1. L c ð nh Ký
Phi L 1
Gió B c ñìu hiu , tuy t rơi l t . M t ñ t ñóng thành băng
M t ñ i Thanh binh tay c m gươm ñao áp gi i b y c tù xa t m mưa g i
tuy t nh m phía B c mà ti n ñang ñi trên ñư ng l n g n H i Tân Giang
Nam .
Trong ba c tù phía trư c có ba ngư i ñàn ông ñ u ăn m c theo ki u thư sinh
. Ba ngư i này là m t lão già ñ u tóc b c phơ , và m t ngư i vào h ng ñ ng
tu i .
Trong b n c xe sau tù ph m ñ u là n nhân .
Trong chi c xe sau cùng có m t thi u ph tay b ng m t ñ a bé gái nh . Con
nh la khóc om sòm , má nó d th nào nó cũng không nín .
M t tên quân ñi bên xe t c quá v a ñá vào thành xe "binh binh" v a l n ti ng
quát :
-Mi mà còn khóc hoài thì lão gia s ñá ch t tươi .
Ð a nh s quá càng khóc thét lên .
Dư i th m m t tòa nhà l n cách ñư ng cái quan ch ng m y ch c trư ng có
hai ngư i sóng vai ñ ng ñó . M t ngư i là văn sĩ trung niên và m t ñ a nh
ch ng 12 , 13 tu i .
Văn sĩ ngó ra ñư ng th y tình tr ng n y , kh buông ti ng th dài . C p m t
ñ ng u , mi ng l m b m nói như ñ mình nghe :
-T i nghi p ! Th t là t i nghi p !
C u nh h i ông :
-Gia gia ơi ! Nh ng ngư i kia ph m t i gì v y ?
Văn sĩ ñáp :
-Ai mà bi t h ph m t i gì ? Hôm qua và sáng nay , ñã có ñ n ba ch c văn
nhân n i ti ng t nh Tri t Giang ta cũng lâm vào tình tr ng này . B n h
ch ng có t i gì mà b liên l y .
Văn sĩ nói câu này r t nh vì s b n quan binh nghe rõ .
Chú nh l i h i :
-Con nh kia còn bú s a m , ch ng l cũng làm nên t i ? Th t vô lý .
Văn sĩ nói :
-Ngươi cũng bi t là quan binh vô lý thì khá ñ y ! H i ơi ! Ngư i ta là dao là
th t , mà mình là th t là cá . Ngư i ta là ch o là v c , còn mình ch là hươu là
nai .

2. Chú nh nói :
-Gia gia ! M y b a trư c gia gia d y hài nhi câu "Ngư i là dao là th t , mình
là cá là th t" là có ý nói ngư i ta có quy n mu n ch c mu n thái th nào cũng
ñư c . V y câu "Ngư i ta là ch o là v c , mình là hươu là nai" thì ý nghĩa
cũng v y hay sao ?
Văn sĩ ñáp :
-Ph i r i !
Văn sĩ nhìn b n quan binh ñi xa r i , li n d t tay chú nh nói :
- ngoài gió l nh vào trong nhà ta s nói cho nghe .
Ðo n hai cha con ñưa nhau vào ng i trong thư phòng .
Văn sĩ ch m bút vào nghiên m c vi t lên gi y ch "L c" r i nói :
-Hươu là gi ng dã thú . Tuy nó l n mà tính r t thu n . Nó ch ăn c xanh
cùng lá cây ñ s ng , ch không ăn th t như loài dã thú khác . Khi nó b thú
d ñu i b t thì nó ch có cách tìm ñư ng ch y tr n . Nhưng tr n không thoát
s b ngư i b t ăn th t .
Văn sĩ l i vi t hai ch "Tr c L c" r i gi i thích :
-C nhân thư ng ñem con hươu ví v i thiên h . Bách tính trong nư c ph n
nhi u ñ u là ngư i thi n lương , nhưng cũng b giai c p th ng tr áp ch sát
h i . Trong sách L c Thao ghi chép nh ng phương lư c tranh thành cư p ñ t
cùng cách hành binh b tr n , có m t ño n Khương Thái Công nói chuy n
v i Chu Văn Vương .
Chú nh nghe nói ñ n tên Khương Thái Công li n dương c p lông mày lên
ñáp :
-Gia gia nói ñ n Khương Thái Công hài nhi l i nh ra : Tiên sinh tám mươi
tu i m i g p Chu Văn Vương . Thái Công c i con T B t Tư ng và có tên
trong Phong Th n B ng .
Văn sĩ t m t m cư i nói :
-Nh ng chuy n trong Phong Th n B ng không ph i là s thi t ñâu .
Chú nh h i l i :
-Gia gia ! Khương Thái Công ñã nói v i Chu Văn Vương câu gì ?
Văn sĩ ñáp :
-Khương Thái Công b o : "L y thiên h như ñu i b t con hươu r i làm th t
chia nhau mà ăn . Con hươu r ng tr n chui tr n lũi mãi nhưng ñ n lúc cu i
cùng cũng b b t . Có khi nhi u ngư i chia nhau ăn th t có khi m t ngư i ăn
h t ".
Văn sĩ ngưng l i m t chút r i nói ti p :
-Trong Hán thư có câu : "Nhà T n ñ x m t con hươu , thiên h tranh nhau

3. ñu i b t . Ðó là nói v nhà T n m t thiên h , qu n hùng kh p nơi n i d y
tranh cư p nhau . Sau cùng Hán Cao T ñánh b i ñư c S Bá Vương t c là
b t ñư c con hươu to l n béo m p .
Chú nh g t ñ u nói :
-Hài nhi hi u r i . Trong ti u thuy t thư ng nói chuy n "Ðu i hươu Trung
Nguyên" t c là qu n hùng thiên h tranh ño t nhau ngôi hoàng ñ .
Văn sĩ vui v g t ñ u r i v m t cái ñĩnh lên gi y gi i thích :
-C nhân không làm b p n n n i ñ n u ăn , mà l i ñúc cái v c ba chân , ch t
c i ñ t dư i g m . Khi b t ñư c hươu r i b ñ nh n u ăn . Có th nói t
hoàng ñ cho ñ n ñ i th n ñ u là nh ng ngư i r t tàn nh n . Khi h không ưa
ai là ñ cho ngư i ta ph m tr ng t i b t b vào v c cho ch t cháy . Trong s
ký có chép vi c L n Tương Như tâu T n Vương "h th n bi t th n ph m t i
khi quân ñáng b x t . V y th n xin b h cho quăng th n vào trong v c" .
Th ng nh l i h i :
-Gia gia ! Trong sách ti u thuy t thư ng nói "Ðu i hươu Trung Nguyên" ,
l i có câu "H i v c Trung Nguyên" Ý t hai câu này dư ng như ch ng khác
gì nhau .
Văn sĩ ñáp :
-Ðúng th ! Vua Dũ nhà H , thâu vàng chín Châu v ñúc thành chín cái
ñ nh l n . Trên chi c ñ nh nào cũng kh c tên chín Châu cùng ñ hình sông
núi . Ð i sau ai làm ch thiên h là gi chín cái ñ nh này. Sách T truy n có
nói "S Vương coi duy t binh Chu Cương . Vua Ð nh Vương sai Vương
Tôn M n nghênh ti p S Vương . S Vương có h i ñ n nh ng cái ñ nh l n
nh th nào , n ng nh ra sao ? Ch v chúa t thiên h m i có th gìn gi
chín ñ nh . Còn S Vương m i là m t nư c chư h u mà h i ñ n chuy n ñ nh
n ng nh to nh là trong b ng có mưu ñ b t pháp mu n ño t ngôi nhà Chu .
Th ng nh l i h i :
-Vì th nên nh ng t ng "h i ñ nh" và "ñu i hươu" là có ý mu n làm hoàng
ñ . Còn câu "Chưa bi t hươu ch t v tay ai ?" t c là chưa hi u ai s làm
hoàng ñ ph i không ?
Văn sĩ ñáp :
-Ðúng th ! Sau này nh ng t ng "H i ñ nh" , "Ðu i hươu" , l i ñư c mư n
ñ dùng vào vi c khác . Nguyên ñi n c này chuyên ñ nói v vi c làm hoàng
ñ m i nh c ñ n .
Văn sĩ nói t i ñây buông ti ng th dài r i ti p :
-Ngươi th nghĩ mà coi , chúng ta là h ng bách tính thì ch có ñư ng ch t .
Câu "chưa bi t hươu ch t v tay ai" b t quá là chưa hi u ai gi t con hươu ñó .

4. Có ñi u nh t ñ nh là nó ph i ch t .
Văn sĩ nói t i ñây c t bư c ñ n bên c a s nhìn ra ngoài th y b u tr i m
ñ m t a h s p mưa tuy t l n , b t giác than r ng :
-Tr i già ñ c ñ a làm chi ? M y trăm ngư i vô t i ph i ñi trên ñư ng băng
tuy t . N u bây gi l i mưa tuy t n a thì còn thêm ph n kh c c .
B ng th y trên ñư ng l n phía Nam có hai ngư i ñ i nón r ng vành sánh
vai ñi t i .
Khi hai ngư i g n ñ n nơi , Văn sĩ nh n ra di n m o thì vui m ng reo lên :
-Huỳnh Bá và C Bá c a ngươi ñã t i ñó !
Văn sĩ li n l t ñ t ch y ra nghênh ti p , Y hô l n :
-Lê Châu huynh và Ðình Lâm huynh ! Không hi u cơn gió nào ñã th i hai v
giáng lâm ?
Ngư i mé h u hơi m p , dư i c m ñ b râu ñen . Lão h Huỳnh tên g i Tôn
Hy , tên t là Lê Châu , ngư i Dư Di u t nh Tri t Giang .
Ngư i mé t ñã cao ngh u l i m nhách , m t mũi ñen sì . Lão h C tên g i
Vi m Võ , tên t là Ðình Lâm , ngư i Côn Sơn t nh Giang Tô .
Hai lão Huỳnh , C là nh ng nhà ñ i nho ñương th i . Sau khi nhà Minh m t
, hai lão ñau lòng qu c bi n , ñi n không ch u ra làm quan , b a nay hai lão
ñưa nhau ñ n Sùng Ð c .
C Viêm Võ ti n g n l i m y bư c ñáp :
-Vãn Thân huynh ! Hi n nay có vi c r t kh n y u nên m i t i ñây thương
ngh v i nhân huynh .
Nguyên văn sĩ này h Lã tên Lưu Lương , bi t hi u là Vãn Thôn huy n
Sùng Ð c , ph Hàng Châu , t nh Tri t Giang ñã lâu ñ i y cũng là m t nhà n
d t n i danh vào h i cu i Minh ñ u Thanh .
Lã Lưu Lương th y hai ngư i s c m t nghiêm tr ng thì không kh i h i h p ,
vì y ñã bi t C Viêm Võ là tay cơ bi n phi thư ng . Lúc lâm s lão v n bình
t nh mà bây gi lão nói là vi c kh n y u thì dĩ nhiên không ph i chuy n t m
thư ng , li n ñáp :
-M i hai vi vào trong nhà u ng chén trà gi i hàn r i s nói chuy n .
Lã Lư Lương li n ñưa hai ngư i vào nhà và b o chú nh :
-B o Trung ! Ngươi ñi b o m u thân là có Huỳnh bá và C bá ñ n chơi . Hãy
s p l y hai mâm th t c u ñ nhâm rư u .
Ch trong kho nh kh c Lã B o Trung (t cchú nh ) và ngư i anh em là Lã
Tu n Trung ñưa ra ba c ñ a chén bày lên bàn trong thư phòng .
M t tên lão b c mang rư u nh m vào .
Lã Lưu Lương ch ba ngư i d n rư u xong lui ra li n ñóng c a thư phòng l i

5. nói :
-Huỳnh huynh ! C huynh ! Chúng ta hãy u ng ba chung ñã .
Huỳnh Tôn Hy v m t thê lương g c g c cái ñ u . Còn C Viêm Võ thì t
mình rót rư u u ng sáu chung li n .
Lã Lưu Lương nói :
-Ph i chăng hai v nhân huynh t i ñây v vi c có liên quan ñ n "Minh S " ?
Như th giang sơn (non nư c th này) mà chìm ñ m vào tay Dũ Ð nh .
Chúng ta ph i nu t m i căm h n s ng tr m nơi ñây khi n ngư i bi ph n
không bút nào t xi t . Vãn Thôn huynh sao không ñ vào m t bài thơ ñ bi u
l thành ý c a Nh Chiêm tiên sinh ?
Lã Lưu Lương ñáp :
-Ý ki n c a C huynh hay l m !
Lã Lưu Lương c m bút tr m ngâm m t chút r i vi t lia l a trên b c h a .
Ch trong kho nh kh c Lã Lưu Lương ñã ñ xong m t bài :
"Ph i chăng vì nhà T ng mà xu ng phương Nam ? Tình hu ng này th t ñáng
t i h . Non nư c ñi v ñâu ? Ngó l i giang sơn lòng ch ng vui . Nay ta t nh
ng v b c h a này hai hàng l y tuôn ra x i x . L y vi c ngày nay mà coi
vi c trư c trư c này cũng v y mà thôi . Trong lòng ta u u t khôn l i mà v ra
b c h a ñ y nư c m t .
Vì th mà b c h a không thơ . L i thơ ñã có s n b n ch . Khách anh hùng
sinh ch ng g p th i khác nào k mù mu n trông , ngư i què mu n bư c .
Bao gi mây t nh mù tan , giang sơn r ng r thì nơi nơi ca khúc liên hoan " .
Lã Lưu Lương ñ xong quăng bút xu ng ñ t , hai hàng nư c m t ch y dòng
dòng .
C Viêm Võ ñ c ý v tay khen :
-Khoái quá ! Khoái quá ! Th t là l i l lâm ly tuy t di u !
Lã Lưu Lương nói :
-Bài này nghe không ñũ hàm súc , ch ng có gì ñáng k . Ti u ñ ch ñưa ra
h u ý c a Nh Chiêm tiên sinh mà thôi , ñ ngư i coi b c h a hi u ñư c n i
dung .
Huỳnh Tôn Hy nói :
-Ngày nào trùng hưng c qu c , giang sơn mù t nh mây tan thì dù sơn cùng
th y t n , lòng ngư i cũng khoan khoái vô cùng ! Ðúng như câu "Nơi nơi ca
khúc liên hoan" .
C Viêm Võ nói :
-Câu k t trong bài này th t là tuy t di u ! T t có m t ngày di t tr Di Ð ch ,
l y l i giang sơn . Khi ñó khi n cho ngư i ta nghĩ ñ n n i ph n u t h i này

6. càng thêm ph n hùng tráng .
Huỳnh Tôn Hy t t cu n b c h a th ng th ng nói :
-B c h a này không th treo ñư c . Vãn Thôn huynh nên d u ñi thì hơn . N u
ñ b n gian nhân như Ngô Chi Vinh trông th y , chúng s m cu c ñi u tra .
Dĩ nhiên Vãn Thôn huynh g p chuy n r c r i mà còn ñ l y cho Nh Chiêm
tiên sinh n a .
C Viêm Võ ñ p bàn thóa m :
-Tên c u t c Ngô Chi Vinh th t là kh ! Ta h n mình không ăn tươi nu t
s ng mi ñư c .
Lã Lưu Lương nói :
-Nh v ñ n chơi nói là có vi c kh n y u mà chúng ta là b n thư sinh ch
ngâm thơ ñ h c , chưa nh c ñ n vi c chính . Không hi u là vi c gì ?
Huỳnh Tôn Hy ñáp :
-B n ti u ñ t i ñây là ñư c tin quan tr ng v Nh Chiêm tiên sinh và Y
Hoàng tiên sinh . Theo tin t c mà ñ và C huynh lư m ñư c b a trư c thì ra
v án "Minh S " làm cho Y Hoàng tiên sinh cũng b liên l y . Lã Lưu Lương
gi t mình kinh hãi nói :
-Y Hoàng huynh cũng b liên l y ư ?
Huỳnh Tôn Hy ñáp :
-Ðúng th ! T i hôm trư c b n ti u ñ l t ñ t t i Lý Hoa tr n H i Minh , Y
Hoàng tiên sinh không nhà , nghe nói là y ñi ki m b n phương xa . Viêm
Võ huynh th y s th nguy c p , v i v ng ngư i nhà c a Y Hoàng tiên sinh
ph i tr n ñi ngay ñêm . B n ti u ñ nh t i gi a Y Hoàng tiên sinh cùng Vãn
Thôn huynh có m i thâm giao , v i t i ñây thăm h i .
Lã Lưu Lương ng p ng ng h i :
-Y...Y không ñ n ñây , ch ng hi u ñi ñâu ?
C Viêm Võ nói :
-N u y nhà lúc này dĩ nhiên ñ n ñây tương h i . Ti u ñ ñã ñ lên vách thư
phòng m t bài thơ . N u y tr v là hi u ngay và bi t ñư ng tr n lánh . Ch s
y không bi t tin ló m t ra ngoài thì b nhà c m quy n b t ñư c thì h ng bét .
Huỳnh Tôn Hy nói :
-V "Minh S " ñó khi n cho b n danh sĩ Tri t Tây chúng ta suýt b m c vào
ñ c th h t . Chính sách c a nhà Thanh r t tàn ác mà danh v ng Vãn Thôn
huynh l i quá l n . Ðình Lâm huynh cùng ti u ñ c ý ñ n ñây khuyên Vãn
Thôn huynh t m th i ra kh i nhà ñi chơi xa ñ tránh cơn phong ba này ít lâu
là hơn .
Lã Lưu Lương h n h c nói :

7. -Nh ng ngày dư i quy n cai tr c a b n Thát Ðát (m t b l c phía B c
nư c Tàu , t c x Mông C bây gi ) chó l n kia thì th t s ng không b ng
ch t . Hoàng ñ Mãn Thanh n u b t ñư c ti u ñ ñem v B c Kinh thì dù có
b b n chúng băm v m cũng thóa m không ti c l i cho hã lòng căm t c r i
ch u ch t .
C Viêm Võ nói :
-Vãn Thôn huynh hào khí ng t tr i khi n cho b n ti u ñ r t khâm ph c ,
nhưng ti u ñ e r ng mình ñư c th y m t hoàng ñ Mãn Thanh , mà l i ch t
v tay b n nô b c ñê ti n . Hơn n a , hoàng ñ Mãn Thanh ch là ñ a tr nít
ch ng hi u chút gì . Bao nhiêu quy n chính trong tri u ñ u do tên quy n th n
Ngao Bái thao túng . Ti u ñ cùng Lê Châu huynh nghĩ r ng chuy n ñi này
b n chúng ñem v án "Minh S " khua chuông g mõ ñ làm nh c nhu khí
nhân sĩ Giang Nam chúng ta là do ý mu n c a h Ngao .
Lã Lưu Lương nói :
-Ý ki n c a hai v r t ñúng , T ngày quân Thanh vào qua quan i hoành
hành r t tàn nh n Giang B c mà không g p s gì ngăn tr . Khi chúng ñ n
Giang Nam thì ch nào cũng b ph n kháng , nh t là b n văn nhân l i gia tâm
ñ phòng và qu y nhi u b n chúng không ng t . Ngao Bái nhân cơ h i này
li n ra s c uy hi p sĩ t Giang Nam . H ! L a thiêu không ch t h t ñư c c ,
mùa gió Xuân l i n y , tr phi h n ñem bao nhiêu văn nhân sĩ t Giang nam
gi t s ch sành sanh thì m i không còn ngư i ch ng ñ i .
Huỳnh Tôn Hy nói :
-Ph i r i ! Vì th mà b n ta c n lưu l i t m thân h u d ng ñ xoay nhau t i
cùng v i b n Thát Ðát . N u chúng ta trong lúc nh t th i mà n i huy t khí ,
sinh cư ng , t c là m c mưu b n Thát Ðát ñó .
Lã Lưu Lương nghe nói t nh ng t nh :
-Hai v huynh ñ Huỳnh , C ch u khó rét mư t ñ n vùng này m t là ñ ki m
tra Y hoàng , hai là ñ khuyên ta ñi n lánh , H s mình trong lúc lúc nóng
n y không nín nh n ñư c , t rư t l y cái ch t vô ích . N i kh tâm c a b n
hi n th t ñáng c m kích !
Y nghĩ v y li n h i :
-Nh ng l i vàng ñá c a hai v nhân huynh , khi nào ti u ñ ch ng tuân theo ?
Sáng s m mai c nhà ti u ñ s ñi lánh n n .
Hai v Huỳnh , C c m ng ñ ng thanh nói :
-Ph i v y m i ñư c .
Lã Lưu Lương tr m ngâm m t lúc r i h i :
-Có ñi u ti u ñ chưa bi t ph i nên ñ n x nào n lánh cho ph i ?

8. Ý nghĩ ñ n bên tr i m m t kh p thiên h ch nào cũng có b n Thát Ðát khó
lòng tìm ñư c nơi yên n , b t giác l m b m :
Ðào nguyên nào bi t nơi ñâu ñ n lánh b n cu ng T n ñ o ñư c .
C Viêm Võ nói :
-Gi t mà trên ñ i này mà có ch n ñào nguyên an l c thì chúng ta cũng
ch ng th t do l y thân mình mà t i ñó n lánh ñư c ....
Lã Lưu Lương không ch C Viêm Võ nói h t l i ñã v bàn l n ti ng :
-Ðình Lâm huynh nói v y khi n ti u ñ nh t i câu "Qu c gia hưng vong ,
th t phu h u trách" . N u chúng ta tìm ñ n ñào nguyên ñ hư ng thú tiêu dao
t t i mà b m c hàng tri u bách tính cho gót s t c a b n Thát Ðát dày xéo
thì yên tâm th nào ñư c ? Ti u ñ l l i xin nhân huynh lư ng th .
C Viêm Võ mĩm cư i nói :
-M y năm nay ti u ñ bôn t u giang h , k t giao b ng h u r t nhi u . Hai
mi n Nam B c sông Ð t Giang , ch ng nh ng văn nhân sĩ t m i ph n ñ i
b n Thát Ðát mà ñ n b n lao ñ ng ch n thôn quê nơi nào cũng ñ y nh ng
ngư i lòng hào ki t . N u Vãn Thôn huynh ñ ng ý thì ba ngư i chúng ta k t
b n cùng ñi Dương Châu . Ti u ñ s d n nhân huynh t i g p m y ngư i
ñ ng ñ o ñư c chăng ?
Lã Lưu Lương c m ng ñáp :
-Th thì tuy t di u ! Sáng mai chúng ta cùng ñi Dương Châu , Hai v hãy
ng i chơi m t chút , ti u ñ vào nói cho n i nhân hay , ñ y thu x p hành
trang .
Ch ng bao lâu , Lã Lưu Lương tr ra thư phòng nói :
-M i hai v vào sãnh ñư ng dùng cơm . Ðây là b a cơm thư ng , không h t
tình ñ a ch ti u ñ r t áy náy !
C Viêm Võ cư i nói :
-Ti u ñ bi t di u thu t n u nư ng c a t u t u ch ng thua gì văn h c c a Vãn
Thôn huynh . Hai năm trư c ti u ñ ñã ñư c n m qua nh ng món th nh so n
c a t u t u , m i khi nh l i thèm ñ n nh nư c mi ng . B a nay b n ti u ñ
ñ n ñây m t cách ñ t ng t ch mong ñư c ăn m t b a cơm thư ng c a Lã gia
là ñũ r i .
Huỳnh , C hai ngư i v a khen không ng t mi ng .
Ba ngư i cơm nư c xong tr ra thư phòng , Lã Lưu Lương h i :
-V v án Minh S , bên ngoài ñ n ñ i xôn xao nhưng m t là l i ñ n chưa
ch c ñã ñúng s th c , hai là ngư i thu t chuy n v n ñ y lòng úy k không
dám nói h t . Ti u ñ ñây khác nào ch n m ñáy gi ng nên không bi t
tư ng t n , xin hai v nhân huynh cho bi t ñ u ñuôi ñư c chăng ?

9. C Viêm Võ th dài ñáp :
-Pho Minh S này b n ti u ñ ñã ñư c ñ c r i . Trong sách có nhi u ño n t
ra th t kính v i b n Thát Ðát là chuy n có th c .
Y ng ng l i m t chút r i ti p :
-Pho sách này do tay quan tư ng qu c nhà Ð i Minh chúng ta là Chu Qu c
Trinh so n ra . Pho sách này còn nói c ñ n Ki m Châu V ngoài quan i ñ i
x v i b n Thát Ðát như th nào .
Lã Lưu Lương g t ñ u ñáp :
-Ti u ñ cũng nghe nói nhà h Trang H Châu ñã t n m y ngàn lư ng b c
m i mua ñư c b n th o pho Minh S trong tay ngư i th a k c a Châu
tư ng qu c ñem v san kh c . Không ng vì th mà gây nên ñ i h a .
T nh Tri t Giang chia làm hai mi n là Tri t Tây và Tri t Ðông .
Tri t Tây có ba ph Hàng , Gia , H , kêu b ng H tam ph .
Tri t Ðông g m tám ph : Ninh , Tri u , Thái , Kim , Cù , Nghiêm , Ôn , S ,
g i là thư ng bát ph .
Ba ph Hàng Châu , Gia Hưng và H Châu vào khu v c b n Thái H , ñ a
th b ng ph ng , ñ t ñai phì nhiêu nên s n xu t ñư c nhi u lúa g o , tơ t m .
Ch ph H Châu ngày trư c nay là huy n l huy n Ngô Hưng .
Nhà Thanh l i chia huy n Ô Hưng thành hai huy n Ô Trinh và Quí An . C
m y tri u ñ i qua , H Châu ñã s n xu t ra nhi u danh sĩ .
Ð i nhà Lương cũng r t nhi u tay thư h a n i ti ng . Tri u M nh Ph cũng là
ngư i H Châu . Tri u dùng hai ch H Châu làm bút hi u là mư n tên ñ t
này .
Ngư i ta thư ng nói :
-Bút H Châu , m c Huy Châu , giây Tuyên Thành , nghiên Tri u Khánh là
văn phòng t b o n i ti ng nh t .
Trong ph H Châu có tr n Nam Tâm . Tuy nó ch là m t tr n nhưng còn l n
hơn nh ng châu huy n nh . Trong tr n này có r t nhi u nhà giàu . Trang gia
cũng là m t ñ i phú n i danh tr n Nam Tâm .
Nhà ñ i phú Trang Doãn Thành sinh h m y ngư i con . Ngư i con trư ng
c a Doãn Thành là Trang Ki n Long ham mê thơ , h a t thu nh . Chàng
k t giao v i r t nhi u danh sĩ Giang Nam .
Ð n ñ i Thu n Tr , Trang Ki n Long vì ham mê ñ c sách mà thành hư m t .
T ñó chàng ñâm ra bu n bã , chán nãn s ñ i .
M t hôm có chàng thi u niên h Chu g n nhà ñem b th C o ñ n c m ñ
mư n m y trăm l ng b c . Theo l i gã ñó thì ñó là m t b n di C o c a t ph
ñ l i . T ph gã chính là Chu Qu c Trinh , tư ng qu c ñ i nhà Minh .

10. Trang gia v n s n lòng hào hi p nên th y chàng thanh niên là dòng d i Châu
tư ng qu c li n chi u c ngay . Trang Ki n Long vui lòng cho mư n ti n mà
không c n gi di C o ñ làm tin .
Nhưng gã h Chu nói là mư n ti n ñ ñi chơi xa . N u ñem di C o c a t tiên
ñi theo thì e r ng d b th t l c . Còn ñ di C o nhà cũng không yên d . Gã
năn n ñư c g i l i th o C o c a t tiên t i Trang gia cho ch c ch n .
Cha con Trang Doãn Thành th y gã th c tình g i sách nên m i nh n gi cho
. Gã thi u niên h Chu ñi r i , Trang Doãn Thành mu n gi i lòng phi n mu n
cho Ki n Long li n nuôi khách trong nhà ñ ñ c sách cho con nghe .
Khách ñem di c o nhà h Chu ra ñ c thì ra ñó là b n th o Minh S c a Chu
Qu c Trinh . Ph n l n trong pho th o c o này ñã in thành sách và lưu truy n
kh p nơi . Cu n di c o mà thi u niên h Chu c m cho Trang gia có r t nhi u
li t truy n .
Trang Ki n Long nghe khách ñ c m y ngày r t l y làm h ng thú , chàng t
nh :
-Ngày trư c T Khâu Minh cũng b ñui m t , sau lư m ñư c pho T truy n
mà ñ ti ng ngàn thu . Âu là ta biên so n pho s này ñ lưu truy n cho h u
th .
Nhà ñ i phú làm gì cũng d . Trang ki n Long ñã n y ra ý nghĩ làm sách li n
sai ngư i ñem sính l ñi m i nh ng tay danh sĩ v ñ c t ng thiên h t b Minh
s cho chàng nghe . Chàng nh n th y có nhi u ch nên thêm vào hay b t ñi
li n ñ c cho nh ng tân khách ghi chép . Tuy nhiên chàng l i t nghĩ :
-Mình b ñui m t không ñ c ñư c nhi u sách v ñ kh o c u mà ñã ñem b
Minh s này biên so n và san kh c thì n i dung ch ng kh i có ch sai l m ,
so n s mà sai tr t t t b ngư i chê cư i , ch ñ ng nói ñ n chuy n thành
danh .
Trang Ki n long nghĩ v y l i phí r t nhi u ti n m i nh ng b c danh nho so n
th o l i ñ thành m t pho s hoàn toàn .
Ð i v i nh ng nhà bác h c dĩ nhiên ph i ti n nhi u l h u m i m i ñư c .
Trang Ki n Long ñã tâm thành so n sách, nên chàng r t kiên nh n không
ng i t n kém .
B n Thái H v n là m t ñ t văn v t c c th nh , ch ng thi u gì túc nho bác
h c . H nh n l i m i c a Trang gia li n t i coi . M t là h thương tình
Trang Ki n Long ñui m t mà tâm thành , hai là so n s sách là vi c t t ñ p
nên h ñ u l i Trang gia làm tân khách .
Trong vòng n a tháng ngư i so n c so n , ngư i nhu n chính c nhu n
chính . L i m t s ngư i ph trách vi c vi t ra t ng thiên . Vì th mà pho

11. Minh s này là m t b sách t p h p r t nhi u tay ñ i th bút .
Pho s so n chưa xong ñư c bao lâu thì Trang Ki n Long t tr n . Trang
Doãn Thành vì lòng thương con li n ñem pho sách mà Trang Ki n Long ñã
hao t n r t nhi u tâm huy t ra sao kh c và in thành sách .
Mu n in m t pho Minh s th t không ph i chuy n d dàng chóng vánh .
Trư c h t ph i tìm th kh c ch vào b n g r i sau m i mư n th in ñem ra
n loát .
Trang Doãn Thành in pho Minh s này r t công phu . Th kh c th in ph i
dùng ñ n r t nhi u . May Trang gia ñã có nhi u ti n , nhà c a la r ng rãi ñ
làm m t công trư ng in sách .
Tuy h ng ngày r t nhi u th làm mà cũng ph i m t m y năm tr i m i in xong
pho sách . Pho sách này l y nhan ñ là Minh Thư T p Lư c . Trang Ki n
Long ñư c nêu tên là so n gi .
Danh sĩ Lý Kim Tích ñ t a .
Ngoài ra mư i tám ngư i góp công góp s c vào vi c so n sách cũng ñư c ñ
tên :
Mao Nguyên Minh.
Ngô Chí Minh
Ngô Chí Dũng
Mao Th Lai
Ngô S
Ðư ng Nguyên Lâu
Nghiêm Văn Kh i.
Tư ng Văn Vi.
Vi Kim H u.
Vi Nh t Viên.
Trương Hu .
Huỳnh Nh D u.
Ngô Viêm.
Phan Thánh Chương.
L c Kỳ.
Tra K Tá.
Ph m Tương .
Lý Như Ðào .
Trong sách nh c c ñ n nguyên c o c a pho s này c a h Chu r i ñem thêm
b t mà so n ra , Vì Chu qu c Trinh, tư ng qu c trì u nhà Minh là nhân v t
quan cao ch c c nên không ti n vi t th ng tên ông vào mà ch ñ m t cách

12. hàm h là Chu Th Nguyên C o .
Hi n nay nhà Minh m i m t , nhi u ngư i luy n ti c r t ham ñ c pho Minh
s này . Ai cũng l y làm khoan khoái .
Minh Thư T p Lư c ñã ñư c nhi u nhà bác h c l y b n th o c a Chu Qu c
Trinh so n th o , ch n l c thêm b t thành m t pho sách th l ñ y ñ mà
cách trình bày l i r t rõ ràng . Nhà h Trang còn kén ngư i ch t t vi t ra nên
nó thành pho sách t n thiên t n m .
Minh Thư T p lư c sau khi xu t b n ñư c r t nhi u ngư i ưa chu ng , tin
ñ n lan ra kh p nơi . Nhà h Trang ñã s n ti n tài ch mu n dương danh nên
sách bán giá r t h , s ñông dân chúng ñ u mua ñư c .
Thanh danh Trang Ki n Long n i lên như sóng c n . Trang Doãn Thành th y
ti ng tăm c a Trang Ki n Long l ng l y còn ñ l i khi n bao n i thương ñau
vì m t con , nên lão ñư c an i r t nhi u .
Khi b n nguyên c o v pho Minh s ngày trư c ñưa t i Văn Châu có nhi u
ño n văn ch trích , b i móc , ñ u b ban so n sách c t b , mà vi c tán dương
Minh tri u dĩ nhiên là không bao gi tránh ñư c .