1. Bài 5: Chuyển Động Máy Quay
I.Cảnh tĩnh và cảnh tĩnh
1.Cảnh tĩnh
Là cảnh quay mà máy quay ở nguyên một vị trí,hình ảnh cố định trong khuôn hình
máy quay.Tất cả cảnh vật trong hình ảnh đều ở trạng thái tĩnh.
2.Cảnh động
Là cảnh quay có sự di chuyển vị trí của máy quay,hình ảnh trong khuôn hình máy
quay thay đổi về tiêu cự hoặc thay đổi các thành phần trong hình.
Trong trường họp máy quay cố định nhưng mà chủ thể và cảnh vật thay đổi trong
hình thì ta cũng coi đó như một cảnh động.

2. II.Các loại chuyển động máy quay
1.Cảnh quay sử dụng động tác zoom
Đối với các máy quay truyền hình có ông kính zoom thì sử dụng động tác zoom là
một phương pháp phổ biến để thay đổi tiêu cự cũng như cơ cảnh trong khi tác
nghiệp.
Nếu như đưa máy tiến đến gần chủ thể thì đối tượng thì hình ảnh sẽ lớn dần lên
nhưng tiêu cự thì giữ nguyên.Thay đó nếu sử dụng động tác zoom thì tỉ lệ hình ảnh
cũng vậy nhưng sẽ tạo nên chiều sâu hình ảnh và độ nét thay đổi.
Động tác zoom cho phép từ một cảnh rộng nhấn vào một nhân vật hay chi tiết
trong cảnh quay đó hoặc ngược lại,từ một chủ thể cố định có thể zoom để mở ra
không gian lớn hơn.
Việc sử dụng động tác zoom không chỉ mang lại hiệu quả về hình ảnh mà còn
mang đến cho cảnh quay tiết tấu phù hợp đối với mục đích của tác giả.Qua đó
người xem có thể cảm nhận sâu sắc hơn về nội dung của cảnh quay thông qua cách
thể hiện bằng zoom máy,

3. Phim Hugo.
-Cảnh quay sử dụng động tác zoom nhanh
Tốc độ zoom thay đổi đột ngột,không theo nhịp mà vào thằng đối tượng trong thời
gian rất ngắn (1-2s).Zoom thật nhanh tạo được hiệu quả đột ngột về thị giác cho
người xem.
Zoom nhanh thường sử dụng vào việc nhấn mạnh vào hành động hay phản ứng bất
ngờ của nhân vật hoặc chi tiết nào đó gây đột biến trong cảnh quay được dàn dựng
sẵn.
Trong cảnh quay thì động tác zoom được sử dụng một cách linh hoat để phù hợp
với nội dung cũng như tạo bố cục cho quay phim.Động tác zoom có thể từ hẹp ra

4. rộng hay là zoom theo nhân vật di chuyển để giữ nguyên cỡ cảnh và đôi khi là
zoom kết hợp với di chuyển máy quay.
2.Lia máy
Còn gọi là mô tả không gian,thường gọi theo tên khác là panorama.Nghĩa là khi
máy quay ở một vị trí và thu hình bằng cách lia máy xung quanh trục của mình.
Lia máy để giới thiệu không gian từ nơi này sang nơi khác để cho người xem cái
nhìn bao quát.
Ví dụ như lia máy để giới thiệu không gian đường phố,từ phố này sang phố kia để
giới thiệu đặc điểm của các con phố là khác nhau.Lia máy với mục đích mô tả
được sử dụng như là thay mắt nhân vật trong cảnh quay khi quan sát sự vật hiện
tượng nào đó.
Sở đồ máy quay lia theo chuyển động
Tốc độ lia máy hoàn toàn sử dụng một cách linh hoạt trong từng hoàn cảnh.Với
cảnh quay có tiết tấu chậm thì lia với tốc độ vừa phải,với cảnh quay hành động có
tiết tấu nhanh hoặc chủ thể di chuyển nhanh thì lia máy buộc phải theo cùng với
tốc độ chuyển động của chủ thể.Tuy nhiên nên tránh việc lia quá chậm dẫn tới
cảnh quay quá dài và bị rối mắt.
Về nguyên tắc thì lia máy được qui về 3 dạng cơ bản :
-Lia ngang
Lia từ trái qua phải hoặc ngược lại,lia ngang mag tính quan sát,thường được sử
dụng để quay phong cảnh hoặc lia theo đối tượng chuyển động theo góc máy
khách quan.
Lia ngang thường sử dụng ở đầu cảnh phim để mang tính giới thiệu không gian và
thời gian,đòi hỏi mọi chi tiết cần rõ ràng,vì vậy mà khi thực hiện động tác lia
ngang thì tốc độ chậm vừa phải và đều tay.Bên cạnh đó khi thực hiện động tác lia
thì tiêu cự ống kính nên để cỡ rộng vì nếu để tiêu cự hẹp thì hình ảnh lia dễ bị rung
và không đều.
-Lia dọc

5. Được thực hiện khi máy quay đặt ở một vị trí lia lên hoặc xuống theo trục thẳng
đứng.Cách lia này cũng mô tả cái nhìn chủ quan của nhân vật.Ví dụ là cái nhìn của
người khi ngước lên nhìn tòa nhà cao tầng hoặc đứng ở trên tầng nhìn xuống dưới.
Lia máy theo chiều dọc mang lại sự thay đổi về góc độ thu hình trong một cảnh
quay,từ cao xuống thấp hoặc ngược lại.
Ảnh minh họa
-Lia chéo
Là sử dụng lia máy theo hương chéo lên hoặc chéo xuống trong khuôn hình,lia
chéo dựa vào các đường chéo hoặc đường vòng cung trong hình ảnh để thực hiện
động tác.
Ví dụ
-Lia máy theo nhân vật,chủ thể chuyển động
Trong cảnh quay có sự chuyển động thì tốc độ lia thường phụ thuộc vào tốc độ
chuyển động,cự ly của đối tượng đang di động với vị trí máy quay và phụ thuộc
vào cỡ cảnh của khuôn hình.
Chằng hạn khi cùng quay một chiếc xe đạp đi trên đường thì tốc độ lia trong cảnh
toàn sẽ chậm hơn so với tốc độ lia trong trung cảnh.
Lia máy theo đối tượng di chuyển thường sử dụng ống kính tiêu cự dài nhằm tạo
cảm giác phông và tiền cảnh hơi nhòe,giúp nhân vật nổi bật hơn và có chiều sâu
hình ảnh khi nhân vật di chuyển.

6. Hình ảnh cô gái trong phim Road home-Điện ảnh TQ.Cảnh quay lia theo nhân vật
chạy trên đường làng,xa xa là chân núi.Khi lia máy theo sẽ mang lại cảm giác
phông nhòe và nhân vật ở tiền cảnh di chuyển mang lại cảm giác về không gian
thay đổi cùng bước chạy của cô gái.
4.Máy quay di động
Là các cảnh được thực hiên khi máy quay ghi hình trên các phương tiện vận
chuyển thông thường như : ô tô,xe lửa hay trên các thiết bị vận chuyển chuyên
dụng như : ray(dolly),cần trục,ròng rọc và đôi khi là máy quay cầm tay
-Máy quay tiến vào hoặc lùi ra
Máy quay tiền vào chủ thể theo trục đường thằng hoặc chéo.Nếu nhân vật ở
nguyên 1 vị trí thì khi máy càng tiến vào thì tỉ lệ nhân vật càng lớn,phần phông và
hậu cảnh sẽ mất dần trong quá trình máy tiến vào.Tương tự với máy quay lùi thì tỉ
lệ nhân vật nhỏ đi và phần hậu cảnh được mở dần ra,hiên lên thêm các chi tiết mới.
-Máy quay song song với nhân vật
Trong trường hợp máy quay chuyển động song song với nhân vật,nếu tốc độ tương
đương với sự di chuyển của nhân vật thì sẽ vẫn giữ nguyên cỡ cảnh.Nếu tốc độ
nhanh hoặc chậm hơn thì sẽ làm thay đổi cỡ cảnh trong cảnh quay : từ toàn vào
trung hoặc ngược lại.
Trường hợp máy quay chuyển động song song nhưng ngược hướng đối tượng thì
cỡ cảnh thay đổi theo khoảng cách.Bên cạnh đó là tạo sự chuyển động ngược chiều

7. nhau,tỉ lệ nhân vật thay đổi theo hướng từ xa đến gần.Càng gần thì càng lớn,càng
xa thì tỉ lệ càng nhỏ.
-Máy quay chuyển động trên ray (dolly)
Các thanh ranh được ghép nối lại với nhau để tạo thành đường di chuyển cho máy
quay.
Mục đích của chuyển động trên ray là để thay đổi không gian,chuyển đổi cỡ cảnh
trong cùng 1 cảnh quay.Dolly ở đây có thể là tiến,hoặc lùi hoặc vòng tròn tùy theo
mục đích của cảnh quay như thế nào.

8. -Máy quay chuyển động trên cần trục
Là sự thay đổi độ cao trong cảnh nhờ sự hỗ trợ của phương tiện chuyên dụng là
boom.Máy quay cùng quay phim ngồi trên cần trục có thể thực hiện việc thay đổi
cỡ cảnh và không gian.Thường sử dụng khi quay các cảnh lớn để giới thiệu.

9. Ngày nay công nghê ngày càng phát triển,các có nhiều phương tiện kỹ thuật hỗ trợ
sự di chuyển của máy quay ra đời và được sử dụng rộng rãi như :
Stedicam,flyingcam,gimball…..

10. 5.Quy tắc thực hiện động tác máy
- Khởi đầu một cảnh quay có động tác máy luôn phải bắt đầu bằng khuôn hình tĩnh
và kết thúc cảnh quay thì cũng phải trở về khuôn hình tĩnh.Điều đó mới giúp ghép
nối được tử cảnh này sang cảnh khác.
- Khi bấm máy quay phải xác định bố cục đầu và bố cục cuối của cảnh quay khi sử
dụng động tác máy cũng như tư thế đứng khi thực hiện động tác máy.Nên chon tư
thế đứng ở bố cục cuối sao cho phù hợp nhất chứ không nên để tư thế đứng lúc bố
cục cuối bị nghiêng ngả hay vặn người.
- Nếu động tác máy theo nhân vật chuyển động thì phải để nhân vật di chuyển
trước rồi mới lia theo.Như vậy thì chuyển động của nhân vật mới kết nối được với
động tác máy.
- Tùy theo sự chuyển động và cỡ cảnh mà có tốc độ lia phù hợp,tránh lia quá nhanh
hoặc quá chậm khiến làm giảm tiết tấu của cảnh quay.
III.Thực Hành