More Related Content
Similar to эцэг эхчүүдэд өгөх зөвлөмж № 1 .1
Similar to эцэг эхчүүдэд өгөх зөвлөмж № 1 .1 (20)
More from Tseren-Orshih (16)
эцэг эхчүүдэд өгөх зөвлөмж № 1 .1
- 1. Зохиож найруулах зарчим
Эхийг цээжлэх ба найруулахын зэрэгцээд дуурайх ба зохиох чадвар дадалтай болгох
явдал чухал юм. Хүүхэд шууд төгс найруулагатай эх зохиож чадахгүй , үүний тулд олон
дахин бичих , дадлага хийх шаардлагатай. Түүнээс гадна сайн зохиож ,найруулан бичиж
сурахад дараах үйл ажиллагааг хийж ,тус тусын өвөрмөц арга зүйг эзэмших нь тустай байдаг
байна.
Цээжлэх .
Бид хэлний зүйн дүрэм тодорхойлолт , үсгийн дүрмийг тодорхой хэдхэн жишээний хамт
цээжлүүлж тогтоолгодог байсан атлаа сонгодог найруулагатай ,хүүхдийн хүмүүжил
төлөвшилд эерэгээр нөлөөлөх ,амьдралын мөн чанарыг ухаарахад нь тусалсан утгатай
шүлэг зохиол , ардын аман зохиолоос цээжлүүлэхэд анхаардаггүй байсан.
Хэдийгээр цээжлүүлэх нь сургалтын бүтээлч арга биш боловч үлгэр жишээ найруулгатай
зохиол бүтээлээс цээжлүүлэх нь хүүхдийн ой тогтоолтыг сайжруулдаг, төдийгүй үгийн нөөц
баялгийг нэмэгдүүлж , хэлц үг,үгийн олон утгыг анхаарч , түүнийг бичиж найруулахдаа
хэрэглэхэд тус болдог байна.
Бага ангийн хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлогт тохирсон , сонирхолтой жижиг эх болох
шүлэг , зүйр цэцэн үг ,оньсого, таавар бэлэг дэмбэрлийн үг, ерөөл магтаал ,үлгэр,
домог,өгүүлөг зэргийг цээжлүүлж тэдгээрийн утгыг ярилцаж ухаарахад нь туслах хэрэгтэй.
Том хэмжээний зохиол , үргэлжилсэн үгийн зохиолыг бүтнээр нь зохиох шаардлагагүй,
харин тэдгээрээс хамгийн оновчтой гэж үзсэн үг, хэллэг,өгүүлбэрийг сонгон цээжлүүлж
болно.Цээжилж тогтоосон бүхэн нь дараагийн шатанд тэдний бие даан зохиож найруулж
бичихматериал нь болж найруулгын өндөр түвшинд бичих үндэс болох юм.
Найруулах
Найруулж бичих ажил нь уламжлалт ажил бөгөөд сурагчид уншиж , эсвэл сонсоод мэдэх
болсон зүйлийнхээ тухай найруулж бичих/ярих/ үйл ажиллагаа юм.
Иймд бичих сэдвийг бага уншиж өгөх үед хэр зэрэг анхааралтай хандсанаас найруулж
бичих ажлын үр дүн хамаарна. Найруулж бичүүлэхийн гол зорилго нь тухайн сэдвийн
агуулга, үндсэн санааг ойлгосон эсэх , үүнийг хэр зэрэг бичиж , ярьж чадаж байгааг мэдэхэд
оршино,
Мөн сурагчааас бусдыг анхааралтай сонсох, үг хэллэгийг цээжилж тогтоох, сэдвийн агуулга,
үндсэн санааг ойлгох , түүнийгээ бичгээр илэрхийлэх зэрэг олон чадварыг шаардана.
Дуурайж зохиох
Үлгэр жишээ найруулгатай хүүхдийн уран зохиол ардын аман зоиолын төрөл зүйлээс тухайн
хүүхдийн нас сэтгэхүйн үнцлогт тохируулан сонгон авч түүний бүтэц хэлбэрийг дуурайлган
зохиож болно.Бичил дуурайлгаж зохиолгох нь тухайн эхийн бүтэц хэлбэр маягтай
танилцуулж бичих хэлбэр маягийг нь зааж өгч буй хэрэг юм. Өөрөөр хэлбэл шүлэг
бичихийн тулд толгой сүүл холбох мөр бадгийг тохируулах бадаг хооронд оруулах зэрэг
шүлэг бичих аргатай танилцуулдаг байна.
Сэдвийн дагуу зохиох
Тодорхой сэдвээр зохион бичүүлэх хамгийн бүтээлч даалгавар юм. Хэрэв дээрх үйл
ажиллагааг тогтмол хийж хэвшсэн бол сурагчдыг тодорхой сэдвээр зохион найруулж
бичүүлэхэд нэг их бэрхшээл гарахгүй. Учир нь тэд нэлээд зүйлийг цээжилсэн үгийн баялаг
нөөцтэй болсон , найруулж болон дуурайж бичсэнээр зохиож бичих арга , хэлбэр , хэв
маягийг мэдэх болж ,бичих дадлага нэлээд хийсэн учир тодорхой сэдвээр зохион бичихэд
харьцангуй хялбар байх болно.Өөрөөр хэлбэл :барилгын суурийг зөв тавьж зөв зураг сайн
технологи сайн материалаар барьж байгаа бол бөх бат сайхан байшин болно .Түүнтэй адил
сурагчид сайн зохион бичиж сурдаг.
- 2. Зө влө мж -2
Монгол хэлний хичээлээр сэтгэхү й хө гжүү лэх ү гэн тоглоомын хэлбэрүү д
1. Зү йр цэцэн ү гсийн мө рүү дийн байрыг сольж бичээд тэдгээрийн зө в байрлалыг олох
дасгал:
•Уруул үгүй бол
•утас тийшээ
•Зүү хаашаа бол
•Дээл захтай
•Хүн ахтай
•Уруулд үгүй
Энд 3-н зүйр цэцэн үг бий.Мөрүүдийн байрыг сольсноос утгын холбоогүй болжээ.
Эндээс унших харьцуулах , учир зүйн ажиглалт зэрэг сэтгэхүйн үйлдэл хийсний үр үндсэн
дээр *Ухаанд үгүй бо
Уруулд үгүй
•Хүн ахтай
•Дээл захтай
•Зүү хаашаа бол
•утас тийшээ гэсэн зүйр үгийг бүтээнэ.
2.Тонгороо ү г
Энэ хэлбэр нь үгийн бүтцийн талаар эрэл хайгуул хийж , төсөөлөн бодох чадварын хурдыг
нэмэх онцлогтой.
Урд хойноос нь уншихад өөр үг бүтэх үгсийг олох дасгал
Жишээ нь *мэдээ-ээдэм, хүүш- шүүх, хот-тох, уул- луу, цөөн-нөөц, оноо-ооно, хэрээ-
ээрэх
Энэ дасгалын нөгөө нэг хувилбар нь урд хойноос нь уншихад ижил үг үүсэх явдал юм.
Хөх , харах, холтлох, хадгалагдах, тат,хэлэх,халхлах, халууцуулах
3. Ө гүү лбэрийн доторх ү гсийн байрыг солиод зө в бгүү лбэр бү тээх.
Зуны ,мандав, нар, өндөрт . Дуу ,малчны, цангинана ,малчны, төлийн , хотонд
4.Зү йр цэцэн ү гсийн ү сгийн байрыг сольж бичээд зү йр ү гийг зө в болгох.
Рэ сөгдө, гийсэ надсуга
Эр өсдөг эсгий сунадаг.
дорлоголо тайс дорой нь нагар
Оролдлого сайт оройд нь
Эрн хаархурага ся рухаг
Нэр хугарахаар яс хугар
5.Ү е нийлүү лж ү г бү тээх / анаграмма/
Энэ нь уламжлалт дасгал бөгөөд оньсогын аргаар бүтээсэн сэтгэн бодох үйл ажиллагааг
хөгжүүлэх ач холбогдолтой.
*Эхний үе нь
Эрхтний нэр
Эцсийн үе нь
Эрхис гараг
Сайтар нийлүүлж уншвал
Савны дээд ирмэг /ам+сар/
6 Дараах цэг болон дүрсийг нийлүүлэн үг бүтээ.