1. H.EL205
Ëåêö 4
§4.1. Ãóðâàí îðîîìîãò òðàíñôîðìàòîð
1 íýãä¿ãýýð, 2 õî¸ðäóãààð îðîîìîãòîé ãóðâàí îðîîìîãò
òðàíñôîðìàòîð èë¿¿ èõ õýðýãëýãäýíý. Õàìãèéí èõ ÷àäàëòàé îðîîìãîîð
õýâèéí ÷àäàë íü òîäîðõîéëîãäîæ òýð îðîîìîãò ïàðàìåòð¿¿äèéã
õºðâ¿¿ëäýã. Ñ.õ.õ-íèé òýãøèòãýë íü äàðààõ áàéäàëòàé áîëíî.
I1w1  I2w2  I3w3  I0w1 (4.1)
Òýãøèòãýëèéã w1 –ò õóâààæ ã¿éäëèéí òýãøèòãýëèéã ãàðãàí àâíà.
I1  I2  I3  I0
  (4.2)
Ýíä õî¸ð áà ãóðàâäóãààð îðîîìãèéí ã¿éäë¿¿äèéã íýãä¿ãýýð îðîîìîãò
øèëæ¿¿ëñýí áîëíî. Õ.ÿ-ûí ã¿éäýë õýìæýýãýýð áàãà ó÷èð ò¿¿íèéã
òîîöîõã¿é áàéæ áîëîõ þì.
I1  ( I2  I3 )
  (4.3)
Íýãä¿ãýýð îðîîìãèéí ã¿éäýë íü õî¸ð áà ãóðàâäóãààð îðîîìãèéí
ã¿éäëèéí ãåîìåð íèéëáýðòýé òýíö¿¿. ̺í õî¸ð ãóðàâäóãààð îðîîìãóóä
íü çýðýã à÷ààëàãäàõã¿é ó÷èð íýãä¿ãýýð îðîîìãèéã õî¸ð áà ãóðàâäóãààð
îðîîìãèéí àðèôìåòèê íèéëáýð ÷àäëààñ áàãà ÷àäàëä òîîöîîëæ õèéíý.
Îðîîìãóóäûã èõýâ÷ëýí òºâëºðñºí áàéäëààð õèéæ, ºíäºð
íýãä¿ãýýð îðîîìãèéã ãîëä íü áàéðëóóëíà. Ýíý òîõèîëäîëä íºãºº
îðîîìãóóäûí õîîðîíäîî õàðèëöàí ¿éë÷ëýõ íü áàãàñíà.
ªíäºð õ¿÷èí ÷àäàëòàé öàõèëãààí ñòàíöóóäàä õî¸ð øèðõýã
íýãä¿ãýýð îðîîìîãòîé òðàíñôîðìàòîð õýðýãëýíý.
§4.2. Àâòîòðàíñôîðìàòîð
A Àâòîòðàíñôîðìàòîðûí ºíäºð
i1 õ¿÷äýëèéí îðîîìãèéí çàðèì õýñýã íü
íàì õ¿÷äýëèéí îðîîìîã áîëäîã.
ω1 Èéìä íýãä¿ãýýð îðîîìãîîñ
U1 a
õî¸ðäóãààð îðîîìîãò ýíåðãè çºâõºí
i12 ñîðîíçîí áóñ ìºí öàõèëãààí
i2 U2 ZH õîëáîîãîîð äàìæèíà.
ω2 Õ.ÿ-ûí ã¿éäëèéã òîîöîõã¿éãýýð
.
X ñ.õ.õ-íèé òýãøèòãýëèéã áè÷âýë
4.1-ð çóðàã. Àâòîòðàíñôîðìàòîð
I1wÀÕ  I2wàÕ  0 .
I1  I2wàÕ / wÀÕ  0 ;
I   I / k .
1 2 À (4.5)
ØÓÒÈÑ.ÓÓÈÑ.Óóðõàéí öàõèëãààíæóóëàëò, àâòîìàòæóóëàëòûí áàã. Á.Áàòõèøèã

2. H.EL205
Àâòîòðàíñôîðìàòîðûí àÕ õýñãýýð ã¿éõ ã¿éäýë
I12  I1  I2 (4.6)
Ýíäýýñ ¿çýõýä îðîîìãèéí åðºíõèé õýñãýýð I2 áà I1 ã¿éäëèéí
ÿëãàâàðòàé òýíö¿¿ ã¿éäýë ã¿éíý. kA íýãòýé îéðîëöîî òîõèîëäîëä ýíý
ã¿éäëèéí õýìæýý ìàø áàãà áàéõ íü îéëãîìæòîé. Èéìä îðîîìãèéí
íàðèéí äàìæóóëàã÷ààð õèéõ áîëîëöîîòîé áîëíî.
Òðàíñôîðìàòîðûí äàìæóóëæ áàéãàà ÷àäàë S =U2 I2 áàéíà. I2 = I1 +
I12 áîëîõûã òîîöâîë òðàíñôîðìàòîðûí äàìæóóëàõ ÷àäàë íü äàðààõ
õýñã¿¿äýýñ á¿ðäýõèéã õàðæ áîëíî.
S  U 2 I 2  U 2( I 1  I 12 )  U 2 I 1  U 2 I 12  Söàõ  Sñîð
Ñîðîíçîí ç¿ðõýâ÷èéí îãòëîë áàãà, çýñèéí îðö áàãà, ñîð áà öàõ
àëäàãäàë áàãàñíà, à.¿.ê ºíäºð (99.7% õ¿ðòýë)
kA 2-îîñ èõã¿é ¿åä àøèãòàé. ¯¿íýýñ èõ òîõèîëäîëä äàðààõ ñóë
òàëóóäûí óëìààñ àøèãëàõ íü çîõèìæã¿é áàéäàã. ¯¿íä:
1. Á.õ-íû ã¿éäýë ºíäºð
2. ªíäºð íàì õ¿÷äýëèéí îðîîìîãóóä íü öàõèëãààí õîëáîîòîé
ó÷èð òóñãààðëàëòûã èë¿¿ õèéõ øààðäëàãàòàé
3. Íàì õ¿÷äýëèéí îðîîìîãò ãàçàðòàé õàðüöàíãóé ºíäºð õ¿÷äýëòýé
(àþóëòàé)
Íýã áà ãóðâàí ôàçûí ºñãºõ áóóðóóëàõ àâòîòðàíñôîðìàòîðóóä
áèé. Èõýâ÷ëýí îä õîëáîíî. 110/220, 220/500 ãýõ ìýò çàâñðûí õ¿÷äýëä
500 ÌÂÀ áîëîí ò¿¿íýýñ èõ ÷àäàëòàé àâòîòðàíñôîðìàòîðóóä õýðýãëýíý.
Áàãà ÷àäëûí ëàáîðàòîðûí,
Òðàíñôîðìàòîðûã õýò õ¿÷äýëýýñ õàìãààëàõ. àòìîñôåðèéí,
äîòîîä. Ðàçðÿäíèê, ãàçàðäóóëàõ òðîññ, áàãòààìæèéí êîìïåíñàöè,
èìïèäîð (C).
§4.3. Òóñãàé çîðèóëàëòûí òðàíñôîðìàòîðóóä
Õ¿÷äýëèéã àëãóóð òîõèðóóëàõ òðàíñôîðìàòîð
Îðîîìãèéí îðîîäñóóäûí äýýã¿¿ð øèëæèõ êîíòàêòûí
òóñëàìæòàéãààð õ¿÷äýëèéã àëãóó𠺺ð÷èëæ áîëîõ áîëîâ÷ õ¿÷äýë
øàòàëñàí áàéäëàà𠺺ð÷ëºãääºã (0.5 - 1 Â) áîëîí ãóëñàõ êîíòàêòûí
íàéäâàð ìóó áàéäëààñ ºíäºð ÷àäëûí (250 êÂÀ) òðàíñôîðìàòîðò
õýðýãëýäýãã¿é. Èéìä êîíòàêòã¿é õèéöèéí òðàíñôîðìàòîðóóäûã
õýðýãëýíý.
Õºäºë㺺íò ç¿ðõýâ÷òýé òðàíñôîðìàòîð.
Íýãä¿ãýýð îðîîìîã íü õî¸ð õýñãýýñ òîãòîíî. Ýäãýýð õýñã¿¿äèéí ¿¿ñãýñýí
ñîðîíçîí óðñãàëóóä íü áèå áèåíèéõýý ýñðýã ÷èãëýñýí áàéäàã. ¯ë õºäëºõ
ç¿ðõýâ÷èí äîòîð áàéðëàõ õºäºë㺺íò ç¿ðõýâ÷èíä (ÏÑ) õî¸ðäóãààð
îðîîìîã ñóóíà. ÏÑ äóíä áàéðëàëä áàéõàä ò¿¿íä íýãä¿ãýýð îðîîìãèéí
ØÓÒÈÑ.ÓÓÈÑ.Óóðõàéí öàõèëãààíæóóëàëò, àâòîìàòæóóëàëòûí áàã. Á.Áàòõèøèã

3. H.EL205
õýñã¿¿äýýñ èíäóêöëýõ ö.õ.õ-í¿¿ä íü õàðèëöàí áèå áèåíýý
ñààðìàãæóóëàí ãàðàëòûí õ¿÷äýë 0-òýé òýíö¿¿ áàéíà. ÏÑ –ã àëü íýã
òèéø øèëæ¿¿ëýõýä íýãä¿ãýýð îðîîìãèéí àëü íýã õýñãèéí ¿éë÷ëýë èë¿¿
áîëæ ãàðàëò äýýð õ¿÷äýë ãàðíà.
4.2-ð çóðàã. Õºäºë㺺íò
ç¿ðõýâ÷òýé òðàíñôîðìàòîð
Øóíòòàé òðàíñôîðìàòîð. Óã òðàíñôîðìàòîðûí ñîðîíçîí äàìæóóëàã÷
íü äºðâºí øèëáýòýé. Íýãä¿ãýýð îðîîìîã ãóðâàí îðîîëòîîñ òîãòîíî.
¯íäñýí øèëáý áîëîõ çàõûí ç¿ðõýâ÷èíä õî¸ð îðîîëò, ¿ëäñýí íýã îðîîëò
4.3-ð çóðàã. Øóíòòàé òðàíñôîðìàòîð
íü øóíò áîëîõ ãîëûí ç¿ðõýâ÷í¿¿äýä ñóóíà. Ýäãýýð îðîîëòóóä íü á¿ãä
öóâàà, íýã ÷èãò õîëáîãäñîí áàéíà. Õî¸ðäóãààð îðîîìîã íü ìºí àäèë
ØÓÒÈÑ.ÓÓÈÑ.Óóðõàéí öàõèëãààíæóóëàëò, àâòîìàòæóóëàëòûí áàã. Á.Áàòõèøèã

4. H.EL205
ãóðâàí õýñãýýñ òîãòîõ áºãººä ¿íäñýí øèëáýíä ñóóñàí îðîîëòóóä íü
íýãä¿ãýýð îðîîìîãòîéãîî àäèëààð, øóíòûí øèëáýíä ñóóñàí îðîîëò íü
ò¿¿íèé ýñðýã ÷èãò õîëáîãäîíî.
Òðàíñôîðìàòîðò õóâüñàõ ã¿éäëèéí îðîîìãóóäààñ ãàäíà òîãòìîë
ã¿éäëèéí õî¸ð îðîîëò áèé. Íýãä¿ãýýð îðîîìãèéã ñ¿ëæýýíä õîëáîõîä
¿íäñýí øèëáýíä ñóóñàí îðîîëòóóä ÔÃ ñîðîíçîí óðñãàë ¿¿ñãýíý. Ýíý
ñîðîíçîí óðñãàë íü õî¸ðäóãààð îðîîìîãò Å2à áà Å2à ö.õ.õ èíäóêöëýíý.
 
Øóíòûí îðîîëò ìºí àäèë ÔØ ñîðîíçîí óðñãàë ¿¿ñãýõ áà òýð íü õî¸ð
õýñýã õóâààãäàí ¿íäñýí øèëá¿¿äýýð äàìæèí áèò¿¿ðíý. Ãýõäýý íýã
¿íäñýí øèëáýíèé ñîðîíçîí óðñãàëòàé äàâõöàæ, õî¸ð äàõü øèëáýíèé
ñîðîíçîí óðñãàëûã ñóëðóóëíà. ÔØ óðñãàë w2Ø îðîîìîãò èíäóêöëýõ ö.õ.õ
íü Å2à áà Å2à -ä ýñðýã ÷èãòýé áàéíà.
 
   
U 2  E2Ã  E2Ã  E2Ø (5.1)
Òîãòìîë ã¿éäëèéí îðîîìãîîð ã¿éäýë ã¿éõýä øóíòûí ñîðîíçîí
ýñýðã¿¿öýë èõñýæ, ÔØ óðñãàëûí õýìæýý áàãàñàí, Å Ø ö.õ.õ áóóð÷
ãàðàëòûí õ¿÷äýëèéí õýìæýý èõýñíý.
Èìïóëüñûí òðàíñôîðìàòîð. Èìïóëüñûí àìïëèòóò áîëîí áóñàä
ïàðàìåòðûã ººð÷ëºõ çîðèóëàëòòàé. Èìïóëüñûí õýëáýðèéã àëü áîëîõ
áàãà ººð÷ëºõ øààðäëàãà òàâèãäàíà. 4.4-ð çóðãààñ àæèãëàÿ. Íýãä¿ãýýð
òðàíñôîðìàòîðûí õóãàöààíû òîãòìîë   L1 / r1 íü èìïóëüñûí
¿ðãýëæëýõ õóãàöàà áîëîí ¿åýýñ îëîí äàõèí áàãà ó÷èð èìïóëüñ ìàø
èõýýð ãàæñàí áàéíà. Õàðèí õî¸ðäóãààð òîõèîëäîëä ãàæèëò õ¿ëýýí àâ÷
áîëîõóéöààð áàéíà.
4.4-ð çóðàã. Èìïóëüñûí òðàíñôîðìàòîðûí õ¿÷äýëèéí
ãðàôèê
ØÓÒÈÑ.ÓÓÈÑ.Óóðõàéí öàõèëãààíæóóëàëò, àâòîìàòæóóëàëòûí áàã. Á.Áàòõèøèã