JѨ~åÅ#∞ =ÚYºOQÍ ÃÑã¨~°#∞ K«Å∞¡HÀ=_»O =∞Ozk
HÍ^Œ∞. HÍx `«Ñ¨Êx Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ `«‰õΩ¯= HÍŠѨiq∞u Ö’ ѨO@‰õΩ ~åQÆÅ q∞#∞=Ú ~°HÍÖˇ·#
ZÖòal–20, ZÖòal–623, ˜–9 =∞iÜ«Ú _»|∞¡ºal–26 ™êQÆ∞ KÕã¨∞H˘#=K«∞Û#∞. D Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’
K«e Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO@∞Ok. HÍ=Ù# "≥ÚÅHõ âß`«O ÃÑ~°QÆ_®xH˜ q`«Î<åÅ#∞ 1 âß`«O á⁄Ï+≤Ü«∞O <≥·„>Ëò
(ã¨∂ˆ~HÍ~°O) „^•=}OÖ’ 6 QÆO@Å áê@∞ <å# ɡ˜ì K«Å∞¡HÀ"åe.
3. =∂q #Å¡ˆ~QÆ_ç <ÕÅÅ∞. q∞#∞=Ú, ÃÑã¨~°ÅÖ’ Uk J#∞‰õÄÅOQÍ =ÙO@∞Ok? ZHõ~å‰õΩ ZO`« q`«Î#O
J=ã¨~°=∞=Ù`«∞Ok?
™ê^è•~°}OQÍ `ÕeHõ <ÕÅÖ’, ÃÑã¨~°, |~°∞=Ù <ÕÅÖ’ q∞#∞=Ú "ÕÜ«∞_»O =∞Ozk. ZHõ~åxH˜ 16 H˜Ö’Å∞
q∞#∞=Ú, 12 H˜Ö’Å ÃÑã¨~° q`«Î#O J=ã¨~°O J=Ù`«∞Ok.
4. =i =∂QÍ}∞ÅÖ’ T^Œ L^èŒ$u Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO@∞Ok? x"å~°} K«~°ºÅ∞ `≥ÅÊO_ç?
=i =∂QÍ}∞ÅÖ’ JѨ~åÅ∞ K«e¡# =¸_»∞ ~ÀA֒ѨÙQÍ ÃÑO_ç q∞^ä•e<£ (™êìOѨÙ) ZHõ~å‰õΩ 1.25–2.0
b. K«e¡ T^Œ#∞ J^Œ∞ѨÙÖ’ =ÙOK«∞HÀ=K«∞Û#∞. quÎ# 15–20 ~ÀAʼnõΩ T^Œ HõÅ∞Ѩ٠Z‰õΩ¯=QÍ
=Ù#fl@¡~Ú`Õ ZHõ~åxH˜ Ѷ≤<åHÀû„áêÑπ W^ä≥·Öò (qÑπ ã¨∂Ѩ~ü) 250 q∞.b. ÖË^• Ãã·Ç¨ÏÖ’ áêÑπ |∞º>ˇÿÖò
(H˜¡OK«~ü) 400 q∞.b., 200 b@~°¡ h˜Ö’ HõeÑ≤ Ñ≤zHÍi KÕã≤#@¡~Ú`Õ T^Œ#∞ x"åiOK«∞HÀ=K«∞Û#∞.
Jxfl ~°HÍÅ HõÅ∞Ѩ٠"≥ÚHõ¯Å∞ L#flѨC_»∞ W=∞[`åÃѶ~ü (áê~å+¨Øºò) 250 q∞.b., 200 b. h˜H˜ HõeÑ≤
Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e. D =∞O^Œ∞ Ñ≤zHÍi KÕã≤#ѨÙ_»∞ KÕ#∞ H˘O`« Z„~°|_ç<å `«~°∞"å`« HÀÅ∞‰õΩO@∞Ok.
29

2. 5. q∞#∞=ÚÖ’ |OQÍ~°∞ fQÆ Z‰õΩ¯=QÍ HõxÊOK«∞K«∞#flk x~°∂‡Å# ZÖÏ K≥Ü«∂ºe?
|OQÍ~°∞ fQÆ HõÅ∞Ѩ٠Z‰õΩ¯=QÍ =KÕÛ „áêO`åÅÖ’ ÃÑO_çq∞^ä•e<£ ZHõ~åxH˜ 1.25–2.0 b@~°∞¡, 25
H˜Ö’Å á⁄_ç Wã¨∞Hõ`À HõeÑ≤ q∞#∞=Ú q`«Î<åÅ∞ K«Å∞¡HÀ=_®xH˜ 3–4 ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞ á⁄ÅOÖ’ ѨÅ∞K«QÍ
h~°∞ xÅ∞=QƘì K«ÖÏ¡e. ÖË^• =i Ѩ#Å∞ fã≤# "≥O@<Õ K«e¡, á⁄ÅOÖ’ =Ù#fl `Õ=∞#∞ |˜ì h˜x
Ñ≤zHÍs KÕÜ«∂e. ‰õÄbÅ`À fã≤ "ÕÜ«∂ÅO>Ë Ñ¨Ó`«‰õΩ ~åHõ =ÚO^Õ f~ÚOKåe.
6. =i =∂QÍ}˜Ö’ ÃÑã¨~° ѨO@ "Õã≤ 30 ~ÀAÅ~ÚOk, h˜ `«_ç W=fi=KåÛ?
~°cÖ’ =i =∂QÍ}∞Ö’¡ quÎ# 35–40 ~ÀAʼnõΩ `ÕeHõ áê˜ `«_»∞ezÛ kQÆ∞|_»∞Å∞ ÃÑOK«∞HÀ=K«∞Û. h~°∞
Z‰õΩ¯"≥·`Õ Ñ¨Ó`« ~åÅ∞`«∞Ok. T^Œ HõÅ∞Ѩ٠Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#flѨC_»∞ h~°∞ ÃÑ@ì~å^Œ∞.
7. =i =∂QÍ}∞Ö’¡ JѨ~åÅ∞ ѨÓ`« ^Œâ◊Ö’ =Ù#flѨÙ_»∞ Z~°∞=ÙÅ∞ "å_»=Åã≤ =ÙO@∞O^•?
=i =∂QÍ}∞Ö’¡ JѨ~åÅ#∞ ™êQÆ∞ KÕ¿ã@ѨC_»∞ Z~°∞=ÙÅ∞ "ÕÜ«∞#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ Ñ¨Ó`« ^Œâ◊Ö’ 1
âß`«O Ü«¸iÜ«∂ „^•=}Ïxfl Ñ≤zHÍi KÕã≤#@¡~Ú`Õ kQÆ∞|_»∞Å#∞ ÃÑOK«_®xH˜ J=HÍâ◊O =ÙO@∞Ok.
8. q∞#∞=Ú "Õã≤ 35 ~ÀAÅ~ÚOk. JkèHõ =~å¬ÅH˜ Z„~°|_ç áÈ~ÚOk Uq∞ K≥Ü«∂ºe?
=~å¬Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ ‰õΩiã≤ Éèí∂q∞Ö’ `Õ=∞ Z‰õΩ¯"≥·#ѨÙ_»∞, JѨ~åÅ∞ #„`«[x, W#∞Ѩ^è•`«∞=ÙÅ#∞
fã¨∞HÀÖË=Ù. JÖÏO@ѨÙ_»∞ D ^è•`«∞ Ö’áêÅ∞ ÃÑ·~°¡g∞^Œ HõxÑ≤Oz ÃÑ·~°∞ Z„~°ÉÏi áÈ`«∞Ok. WÖÏO˜
Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ 10 b@~°¡ h˜H˜ 150 „QÍ. Ü«¸iÜ«∂ { 50 „QÍ. J#flÉèËk { 1 „QÍ. x=∞‡ LѨC HõeÑ≤,
4,5 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ô~O_»∞ ™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍs KÕÜ«∂e. J=ã¨~°=∞~Ú`Õ JkèHõ `Õ=∞#∞ Ñ‘Å∞ÛH˘#_®xH˜
10–15 H˜Ö’Å Ü«¸iÜ«∂#∞ |∂ã¨ì~ü _Àã¨∞QÍ "ÕÜ«∂e.
9. 35 ~ÀAÅ q∞#∞=Ú ÃÑ·~°∞Ö’ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ PtOz#O`«QÍ ÖË^Œ∞, Uq∞ K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe?
q`«Î_»O PÅ㨺"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞, K«e "å`å=~°}ÏxH˜ q∞#∞=ÚÖ’ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ KåÖÏ `«‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok.
WÖÏO˜ Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ 100 Ñ≤Ñ≤Ü«∞O QÍ_è»`« Hõeæ# ¢>ˇÿ HÍO˜<åÖò#∞ ѨÓ`« ã¨=∞Ü«∞OÖ’ 15 ~ÀAÅ
=ÚO^Œ∞ =∞iÜ«Ú 15 ~ÀAÅ `«~°∞"å`« =¸_»∞™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍi KÕã¨∞HÀ"åe. ^•x`À Hõ}ÏÅ LëÈ‚„QÆ`«
ÃÑiy Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ ÉÏQÍ =ÙO@∞Ok.
10. ÃÑã¨~° "Õã≤ 60 ~ÀAÅ~ÚºOk? ѨÓ`«‰õΩ ~å=@O ÖË^Œ∞. P‰õΩÅ∞ =∞O^ŒOQÍ =Ú_»∞K«∞‰õΩ áÈ`«∞<åfl~Ú?
U^≥·<å =∞O^Œ∞ ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕ™êÎ~å?
™ê^è•~°}OQÍ ÃÑã¨~° ѨO@ HÍŠѨiq∞u 60–65 ~ÀAÅ∞ HÍÖÏxH˜ J#∞"≥·# ~°HÍxfl Z#∞flHÀHõ áÈ=_»O
=Å¡ HÍx, P‰õΩ=Ú_»`«, "≥·~°ãπ `≥QÆ∞Å∞ PtOK«_»O=Å¡ HÍx, ѨÓ`«‰õΩ ~å^Œ∞. JÖÏO˜ Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ ѨO@#∞
H˘#™êyOK«_»O Hõ<åfl, ѨzÛ~˘@ì Z~°∞=ÙQÍ <ÕÅÖ’ HõeÜ«∞^Œ∞xfl Éèí∂™ê~°O ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘#=K«∞Û.
30

3. 11. 40–45 ~ÀAÅ =Ü«∞ã¨∞û Hõey# q∞#∞=Ú Éˇ@ì‰õΩ =zÛ#@¡~Ú, P‰õΩÅ∞ JOK«∞Å∞ H˘ã¨Å∞ Z„~°QÍ J~Ú
=Ú_»∞K«∞‰õΩѨ`«∞<åfl~Ú?
D ~°Hõ"≥∞ÿ# Ѩiã≤÷u Éèí∂q∞Ö’ `Õ=∞ `«yæáÈ~Ú, Å=}ÏÅ∞ ÃÑ·H˜ `Õe ѨO@ÃÑ· áêÅKÒ_»∞ „ѨÉèÏ=O
Hõ#|_»∞`«∞Ok. ^•xH˜ 1 âß`«O á⁄Ï+≤Ü«∞O <≥·„>Ë@∞ „^•=}O (ã¨∂ˆ~HÍ~°O) #∞ J#QÍ 10 „QÍ=ÚÅ∞
XHõ b@~°∞ h˜H˜ HõeÑ≤ Ñ≤zHÍs KÕÜ«∞_»O =Å¡ ѨO@#∞ HÍáê_»∞ HÀ=K«∞Û#∞, nx ^•fi~å #„`«[x ‰õÄ_®
"≥ÚHõ¯Å‰õΩ JO^Œ∞`«∞Ok.
12. ÃÑã¨~°Ö’ "Õ∞=Ú "Õ¿ã ~°HÍÅ∞ ^èŒáêÅ∞QÍ HÀ`«‰õΩ ~å=@O =Å¡ J<ÕHõ W|ƒO^Œ∞ÖÁã¨∞Î<åfl~Ú. HÍÜ«∞Åhfl
XˆH ™êi HÀ`«‰õΩ =KÕÛ ~°HÍÅ#∞ ã¨∂zOK«O_ç?
ÃÑã¨~°Ö’ "≥Ú^Œ˜ HÀ`«‰õΩ, 80 âß`«O HÍÜ«∞Å∞ HÀ`«‰õΩ =¿ãÎ XˆH™êi HÀ`«‰õΩ =K«∞Û ~°HÍÅ∞ JOÏ~°∞.
"å˜Ö’ ZÖòll–407, ZÖòll–460 =∞iÜ«Ú Ñ≤_çÜ«∞O–54 XˆH™êi HÀ`«‰õΩ =K«∞Û ~°HÍÅ∞.
13. ÃÑã¨~° / q∞#∞=Ú ÃÑ·~°∞ÃÑ· `≥Å¡^À=∞ PtOzOk. ѨÖÏ¡‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ Hõ#|_»∞`ÀOk. UO KÕÜ«∂e?
™ê÷xHõOQÍ „Ѩu UÏ, ѨÖÏ¡‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ PtOKÕ „áêO`åÖ’¡ Z"£∞ZÖò–267, ZÖòll–407,
ZÖòll–410, _»|∞¡ºll–37 =O˜ `≥QÆ∞Å∞ `«@∞ìH˘<Õ ÃÑã¨~° ~°HÍÅ#∞, `Õ[, ˜–9 =O˜ q∞#∞=Ú
~°HÍÅ#∞ ™êQÆ∞ KÕÜ«∂e. H˜Ö’ q`«Î<åxH˜ 30 „QÍ. HÍ~Àƒã¨ÖÏÊù<£ K˘Ñ¨ÙÊ# HõeÑ≤, q`«Î# â◊√kú KÕÜ«∂e.
`≥QÆ∞Å∞ ™ÈH˜# "≥ÚHõ¯Å#∞ QÆ=∞xOz# "≥O@<Õ Ñ‘H˜ "ÕÜ«∂e. `≥QÆ∞Å∞ "åºÑ≤Î KÕ¿ã `≥Å¡^À=∞ x"å~°}‰õΩ
„>ˇÿÜ«∞*’á¶êãπ 1.5 q∞.b. ÖË^• _≥·q∞^ä˘ÜÕ∞ò 2 q∞.b. ÖË^• "≥∂<À„HÀ’á¶êãπ 1.6 q∞.b. b@~°∞ h˜H˜
HõeÑ≤ =∞O^Œ∞Å#∞ =∂iÛ Hõhã¨O 2 ™ê~°∞¡ "å~°O ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
14. ÃÑã¨~° / q∞#∞=ÚÖ’ P‰õΩÅ∞ =Ú_»∞K«∞H˘x ѨÓ`« ã¨iQÍ ~å=>Ë¡^Œ∞. UO KÕÜ«∂e? ÖË^• ÃÑã¨~°Ö’ `å=∞~°
ѨÙ~°∞QÆ∞Å x"å~°} ZÖÏ?
`å=∞~° ѨÙ~°∞QÆ∞Å x"å~°}‰õΩ "≥∂<À„HÀ’á¶êãπ 1.6 q∞.b. ÖËHõ Zã≤¿Ñ¶ò 1 „QÍ. b@~°∞ h˜H˜ HõeÑ≤
Ñ≤zHÍs KÕÜ«∂e. P‰õΩ =Ú_»`« "≥·~°ãπ#∞ QÆ=∞x¿ãÎ `≥QÆ∞Å∞ ™ÈH˜# "≥ÚHõ¯Å#∞ fã≤ "Õã≤, JѨÙÊ_»∞ ÃÑ·
=∞O^Œ∞Å#∞ Ñ≤zHÍs KÕÜ«∂e.
15. ÃÑã¨~° / q∞#∞=ÚÖ’ =∞~°∂HÍ =∞K«ÛŠѨÙ~°∞QÆ∞ x"å~°} ZÖÏ?
ѨÙ~°∞QÆ∞ PtOz#@∞¡ QÆ=∞xOz# "≥O@<Õ b@~°∞ h˜H˜ 2 q∞.b. HÀ¡iÃÑ·iá¶êãπ ÖË^• H˜fi<åÖòá¶êãπʼnõΩ XHõ
q∞.b. _≥·HÀ¡~ü"åãπ HõeÑ≤ ÖË^• ÖÏ=∂¤ Ãã·Ç¨ÏÖ’„kä<£ 2 q∞.b. ÖË^• <À"å@∞º~å<£ 1 q∞.b. b@~°∞ h˜H˜
HõeÑ≤ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
16. ÃÑã¨~° / q∞#∞=ÚÖ’ á⁄Q͉õΩ Ö^≥Ì Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ / â◊#QÆ Ñ¨K«Û ѨÙ~°∞QÆ∞ x"å~°}‰õΩ U K«~°ºÅ∞ KÕѨÏìe?
QÆ∞_»¡ ã¨=Ú^•Ü«∂Å#∞ ÖË^• Ñ≤Å¡ Q˘OQÆo ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ [Öˇ¡_»ÖÏ KÕã≤# P‰õΩÅ#∞ QÆ=∞xOz Ui <åâ◊#O
KÕÜ«∂e. Å^≥Ì Ñ¨Ù~°∞QÆ∞H˜ q+¨Ñ¨Ù Z~°QÍ 5 H˜Ö’Å `«=Ù_»∞ { 500 „QÍ. ÉˇÅ¡O { 500 q∞.b.
31

4. "≥∂<À„HÀ’á¶êãπ ÖËHõ 500 „QÍ. HÍ~°ƒiÖò =∞O^Œ∞#∞ HõeÑ≤ z#fl z#fl LO_»Å∞QÍ KÕã≤ "≥ÚHõ¯Å "≥Ú^Œà◊§
^ŒQÆæ~°, á⁄ÅOÖ’ JHõ¯_»Hõ¯_® K«ÖÏ¡e. J=ã¨~åxfl |˜ì z#fl ÖÏ~åfi ^Œâ◊Ö’¡ ZO_À ã¨ÖÏÊù<£ ÖË^•
H˜fi<åÖòá¶êãπ 2 q∞.b. ÖË^• HÀ¡iÃÑ·iá¶êãπ 2.5 q∞.b. b@~°∞ h˜H˜ HõeÑ≤ "å~°O ~ÀAÅ =º=kèÖ’ 2
™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍs KÕÜ«∂e.
17. q∞#∞=Ú ÃÑ·~°∞#∞ ¿Ñ#∞|OHõ PtOzOk. UO KÕÜ«∂e?
¿Ñ#∞|OHõ‰õΩ ã¨Ç¨Ï[ â◊`«$=ÙÖˇ·# ã≤iÊù_£û, „ÔH·™ÈÃÑ~å¡ KåÖÏ =~°‰õΩ J^Œ∞Ѩ٠KÕ™êÎ~Ú. JÖψQ, QƘì =~å¬Å∞
Ѩ_ç<å g˜ L^èŒ$u `«QÆ∞æ`«∞Ok. W@∞=O˜ Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ ѨÙ~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å∞ Ñ≤zHÍs KÕÜ«∞~å^Œ∞.
18. ÃÑã¨~°Ö’ q`«Î# â◊√kú ZÖÏ KÕã¨∞HÀ"åe?
™ê^è•~°}OQÍ q`«ÎÏxH˜, XHõ ~ÀA =ÚO^Œ∞QÍ q`«Î# â◊√kú KÕã¨∞H˘O>Ë =∞Ozk. ~°ã¨O Ñ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å
x"å~°}‰õΩ H˜Ö’ q`«Î<åxH˜ 30 „QÍ. HÍ~Àƒã¨ÖÏÊù<£ ÖË^• 5 „QÍ. Wq∞_®HÀ¡„Ñ≤_£ =∞O^Œ∞#∞ "å_ç q`«Î#â◊√kú
KÕÜ«∂e. D ÃÑ·~°∞#∞ H˘`«ÎQÍ Ñ¨O_çOKÕ@ѨC_»∞ Ô~·*’aÜ«∞O HõÅÛ~°#∞ (200 „QÍ. ZHõ~åxH˜ ã¨iѨ_Õ
(8–10 ÔH.l) q`«Î#O`À HõeÑ≤ quÎ#@¡~Ú`Õ JkèHõ kQÆ∞|_ç á⁄O^Œ=K«∞Û.
H˜Ö’ q`«Î<åxH˜ 4 „QÍ. „>ˇÿHÀ_≥~å‡ qi_ç =∞iÜ«Ú 3 „QÍ. ^ä≥·~å"£∞ HõeÑ≤ q`«Î#â◊√kú KÕÜ«∞_»O ^•fi~å
q`«Î<åÅ #∞O_ç "åºÑ≤Î K≥O^Õ `≥QÆ∞à◊§#∞ JiHõ@ì=K«∞Û.
19. ÃÑã¨~° / q∞#∞=Ú P‰õΩÅÃÑ· `≥Å¡x =∞K«ÛÅ∞ ÖË^• |∂_ç^Œ `≥QÆ∞Å∞ x"å~°} ZÖÏ KÕÜ«∂e?
ÃÑã¨~À¡ D `≥QÆ∞Å∞ quÎ# 30–35 ~ÀAÅ `«~åfi`«, q∞#∞=ÚÖ’ quÎ# 45 #∞O_ç 50 ~ÀAÅ `«~åfi`«
QÍeÖ’ `Õ=∞ Z‰õΩ¯=QÍ L#flѨC_»∞, P‰õΩÅ g∞^Œ |∂_ç^Œ ~°∂ѨOÖ’ z#fl z#fl =∞K«ÛÅ∞QÍ Hõ#|_ç, Jq
„Hõ"Õ∞}Ï ÃÑ^ŒÌ"≥· P‰õΩÅÃÑ·#, „H˜Ok ÉèÏQÍʼnõΩ =∞iÜ«Ú H˘=∞‡Å‰õΩ, HÍÜ«∞ʼnõΩ "åºÑ≤ã¨∞ÎOk. D `≥QÆ∞Å∞
x"å~°}‰õΩ, b@~°∞ h˜H˜, HÍ~°ƒO_»l"£∞ ÖË^• ^äŒÜ≥∂á¶ê<Õò q∞^ä≥·Öò 1 „QÍ. ÖË^• _≥·<ÀHͺÑπ 1 q∞.b.
ÃÑ·~°∞ÃÑ· 10–15 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ô~O_»∞ ™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍs KÕÜ«∂e. q∞#∞=ÚÖ’ Hõ$+¨‚Ü«∞º ~°Hõ=Ú D
`≥QÆ∞Å∞#∞ `«@∞ìHÀQÆÅ^Œ∞.
20. ÃÑã¨~°Ö’ "≥ÚHõ¯Å∞ ZO_»∞`«∞<åfl~Ú. ZÖÏ x"åiOKåe?
"Õ~°∞‰õΩà◊√§ =Å# "≥ÚHõ¯Å∞ ZO_»∞`å~Ú. HÍÜ«∞^Œâ◊Ö’ `≥QÆ∞Å∞ ™ÈH˜`Õ P‰õΩÅ∞ Ѩã¨∞Ѩ٠~°OQÆ∞H˜ =∂i
`˘_ç=∞Å∞, P‰õΩÅ∞, HÍO_»O, =∞iÜ«Ú "Õà◊√¡ „Hõ"Õ∞Ñ≤ ZO_çáÈ`å~Ú. `«e¡ "Õ~°∞#∞ xÅ∞=ÙQÍ peÛ Ñ¨ije¿ãÎ
Hõ}ÏÅ∞ Z„~°QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
D `≥QÆ∞Å∞ x"å~°}‰õΩ, Éèí∂q∞Ö’ `«y#O`« `Õ=∞ LOKåe. =ÚO^Œ∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ q`≥Î@ѨC_»∞ H˜Ö’
q`«Î<åxH˜ 4 „QÍ. „>ˇÿHÀ_≥~å‡ qi_ç =∞iÜ«Ú 3 „QÍ. ^ä≥·~å"£∞ HõeÑ≤ q`«Î#â◊√kú KÕã≤ quÎ#@¡~Ú`Õ D
`≥QÆ∞Å∞#∞ JiHõ@ì=K«∞Û.
32

5. 21. ÃÑã¨~° / q∞#∞=Ú ÃÑ·~°∞ Ñ≤O^≥ ^Œâ◊ KÕ~°∞‰õΩO’Ok. P‰õΩÅÃÑ· =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_ç P‰õΩÅ∞ ZO_ç ~åe
áÈ`«∞<åfl~Ú, ZÖÏ x"åiOKåe?
Ãã~À¯™ÈÊ~å P‰õΩ=∞K«Û `≥QÆ∞Å∞ =~å¬HÍÅOÖ’ ÃÑ·~°∞, Ñ≤O^≥ ^Œâ◊ KÕ~°∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ptã¨∞ÎOk. P‰õΩÅ
LѨi`«ÅOÖ’ QÀ^èŒ∞=∞ ~°OQÆ∞`À ‰õÄ_ç# QÆ∞O„_»x z#fl z#fl =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_»`å~Ú. D =∞K«ÛÅ∞ „Hõ"Õ∞Ñ≤
~åy ~°OQÆ∞ JOK«∞ Hõey =∞^茺 ÉèÏQÆO =∂„`«O `≥Å∞Ѩ٠~°OQÆ∞`À LOÏ~Ú. JkèHõ ã¨OYºÖ’ =∞K«ÛÅ∞
U~°Ê_ç#ѨC_»∞ P‰õΩÅ∞ "å_ç ZO_ç ~åeáÈ`å~Ú. ~°c HÍÅOÖ’ <Õˆ~_»∞ ѨO_»∞ ~°OQÆ∞ =∞K«ÛÖË~°Ê_»`å~Ú.
x"å~°}‰õΩ, b@~°∞ h˜H˜ 2.5 „QÍ. =∂OHÀ*ˇÉò ÖË^• 1 „QÍ. HÍ~°ƒO_»l"£∞ ÖË^• ^äŒÜ≥∂á¶ê<Õò q∞^ä≥·Öò
ÃÑ·~°∞ ÃÑ· 10 #∞O_ç 15 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ô~O_»∞ ™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e. ZÖòal–648 J<Õ ~°c ~°HõO
D `≥QÆ∞Å∞#∞ H˘O`« =~°‰õΩ `«@∞ìH˘O@∞Ok. Ü«Úl–135, ˜Ñ≤Ü«Ú–4, ˜Ñ≤Ü«Ú–5, ˜Ñ≤Ü«Ú–11, 12,
ZÔHÜ«Ú–4, ZãπÑ≤–21 `≥QÆ∞Å∞ x~À^èŒHõ â◊H˜Î Hõeæ# ~°HÍÅ∞.
=∂„HÀá¶Èq∞<å P‰õΩ =∂_»∞ `≥QÆ∞Å∞ Pt¿ãÎ, P‰õΩÅÖ’x H˘xfl D<≥Å∞ ~åy =~å‚xH˜ =∂~°∞`å~Ú. `≥QÆ∞Å∞
L^èŒ$u ÃÑiˆQ H˘Åk D<≥Å∞ |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ qiy áÈ=_»O =Å¡ ÖË`« P‰õΩÅ∞ „"Õàϧ_»∞`«∂ LOÏ~Ú. qiy#
P‰õΩÅ∞ "å_ç ~åe áÈ`å~Ú. ѨO@ kQÆ∞|_»∞Å∞ `«QÆ∞æ`å~Ú.
P‰õΩ=∂_»∞ x"å~°}‰õΩ, ÃÑ· ÅHõ∆}ÏÅ∞ Hõ#Ѩ_»QÍ<Õ ÖË^• ÃÑ·~°∞ Ñ≤O^≥ ^Œâ◊ KÕ~°∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’, b@~°∞
h˜H˜ =∂OHÀ*ˇÉò ÖË^• HÍѨ~ü PH˜ûHÀ¡Ô~·_£ 3 „QÍ. ÖË^• HÍ~°ƒO_»l"£∞ ÖË^• ^äŒÜ≥∂ÃѶ<Õò q∞^ä≥·Öò 1 „QÍ.
HõeÑ≤ 10–15 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ô~O_»∞ ™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍs UÜ«∂e.
22. ÃÑã¨~° / q∞#∞=ÚÖ’ ÉÏH©ìiÜ«∂ P‰õΩ =∂_»∞ `≥QÆ∞Å∞ ÅHõ∆}ÏÅ∞ =∞iÜ«Ú x"å~°} `≥ÅѨO_ç.
QÆ~°∞ÔH·# Lɡƒ`«∞Î QÀ^èŒ∞=∞ ~°OQÆ∞ z#fl =∞K«ÛÅ∞ P‰õΩÅ LѨi`«ÅOÃÑ· JkèHõ ã¨OYºÖ’ U~°Ê_»`å~Ú. `≥QÆ∞Å∞
™ÈH˜# P‰õΩÅ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆO ѨÙÏHÍ~°Ñ¨Ù =∞K«ÛÅ`À Z~°∞Ѩ٠~°OQÆ∞#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞Ok.
x"å~°}‰õΩ, `≥QÆ∞Å∞ x~À^èŒHõ ~°HÍÖˇ·# ZÖòll–407, ZÖòll–444, *ˇZZÖò–781,
Z<£_çÜ«∞O–88–14, ZOZÖò–537 #∞ ™êQÆ∞ KÕÜ«∂e. q`ÕÎ =ÚO^Œ∞, q`«Î<åÅ#∞ „ÃãìáÈìÃã·H˜¡<£ 2 „QÍ.
10 b. h˜Ö’ Hõeã≤# „^•=}OÖ’ J~°QÆO@ <å#ɡ˜ì h_»Ö’ P~°Éˇ˜ì# `«~°∞"å`« q`«∞ÎHÀ"åe. `≥QÆ∞Å∞
PtOz# "≥O@<Õ, b@~°∞ h˜Ö’ 100 q∞.„QÍ. „ÃãìáÈìÃã·H˜¡<£ =∞iÜ«Ú 3 „QÍ. HÍѨ~ü PH˜ûHÀ¡Ô~·_£ HõeÑ≤
12 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ 2 ™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍs KÕÜ«∂e.
23. ÃÑã¨~°Ö’ ѨÖÏ¡‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ / ZÖ’¡ "≥Ú*Ï~ÚH± `≥QÆ∞Å∞ x"å~°} ZÖÏ? ÖË^• ÃÑã¨~°Ö’ P‰õΩÅ∞ HÍÜ«∞Åg∞^Œ
Ѩã¨∞Ѩ٠ѨK«Û á⁄_»Å∞ U~°Ê_»∞`«∞#flq. "≥ÚHõ¯Å∞ y_»ã¨ÉÏi ѨÓ`« HÍ`« `«yæOk. x"å~°} `≥ÅѨO_ç.
D "≥·~°ãπ `≥QÆ∞Å∞ `≥Å¡ ^À=∞ ^•fi~å "åºÑ≤ã¨∞ÎOk. ÃÑã¨~À¡, Z"£∞ZÖò–267, ZÖòll–407, ZÖòll–410,
_»|∞¡ºll–37 ~°HÍÅ∞, q∞#∞=ÚÖ’ ˜–9, ZÖòal–20 ~°HÍÅ∞ D `≥QÆ∞Å∞#∞ `«@∞ìHÀQÆÅ=Ù. `≥QÆ∞Å∞
™ÈH˜# "≥ÚHõ¯Å#∞ QÆ=∞xOz# "≥O@<Õ Ñ‘H˜ `«QÆÅ ÉˇÏìe. `≥Å¡^À=∞ x"å~°}‰õΩ b@~°∞ h˜H˜ 1.6 q∞.b.
"≥∂<À„HÀ’á¶êãπ ÖË^• 2 q∞.b. _≥·q∞^äÀÜÕ∞ò ÖË^• „Ü«∞*’á¶êãπ 1.5 q∞.b. HõeÑ≤ Ñ≤zHÍs KÕÜ«∂e.
33

6. 24. q∞#∞=ÚÖ’ P‰õΩÅÃÑ· QÀ^èŒ∞=∞ ~°OQÆ∞ =∞K«ÛÅ∞ Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú. P‰õΩÅ∞ ZO_ç~åe áÈ`«∞<åfl~Ú UO
K͆Ƕe?
nxx HÀi<À™ÈÊ~å P‰õΩ =∞K«Û `≥QÆ∞Å∞ Jx JOÏ~°∞. D `≥QÆ∞Å∞ ™ÈH˜# P‰õΩÅÃÑ· z#fl z#fl QÆ∞O„_»x
QÀ^èŒ∞=∞ ~°OQÆ∞ =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_ç J#∞‰õÄÅ "å`å=~°} Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡, ÃÑ^ŒÌ =∞K«ÛÅ∞ =ÅÜ«∂HÍ~°OQÍ U~°Ê_ç
P‰õΩÅ∞ ZO_ç ~åe áÈ`å~Ú. `≥QÆ∞Å∞ f„= ™ê÷~Ú KÕ~°∞‰õΩflѨC_»∞ ѨO@ kQÆ∞|_»∞Å∞ `«QÆ∞æ`å~Ú.
D `≥QÆ∞Å∞ x"å~°}‰õΩ, b@~°∞ h˜H˜ 2.5 „QÍ. =∂OHÀ*ˇÉò ÖË^• 3 „QÍ. HÍѨ~ü PH˜ûHÀ¡Ô~·_£ =∞O^Œ∞#∞
10 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍs KÕÜ«∂e. ZÖòal–167 q∞#∞=Ú ~°HõO D `≥QÆ∞Å∞#∞
`«@∞ì‰õΩO@∞Ok.
25. q∞#∞=ÚÖ’ P‰õΩÅ∞ =Ú_»∞K«∞H˘x y_»ã¨ÉÏ~°∞`«∞<åfl~Ú. x"å~°} ZÖÏ?
P‰õΩ =Ú_»∞`« "≥·~°ãπ `≥QÆ∞Å∞ Pt¿ãÎ D q^èŒOQÍ P‰õΩÅ JOK«∞Å∞ "≥#Hõ‰õΩ =Ú_»∞K«∞H˘x "≥∞eHõÅ∞ uiy,
y_»ã¨ÉÏi ~åe áÈ`å~Ú. P‰õΩÅ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆOÖ’x D<≥Å∞ Z„~°QÍ =∂~°∞`å~Ú. D "≥·~°ãπ#∞ "åºÑ≤Î
KÕ¿ã `å=∞~° ѨÙ~°∞QÆ∞Å („uÑπû) x"å~°}‰õΩ b@~°∞ h˜H˜ 1 „QÍ. Zã≤¿Ñ¶ò ÖË^• 2 q∞.b. _≥·q∞^äÀÜÕ∞ò
=∞O^Œ∞#∞ HõeÑ≤ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
â◊#QÆ
1. `≥Å¡ â◊#QÆÅ∞ =∞# ~åROÖ’ ѨO_çOK«_®xH˜ J#∞‰õÄÅ"Õ∞<å? Wq ^Õâ◊"åm â◊#QÆÅ HõO>Ë JkèHõ
kQÆ∞|_»∞Åx™êÎ~Ú?
`≥Å¡ â◊#QÆÅÖ’ âıfi`«, ÔHZÔH–2, Ñ≤l–95311 =O˜ ~°HÍÅ∞ =∞# Éèí∂=ÚÅÖ’ ѨO_çOK«_®xH˜
J#∞‰õÄÅ=ÚQÍ =ÙOÏ~Ú. HÍh `≥Å¡ â◊#QÆÅ HõO>Ë ^Õâ◊"åm â◊#QÆÖË JkèHõ kQÆ∞|_»∞Åx™êÎ~Ú.
2. â◊#QÆÖ’ ZO_»∞ `≥QÆ∞Å∞ =Å¡ KåÖÏ #+¨ìáÈ`«∞<åflO. Z@∞=O˜ *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ fã¨∞HÀ"åe?
"≥Ú^Œ@ ZO_»∞ `≥QÆ∞Å∞#∞ `«@∞ìH˘<Õ „HÍOu, âıfi`«, Sã≤ã≤q–10 =O˜ ~°HÍÅ#∞ ™êQÆ∞ KÕã¨∞HÀ"åe.
„>ˇÿHÀ_≥~å‡ qi_ô tbO„^•xfl <ÕÅÖ’ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å ZO_»∞ `≥QÆ∞Å∞#∞ J^Œ∞ѨÙÖ’
=ÙOK«∞HÀ=K«∞Û.
3. â◊#QÆ Ñ¨O@Ö’ h~°∞ U=∂„`«O Z‰õΩ¯"≥·<å ‰õÄ_® ѨO@ ^≥|ƒuO’Ok. ѨO@‰õΩ h~°∞ ZÖÏ ÃÑÏìe?
â◊#QÆ Ñ¨O@ ѨÓiÎ =~å¬^è•~°Ñ¨Ù ѨO@. j`åHÍÅѨ٠=∞OK«∞`À "≥ÚHõ¯Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. XHõ "Õà◊ h˜ `«_ç
~Ú=fi=Åã≤ =¿ãÎ `ÕeHõ áê˜ h˜ `«_»∞Å#∞ ѨÓ`« ^Œâ◊ HõO>Ë =ÚO^Œ∞, HÍÜ«∞ ^Œâ◊Ö’#∞ ~Ú"åfie.
Z@∞=O˜ Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’#∞ ѨÓ`« ã¨=∞Ü«∞OÖ’ h~°∞ ÃÑ@ì_»O KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞. D ѨO@ h˜ xÅfi#∞ U
=∂„`«O `«@∞ìHÀÖË^Œ∞.
34