39. Είσαι το φλάμπουρο πούχει μεράκι του την έννοια
της ελευθεριάς
Σ΄ έχει ο Κολοκοτρώνης μπαϊράκι του κι ο
καπετάνιος Ζαχαριάς
Τι πατριώτες και τι πατριώτισσες θύματα πέσανε
σωρό
Για μια σημαία σέρναν οι Σουλιώτισσες τον
τελευταίο το χορό.
Δέσπω Σουλιώτισσα που αντιστάθηκες στις μαύρες
σκέψεις του Αλή
Για μια σημαία τότ΄ ανατινάχτηκες κι ούτε το
σκέφτηκες πολύ.
Άσπρη γαλάζια σωστή ζωγραφιά σαν τ΄ ουρανού το
χρώμα
Ξέρεις στ΄ αλήθεια να κάνεις θεριά και τους δειλούς
ακόμα.
46. Μαντώ Μαυρογένους
«…Οι αιώνες της τυραννίας μας έχουν
εξαντλήσει οικονομικώς….
Και αν τολμώ να επικαλεσθώ την
συμπάθειά σας , σκοπός μου είναι η
εξασφάλισις ενός ασύλου για τα
κατατρεγμένα γυναικόπαιδα στην
Εύβοια την οποία με την μεσολάβηση
σας θα ευρίσκαμε τρόπο να την
αφιερώσουμε στην μνήμη των γυναικών
της Αγγλίας…»
(απόσπασμα από επιστολή της Μαντώ Μαυρογένους
προς τις Αγγλίδες.1824-1825)
Κούλα Ξηραδάκη- «Φιλελληνίδες»
47. Επιστολή Ευανθίας Καΐρη προς όλες τις
Ευρωπαίες
«Αλλά ποιαν παραμυθίαν
ελάβωμεν εις τας θλίψεις
μας. Ποιαν άνεσιν εις τα
δεινά μας όταν εμάθαμεν ότι
ευρίσκονται και γυναίκες
αίτινες εδάκρυσαν εις τας
δυστυχίας μας και
παρακίνησαν πολλούς εις
την αγάπην του έθνους μας
και συνέτρεξαν εις την
σωτηρίαν μας.»
50. Το φιλελληνικό κομιτάτο του
Παρισιού εκυκλοφόρησε το
1826 ένα φυλλάδιο με τον
τίτλο: «Documents relatives
a l’ etat present de la Grece
publies,
d’
après
les
communications du comite
phihellenique de Paris».
Paris 1826.
Στο
φυλλάδιο
αυτό
βλέπουμε όλη την κίνηση
του κομιτάτου.
Ο κόμης, η κόμισσα Ζεράρ
και οι γιοί τους :
200 φράγκα…
Κατάλογος
συνδρομητών 1827
Η κυρία Μπουρζό
10 φράγκα
Η κυρία Ντ.
5 φράγκα
Η κυρία Λεσάζ
15 φράγκα
Η κυρία Λεβασέ
10 φράγκα
Η κυρία ΜπάρμπΛεβαρά
3 φράγκα
Η πριγκίπισσα της
Ορλεάνης
3000 φράγκα
Η κυρία Ρενιάρ
20 φράγκα
51. Στο Παρίσι η κ. Ζιραρντέν απήγγειλε ένα
ποίημα τον « Έρανο»:
(…)Γάλλοι , σεις πού οι μέρες σας
κυλούν αμέριμνες ,
σείς πού μέσα στο λιμάνι ξεχνάτε την
καταιγίδα ,
στους ευγενικούς ήρωες της Ελλάδας
δείξτε συμπόνοια , δώστε τους ν’
αγοράσουν όπλα
και βοηθήστε τους στην μεγάλη τους
δοκιμασία ,
είναι οι μάρτυρες της χριστιανοσύνης
και της λευτεριάς.
Τον «Έρανο» η ντέ Ζιραρντέν τον
τύπωσε σε φυλλάδιο και τα έσοδα τα
διέθεσε στον έρανο για τους Έλληνες.
Κούλα Ξηραδάκη- «Φιλελληνίδες-Ιστορική Μελέτη»
52. Μπουμπουλίνα- Μαυρογένους
Λεοντόκαρδες γυναίκες
όμορφες δυναμικές
καπετάνισσες γενναίες
πάντοτε ηρωικές
θε να μείνετε για πάντα
σ’ όλων μέσα τις καρδιές
σαν παράδειγμα Ελληνίδων
σε στιγμές ηρωικές
πολεμήσατε σαν άντρες
δε σκιαχτήκατε εχθρό
λευτεριά για την Ελλάδα
είχατε πάντα σκοπό
Μπουμπουλίνα Λασκαρίνα
και Μαντώ του Μαυρογένους
πλοία δώσατε και χρήμα
για τη λευτεριά του γένους
54. «Τω 1821, Δεκεμβρίου 4, εις την πολιορκίαν του
Ναυπλίου, το ενθυμούμεθα, επιβαίνουσα εις ίδιον
πλοίον της, μόνη διέταξε την έφοδον εις τας
λέμβους κατά του φρουρίου. Αύται δ’ επιτίθενται,
αλλ’ αι σφαίραι και οι μύδροι από των
επιθαλασσίων προμαχώνων τας κανονοστοιχίας
χαλαζηδόν
επιπίπτοντες,
υποχρεούν
τους
ανδρείους της να υποχωρήσωσι προς ολίγον.
Εξανίσταται τότε η Αμαζών, επισκοπούσα από των
εδωλίων της νηός, και τους βοά: -Είσθε λοιπόν
γυναίκες και όχι άνδρες; Εμπρός!...Οι αξιωματικοί
την υπακούουν, μάχονται, θνήσκουν(…), αλλ’ εις
μάτην: το φρούριον, δια θαλάσσης, ήτο
απόρθητον».
(σύμφωνα με περιγραφή του Ανάργυρου
υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας και αγωνιστής).
Θ.Καρζή, Η γυναίκα της νέας εποχής.
Χατζηανάργυρου, που
56. . «[…]Η Μαντώ περιτρέχει τις γραμμές των δικών της.
Τους παροτρύνει και τους εμψυχώνει με σύντομους
λόγους […]
Πρώτη η Μαντώ […], μπροστά από τους
κατασκονισμένους γενναίους Μυκονιάτες της, πέφτει
πάνω στα εχθρικά τμήματα που βρίσκονταν στον τομέα
της, αναποδογυρίζει τους Τούρκους, τους τσακίζει.
[…], ενώ η Μαντώ, που το μπράτσο της δεν έχει
σταματήσει να καταφέρνει φοβερά χτυπήματα,
περικυκλώνει τον εχθρό που προχώρησε μέσα στα
φαράγγια και τριακόσιοι στρατιώτες του περνάν από την
κόψη του σπαθιού»
(σύμφωνα με τον λόγο ενός σύγχρονού της φιλέλληνα)
Θ.Καρζή, Η γυναίκα της νέας εποχής.
57. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος
βεβαιώνει με έγγραφο του
( Μάης 1822) πως η Δόμνα
Βισβίζη έσωσε τους άνδρες
του και τον ίδιο «δια της
προμηθείας τροφίμων και
πολεμοφοδίων, άνευ της
οποίας
ο
στρατός
θα
διελύετο»
Σωτηρία
Ι.
Αλιμπέρτη,
Ελληνικής Επαναστάσεως”.
“Αι
ηρωίδες
της
59. H Κωνσταντίνα Ζαχαριά εδράξατο των
όπλων (….)
Αι γυναίκες της Λακωνίας και οι γεναίοι
του Πενταδακτύλου φλέγονται εν ταις
διηγήγεσιν αυτής και ακολουθούσιν αυτή
εν τη κοιλάδι της Λακεδαίμονος (…)
Αφού ηνάγκασε τους Τούρκους να
εγκλεισθώσιν εν τω φρουρίω Μυστρά ,
ανέρχεται τον ρουν του Ευρώτα μέχρι
Λεονταρίου και πυρπολεί τον οίκον του
Βοιβόδα , όστις πίπτει υπό τας βολάς
αυτής.
Φ.Πουκεβίλ, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Α’
τόμος.
70. Έχε γεια καημένε κόσμε έχε γεια
γλυκιά ζωή
Και συ δύστυχη πατρίδα έχε γεια
παντοτινή
Στη στεριά δε ζει το ψάρι ούτ΄
ανθός στην αμμουδιά
Κι οι Σουλιώτισσες δε ζούνε δίχως
την ελευθεριά
Οι Σουλιώτισσες δε μάθαν για να
ζούνε μοναχά
Ξέρουν και πως να πεθαίνουν να
μη στέργουν τη σκλαβιά.
Έχετε γεια βρυσούλες λόγγοι
βουνά ραχούλες
71. Ζάλογγο
Στη στεριά δεν ζει το
ψάρι
ούτ΄ ο ανθός στην
αμμουδιά
κι οι Σουλιώτισσες
δεν ζούνε δίχως
την ελευθεριά
72. Η μάνα
Η μάνα
ανατρέφει πολεμιστές και τους
ανατρέφει πολεμιστές και
γαλουχεί με ηρωικά ιδεώδη
τους
γαλουχεί με ηρωικά ιδεώδη
73. Η αδούλωτη κόρη:
Λένω Μπότσαρη
-Κόρη, για ρίξε τ’ άρματα, γλίτωσε
τη ζωή σου.
-Τι λέτε, μωρ’ παλιότουρκοι και
σεις παλιοζαγάρια;
Εγώ είμαι η Λένω Μπότσαρη, η
αδερφή του Γιάννη
και ζωντανή δεν πιάνουμαι εις
των Τουρκών τα χέρια.»
74. Αρκαδιανή
Ποιος είδε ψάρι στη
στεριά
Και θάλασσα σπαρμένη;
Ποιος είδε την Αρκαδιανή
Στα κλέφτικα ντυμένη;
Δώδεκα χρόνους έκαμε
Η κόρη μεσ’ τους κλέφτες
Κανείς δεν την εγνώρισε
Πως ήταν κλεφτοπούλα
Καϋμένη Αρκαδιανούλα
75. -Κίτσο μου που΄ναι
τ΄άρματα, τα έρημα
τσαπράζια;
-Μάνα λωλή, μάνα τρελή,
μάνα ξεμυαλισμένη,
μάνα δεν κλαις
τα νιάτα μου,
δεν κλαις τη λεβεντιά
μου,
μόν΄κλαις τα ΄ρημα
τ΄άρματα,
τα ΄ρημα τα τσαπράζια;
76. ΤΗΣ ΛΙΑΚΑΙΝΑΣ
Το θάμα που ΄δα σήμερα
στου Λιάκου τη γυναίκα
ξήντα Αρβανίτες την κρατούν
ξήντα μπουλαμπασάδες.
Κι ένα μικρό Τουρκόπουλο
κρυφά την κουβεντιάζει:
--«Λιάκαινα δεν παντρεύεσαι
Τούρκο άντρα να πάρεις,
να σε χρυσώσει στο φλουρί
και στο μαραγαριτάρι;»
Κάλλιο να δω το αίμα μου
στο χώμα να ποτίσει
παρά να δω βρωμόσκυλο
να ΄ρθει στην αγκαλιά μου.
77. ΤΗΣ ΓΙΩΡΓΑΙΝΑΣ
Η κλεφτοπούλα
Αχός βαρύς ακούγεται, πολλά ντουφέκια πέφτουν
μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;
Ουδέ σε γάμο ρίχνονται, ουδέ σε χαροκόπι.
Η Δέσπω κάνει πόλεμο με νύφες και μ΄ αγγόνια.
Αρβανιτιά την πλάκωσε στου Δημουλά τον πύργο.
--Γιώργαινα ρίξε τ΄ άρματα, δεν είναι εδώ το Σούλι,
εδώ είσαι σκλάβα του Πασά, σκλάβα των
Αρβανίτων.
--Το Σούλι κι αν προσκύνησε κι αν Τούρκεψε η
Κιάφα,
η Δέσπω αφέντες Λιάπηδες δεν έκανε, δεν κάνει.
Δαυλί στο χέρι άρπαξε κόρες και νύφες κράζει:
Σκλάβες Τούρκων μη ζήσουμε, παιδιά μαζί μου
ελάτε!
Χίλια φυσέκια ήταν εκεί κι αυτή φωτιά τους βάζει.
Και τα φουσέκια άναψαν κι όλες φωτιά γινήκαν.
78. ΤΗΣ ΛΕΝΩΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗ
Όλες οι καπετάνισσες από το Κακοσούλι
όλες την Άρτα πέρασαν στα Γιάννενα τις
πάνε,
σκλαβώθηκαν οι ορφανές σκλαβώθηκαν οι
μαύρες.
Κι η Λένω δεν επέρασε, δεν την επήραν
σκλάβα,
μον΄ πήρε δίπλα τα βουνά, δίπλα τα
κορφοβούνια,
σέρνει τουφέκι σισανέ κι εγγλέζικα
κουμπούρια,
έχει και στη μεσούλα της σπαθί
μαλαματένιο.
Πέντε Τούρκοι την κυνηγούν, πέντε
τζοχαντζαραίοι.
--Τούρκοι, για μην παιδεύεστε, μην έρχεστε
σιμά μου,
σέρνω φουσέκια στην ποδιά και βόλια στις
μπαλάσκες.
--Κόρη για ρίξε τ΄ άρματα, γλίτωσε τη ζωή
σου.
--Τι λέτε, μωρ΄ παλιότουρκοι και σεις
παλιοζαγάρια;
Εγώ είμαι η Λένω Μπότσαρη η αδελφή του
Μάρκου,
και ζωντανή δεν πιάνουμαι απ΄ των
Τουρκών τα χέρια.
79. ΟΙ ΛΑΛΙΩΤΙΣΣΕΣ
Του Λάλα με τα κρύα νερά με τις βαριές κυράδες
με τις τρανές αρχόντισσες, τις καλομαθημένες,
που δεν καταδεχόντανε τη γης να την πατήσουν,
που φόραγαν χρυσά σκουτιά και κόκκινα σαλβάρια,
και τώρα πως κατάντησαν κοπέλες στους ραγιάδες!
Φέρνουν βαρέλια με νερό και ξύλα ζαλωμένες
να΄ χουν οι Έλληνες νερό, φωτιά να πυρωθούνε.
και η μια την άλλη λέγανε και η μια την άλλη λένε:
--Τι να ΄ναι αυτά που φαίνονται, τι να ΄ναι αυτά που ΄ρχόνται;
Μήνα ΄ν μπαϊράκια τούρκικα, μην τα ΄στειλε ο πασάς μας,
--Μόν΄ είν΄ μπαϊράκια κλέφτικα κι είναι των Πλαπουταίων.
Κλαίνε μανούλες για παιδιά, γυναίκες για τους άντρες,
κλαίει και Λαλιώτισσα για το μοναχογιό της.
80. ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΩΝ ΛΑΖΑΙΩΝ
Τρία πουλάκια κάθουνται στον Έλυμπο στη ράχη,
το ΄να τηράει τα Γιάννενα, τ΄ άλλο την Κατερίνη
το τρίτο το καλύτερο μοιρολογάει και λέει:
Τι είν΄ το κακό που πάθαμε οι μαύροι οι Λαζαίοι;
Μας χάλασε ο Βελής πασάς, μας έκαψε τα σπίτια
μας πήρε τις γυναίκες μας, μας πήρε τα παιδιά μας
στον Τύρναβο τις πάησε, πεσκέσι του βεζύρη.
Μπροστά πηγαίνει η Τόλιαινα, κι οπίσω οι συνυφάδες,
κι οπίσω οπίσω η Κώσταινα με το παιδί στο χέρι,
σα μήλο, σαν τριαντάφυλλο, σα νεραντζιά κομμένη.
Βγαίνουν κυράδες την τηρούν από τα παραθύρια.
Ποιες ειν΄ αυτές οπόρχονται στην Πόρτα στο Σεράι;
Κυράδες τι λογιάζετε, κυράδες τι τηράτε;
εμείς είμαστε κλέφτισσες, γυναίκες των Λαζαίων.
Βελή πασάς αγνάντευε στέκει και τις ρωτάει:
--Γυναίκες που ΄ναι οι άντρες σας κι οι καπιταναραίοι;
--Είναι ψηλά στον Έλυμπο, ψηλά στα κυπαρίσσια.
--Πάρτες τις, φυλακώστε τις, τρεις βάλτε στο μπουντρούμι,
την Κώσταινα την όμορφη φέρτε την στο χαρέμι.
--Άφες μ΄, αφέντη μ΄, άφες με, δυό λόγια να σου κρίνω
να γράψω μια πικρή γραφή στον καπετάνιο Κώστα.
Εσύ Κώστα μ΄ στον Έλυμπο ψηλά στα κυπαρίσσια
κι η Κώσταινα στον Τύρναβο σε τούρκικο χαρέμι.
81. Απ' του σπιτιού την εστία
στην άλλη ρίχτηκαν φωτιά των μαχών
γυναίκες που άντρες , παιδιά αγόγγυστα προσφέραν
στον ύψιστο αγώνα για την Ελευθερία
Που σε θάλασσα γίνηκαν και στεριά
οι ίδιες , υπέρ βωμών και εστιών θυσία
Γυναίκες που περίσσεια έδειξαν ανδρεία
Είτε τις έγραψε είτε τις ξέχασε η ιστορία
εν πλήρει δικαιοσύνη κοιμούνται και ηρεμία
Γιατί στις επόμενες δεν άφησαν γενιές
βαριά κληρονομία
τη δυσβάσταχτη , σκληρή
που στο πετσί και την ψυχή τους επί αιώνες
ένοιωσαν σκλαβιά.
82.
83.
84.
85.
86.
87. …..Γυναίκες που περίσσεια έδειξαν
ανδρεία
Είτε τις έγραψε είτε τις ξέχασε η
ιστορία
εν πλήρει δικαιοσύνη κοιμούνται…..
Ελληνίδες, Ατσαλογραφία, W. Perring – J. Hall, 1839.
92. Νεραντζούλα φουντωμένη
πούναι τ΄ άνθη σου;
Πούναι η πρώτη σου
εμορφάδα
πουν΄ τα κάλλη σου;
-Φύσηξε βοριάς κι αγέρας
και τα τίναξε.
93. Νεραντζούλα φουντωμένη
πούναι τ΄ άνθη σου;
Πούναι η πρώτη σου
εμορφάδα
πουν΄ τα κάλλη σου;
-Φύσηξε βοριάς κι αγέρας
και τα τίναξε.
--Σε παρακαλώ βοριά μου
φύσα ταπεινά.
Ν΄ αρμενίσουν τα καράβια
τα Σπετσιώτικα,
πούχουν μέσα παλικάρια
κι όμορφα παιδιά.
