1. Зайны сургалт
Монгол хэл 4-р анги
1.Үйл үг бүтээх “-Л” дагаврыг зөв бичих
Үйл үгийн үндэс үүсгэх “л” дагаврын шаардагдах балархай эгшгийг зөв бичих
тухай.
1. Эгшигт гийгүүлэгчээр төгссөн үгэнд –л дагаврыг залгахдаа зохих балархай
эгшгийг ард нь бичнэ. Жишээ нь: нэр+л=нэрлэ, тугал+л=тугалла
2. Заримдаг гийгүүлэгчээр төгссөн үгэнд –л дагаврыг залгахдаа зохих
балархай эгшгийг өмнө нь бичнэ. Жишээ нь: данс+л=дансал,
борц+л=борцол
Гажилт: Хэрэв –л дагаврыг залгахад заримдаг гийгүүлэгчийн өмнөх балархай
эгшиг гээгдэхээр байвал -л дагаврын шаардагдах эгшгийг ард нь бичнэ. Жишээ
нь: хавтас+л=хавтасла, идэш+л=идэшлэ
3. Зөөлний тэмдгээр төгссөн үгэнд –л дагаврыг залгахдаа зөөлний тэмдгийг “и”
болгоод –л дагаврыг шууд залгана. Жишээ нь: хань+л=ханил, барь+л=барил
4. Эгшгээр төгссөн үгэнд –л дагаврыг эгшиггүй залгаж бичнэ. Жишээ нь:
тоо+л=тоол, хөө+л=хөөл
Дараах үгэнд үйл үг бүтээх –Л дагаврыг зөв залган бич. Хөөвөр, нар, хэрэг,
жүжиг, цай, цохь , сахь, захь, холтос, тоо гэх мэт.
2. Өвөрмөц ба хэвшмэл хэлц үгийн тухай
Нуухыг нь авах гээд
Нүдийг нь сохлох гэдэг нь нуухыг нь арчих гээд нүдийг нь сохолсон гэсэн үг
биш аливаа зүйлийг сайн бологх гэж санаж оролдоод харин ч байснаас
дордуулсан гэсэн санаа юм. Ийм далд утгатай үгсийг өвөрмөц хэлц гэнэ. Харин
оньсого, зүйр цэцэн үг, сургаал үг, мэргэн үгийн утга нь салаалаагүй учир
хэвшмэл хэлц гэдэг.

2. Ур ухааны ажлууд
1. Хэлц үгийн утгад тохирох үгийг зөв холбоорой.
Нар сар шиг Амархан эвдрэх
Зоосны нүхээр харах Чөлөө завгүй ажиллах
Найр тавих Н үүр өгөх
Нойр хоолоо мартах Мөнг өөр цэгнэх
Савангийн хөөс шиг Гоё сайхан
2. Өвөрмөц ба хэвшмэл хэлц алин болохыг тодорхойлж утгыг тайлбарла.
Харахад ойр Дөрв өн х өлт
Хазахад хол /Тэр юу вэ?/ Дөрвөн хөлтийн дээр
Хоёр х өлт /Тэр юу вэ?/
Алтан хошуу өргөх, аавын цээж, нүд алдах, толгой цохих гэх мэт.
Математик 4-р анги
3. Хөдөлгөөн
Хөдөлгөөний бодлогонд зам, хурд, хугацаа гэсэн нэр томъёо байнга хэрэглэгддэг.
Улаанбаатар хотоос Багануур хот орсон автомашин 152 км зам (S) явжээ. Нэгж

3. хугацаанд (1 цагт, эсвэл 1 минутад, …....) туулах замын хэмжээг хурд (V) гэнэ.
Хурдны жишээ: а. Явган хүн цагт 5 км хурдтай явдаг.
б. Гэрэл секундэд 3 000 000 км-ийн хурдтай тархдаг.
Замын уртыг олохдоо хурдыг зарцуулсан хугацаагаар үржүүлнэ. S=V* t
Эрдэнэт хотоос гарсан галт тэрэг цагт 45 км зам явдаг. Энэ галт тэрэг 4 цагт хэдэн
км зам явах вэ? 45 * 4 =180 км зам явжээ.
Ур ухааны ажил
Дараах бодлогуудыг бодоорой.
1.Дугуйчин 250км зам явах ёстой байв. Тэрээр 24 км хурдтайгаар 5 цаг явсан бол
хэдэн км явах үлдсэн бэ?
2. Цагт 49 км-ийн хурдтай Зил -130 машин аймгийн төвөөс сумын төв хүртэл 3 цаг
явжээ. Аймгийн төвөөс сумын төв хүртэл хэдэн км вэ?