1. Монгол хэл
12 жилийн 2 дугаар анги
Хичээлийн сэдэв: Эр үгэнд “-ийн”, “-ын” залган бичих
Үйл ажиллагаа1
- Та нар зураг зурах дуртай юу?
- Эхийг анхааралтай сайн уншаарай.
Зураг
- Ямар гоѐ зурдаг юм бэ?
- Манай Доржийн зурсан зураг сайхан болжээ. Дорж ч зураач хүн юм аа гэж
Тунгалаг, Номин хоѐр магтана. Сургуулийн ханан дээр Дорж аргалийн зургийг
зурж байв. Ангийн багшийг гарч ирэхэд:
- Багш аа! Энэ зураг танд ямар санагдаж байна? гэж Тунгалагийг асуухад:
-Тун ч тусгүй санагдаж байна гэж багш хариулав.
- Яагаад? Манай Дорж сайн зураач шүү дээ гэж Номинг гайхсанд:
- Сургуулийн ханан дээр юм зурдаг зураачийг хэн сайн зураач гэх юм бэ? гэв.
гэж багш хэлэв.
Асуулт:
Чи юу юун дээр зураг зурдаг вэ?
Дорж хүү шиг аль тааралдсан газраа зураг зураад байж болох уу?
Чи юу гэж бодож байна вэ?
Доржийн сайн ба муу талыг хэлээрэй.
Дорж юуны зураг зурж байсан бэ?
аргаль аргал

2. Амьтан зурсан уу? Аргал түлшийг зурсан уу? Бодоорой.
Аргаль амьтан болон аргал түлшийн тухай
Дараах үгсээр хоѐр холбоо үг бүтээгээрэй. Холбоо үг бүтээхэд “-ын”, “-ийн”
алийг нь бичих вэ?
аргаль утаа
- ийн
- ын
аргал эвэр
Өнөөдрийн хичээлээр бид “и” болон “ь”-ээр төгссөн үгэнд “-ын”, “-ийн”
гэсэн залгаврын алийг нь бичих, Дорж юу зурсныг олж мэдэх болно.
Үйл ажиллагаа 2
Доржийн, сургуулийн, аргалийн , зургийг,
ангийн, багшийг, Тунгалагийг, зураачийг
Өмнөх хичээлээр бид “-ж”, “-ч”, “-ш”, “хэлний - г” ээр төгссөн эр үгэнд “-ий”
залгадаг тухай мэдэж авсан. Энэ дүрмээр бичигдсэн үгийг олоорой.
хэлний “-г”
Төгссөн эр үгэнд “-ий” залгана.
“- ж, -ч, -ш” –ээр
Үйл ажиллагаа 3
Ялгаж бичсэн үгсээс үлдсэн үгсийг ажиглаарай.
сургуулийн, аргалийн, ангийн
Эр үг үү? Эм үг үү?
Эр үгэнд яагаад эм үгийн “–ий” залгасан юм бол?
Зарим эр үгэнд” –ий” залган бичдэг дүрмээ санаарай.
Үлдсэн үгсээс ямар үсгээр төгссөн үг болохыг ажиглаж бичицгээе.
сургууль, аргаль , анги
сургуулийн, аргалийн, ангийн
“и” болон зөөлний тэмдгээр төгссөн эр үгэнд “-ий” залгана.

3. аргалийн утаа
аргалын эвэр
Үйл ажиллагаа 4
Дараах үгсээр холбоо үг бүтээгээрэй. “ –ын” “–ийн” аль тохирохыг залгаарай.
морь далбаа
завь цонх
байшин сүрэг
хун тэжээл
Өнөөдрийн хичээл дээр үзсэн дүрмээ эргэн саная.
морь + ийг = морийг завь + ийг = завийг гэж бичнэ.
Харин дараах үгсийг яаж бичих вэ? Бичихээсээ өмнө хэлж үзээрэй.
- ийн - ийн
морь завь
- ны - ны
Та нар яаж бичсэн бэ?
морийн тэжээл гэх хэлэх үү? морины тэжээл гэж хэлэх үү?
завийн далбаа гэж хэлэх үү? завины далбаа гэж хэлэх үү?
Аль нь зөв бэ? Бодоорой бас хэлж үзээрэй.
байшин гэсэн үг хэлний угийн “н” –ээр төгссөн эр үг байна.
Хэлний угийн “н” –ээр төгссөн эр үгэнд “-ийн” залгаврыг залгахад “- г” гийгүүлэгч
жийрэглэдэг.
байшингийн цонх , хунгийн сүрэг гэсэн холбоо үг үүснэ.
Үйл ажиллагаа 5
Цэгийн оронд “-ыг”, “-ийг”, “-ын”, “-ийн”, “–ы” залгавруудын тохирохыг нөхөж
бичээрэй.
Үнэгний заль ...... бүх хүн мэднэ.

4. Өглөөний салхи…... ажиглаарай.
Номин .......... дэвтэр цэвэрхэн.
Хонь....... ноосоор эсгий хийдэг.
Үйл ажиллагаа 6
Монгол хэлнийхээ хичээлийн дэвтрээ хаяглаж бичье.
Монгол хэл
..................... сургуулийн 2б ангийн сурагч
Батнасангийн Ану
Бичсэнээ шалгаарай.
1. Доржийн, зургийг, багшийг, Тунгалагийг, зураачийг
2. Үнэгний залийг бүх хүн мэднэ. Өглөөний салхийг ажиглаарай.
Хонины ноосоор эсгий хийдэг. Номингийн дэвтэр цэвэрхэн.
Гэрийн даалгавар:
Овоо ноён
Унших даалгавар:
Орой цоорхой. Тэр юу вэ?
Оньсогыг таагаад сурах бичгээсээ оньсогын хариуд тохирох эхийг олж
уншаарай.
Бичих даалгавар:
 Ангийнхаа найзуудын нэрнээс эр үгийг ялган “-ийн”, “-ын” аль тохирохыг
залган бичээрэй.
 Сурах бичгийн 49, 50-р хуудасны даалгаврыг зааврын дагуу ажиллаарай.