ระบบขับถ่าย (ป.6)

1. เรื่อง ระบบขับถ่าย
หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์ หน่วยย่อยที่ 4
Xสารบัญ
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
จัดทาโดย
นางสาวธมน จิตสว่าง
ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะชานาญการ
โรงเรียนบ้านโคกน้อย
สานักงานเขตพื ้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานีเขต 2
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื ้นฐาน

2. คาแนะนาการใช้งานบทเรียน
หน้า Xสารบัญก
1. ทาแบบทดสอบก่อนเรียน ตรวจคะแนนที่ได้แล้วแจ้งครูผู้สอน เพื่อบันทึก
ในแบบบันทึก แล้วกดปุ่ม
2. ศึกษาบทเรียน และทากิจกรรมตามใบงาน
3. เรียนเสร็จ ทาแบบทดสอบหลังเรียน ตรวจ และแจ้งคะแนนกับครูผู้สอน
เพื่อบันทึกผล และ วิเคราะห์พัฒนาการ
4. ศึกษาบทเรียนอื่นๆ ต่อไป

3. 1. อธิบายลักษณะและหน้าที่ของอวัยวะในระบบขับถ่ายได้
2. อธิบายการทางานของระบบขับถ่ายต่างๆ ได้
จุดประสงค์การเรียนรู้
หน้า Xสารบัญข

4. สาระการเรียนรู้
หน้า Xสารบัญค
ระบบย่อยอาหาร ทาหน้าที่ย่อยอาหารให้เป็นสารอาหาร
ขนาดเล็กแล้วจะถูกดูดซึมเข้าสู่ระบบ หมุนเวียนเลือด
แก๊สออกซิเจนที่ได้จากระบบหายใจจะทาให้สารอาหารเกิดการ
เปลี่ยนแปลงจนกลายเป็น พลังงานที่ร่างกายนาไปใช้ได้

5. หน้า Xสารบัญง
สารบัญ คาแนะนาการใช้งาน ก
สาระสาคัญ ข
จุดประสงค์การเรียนรู้ ค
สารบัญ ง
แบบทดสอบหลังเรียน 13
บทเรียนเรื่องระบบขับถ่าย 5
แบบทดสอบก่อนเรียน 2

6. แผนผังการศึกษาบทเรียนอิเล็กทรอนิกส์
เริ่มต้น แบบทดสอบก่อนเรียน
จบ
ศึกษาบทเรียน
ทากิจกรรม
บันทึกแบบบันทึกกิจกรรม ทาแบบทดสอบ
หลังเรียน
ศึกษาบทเรียนต่อไป
หน้า Xสารบัญ1

7. หน้า Xสารบัญ2
https://store.line.me/stickersh
op/product/1416222/th
เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
ก่อนเริ่มเรียนนักเรียน
ลองตอบคาถามเหล่านี้ดูนะคะ
1.ของเสียที่ถูกขับออกมาจาก
ระบบขับถ่ายมีอะไรบ้าง ?
2. น้าตา เป็นของเสียที่ถูกขับออก
จากร่างกายหรือไม่ เพราะอะไร ?
3. ในชีวิตประจาวันถ้านักเรียนมีอาการท้องผูก
หรือขับถ่ายไม่เป็นเวลา นักเรียนมีวิธีแก้ไข
อย่างไร ?

8. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
https://store.line.m
e/stickershop/produ
ct/1416222/th
ก่อนเรียน มาทา
แบบทดสอบกันนะคะ
ทาอย่างตั้งใจนะคะ
หน้า Xสารบัญ3

9. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบก่อนเรียน
หน้า Xสารบัญ4
1. ระบบขับถ่าย มีหน้าที่อย่างไร
ก. กาจัดของเสียออกจากร่างกายเพื่อรักษาสมดุลต่างๆ
ข. แลกเปลี่ยนแก็สคาร์บอนไดออกไซด์กับแก็สออกซิเจนให้ร่างกสาย
ค. ทาให้อาหารมีขนาดเล็กจนร่างกายสามารถดูดซึมและนาไปใช้ได้
ง. ทาให้เลือดถูกสูบฉีดไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย
คาสั่ง : ให้นักเรียนเลือกคาตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว

10. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบก่อนเรียน
2.อวัยวะสาคัญในระบบขับถ่ายอุจจาระ
ก.ลาไส้เล็ก ข. ลาไส้ใหญ่ ค. กระเพาะอาหาร ง.ปอด
3.ของเสียที่ถูกขับออกมาทางผิวหนังคืออะไร
ก. เหงื่อ ข.อุจาระ ค. แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ง.ปัสสาวะ
4. ถ้า ท้องผูกเป็นเวลานานมีผลอย่างไรต่อร่างกาย
ก. โรคปอดอักเสบ ข. โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
ค. โรคผิวหนังอักเสบ ง. โรคริดสีดวงทวารหนัก
หน้า Xสารบัญ5

11. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบก่อนเรียน
หน้า Xสารบัญ6
5. ไต ทางานร่วมกับอวัยวะใด และขับของเสียออกในรูปใด
ก. ปอด, แก็สคาร์บอนไดออกไซด์ ข. กระเพาะปัสสาวะ, ปัสสาวะ
ค. ลาไส้ใหญ่, อุจจาระ ง. ต่อมเหงื่อ, เหงื่อ
6.การกลั้นปัสสาวะนานๆ จะทาให้เกิดผลเสีย คือ
ก. ทาให้ลาไส้ใหญ่อักเสบ ข. ทาให้กระเพาะอาหารอักเสบ
ค. ทาให้ผิวหนังอักเสบ ง. ทาให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ

12. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบก่อนเรียน
หน้า Xสารบัญ7
7. ของเสียที่ขับออกจากร่างกายมีรูปแบบใด
ก. รูปของแก๊ส ข. ของเหลว ค. ของแข็ง ง. ถูกทุกข้อ
8. ของเสียที่กาจัดออกทางปอดคือ ข้อใด
ก. ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ข. เหงื่อ ค. อุจจาระ ง. ปัสสาวะ
9. ของเสียที่กาจัดออกทางลาไส้ใหญ่คือ ข้อใด
ก. ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ข. เหงื่อ ค. อุจจาระ ง. ปัสสาวะ

13. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบก่อนเรียน
10. พฤติกรรมใดบ้างที่ช่วยให้ร่างกายขับถ่ายอุจจาระและปัสสาวะไม่เป็นปกติ
ก. ฝึกขับถ่ายอุจจาระเป็นเวลา
ข. ดื่มน้าสะอาดมากๆ อย่างน้อยวันละ ๖-๘ แก้ว
ค. ดื่มน้าชา กาแฟ มากเกินไป
ง. รับประทานอาหารที่มีกากใย
ตรวจหน้า Xสารบัญ8

14. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบก่อนเรียน
กลับบทเรียน
............
เต็ม
ได้
10
https://store.line.me/sticke
rshop/product/1416222/th
ทาได้ไหมคะ . . .
อย่าลืม!! แจ้งคะแนนกับ
คุณครูนะคะ
หน้า Xสารบัญ

15. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
หน้า Xสารบัญ10

16. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
หน้า Xสารบัญ12
ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ก๊าซและน้าซึ่งเกิดจาก
การเผาผลาญอาหารภายในเซลล์จะถูกส่งเข้าสู่เลือด
จากนั้นหัวใจจะสูบเลือดที่มีก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ไปไว้ที่
ปอดจากนั้นปอดจะทาการกรองก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
เก็บไว้ แล้วขับออกจากร่างกายโดยการหายใจออก
การกาจัดของเสียทางปอด

17. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
หน้า Xสารบัญ13
เหงื่อประกอบไปด้วยน้าเป็นส่วนใหญ่ เหงื่อจะถูกขับออกจากร่างกาย
ทางผิวหนังโดยผ่านต่อมเหงื่อซึ่งอยู่ใต้ผิวหนังต่อมเหงื่อมี 2 ชนิด คือ
1. ต่อมเหงื่อขนาดเล็ก มีอยู่ทั่วผิวหนังในร่างกายยกเว้นท่าริมฝีปาก
และอวัยวะสืบพันธุ์ ต่อมเหงื่อขนาดเล็กมีการขับเหงื่อออกมาตลอดเวลาเหงื่อที่
ออกจากต่อมขนาดเล็กนี้ประกอบด้วยน้าร้อยละ 99 สารอื่นๆร้อยละ 1 ได้แก่
เกลือโซเดียม และยูเรีย
2. ต่อมเหงื่อขนาดใหญ่ จะอยู่ที่บริเวณ รักแร้ รอบหัวนม รอบ
สะดือ ช่องหูส่วนนอก อวัยวะเพศบางส่วน ต่อมนี้มีท่อขับถ่ายใหญ่กว่าชนิด
แรกต่อมนี้จะตอบสนองทางจิตใจ สารที่ขับถ่ายมักมีกลิ่น ซึ่งก็คือกลิ่นตัวเหงื่อ
จะถูกลาเลียงไปตามท่อที่เปิดอยู่ ที่เรียกว่า รูเหงื่อ
การกาจัดของเสียออกทางผิวหนัง

18. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
หน้า Xสารบัญ14
เป็นอวัยวะที่ลักษณะคล้ายถั่ว มีขนาดประมาณ 10 กว้าง 6
เซนติเมตร และหนาประมาณ 3 เซนติเมตร มีสีแดงแกมน้าตาลมี
เยื่อหุ้มบางๆ ไตมี 2 ข้างซ้ายและขวา บริเวณด้านหลังของช่อง
ท้องใกล้กระดูกสันหลังบริเวณเอวบริเวณส่วนที่เว้าเป็นกรวยไต
มีหลอดไตต่อไปยังมีกระเพาะปัสสาวะ ไตเป็นอวัยวะที่ทางานหนัก
วันหนึ่งๆ เลือดที่หมุนเวียนในร่างกายต้องผ่านมายังไตประมาณใน
แต่ละนาทีจะมีเลือดมายังไตที่ 1200 มิลลิลิตร หรือวันละ 180
ลิตร ไตจะขับของเสียมาในรูปของน้าปัสสาวะ แล้วส่งต่อไปยัง
กระเพาะปัสสาวะ
การกาจัดของเสียออกทางไต
กระเพาะปัสสาวะ มีความจุประมาณ 500
ลูกบาศก์เซนติเมตร ร่างกายจะรู้สึกปวดปัสสาวะ
เมื่อน้าปัสสาวะไหลสู่กระเพาะปัสสาวะประมาณ
250 ลูกบาศก์เซนติเมตรใน 1วัน คนเราจะขับ
ปัสสาวะออกมาประมาณ 1–1.5 ลิตร
ไต + กระเพราะปัสสาวะ

19. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
หน้า Xสารบัญ15
กากอาหารที่เหลือกจากการย่อยจะถูกลาเลียงผ่านมา
ที่ลาไส้ใหญ่ โดยลาไส้ใหญ่จะทาหน้าที่สะสมกากอาหารและจะดูด
ซึมสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายได้แก่ น้า แร่ธาตุ
วิตามิน และกลูโคส ออกจากกากอาหาร ทาให้กากอาหาร
เหนียวและข้นจนเป็นก้อนแข็ง จากนั้นลาไส้จะบีบตัวเพื่อให้กาก
อาหารเคลื่อนที่ไปรวมกันที่ลาไส้ตรง และขับถ่ายสู่ภายนอก
ร่างกายทางทวารหนัก ที่เรียกว่า อุจจาระ
การกาจัดของเสียออกทางลาไส้ใหญ่

20. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
หน้า Xสารบัญ16
ลาไส้ใหญ่ ยาวประมาณ 5 ฟุต ภายในมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2.5 นิ้ว เนื่องจากอาหารที่ลาไส้เล็กย่อย
แล้วจะเป็นของเหลวหน้าที่ของลาไส้ใหญ่ครึ่งแรกคือดูดซึมของเหลว น้า เกลือแร่และน้าตาลกลูโคสที่ยังเหลืออยู่ในกาก
อาหาร ส่วนลาไส้ใหญ่ครึ่งหลังจะเป็นที่พักกากอาหารซึ่งมีลักษณะกึ่งของแข็ง ลาไส้ใหญ่จะขับเมือกออกมาหลอลื่นเพื่อให้
อุจจาระเคลื่อนไปตามลาไส้ใหญ่ได้ง่ายขึ้น ถ้าลาไส้ใหญ่ดูดน้ามากเกินไป เนื่องจากกากอาหารตกค้างอยู่ในลาไส้ใหญ่
หลายวัน จะทาให้กากอาหารแข็ง เกิดความลาบากในการขับถ่าย ซึ่งเรียกว่า ท้องผูก
สาเหตุของอาการท้องผูก
1. กินอาหารที่มีกากอาหารน้อย
2. กินอาหารรสจัด
3. การถ่ายอุจจาระไม่เป็นเวลาหรือกลั้นอุจจาระติดต่อกันหลายวัน
4. ดื่มน้าชา กาแฟ มากเกินไป
5. สูบบุหรี่จัดเกินไป
6. เกิดความเครียด หรือความกังวลมาก

21. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
หน้า Xสารบัญ17
การขับถ่ายเป็นระบบกาจัดของเสียร่างกายและช่วยควบคุมปริมาณของน้าในร่างกายให้สมบูรณ์
การปฏิบัติตนในการขับถ่ายของเสียให้เป็นปกติหรือกิจวัตรประจาวันเป็นสิ่งจาเป็นอย่างยิ่งต่อสุขภาพอนามัย
ของมนุษย์ เราไม่ควรให้ร่างกายเกิดอาการท้องผูกเป็นเวลานานเพราะจะทาให้เกิดเป็นโรคริดสีดวงทวารหนักได้
การปัสสาวะ ถือเป็นการขับถ่ายของเสียประการหนึ่ง ที่ร่างกายเราขับเอาน้าเสียในร่างกายออกมาหากไม่
ขับถ่ายออกมาหรือกลั้นปัสสาวะไว้นานๆ จะทาให้เกิดเป็นโรคนิ่วในไตหรือทาให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบและไต
อักเสบได้
การดื่มน้า การรับประทานผักผลไม้ทุกวัน จะช่วยให้ร่างกายขับถ่ายได้สะดวกขึ้น การดื่มน้าและรับประทาน
อาหารที่ถูกสุขลักษณะ ตลอดจนการรับประทานอาหารที่มีเส้นใยอาหารเป็นประจาจะทาให้ร่างกายขับถ่ายของ
เสียอย่างปกติ
ประโยชน์ของการขับถ่ายของเสียต่อสุขภาพ

22. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
หน้า Xสารบัญ18
https://store.line.me/stickershop
/product/1416222/th
เรียนเสร็จแล้วมาทาแบบทดสอบ
หลังเรียนกันนะคะ. . . . .
ทาอย่างตั้งใจนะคะ. . .

23. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบหลังเรียน
หน้า Xสารบัญ19
1. พฤติกรรมใดบ้างที่ช่วยให้ร่างกายขับถ่ายอุจจาระและปัสสาวะไม่เป็นปกติ
ก. ฝึกขับถ่ายอุจจาระเป็นเวลา
ข. ดื่มน้าสะอาดมากๆ อย่างน้อยวันละ ๖-๘ แก้ว
ค. ดื่มน้าชา กาแฟ มากเกินไป
ง. รับประทานอาหารที่มีกากใย
คาสั่ง : ให้นักเรียนเลือกคาตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว

24. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบหลังเรียน
หน้า Xสารบัญ20
2. ของเสียที่ขับออกจากร่างกายมีรูปแบบใด
ก. รูปของแก๊ส ข. ของเหลว ค. ของแข็ง ง. ถูกทุกข้อ
3. ของเสียที่กาจัดออกทางปอดคือ ข้อใด
ก. ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ข. เหงื่อ ค. อุจจาระ ง. ปัสสาวะ
4.การกลั้นปัสสาวะนานๆ จะทาให้เกิดผลเสีย คือ
ก. ทาให้ลาไส้ใหญ่อักเสบ ข. ทาให้กระเพาะอาหารอักเสบ
ค. ทาให้ผิวหนังอักเสบ ง. ทาให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ

25. หน้า Xสารบัญ21
เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบหลังเรียน
2. ของเสียที่ขับออกจากร่างกายมีรูปแบบใด
ก. รูปของแก๊ส ข. ของเหลว ค. ของแข็ง ง. ถูกทุกข้อ
3. ของเสียที่กาจัดออกทางปอดคือ ข้อใด
ก. ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ข. เหงื่อ ค. อุจจาระ ง. ปัสสาวะ
4.การกลั้นปัสสาวะนานๆ จะทาให้เกิดผลเสีย คือ
ก. ทาให้ลาไส้ใหญ่อักเสบ ข. ทาให้กระเพาะอาหารอักเสบ
ค. ทาให้ผิวหนังอักเสบ ง. ทาให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ

26. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบหลังเรียน
5. ไต ทางานร่วมกับอวัยวะใด และขับของเสียออกในรูปใด
ก. ปอด, แก็สคาร์บอนไดออกไซด์ ข. กระเพาะปัสสาวะ, ปัสสาวะ
ค. ลาไส้ใหญ่, อุจจาระ ง. ต่อมเหงื่อ, เหงื่อ
6. ของเสียที่กาจัดออกทางลาไส้ใหญ่คือ ข้อใด
ก. ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ข. เหงื่อ ค. อุจจาระ ง. ปัสสาวะ
7. ของเสียที่ถูกขับออกมาทางผิวหนังคืออะไร
ก. เหงื่อ ข.อุจาระค. แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ง.ปัสสาวะ
หน้า Xสารบัญ22

27. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบหลังเรียน
8. ถ้า ท้องผูกเป็นเวลานานมีผลอย่างไรต่อร่างกาย
ก. โรคปอดอักเสบ ข. โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
ค. โรคผิวหนังอักเสบ ง. โรคริดสีดวงทวารหนัก
9.อวัยวะสาคัญในระบบขับถ่ายอุจจาระ
ก.ลาไส้เล็ก ข. ลาไส้ใหญ่ ค. กระเพาะอาหาร ง.ปอด
หน้า Xสารบัญ23

28. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบหลังเรียน
10. ระบบขับถ่าย มีหน้าที่อย่างไร
ก. กาจัดของเสียออกจากร่างกายเพื่อรักษาสมดุลต่างๆ
ข. แลกเปลี่ยนแก็สคาร์บอนไดออกไซด์กับแก็สออกซิเจนให้ร่างกาย
ค. ทาให้อาหารมีขนาดเล็กจนร่างกายสามารถดูดซึมและนาไปใช้ได้
ง. ทาให้เลือดถูกสูบฉีดไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย
หน้า Xสารบัญ24 ตรวจ

29. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
แบบทดสอบหลังเรียน
หน้า Xสารบัญ25
กลับบทเรียน
............
เต็ม
ได้
10
https://store.line.me/sticke
rshop/product/1416222/th
ทาได้ไหมคะ . . .
อย่าลืม!! แจ้งคะแนนกับ
คุณครูนะคะ

30. เรื่อง ระบบขับถ่ายหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ร่างกายมนุษย์
หน้า Xสารบัญ26
ที่มา : https://sites.google.com/site/wwwdekdeeriankengcom/rabb-khab-thay
http://www.samakkhi.ac.th/
หนังสือ เรียนวิทยาศาสตร์ชั้น ประถมศึกษาปีที่ 6