Nguyên Tắc Hai Cấp Xét Xử Trong Tố Tụng Dân Sự.doc

Tải tài liệu tại Sividoc.com
Nhận viết đề tài trọn gói – ZALO: 0973.287.149 – Luanvanmaster.com
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
LƯƠNG HUY HÙNG
NGUYÊN TẮC HAI CẤP XÉT XỬ
TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ
Chuyên ngành : Luật dân sự
Mã số :603830
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI - 2012
1
Công trình được hoàn thành
tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Công Bình
a)
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, họp tại
Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vào hồi ..... giờ ....., ngày ..... tháng ..... năm 2012.
2

môc lôc cña luËn v¨n
Trang
Trang phô b×a
Lêi cam ®oan
Môc lôc
Danh môc çc tõ viÕt t¾t
më ®Çu 1
Ch-¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ nguyªn 6
t¾c hai cÊp xÐt xö trong ph¸p luËt
tè tông d©n sù
1.1. Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong 6
tè tông d©n sù
1.1.1. Kh¸i niÖm nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù 6
1.1.2. ý nghÜa cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù 12
1.1.2.1. ý nghÜa ph¸p lý 13
1.1.2.2. ý nghÜa chÝnh trÞ, x· héi 14
1.2. C¬ së cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù 17
1.2.1. C¬ së lý luËn cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông 17
d©n sù
1.2.2. C¬ së thùc tiÔn cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông 19
d©n sù
1.3. Mèi quan hÖ cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö víi çc nguyªn 23
t¾c kh¸c cña luËt tè tông d©n sù
1.3.1. Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö víi nguyªn t¾c ®¶m b¶o ph¸p 23
chÕ x· héi chñ nghÜa trong tè tông d©n sù
1.3.2. Víi nguyªn t¾c b¶o ®¶m quyÒn b¶o vÖ cña ®-¬ng sù 24
1.3.3. Víi nguyªn t¾c tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan, ng-êi tiÕn hµnh 25
3
tè tông
1.3.4. Víi nguyªn t¾c cung cÊp chøng cø vµ chøng minh trong tè 25
tông d©n sù
Ch-¬ng 2: Néi dung çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt 27
hiÖn hµnh vÒ nguyªn t¾c hai cÊp
xÐt xö trong tè tông d©n sù
2.1. Tßa ¸n thùc hiÖn chÕ ®é hai cÊp xÐt xö 27
2.1.1. CÊp xÐt xö s¬ thÈm 32
2.1.1.1. ThÈm quyÒn s¬ thÈm cña Tßa ¸n nh©n d©n 33
2.1.1.2. QuyÒn h¹n cña Héi ®ång xÐt xö s¬ thÈm 43
2.1.1.3. HiÖu lùc cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm 47
2.1.2. CÊp xÐt xö phóc thÈm 52
2.1.2.1. ThÈm quyÒn xÐt xö cña Tßa ¸n phóc thÈm 53
2.1.2.2. QuyÒn h¹n cña Héi ®ång xÐt xö phóc thÈm 56
2.1.2.3. HiÖu lùc cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh phóc thÈm 58
2.2. B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p luËt bÞ xÐt l¹i theo thñ 60
tôc gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm
2.2.1. B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh d©n sù bÞ xÐt l¹i theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm 61
2.2.2. B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ xÐt l¹i theo thñ tôc t¸i thÈm 62
Ch-¬ng 3: Thùc tiÔn thùc hiÖn nguyªn t¾c hai 65
cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù vµ
kiÕn nghÞ
3.1. Thùc tiÔn thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè 65
tông d©n sù
3.1.1. Kh¸i qu¸t thùc tiÔn thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö 65
trong tè tông d©n sù
3.1.2. Nguyªn nh©n h¹n chÕ trong viÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c hai 79
cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù
3.2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ nguyªn t¾c hai 81
cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù
3.2.1. KiÕn nghÞ vÒ hoµn thiÖn ph¸p luËt 84
3.2.1.1. Víi cÊp xÐt xö s¬ thÈm 84
3.2.1.2. Víi cÊp xÐt xö phóc thÈm 85
4

3.2.2.KiÕn nghÞ vÒ thùc hiÖn ph¸p luËt 87
KÕt luËn 90
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 93
5 6

më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
XÐt xö vô ¸n d©n sù lµ ho¹t ®éng Nhµ n-íc ®Æc biÖt vµ chuyªn
biÖt cña Tßa ¸n nh©n d©n (TAND) ®Ó b¶o vÖ çc quyÒn vµ lîi Ých
hîp ph¸p cña x· héi, tæ chøc vµ ç nh©n. Do vËy, yªu cÇu xÐt xö vô
¸n d©n sù (VADS) ph¶i b¶o ®¶m tÝnh ®óng ®¾n, chÝnh x¸c, ®óng
ph¸p luËt vµ ®óng b¶n chÊt cña vô viÖc ®-îc gi¶i quyÕt. Song trong
thùc tÕ, xÐt xö VADS kh«ng ph¶i bao giê còng ®óng ®¾n ®em l¹i sù
c«ng b»ng, b¶o vÖ ®-îc çc quyÒn vµ lîi Ých bÞ x©m ph¹m.
Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù (hay cßn gäi lµ
nguyªn t¾c thùc hiÖn chÕ ®é hai cÊp xÐt xö) lµ mét trong nh÷ng nguyªn
t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt trong tè tông d©n sù (TTDS), tè tông h×nh sù
vµ hµnh chÝnh. Nh»m ®¹t tíi môc ®Ých cao nhÊt lµ gi¶i quyÕt ®óng
®¾n çc vô ¸n, b¶o vÖ ®-îc çc quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p bÞ x©m ph¹m
vµ ph¸p luËt ®-îc thi hµnh. Việc quy định hai cấp xÐt xử trong VADS lµ c¬
chÕ b¶o vÖ quyÒn con ng-êi trong TTDS. Çi quyÒn ®ã cã ®-îc b¶o vÖ
hay kh«ng, ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña Nhµ n-íc, b¶n chÊt cña ph¸p luËt vµ
con ng-êi trong x· héi ®ã. ViÖc xÐt xö một VADS theo hai cÊp: XÐt xử
lần đầu ở cấp sơ thẩm (cấp xÐt xử thứ nhất) vµ ®-îc tiÕp tôc ®-îc xÐt xö ë
cÊp phóc thÈm (cÊp thø hai) nÕu cã kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ, cßn nÕu
kh«ng, b¶n ¸n s¬ thÈm cã hiÖu lùc ph¸p luËt vµ ®-îc thi hµnh sau khi hÕt
thêi h¹n kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ.
ViÖc xÐt xö lµ ho¹t ®éng ®Æc thï cña Tßa ¸n, qua xÐt xö ph¸p luËt
®-îc b¶o vÖ, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ç nh©n tæ chøc ®-îc ®¶m
b¶o. Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh n-íc ta chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung
quan liªu, bao cÊp sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng bªn c¹nh nh÷ng t¸c
®éng tÝch cùc cña viÖc ®em l¹i vÒ sù t¨ng tr-ëng, ph¸t triÓn v-ît bùc vÒ
kinh tÕ th× nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, nh÷ng mÆt tr¸i cña x· héi còng n¶y
sinh, nh÷ng lo¹i téi ph¹m, tÖ n¹n x· héi gia t¨ng, nh÷ng m©u thuÉn tranh
chÊp ph¸t sinh trong x· héi ngµy cµng nhiÒu vµ çc VADS Tßa ¸n gi¶i
quyÕt còng trë nªn phøc t¹p. §¸nh gi¸ ®-îc vÊn ®Ò ®ã trong t×nh h×nh x·
7
héi míi, NghÞ quyÕt 08/NQ-T¦ ngµy 02/01/2002 cña Bé ChÝnh trÞ ®· ®Ò
ra yªu cÇu: "N©ng cao chÊt l-îng xÐt xö cña Tßa ¸n, cña ViÖn KiÓm s¸t
t¹i phiªn tßa, ®¶m b¶o tranh tông d©n chñ víi luËt s-, ng-êi bµo ch÷a vµ
ng-êi tham gia tè tông kh¸c... Khi xÐt xö Tßa ¸n ph¶i ®¶m b¶o cho mäi
c«ng d©n ®Òu b×nh ®¼ng tr-íc ph¸p luËt, thËt sù d©n chñ, kh¸ch quan,
ThÈm ph¸n vµ Héi thÈm nh©n d©n ®éc lËp vµ chØ tu©n theo ph¸p luËt;
viÖc xÐt xö cña Tßa ¸n ph¶i c¨n cø chñ yÕu vµo kÕt qu¶ tranh tông t¹i
phiªn tßa, trªn c¬ së xem xÐt ®Çy ®ñ, toµn diÖn çc chøng cø, ý kiÕn
cña KiÓm s¸t viªn, cña ng-êi bµo ch÷a, çc ®-¬ng sù...".
Theo ph¸p luËt TTDS hiÖn hµnh, viÖc xÐt xö vô VADS ®-îc tiÕn hµnh
qua 2 cÊp s¬ thÈm vµ phóc thÈm, bªn c¹nh ®ã cßn cã thñ tôc ®Æc biÖt lµ
gi¸m ®èc thÈm vµ t¸i thÈm. Nh- vËy, theo nguyªn t¾c, mét vô ¸n nÕu ph¶i
xÐt l¹i theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm vµ t¸i thÈm th× nhiÒu nhÊt còng chØ cÇn
®Õn ba phiªn tßa. Nh-ng thùc tÕ, cã nh÷ng vô ¸n ph¶i xÐt xö tíi 9 -10 phiªn
tßa, ç biÖt cã vô ¸n ph¶i xÐt xö tíi 13 phiªn tßa. Thùc tÕ cho thÊy, viÖc thùc
hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö t¹i Tßa ¸n cã nhiÒu nguyªn nh©n ®· khiÕn
vô ¸n ph¶i kÐo dµi vµ ph¶i xÐt xö nhiÒu lÇn, kh«ng nh÷ng tèn c«ng cña cña
Nhµ n-íc, thiÖt h¹i tíi quyÒn lîi c«ng d©n vµ lµm xãi mßn lßng tin cña nh©n
d©n vµo ph¸p luËt vµ c¬ quan xÐt xö. Tõ nh÷ng lý do trªn cho thÊy, nghiªn
cøu nguyªn t¾c thùc hiÖn hai cÊp xÐt xö cña Tßa ¸n trong TTDS lµ vÊn ®Ò
cÇn thiÕt. Do vËy, t«i chän ®Ò tµi: "Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông
d©n sù" lµm luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi
Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong TTDS lµ mét vÊn ®Ò khoa häc vµ thùc
tiÔn, nã ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña ph¸p luËt còng nh- tÝnh nh©n v¨n trong c¬
chÕ b¶o vÖ quyÒn con ng-êi. V× vËy ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh, nhiÒu ®Ò tµi
nghiªn cøu, nh-: "Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö vµ viÖc ¸p dông nguyªn t¾c ®ã
vµo viÖc tæ chøc Tßa ¸n çc cÊp" cña PGS.TS TrÇn V¨n §é; "Quan niÖm vÒ
hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù n-íc ta" cña TS. Tèng C«ng C-êng;
"Thùc hiÖn chÕ ®é hai cÊp xÐt xö-c¬ chÕ b¶o vÖ quyÒn con ng-êi trong tè
tông d©n sù" cña TS. NguyÔn Quang HiÒn; " Mét sè vÊn ®Ò vÒ phiªn tßa
s¬ thÈm" cña ThS. NguyÔn ThÞ Thu Hµ; LuËn v¨n th¹c sÜ
8

"Phiªn tßa phóc thÈm d©n sù theo quy ®Þnh cña Bé luËt tè tông d©n sù
ViÖt Nam" cña Hoµng ThÞ BÝch H¶i. §©y lµ nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn
cøu kh¸i qu¸t vÒ çc çc gãc ®é vÒ nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö. §Æc biÖt
luËn v¨n th¹c sÜ "Çc cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù cña ViÖt Nam" vµ
luËn ¸n "Ph©n cÊp thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp d©n sù trong hÖ
thèng Tßa ¸n ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay" cña Lª ThÞ Hµ, lµ
nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu trùc tiÕp vÒ çc cÊp xÐt xö trong TTDS.
Tuy nhiªn, çc c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy ch-a nghiªn cøu chóng d-íi gãc
®é cña LuËt tè tông d©n sù ViÖt Nam hiÖn hµnh.
3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu ®Ò tµi
Môc ®Ých
Môc ®Ých cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi lµ lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý
luËn vÒ nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù, néi dung
nguyªn t¾c nµy theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, ®Ò xuÊt
nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy.
NhiÖm vô
§Ó ®¹t ®-îc môc ®Ých trªn, viÖc nghiªn cøu tËp trung vµo
nh÷ng nhiÖm vô sau:
- Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ hai cÊp xÐt xö
cña Tßa ¸n trong TTDS.
- Ph©n tÝch çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ
nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong TTDS.
- Kh¶o s¸t thùc tiÔn thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong
TTDS t¹i çc Tßa ¸n.
- Ph¸t hiÖn nh÷ng v-íng m¾c, bÊt cËp cña çc quy ®Þnh vÒ
nguyªn t¾c vµ vµ t×m ra çc gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m hoµn thiÖn ph¸p
luËt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö
4. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
§èi t-îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ çc vÊn ®Ò lý luËn vÒ nguyªn t¾c
hai cÊp xÐt xö, çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt tè tông d©n sù ViÖt Nam vÒ
9
nguyªn t¾c nµy vµ thùc tiÔn xÐt xö vµ tæ chøc xÐt xö ë cÊp s¬
thÈm, phóc thÈm trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau:
- Çc quan ®iÓm lý luËn kh¸c nhau vÒ nguyªn t¾c hai cÊp
xÐt xö trong TTDS.
- Çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö
trong TTDS ViÖt Nam nh-: çc quy ®Þnh vÒ thÈm quyÒn, quyÒn h¹n cña
Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm, phóc thÈm vµ hiÖu lùc cña b¶n ¸n s¬ thÈm, phóc thÈm.
- Thùc tiÔn thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong TTDS
ViÖt Nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
5. Ph-¬ng ph¸p luËn vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu
ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi ®-îc thùc hiÖn trªn c¬ së ph-¬ng ph¸p
luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh, ®-êng lèi,
chÝnh s¸ch cña §¶ng vÒ Nhµ n-íc vµ ph¸p luËt, vÒ x©y dùng Nhµ
n-íc ph¸p quyÒn, c¶i çch t- ph¸p ë n-íc ta.
Qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi còng sö dông çc ph-¬ng ph¸p
nghiªn cøu khoa häc nh- ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch, ph-¬ng ph¸p
tæng hîp, ph-¬ng ph¸p so s¸nh, ph-¬ng ph¸p thèng kª …
6. Nh÷ng ®ãng gãp míi vÒ khoa häc cña luËn v¨n
- Lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö
cña Tßa ¸n trong TTDS nh- kh¸i niÖm, ý nghÜa, c¬ së cña nguyªn t¾c v.v...
- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®-îc çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ
nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong TTDS, ph¸t hiÖn ®-îc nh÷ng v-íng m¾c, h¹n
chÕ cña çc quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö vµ thùc tiÔn thùc hiÖn,
®ång thêi ®· t×m ra çc gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vµ n©ng
cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö.
7. KÕt cÊu cña luËn v¨n
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham
kh¶o, néi dung cña luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ nguyªn t¾c hai cÊp xÐt
xö trong tè tông d©n sù.
10

Ch-¬ng 2: Néi dung çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ
nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù.
Ch-¬ng 3: Thùc tiÔn thùc hiÖn vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn çc quy ®Þnh
cña ph¸p luËt tè tông d©n sù ViÖt Nam vÒ nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö.
Ch-¬ng 1
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö
trong ph¸p luËt tè tông d©n sù
1.1. Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö
1.1.1. Kh¸i niÖm nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù
Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong TTDS lµ t- t-ëng chñ ®¹o, cã tÝnh
b¾t buéc chung, thÓ hiÖn quan ®iÓm cã tÝnh ®Þnh h-íng cña Nhµ n-íc
trong viÖc tæ chøc tè tông ®Ó xÐt xö çc VADS ®-îc xÐt xö lÇn ®Çu ë
cÊp s¬ thÈm (cÊp xÐt xö thø nhÊt) cã thÓ ®-îc xÐt xö l¹i vµ chØ cã thÓ
®-îc xÐt xö l¹i mét lÇn n÷a ë cÊp phóc thÈm (cÊp xÐt xö thø hai) nÕu cã
kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt TTDS, nh»m gi¶i
quyÕt ®óng ®¾n, kÞp thêi vô ¸n, b¶o ®¶m lîi Ých Nhµ n-íc, quyÒn vµ lîi
Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, c¬ quan, tæ chøc.
Th«ng qua hai cÊp xÐt xö, vô ¸n ®-îc xem xÐt, ®¸nh gi¸ vµ xÐt xö ë
gãc ®é kh¸ch quan nhÊt, tr¸nh sù phiÕn diÖn, tïy tiÖn khi vô ¸n chØ ®-îc
xÐt xö ë mét cÊp. XÐt xö vô ¸n qua hai cÊp lµ ®Ó h-íng tíi mét môc
®Ých cao nhÊt lµ sù thËt kh¸ch quan cña vô ¸n, ®Ó ra nh÷ng ph¸n quyÕt
vÒ néi dung vô ¸n, cã tÝnh b¾t buéc ®èi víi mäi chñ thÓ liªn quan.
ViÖc xÐt xö s¬ thÈm lµ: "XÐt xö lÇn ®Çu ®Ó gi¶i quyÕt tÊt c¶
nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan trong vô ¸n. Khi xÐt xö s¬ thÈm, Tßa ¸n xem xÐt
vµ gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò cña vô ¸n b»ng viÖc ra b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh.
H§XX cã Héi thÈm nh©n d©n (HTND) tham gia. Trong thêi h¹n kh¸ng ço,
kh¸ng nghÞ, b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh s¬ thÈm ch-a cã hiÖu lùc ph¸p luËt
cã thÓ bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ theo tr×nh tù phóc thÈm".
11
Víi xÐt xö phóc thÈm lµ: "ViÖc Tßa ¸n cÊp trªn trùc tiÕp xÐt xö
l¹i vô ¸n mµ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm ch-a cã
hiÖu lùc ph¸p luËt bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ
Cïng lµ ho¹t ®éng xÐt xö cña Tßa ¸n ®èi víi mét VADS, song xÐt xö
ë cÊp s¬ thÈm vµ ë cÊp phóc thÈm cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c
nhau vµ cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau.
Thø nhÊt, xÐt xö ë cÊp s¬ thÈm lµ xÐt xö lÇn ®Çu VADS. T¹i cÊp
xÐt xö s¬ thÈm, Tßa ¸n xem xÐt tÊt c¶ çc néi dung cña vô ¸n trªn c¬ së
®¬n khëi kiÖn cña nguyªn ®¬n, yªu cÇu cña çc ®-¬ng sù. Cßn xÐt xö ë
cÊp phóc thÈm lµ xÐt xö l¹i vô ¸n ®-îc xÐt xö ë s¬ thÈm mµ b¶n ¸n,
quyÕt ®Þnh bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ. ViÖc xÐt xö phóc thÈm ph¶i dùa
trªn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm ®· xÐt xö.
Thø hai, viÖc xÐt xö s¬ thÈm lµ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò cña vô ¸n, ®Ó ra
quyÕt ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña çc ®-¬ng sù trong vô ¸n. Trong khi ®ã,
môc ®Ých cña viÖc xÐt xö phóc thÈm lµ nh»m kh¾c phôc, söa ch÷a nh÷ng
sai lÇm cã thÓ cã trong nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ch-a cã hiÖu lùc ph¸p
luËt cña Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm, b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ç
nh©n, c¬ quan, tæ chøc vµ lîi Ých Nhµ n-íc, lîi Ých c«ng céng.
Thø ba, ho¹t ®éng xÐt xö t¹i cÊp s¬ thÈm dùa trªn c¬ së ®¬n khëi kiÖn
cña nguyªn ®¬n khi hä cã c¨n cø cho r»ng quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña
m×nh bÞ x©m ph¹m vµ yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt. Ho¹t ®éng xÐt xö t¹i cÊp
phóc thÈm dùa trªn c¬ së kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ, khi ng-êi kh¸ng ço, kh¸ng
nghÞ cho r»ng viÖc xÐt xö ë cÊp s¬ thÈm kh«ng ®óng, x©m ph¹m ®Õn
quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®-¬ng sù. V× vËy, néi dung kh¸ng ço, kh¸ng
nghÞ quy ®Þnh ph¹m vi xÐt xö cña Tßa ¸n cÊp phóc thÈm. Tuy nhiªn, phóc
thÈm lµ viÖc xÐt xö l¹i VADS mµ Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm ®· xÐt xö. V× vËy Tßa
¸n cÊp phóc thÈm kh«ng thÓ xÐt xö v-ît ra ngoµi ph¹m vi nh÷ng vÊn ®Ò mµ
cÊp s¬ thÈm ®· xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn: Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong TTDS lµ t-t-
ëng chØ ®¹o, cã tÝnh b¾t buéc chung, thÓ hiÖn quan ®iÓm cã tÝnh ®Þnh
h-íng cña Nhµ n-íc trong viÖc tæ chøc, ho¹t ®éng ®Ó xÐt xö çc VADS,
12

®-îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt TTDS, trong ®ã x¸c ®Þnh mét VADS ®-îc
xÐt xö lÇn ®Çu ë cÊp s¬ thÈm (cÊp xÐt xö thø nhÊt) vµ cã thÓ ®-îc xÐt
xö l¹i ë cÊp phóc thÈm (cÊp xÐt xö thø hai) nÕu cã kh¸ng ço, kh¸ng
nghÞ trong thêi h¹n luËt ®Þnh, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt TTDS,
nh»m gi¶i quyÕt ®óng ®¾n, kÞp thêi vô viÖc, b¶o ®¶m lîi Ých Nhµ n-íc,
quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc.
1.1.2. ý nghÜa cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù
1.1.2.1. ý nghÜa vÒ ph¸p lý
Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö ®¶m b¶o cho viÖc xÐt xö cña Tßa ¸n ®-îc
chÝnh x¸c, ®óng ®¾n. ViÖc quy ®Þnh nguyªn t¾c lµ c¬ së ph¸p lý cho çc
®-¬ng sù lµ ng-êi cã quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p liªn quan ®Õn vô ¸n kh¸ng
ço, ViÖn kiÓm s¸t kh¸ng nghÞ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cña Tßa ¸n ®Ó
xÐt xö l¹i ë cÊp phóc thÈm, gióp kÞp thêi söa ch÷a sai lÇm hoÆc vi ph¹m
ph¸p luËt mµ cÊp s¬ thÈm m¾c ph¶i, nhê ®ã mµ chÊt l-îng xÐt xö tại çc cấp
xÐt xử được n©ng cao. Mét VADS cã thÓ ®-îc xÐt xö ë hai cÊp còng nh- quy
®Þnh vÒ viÖc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cã thÓ bÞ Tßa ¸n cÊp phóc
thÈm söa, hñy sÏ kÞp thêi söa ch÷a ®-îc nh÷ng sai lÇm hoÆc çc vi ph¹m
ph¸p luËt mµ cÊp s¬ thÈm ®· m¾c ph¶i, gãp phÇn n©ng cao tr¸ch nhiÖm
cña H§XX s¬ thÈm, gióp hä cã th¸i ®é thËn träng vµ cã tr¸ch nhiÖm h¬n tr-íc
khi ®-a ra ph¸n quyÕt cña m×nh.
1.1.2.2. ý nghÜa vÒ chÝnh trÞ, x· héi
ViÖc quy ®Þnh mét VADS cã thÓ ®-îc xÐt xö ë hai cÊp xÐt xö kh¸c
nhau lµ phï hîp quy luËt cña nhËn thøc nh»m ®¶m b¶o tÝnh ®óng ®¾n,
kh¸ch quan cña ho¹t ®éng xÐt xö. Quy ®Þnh nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö thÓ
hiÖn th¸i ®é thËn träng cña Nhµ n-íc trong viÖc ®-a ra ph¸n xÐt quyÕt ®Þnh
vÒ tµi s¶n vµ nh©n th©n, vÒ sè phËn ph¸p lý, quyÒn lîi vµ tµi s¶n, danh dù
cña ®-¬ng sù. ViÖc xÐt xö ph¶i nh»m ®Õn môc ®Ých cao nhÊt lµ b¶o vÖ
çc quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p, ®-a ra çc ph¸n quyÕt chÊm døt çc tranh
chÊp d©n sù. Do vËy sÏ lµ kh«ng c«ng b»ng nÕu nh- t-íc bá quyÒn ®-îc b¶o
vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña ®-¬ng sù, ng-êi tham gia tè tông cã quyÒn vµ lîi
Ých liªn quan ®Õn vô ¸n mét lÇn n÷a t¹i mét phiªn tßa xÐt xö
13
kh¸c, nÕu nh- ch-a thÓ cã çc ®iÒu kiÖn kh¼ng ®Þnh hay b¶o ®¶m
r»ng, ph¸n quyÕt cña lÇn xÐt xö ®Çu tiªn lµ hoµn toµn chÝnh x¸c.
1.2. C¬ së cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù
1.2.1. C¬ së lý luËn cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong
tè tông d©n sù
Thø nhÊt, xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt chÕ ®é nhµ n-íc x· héi chñ
nghÜa ë n-íc ta.
Nhµ n-íc ta lµ Nhµ n-íc cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n
d©n. Trong bé m¸y nhµ n-íc, Tßa ¸n lµ c¬ quan lµ c¬ quan thùc hiÖn
chøc n¨ng chuyªn biÖt cña Nhµ n-íc. §Ó cã thÓ ®¶m b¶o gi¶i quyÕt
®óng ®¾n mét VADS, nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ho¹t ®éng xÐt xö lµ
Tßa ¸n thùc hiÖn chÕ ®é hai cÊp xÐt xö. B»ng ho¹t ®éng xÐt xö Tßa
¸n ph¶i b¶o vÖ ®-îc quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña çc chñ thÓ, nguyªn
t¾c hai cÊp xÐt xö chÝnh lµ c¬ chÕ b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých cña çc
con ng-êi cô thÓ ®· ®-îc ph¸p luËt ghi nhËn.
Thø hai, xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cña ho¹t ®éng t- ph¸p mµ Tßa
¸n thùc hiÖn.
Tßa ¸n lµ c¬ quan thùc hiÖn chøc n¨ng xÐt xö, nh÷ng ph¸n quyÕt
cña Tßa ¸n ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vô ¸n. Tuy vËy, kh«ng ph¶i bao
giê, viÖc xÐt xö cña Tßa ¸n mét lÇn ®· ®óng, ®· ®¶m b¶o gi¶i quyÕt
®óng ®¾n vô ¸n, nã cÇn ph¶i ®-îc xem xÐt, kiÓm tra l¹i ë mét Tßa ¸n
cÊp trªn. XÐt xö hai cÊp còng chÝnh lµ ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t
ho¹t ®éng xÐt xö cña Tßa ¸n cÊp d-íi, nh»m ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch
quan nhÊt cho mét ph¸n quyÕt nh©n danh c«ng lý cña Tßa ¸n.
Thø ba, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p
cña ®-¬ng sù.
Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong TTDS dùa trªn thùc tÕ gi¶i quyÕt çc
vô viÖc cña Tßa ¸n, ®¶m b¶o cho viÖc gi¶i quyÕt çc vô ¸n ®-îc ®óng lÏ ph¶i,
mäi ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n tr-íc khi cã hiÖu lùc ph¶i ®-îc xem xÐt mét çch
thËn träng. ThÕ nh-ng, Tßa ¸n khi xÐt xö còng kh«ng ph¶i bao giê xÐt xö
mét lÇn còng ®óng, mét lÇn còng ®· lµm tháa m·n çc ®-¬ng
14

sù. V× vËy ph¶i cã hai cÊp xÐt xö. Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö ®Ó ®¶m b¶o
cho ®-¬ng sù b¶o vÖ ®-îc quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña hä tr-íc Tßa ¸n.
Thø t-, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña ho¹t ®éng xÐt xö
ViÖc xÐt xö qua hai cÊp: cÊp thø nhÊt lµ cÊp s¬ thÈm vµ cÊp thø hai lµ
cÊp phóc thÈm do Tßa ¸n cÊp trªn cña Tßa ¸n s¬ thÈm thùc hiÖn. Dï lµ hai
cÊp xÐt xö, cÊp s¬ thÈm thùc hiÖn chøc n¨ng lµ cÊp xÐt xö thø nhÊt cã vai
trß quyÕt ®Þnh trong viÖc chÊm døt gi¶i quyÕt çc tranh chÊp. Tßa ¸n cÊp
phóc thÈm lµ cÊp xÐt xö thø hai ®¶m b¶o cho viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n lu«n
®óng ®¾n. Môc ®Ých cña xÐt xö hai cÊp lµ nh»m h-íng tíi ®¶m b¶o sù thËt
kh¸ch quan cña vô ¸n vµ çc quyÒn, lîi Ých cña ®-¬ng sù ®-îc b¶o vÖ.
1.2.2 C¬ së thùc tiÔn cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong
tè tông d©n sù
Thø nhÊt, xuÊt ph¸t chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Tßa ¸n
Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö lµ c¬ së thùc hiÖn ®óng ®-îc chøc n¨ng, nhiÖm
vô xÐt xö cña TAND. Khi çc bªn tranh chÊp, khëi kiÖn ra Tßa ¸n yªu cÇu gi¶i
quyÕt. VADS ®-îc gi¶i quyÕt lÇn ®Çu t¹i phiªn tßa s¬ thÈm, ®©y lµ cÊp xÐt xö
®Çu tiªn. Sau khi xÐt xö s¬ thÈm, b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña TAND cã thÓ kh«ng
®óng, kh«ng lµm hµi lßng çc ®-¬ng sù, ViÖn kiÓm s¸t dÉn ®Õn kh¸ng ço hoÆc
kh¸ng nghÞ cña ng-êi cã thÈm quyÒn. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô cña
m×nh th× Tßa ¸n ph¶i xÐt xö lÇn hai t¹i cÊp phóc thÈm.
Thø hai, xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn thi hµnh ph¸p luËt
Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö ®-îc ghi nhËn vµ thùc hiÖn cô thÓ trong ho¹t
®éng cña Tßa ¸n trong S¾c lÖnh 51/SL ngµy 17/4/1946 cña Nhµ n-íc ViÖt
Nam d©n chñ céng hßa, Th«ng t- sè 1459/HCTP cña Bé T- ph¸p ngµy
19/81955: "Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c tè tông
cña nh©n d©n cÇn ph¶i ®-îc ®¶m b¶o". N¨m 1960 nguyªn t¾c hai cÊp xÐt
xö ®-îc ghi nhËn chÝnh thøc trong §iÒu 9 LuËt tæ chøc TAND n¨m 1960.
Khi Nhµ n-íc ta ban hµnh LuËt tæ chøc TAND n¨m 1981, LuËt tæ chøc
TAND n¨m 1992 vµ Ph¸p lÖnh TTGQCVADS 1989 kh«ng quy ®Þnh nguyªn
t¾c hai cÊp xÐt xö nh-ng nguyªn t¾c nµy vÉn ®-îc thõa nhËn vµ ®-îc thùc
hiÖn bëi çc cÊp Tßa ¸n vÒ viÖc xÐt xö mét VADS.
15
Thø ba, xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ho¹t ®éng xÐt xö cña Tßa ¸n
Trong thùc tiÔn xÐt xö çc VADS, kh«ng Ýt çc ThÈm ph¸n c«ng t©m cã
tr×nh ®é ph¸p luËt, song khi xÐt xö VADS, kh«ng ph¶i bao giê còng ®¶m
b¶o gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vô ¸n. Thùc tÕ ®ã mét phÇn cho thÊy sù phøc t¹p
cña nh÷ng quan hÖ ph¸p luËt d©n sù trong x· héi, chÝnh v× thÕ, trong lÜnh
vùc TTDS ®· cã nh÷ng kØ lôc vÒ nh÷ng vô ¸n kÐo dµi hµng chôc n¨m, hµng
chôc phiªn tßa cho mét vô ¸n. Nh÷ng thùc tÕ cña ho¹t ®éng xÐt xö cho thÊy,
hai cÊp xÐt xö lµ cÇn thiÕt. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc vô ¸n cÇn xÐt xö
theo hai cÊp míi ®¶m b¶o viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vô ¸n.
1.3. Mèi quan hÖ cña nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö víi çc
nguyªn t¾c kh¸c cña luËt tè tông d©n sù
1.3.1. Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö víi nguyªn t¾c ®¶m b¶o
ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa trong tè tông d©n sù
B¶o ®¶m ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n trong
tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña bé m¸y nhµ n-íc, cã t¸c dông b¶o ®¶m cho ho¹t
®éng cña bé m¸y nhµ n-íc ®-îc nhÞp nhµng, ®ång bé vµ ph¸t huy hiÖu
lùc cña Nhµ n-íc vµ b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi. Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt
xö lµ nguyªn t¾c b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña çc chñ thÓ trong
d©n sù, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c trong xÐt xö VADS. ViÖc thùc hiÖn
®óng nguyªn t¾c ph¸p chÕ b¶o ®¶m cho nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö ®-îc
t«n träng vµ thùc hiÖn trong ho¹t ®éng xÐt xö VADS.
1.3.2. Víi nguyªn t¾c b¶o ®¶m quyÒn b¶o vÖ cña ®-¬ng sù
Nguyªn t¾c b¶o ®¶m quyÒn b¶o vÖ cña ®-¬ng sù còng lµ nguyªn
t¾c ®¶m b¶o viÖc b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®-¬ng sù t¹i
Tßa ¸n. Theo ®ã, ®-¬ng sù cã thÓ tù m×nh hoÆc th«ng qua ng-êi kh¸c
cã kiÕn thøc ph¸p luËt biÖn hé cho hä tr-íc Tßa ¸n. Thùc hiÖn nguyªn
t¾c ®¶m b¶o quyÒn b¶o vÖ cña ®-¬ng sù trong hai cÊp xÐt xö lµ ®¶m
b¶o quyÒn tù b¶o vÖ cña ®-¬ng sù t¹i hai cÊp xÐt xö cña Tßa ¸n
1.3.3. Víi nguyªn t¾c tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan, ng-êi tiÕn hµnh tè tông
Mét VADS cã bÞ xÐt xö l¹i khi cã kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ kh«ng phô
thuéc vµo nh÷ng ng-êi tiÕn hµnh tè tông trong vô ¸n, viÖc ®Ò cao tr¸ch
16

nhiÖm cña c¬ quan, ng-êi tiÕn hµnh tè tông trong viÖc gi¶i quyÕt
vô ¸n ë Tßa ¸n çc cÊp sÏ b¶o ®¶m vô ¸n ®-îc xÐt xö ®óng ®¾n,
çc quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p ®-îc b¶o ®¶m.
1.3.4. Víi nguyªn t¾c cung cÊp chøng cø vµ chøng minh
ViÖc ®-a ra ®Çy ®ñ nh÷ng chøng cø sÏ gióp Tßa ¸n x¸c ®Þnh chÝnh x¸c
çc t×nh tiÕt cña vô ¸n còng nh- ®¶m b¶o gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vô ¸n, h¹n
chÕ viÖc kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ cña ®-¬ng sù. ViÖc thùc hiÖn hai cÊp xÐt
xö cã t¸c dông b¶o ®¶m cho çc ®-¬ng sù thùc hiÖn tèt nguyªn t¾c nghÜa
vô cung cÊp chøng cø vµ chøng minh cña hä, ®-¬ng sù cã thªm ®iÒu kiÖn,
c¬ héi ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô nµy cña hä ë Tßa ¸n cÊp phóc thÈm.
Ch-¬ng 2
Néi dung çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ nguyªn
t¾c hai cÊp xÐt xö trong tè tông d©n sù
2.1, Tßa ¸n thùc hiÖn chÕ ®é hai cÊp xÐt xö
Nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö ®-îc quy ®Þnh trong Điều 11 LuËt
tæ chøc TAND vµ §iÒu 17 TTDS.
T¹i Điều 17 LuËt TTDS 2004 quy ®Þnh:
"1. Tßa ¸n thực hiện chế độ hai cấp xÐt xử.
B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cña Tßa ¸n cã thÓ bÞ kh¸ng ço,
kh¸ng nghÞ theo quy ®Þnh cña Bé luËt nµy.
B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm kh«ng bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ
theo thñ tôc phóc thÈm trong thêi h¹n do Bé luËt nµy quy ®Þnh
th× cã hiÖu lùc ph¸p luËt; ®èi víi b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm bÞ
kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ th× vô ¸n ph¶i ®-îc xÐt xö phóc thÈm. B¶n
¸n, quyÕt ®Þnh phóc thÈm cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
2. B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt mµ ph¸t
hiÖn cã vi ph¹m ph¸p luËt hoÆc cã t×nh tiÕt míi th× ®-îc xem xÐt l¹i theo
thñ tôc gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈm theo quy ®Þnh cña Bé luËt nµy".
17
Thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong TTDS chÝnh lµ
quyÒn cña c«ng d©n, tæ chøc ®-îc gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp
t¹i hai cÊp xÐt xö cña TAND, theo mét tr×nh tù thñ tôc quy ®Þnh
t¹i BLTTDS, mµ çc c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, ng-êi tiÕn hµnh tè
tông ph¶i thùc hiÖn ®Ó ®¶m b¶o gi¶i quyÕt VADS.
Hai cÊp xÐt xö ë hÖ thèng Tßa ¸n n-íc ta hiÖn nay cÊp lµ s¬ thÈm vµ
phóc thÈm. ViÖc xÐt xö lÇn ®Çu lµ xÐt xö s¬ thÈm do TAND cÊp huyÖn vµ
TAND tØnh thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 33 vµ §iÒu 34 BLTTDS.
XÐt xö s¬ thÈm lµ viÖc xÐt xö lÇn ®Çu mét VADS, khi cã ®¬n khëi
kiÖn cña nguyªn ®¬n, yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt. Sau ph¸n quyÕt cña Tßa
¸n, mét b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n ®-îc ra ®êi, song nã chØ cã hiÖu lùc
khi hÕt thêi h¹n kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ do ph¸p luËt quy ®Þnh mµ kh«ng cã
kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i bao giê trong ho¹t ®éng xÐt xö
cña Tßa ¸n, qua mét phiªn tßa s¬ thÈm ®· ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, toµn
diÖn vµ tÝnh ®óng ®¾n cña vô ¸n. V× nhiÒu lý do kh¸c nhau, çc ®-¬ng sù
cã thÓ kh«ng chÊp nhËn ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n s¬ thÈm, chèng ¸n lªn Tßa
¸n cÊp trªn yªu cÇu gi¶i quyÕt tranh chÊp cña hä.
XÐt xö phóc thÈm d©n sù lµ Tßa ¸n xÐt xö l¹i VADS mµ b¶n ¸n,
quyÕt ®Þnh s¬ thÈm ch-a cã hiÖu lùc ph¸p luËt bÞ kh¸ng ço, kh¸ng
nghÞ. XÐt xö phóc thÈm lµ giai ®o¹n tè tông nh»m ®¶m b¶o nguyªn t¾c
xÐt xö hai cÊp sau khi Tßa ¸n s¬ thÈm xÐt xö, çc ®-¬ng sù, ng-êi ®¹i
diÖn cña ®-¬ng sù cã quyÒn kh¸ng ço, VKS cã quyÒn kh¸ng nghÞ ®èi
víi b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ch-a cã hiÖu lùc ph¸p luËt yªu cÇu Tßa ¸n cÊp
trªn trùc tiÕp xem xÐt l¹i vô ¸n. V× vËy, xÐt xö ë cÊp phóc thÈm lu«n ®-îc
tiÕn hµnh bëi cÊp trªn trùc tiÕp cña Tßa ¸n ®· tiÕn hµnh xÐt xö s¬ thÈm.
2.1.1. CÊp xÐt xö s¬ thÈm
XÐt xö s¬ thÈm lµ xÐt xö lÇn ®Çu ®èi víi vô ¸n vµ lµ cÊp xÐt xö thø
nhÊt. §©y lµ cÊp xÐt xö cã ý nghÜa quan träng trong thñ tôc tè tông gi¶i
quyÕt çc VADS. NÕu xÐt xö ë cÊp thø nhÊt ®óng ph¸p luËt, cã c¨n cø,
lµm cho çc ®-¬ng sù t©m phôc, khÈu phôc, th× hÕt thêi h¹n kh¸ng ço
cña ®-¬ng sù, kh¸ng nghÞ cña VKS, b¶n ¸n cã hiÖu lùc vµ ®-îc thi hµnh.
18

Nh-ng nÕu trong thêi gian b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ch-a cã hiÖu lùc
ph¸p luËt, bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ th× b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®ã
buéc ph¶i ®-îc xÐt xö t¹i cÊp phóc thÈm.
2.1.1.1. ThÈm quyÒn s¬ thÈm cña Tßa ¸n nh©n d©n
CÊp xÐt xö s¬ thÈm thuéc thÈm quyÒn cña TAND cÊp huyÖn vµ
TAND cÊp tØnh. ThÈm quyÒn cña TAND cÊp tØnh vÒ xÐt xö s¬
thÈm, quy ®Þnh t¹i Điều 28, §iÒu 30 LuËt Tæ chøc TAND n¨m 2002
Theo quy ®Þnh cña BLTTDS th× thÈm quyÒn s¬ thÈm VADS thuéc
vÒ TAND cÊp huyÖn vµ cÊp tØnh. Theo §iÒu 33 BLTTDS, TAND cÊp
huyÖn cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt çc tranh chÊp d©n sù, trõ çc tranh
chÊp quy ®Þnh t¹i §iÒu 34 BLTTDS. §ã lµ çc tranh chÊp d©n sù cã yÕu
tè n-íc ngoµi vµ çc tranh chÊp d©n sù thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña
Tßa ¸n cÊp huyÖn mµ Tßa ¸n cÊp tØnh lÊy lªn ®Ó gi¶i quyÕt.
§èi víi Tßa ¸n cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt VADS theo l·nh thæ ®-îc
x¸c ®Þnh t¹i §iÒu 35 BLTTDS, nh»m ph©n ®Þnh thÈm quyÒn s¬ thÈm
vô viÖc d©n sù gi÷a çc Tßa ¸n cïng cÊp víi nhau, ®Ó ®¶m b¶o gi¶i
quyÕt vô viÖc d©n sù cña Tßa ¸n ®-îc nhanh chãng, ®óng ®¾n, t¹o
thuËn lîi cho çc ®-¬ng sù tham gia tè tông, tr¸nh sù chång chÐo trong
viÖc thùc hiÖn thÈm quyÒn gi÷a çc Tßa ¸n cïng cÊp. Theo ®ã, Tßa ¸n
cã thÈm quyÒn theo l·nh thæ lµ Tßa ¸n n¬i bÞ ®¬n c- tró, lµm viÖc, n¬i
cã tµi s¶n, hoÆc n¬i bÞ ®¬n cã trô së. Çc ®-¬ng sù cã thÓ tháa thuËn
víi nhau b»ng v¨n b¶n yªu cÇu Tßa ¸n n¬i c- tró, lµm viÖc cña nguyªn
®¬n, hoÆc n¬i nguyªn ®¬n cã trô së gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp vÒ
d©n sù, h«n nh©n vµ gia ®×nh, kinh doanh, th-¬ng m¹i, lao ®éng.
- Thẩm quyền của Toà ¸n theo sự lựa chọn của nguyªn đơn. Theo
§iÒu 36 BLTTDS th× ®-îc ¸p dông ®èi víi çc tr-êng hîp ®Æc biÖt ®Ó
nh»m gi¶i quyÕt VADS t¹i çc Tßa ¸n kh¸c nhau, sao cho viÖc xÐt xö ®-îc
kh¸ch quan nhÊt vµ kh«ng tr¸i víi thÈm quyÒn theo l·nh thæ cña Tßa ¸n.
2.1.1.2. QuyÒn h¹n cña Héi ®ång xÐt xö s¬ thÈm
BLTTDS kh«ng quy ®Þnh quyÒn h¹n xÐt xö cña H§XX s¬ thÈm, nh-
ng t¹i §iÒu 210 BLTTDS vµ NghÞ quyÕt 02/NQ-H§TP ngµy 12/5/2006
19
cña Héi ®ång ThÊm ph¸n TANDTC, H§XX s¬ thÈm ph¶i xem xÐt tÊt c¶
çc néi dung cña vô ¸n bÞ tranh chÊp, biÓu quyÕt theo ®a sè vÒ tõng
vÊn ®Ò, xem xÐt gi¶i quyÕt tÊt c¶ çc yªu cÇu cña çc ®-¬ng sù, trong
®ã cã c¶ yªu cÇu ph¶n tè cña bÞ ®¬n, çc yªu cÇu cña ng-êi cã quyÒn
vµ nghÜa vô liªn quan. MÆt kh¸c, mét ®iÓm cã thÓ thÊy r»ng, quyÒn
h¹n cña H§XX s¬ thÈm lµ tõ khi tiÕn hµnh phiªn tßa vµ t¹i phiªn tßa. Nh-
ng thùc tÕ kh«ng ph¶i nh- vËy. KÓ tõ khi nhËn ®¬n khëi kiÖn vµ vµo sæ
thô lý. Ch¸nh ¸n TAND ph©n c«ng ThÈm ph¸n gi¶i quyÕt VADS, Héi
thÈm nh©n d©n (HTND) tham gia H§XX VADS th× hä ®· cã quyÒn h¹n
råi. Trõ khi cã quyÕt ®Þnh thay ®æi ThÈm ph¸n vµ HTND.
2.1.1.3. HiÖu lùc cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm
B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n s¬ thÈm lµ b¶n ¸n ch-a cã hiÖu lùc
ph¸p luËt khi nã trong thêi h¹n kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ. Tøc lµ trong 15
ngµy kÓ tõ ngµy tuyªn ¸n, hoÆc lµ kÓ tõ khi hä nhËn ®-îc b¶n ¸n, quyÕt
®Þnh. HÕt thêi h¹n kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ nÕu b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬
thÈm kh«ng bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ th× cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
§èi víi kh¸ng ço qu¸ h¹n cña ®-¬ng sù, nÕu Tßa ¸n kh«ng chÊp nhËn
th× ®-¬ng sù mÊt quyÒn kh¸ng ço, hoÆc qu¸ thêi h¹n kh¸ng ço, ®-¬ng sù
kh«ng kh¸ng ço th× hä kh«ng ®-îc kh¸ng ço n÷a. Do vËy, b¶n ¸n, quyÕt
®Þnh s¬ thÈm cã hiÖu lùc ph¸p luËt vµ çc ®-¬ng sù ph¶i chÊp hµnh.
HiÖu lùc ph¸p luËt cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cßn c¨n cø
vµo thêi h¹n kh¸ng nghÞ cña ViÖn KiÓm s¸t. Qu¸ thêi h¹n kh¸ng nghÞ,
th× VKS mÊt quyÒn kh¸ng nghÞ vµ còng kh«ng ®-îc kh¸ng nghÞ qu¸
h¹n. B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cña Tßa ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
2.1.2. CÊp xÐt xö phóc thÈm
T¹i §iÒu 242 BLTTDS quy ®Þnh: xÐt xö phóc thÈm lµ viÖc Tßa ¸n
cÊp trªn trùc tiÕp xÐt xö l¹i vô ¸n mµ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cÊp
s¬ thÈm ch-a cã hiÖu lùc ph¸p luËt bÞ kh¸ng ço hoÆc kh¸ng nghÞ.
Víi tÝnh chÊt xÐt l¹i vô ¸n trong tr-êng hîp b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm
ch-a cã hiÖu lùc ph¸p luËt bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ, thñ tôc phóc thÈm lµ
mét ®¶m b¶o vÒ mÆt tè tông ®Ó nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n
20

tr-íc ®· tuyªn ph¶i lµ nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®óng ph¸p luËt, b¶o vÖ ®-îc
quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®-¬ng sù. ChØ nh÷ng vô ¸n mµ cã yªu cÇu
xem xÐt l¹i b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm th× vô ¸n míi bÞ xÐt xö phóc thÈm.
2.1.2.1. ThÈm quyÒn xÐt xö cña Tßa ¸n phóc thÈm
ThÈm quyÒn xÐt xö phóc thÈm theo ®iÓm b, kho¶n 2 §iÒu 30 LuËt
Tæ chøc TAND 2002 lµ Tßa d©n sù TAND cÊp tØnh ®èi víi b¶n ¸n,
quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cña TAND cÊp huyÖn; thÈm quyÒn phóc thÈm
b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cña Tßa ¸n cÊp tØnh lµ Tßa phóc thÈm
TANDTC (theo ®iÓm a kho¶n 2 §iÒu 24 LuËt Tæ chøc TAND 2002).
ThÈm quyÒn phóc thÈm gi÷a TAND cÊp tØnh vµ TANDTC dùa
trªn viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm ch-a cã hiÖu
lùc ph¸p luËt cña Tßa ¸n cÊp nµo. NÕu ®ã lµ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬
thÈm cña TAND cÊp huyÖn, th× thÈm quyÒn phóc thÈm thuéc vÒ
TAND cÊp tØnh. NÕu ®ã lµ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cña TAND
cÊp tØnh, th× thÈm quyÒn phóc thÈm thuéc vÒ TANDTC.
2.1.2.2. QuyÒn h¹n cña Héi ®ång xÐt xö phóc thÈm
Héi ®ång xÐt xö phóc thÈm cã thÈm quyÒn ®-îc quy ®Þnh t¹i
§iÒu 275 BLTTDS gåm: Gi÷ nguyªn b¶n ¸n s¬ thÈm; Söa b¶n ¸n
s¬ thÈm; Hñy b¶n ¸n s¬ thÈm, hñy mét phÇn b¶n ¸n s¬ thÈm vµ
chuyÓn hå s¬ vô ¸n cho Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm gi¶i quyÕt l¹i vô ¸n;
Hñy b¶n ¸n s¬ thÈm vµ ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n.
2.1.2.3. HiÖu lùc cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh phóc thÈm
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 17 BLTTDS: b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh phóc thÈm
lµ chung thÈm, cã hiÖu lùc ph¸p luËt. TÝnh chÊt "chung thÈm" cßn ®-îc
hiÓu lµ lÇn xÐt xö cuèi cïng. Kho¶n 6, ®iÒu 279 BLTTDS quy ®Þnh:
"B¶n ¸n phóc thÈm cã hiÖu lùc ph¸p luËt kÓ tõ ngµy tuyªn ¸n"
Theo §iÒu 263 BLTTDS, Tßa ¸n cÊp phóc thÈm chØ xem xÐt l¹i phÇn
b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm cã kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ. Ngoµi ra, Tßa ¸n cÊp
phóc thÈm cã thÓ xem xÐt nh÷ng phÇn kh¸c cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã liªn
quan ®Õn kh¸ng ço. Nh-ng kh¸ng ço vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ch-a ®-îc xÐt xö ë
cÊp s¬ thÈm th× kh«ng ®-îc xem xÐt ë cÊp phóc thÈm.
21
T¹i NghÞ quyÕt sè 05/2006/NQ-H§TP ngµy 04/8/2006 cña Héi
®ång ThÈm ph¸n TANDTC h-íng dÉn thi hµnh mét sè quy ®Þnh
trong PhÇn thø ba "thñ tôc gi¶i quyÕt vô ¸n t¹i Tßa ¸n cÊp phóc thÈm"
cña BLTTDS ®· h-íng dÉn: "cã liªn quan ®Õn viÖc xem xÐt néi dung
kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ lµ tr-êng hîp viÖc gi¶i quyÕt kh¸ng ço, kh¸ng
nghÞ ®èi víi phÇn nµy cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm ®ßi hái ph¶i
xem xÐt, gi¶i quyÕt ®ång thêi phÇn kh¸c cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬
thÈm ®ã mÆc dï phÇn nµy kh«ng bÞ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ".
2.2 B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p luËt bÞ xÐt l¹i
theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm
Theo nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö, viÖc xÐt xö chØ ®-îc diÔn ra ë cÊp
s¬ thÈm vµ phóc thÈm. §èi víi tr-êng hîp b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc
ph¸p luËt mµ cã vi ph¹m nghiªm träng ph¸p luËt trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô
¸n hoÆc ph¸t hiÖn t×nh tiÕt míi quan träng lµm thay ®æi néi dung vô ¸n th×
b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®-îc xÐt l¹i theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm. Khi xÐt
l¹i b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm chØ xem xÐt
l¹i tÝnh hîp ph¸p cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ kh¸ng nghÞ cã vi ph¹m ph¸p luËt
trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n, ph¸t hiÖn nh÷ng t×nh tiÕt míi lµm thay ®æi
c¬ b¶n néi dung vô ¸n. HoÆc kh«ng bÞ kh¸ng nghÞ, kh«ng liªn quan ®Õn
viÖc xem xÐt kh¸ng nghÞ nÕu x©m ph¹m ®Õn lîi Ých cña Nhµ n-íc, cña ng-
êi thø ba kh«ng ph¶i ®-¬ng sù trong vô ¸n
2.2.1. B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh d©n sù bÞ xÐt l¹i theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm
Khi cã nh÷ng c¨n cø quy ®Þnh t¹i §iÒu 283 BLTTDS, ng-êi cã thÈm
quyÒn cã quyÒn kh¸ng nghÞ theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm ®Ó yªu cÇu
Tßa ¸n xem xÐt l¹i vô ¸n theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm. Héi ®ång gi¸m ®èc
thÈm kh«ng xÐt xö l¹i vô ¸n mµ chØ xem xÐt viÖc chÊp nhËn hay kh«ng
chÊp nhËn kh¸ng nghÞ, söa, hñy, hoÆc ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n.
2.2.2. B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh d©n sù bÞ xÐt l¹i theo thñ tôc t¸i thÈm
Theo §iÒu 305 BLTTDS, vô ¸n sÏ bÞ kh¸ng nghÞ theo thñ tôc t¸i
thÈm khi cã nh÷ng c¨n cø ph¸t hiÖn nh÷ng t×nh tiÕt míi lµm thay ®æi néi
dung vô ¸n. §-¬ng sù, ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc nÕu ph¸t hiÖn t×nh tiÕt
míi cña vô ¸n cã quyÒn khiÕu n¹i víi ng-êi cã thÈm quyÒn ®Ó hä kh¸ng
22

nghÞ theo thñ tôc t¸i thÈm. Héi ®ång t¸i thÈm xem xÐt l¹i vô ¸n vµ quyÕt
®Þnh chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn kh¸ng nghÞ, hñy b¶n ¸n cã hiÖu
lùc ph¸p luËt ®Ó xÐt xö s¬ thÈm l¹i hoÆc ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n.
Ch-¬ng 3
Thùc tiÔn thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö
trong tè tông d©n sù vµ kiÕn nghÞ
3.1. Thùc tiÔn thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö trong
tè tông d©n sù
Theo tæng kÕt cña ngµnh Tßa ¸n, trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt çc vô
viÖc d©n sù, tû lÖ çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp, bÞ hñy
®Ó gi¶i quyÕt n¨m sau gi¶m h¬n n¨m tr-íc. C«ng t¸c gi¶i quyÕt, xÐt xö
çc vô viÖc d©n sù cña ngµnh TAND vÒ c¬ b¶n ®¶m b¶o ®óng ph¸p
luËt, ®¸p øng yªu cÇu gi¶i quyÕt çc tranh chÊp trong néi bé nh©n d©n,
b¶o vÖ çc quyÒn, lîi Ých chÝnh ®¸ng cña çc ®-¬ng sù.
Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc, viÖc xÐt xö cña TAND t¹i
cÊp s¬ thÈm vµ phóc thÈm cßn tån t¹i nh÷ng vÊn ®Ò sau:
-VÒ vÊn ®Ò thu thËp chøng cø, trªn thùc tÕ cßn cã kh«ng Ýt çc tr-êng hîp
Tßa ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n khi ch-a ®Çy ®ñ çc chøng cø, dÉn ®Õn quyÕt ®Þnh t¹i
b¶n ¸n tuyªn ch-a ®ñ c¨n cø vµ bÞ Tßa ¸n cÊp trªn hñy ®Ó gi¶i quyÕt l¹i.
-ViÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n ch-a chÝnh
x¸c dÉn ®Õn sai lÇm vµ vi ph¹m nghiªm träng vÒ thñ tôc tè tông
-ViÖc xÐt xö VADS v-ît ph¹m vi gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n cÊp phóc
thÈm vµ viÖc Tßa ¸n s¬ thÈm bá sãt ng-êi tham gia tè tông, Tßa phóc
thÈm ph¸t hiÖn vµ ®-a vµo tham gia tè tông vµ buéc ng-êi ®ã ph¶i
chÞu nghÜa vô lµ vi ph¹m nghiªm träng vÒ ph¹m vi xÐt xö phóc thÈm
-Khi gi¶i quyÕt vô ¸n d©n sù Tßa ¸n kh«ng ®¶m b¶o quyÒn
quyÕt ®Þnh vµ tù ®Þnh ®o¹t cña ®-¬ng sù
-ViÖc ¸p dông ph¸p luËt néi dung kh«ng chÝnh x¸c dÉn ®Õn
gi¶i quyÕt sai lÇm vô ¸n.
23
- Tßa ¸n gi¶i quyÕt l¹i ®èi víi tµi s¶n ®· ®-îc gi¶i quyÕt b»ng
b¶n ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt, vi ph¹m thñ tôc tè tông.
- Tßa ¸n gi¶i quyÕt v-ît qu¸ yªu cÇu cña ®-¬ng sù:
- ViÖc xÐt xö cña Tßa ¸n cßn ®Ó t×nh tr¹ng vô ¸n kÐo dµi, c¶
hai cÊp xÐt xö ®Òu vi ph¹m ph¸p luËt, cã nh÷ng vô ¸n ph¶i xÐt xö
qua nhiÒu phiªn tßa, kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö.
- Çc VADS bÞ xÐt xö kÐo dµi qua nhiÒu n¨m, qua nhiÒu cÊp, nhiÒu phiªn
tßa, kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö mµ cã nguy c¬ t¹o tiÒn lÖ cho
mét nguyªn t¾c ch-a tõng cã trong BLTTDS, ®ã lµ viÖc t¸i hai cÊp xÐt xö.
3.1.2. Nguyªn nh©n h¹n chÕ trong viÖc thùc hiÖn nguyªn
Nh÷ng bÊt cËp trong thùc hiÖn çc quy ®Þnh cña BLDS vÒ
nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, bao
gåm c¶ nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ nguyªn nh©n chñ quan.
Thø nhÊt, mét sè quy ®Þnh cña BLTTDS cßn ch-a râ rµng, c¬ quan nhµ
n-íc cã thÈm quyÒn ch-a cã v¨n b¶n h-íng dÉn dÉn ®Õn nhiÒu çch hiÓu
kh¸c nhau. VÝ dô: Quy ®Þnh t¹i kho¶n 4 §iÒu 79 BLTTDS ch-a quy ®Þnh,
ph©n ®Þnh cô thÓ gi÷a tr¸ch nhiÖm cung cÊp chøng cø chøng minh cña ®-
¬ng sù víi tr¸ch nhiÖm x¸c minh thu thËp chøng cø cña Tßa ¸n. Kho¶n 2 §iÒu
83 cßn ch-a râ rµng vÒ v¨n b¶n x¸c nhËn chøng cø do ai vµ c¬ quan cã thÈm
quyÒn. §iÒu 269 kho¶n 1 BLTTDS quy ®Þnh vÒ quyÒn bÞ ®¬n kh«ng chÊp
nhËn rót ®¬n khëi kiÖn cña nguyªn ®¬n lµ kh«ng phï hîp v× khi nguyªn ®¬n
®· rót ®¬n khëi kiÖn, ®èi t-îng xÐt xö kh«ng cßn n÷a, nÕu vÉn cßn yªu cÇu
cña ®-¬ng sù kh¸c thay ®æi viÖc gi¶i quyÕt, vô ¸n míi tiÕp tôc
Thø hai, do sè l-îng çc VADS ph¶i thô lý vµ gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n lµ
rÊt lín, trong khi sè l-îng çn bé, ThÈm ph¸n cña Tßa ¸n ch-a ®ñ ®Ó ®¸p
øng yªu cÇu nhiÖm vô nªn t×nh tr¹ng ®Ó nhiÒu VADS qu¸ thêi h¹n xÐt
xö theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ChÊt l-îng gi¶i quyÕt, xÐt xö çc lo¹i vô
¸n cña Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm, phóc thÈm ch-a ®¸p øng yªu cÇu víi diÔn
biÕn vµ sù phøc t¹p cña çc tranh chÊp d©n sù. Çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh
gi¶i quyÕt bÞ söa, bÞ hñy do lçi chñ quan cña ThÈm ph¸n cßn nhiÒu.
24

Thø ba, mét sè ThÈm ph¸n ch-a thùc hiÖn ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm cña m×nh
trong viÖc gi¶i quyÕt VADS nh- ch-a x¸c minh thu thËp chøng cø theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt, viÖc x©y dùng hå s¬ vô ¸n kh«ng ®Çy ®ñ; ®¸nh gi¸ chøng cø
thiÕu kh¸ch quan, toµn diÖn dÉn ®Õn gi¶i quyÕt vô ¸n kh«ng ®óng.
Thø t-, c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m ®èc viÖc xÐt xö cña Tßa ¸n cÊp trªn ®èi
víi Tßa ¸n cÊp d-íi cßn h¹n chÕ, nªn ch-a kÞp thêi ph¸t hiÖn çc sai sãt ®Ó
kh¾c phôc vµ xö lý vi ph¹m trong c«ng t¸c gi¶i quyÕt, xÐt xö çc lo¹i ¸n.
3.2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ nguyªn
Thø nhÊt, ph¶i ®¶m b¶o ®Çy ®ñ çc c¬ së ph¸p lý cho viÖc xÐt xö ë
cÊp s¬ thÈm. Qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt çc VADS cã thÓ tr¶i qua çc giai ®o¹n tè
tông kh¸c nhau nh-ng xÐt xö t¹i phiªn tßa s¬ thÈm lµ quan träng nhÊt. §Ó ®¸p
øng ®-îc yªu cÇu nµy th× tr-íc hÕt ph¸p luËt d©n sù ph¶i quy ®Þnh ®Çy ®ñ,
râ rµng quyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña çc chñ thÓ tham gia çc quan
hÖ ph¸p luËt d©n sù. Ph¸p luËt TTDS ph¶i quy ®Þnh cô thÓ vÒ quyÒn,
nghÜa vô cña çc chñ thÓ tè tông, tr×nh tù, thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp
d©n sù, thÈm quyÒn cña Tßa ¸n v.v... t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc xÐt xö.
Thø hai, nÕu VADS chØ qua mét cÊp xÐt xö ®· ®¶m b¶o quyÒn
lîi cña ®-¬ng sù, th× kh«ng cÇn ph¶i ®Õn hai cÊp xÐt xö. Nh-ng khi
kh«ng tháa m·n ®-îc çc yªu cÇu cña ®-¬ng sù, th× dï cã muèn hay
kh«ng, khi cã kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ vô ¸n vÉn ph¶i ®-îc ®-a ra xÐt
xö l¹i. Tßa ¸n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm h-íng dÉn vµ gióp ®-¬ng sù thùc
hiÖn mét çch tèt nhÊt quyÒn, nghÜa vô cña hä.
3.2.1. KiÕn nghÞ vÒ hoµn thiÖn ph¸p luËt
3.2.1.1. Víi cÊp xÐt xö s¬ thÈm
KiÕn nghÞ bæ sung quy ®Þnh vÒ hiÖu lùc cña b¶n ¸n s¬ thÈm khi çc ®-
¬ng sù chÊp nhËn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vµ cïng ®Ò nghÞ Tßa ¸n cho thi hµnh
ngay. Bæ sung ph¹m vi gi¶i quyÕt cña H§XX s¬ thÈm vµ söa ®æi kho¶n 1 §iÒu
218 BLTTDS vÒ xem xÐt viÖc thay ®æi, bæ sung, rót yªu cÇu. Bæ sung kho¶n
4 §iÒu 79 BLTTDS vÒ nghÜa vô chøng minh. Söa ®æi, bæ sung kho¶n 2 §iÒu
80 vÒ t×nh tiÕt, sù kiÖn kh«ng ph¶i chøng minh.
25
Kho¶n 2 §iÒu 83 cÇn quy ®Þnh râ rµng c¬ quan cã thÈm quyÒn
x¸c nhËn chøng cø lµ Tßa ¸n; §iÒu 189 cÇn bæ sung quy ®Þnh çc
tr-êng hîp cô thÓ ®-îc Tßa ¸n t¹m ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n lµ trong
çc tr-êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng, hoÆc ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cã chøng
nhËn cña c¬ quan n¾m b¾t sù kiÖn; Bá kho¶n 2 §iÒu 182 BLTTDS
do cßn ¸p ®Æt h¹n chÕ quyÒn tù ®Þnh ®o¹t cña ®-¬ng sù.
3.2.1.2. Víi cÊp xÐt xö phóc thÈm
Söa ®æi, bæ sung §iÒu 269 kho¶n 1 ®iÓm a BLTTDS quy ®Þnh lµ
kh«ng phï hîp v× khi nguyªn ®¬n ®· rót ®¬n khëi kiÖn ®èi t-îng xÐt xö
kh«ng cßn nªn b¶n ¸n s¬ thÈm bÞ hñy. Söa ®æi, bæ sung §iÒu 233
BLTTDS quy ®Þnh vÒ ph¹m vi ph¸t biÓu khi tranh luËn. Söa ®æi, bæ
sung §iÒu 277 BLTTDS vÒ c¨n cø hñy b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm
3.2.2. KiÕn nghÞ vÒ thùc hiÖn ph¸p luËt
Thø nhÊt, viÖc gi¶i thÝch, h-íng dÉn ¸p dông thèng nhÊt ph¸p
luËt ph¶i nhanh chãng, kÞp thêi.
Thø hai, ph¸p luËt ph¶i quy ®Þnh cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o quyÒn khëi kiÖn
còng nh- quyÒn yªu cÇu b¶o vÖ quyÒn lîi cña ®-¬ng sù t¹i t¹i Tßa ¸n. Tr¸ch
nhiÖm h-íng dÉn vµ th¸i ®é phôc vô cña nh÷ng çn bé trong ngµnh Tßa ¸n
còng nh- nh÷ng ng-êi tiÕn hµnh tè tông ®Ó viÖc b¶o vÖ quyÒn cña ®-¬ng
sù ®-îc thuËn lîi, dÔ dµng ngay tõ b-íc ®Çu tiªn ®Õn Tßa ¸n.
Thø ba, vÒ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ quan xÐt xö: tæ chøc l¹i Tßa ¸n
theo khu vùc chø kh«ng tæ chøc theo ®¬n vÞ hµnh chÝnh nh- hiÖn nay.
X©y dùng chiÕn l-îc n©ng cao tr×nh ®é çn bé ngµnh Tßa ¸n, trang bÞ c¬ së
vËt chÊt - kü thuËt tèt h¬n n÷a cho TAND cÊp huyÖn ®Ó ®¶m b¶o t¨ng
thÈm quyÒn xÐt xö cña Tßa ¸n cÊp huyÖn cã tÝnh kh¶ thi trªn thùc tÕ.
KÕt luËn
Nguyªn t¾c thùc hiÖn chÕ ®é hai cÊp xÐt xö trong xÐt xö çc VADS nãi
riªng vµ xÐt xö çc vô ¸n h×nh sù, hµnh chÝnh nãi chung lµ mét nguyªn t¾c
c¬ b¶n trong ho¹t ®éng tè tông cña Tßa ¸n. Cã thÓ nãi nguyªn
26

t¾c hai cÊp xÐt xö chÝnh lµ tiÕn bé cña kü thuËt lËp ph¸p trong nÒn v¨n
minh nh©n lo¹i, b¶o vÖ quyÒn d©n chñ cña c«ng d©n. Tõ viÖc thùc hiÖn
nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö, quyÒn c«ng d©n ®-îc b¶o ®¶m, ph¸p luËt ®-
îc b¶o vÖ. ChÝnh v× thÕ, nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö ®· t¹o ra sù ph©n
cÊp thÈm quyÒn xÐt xö gi÷a çc Tßa ¸n, vÒ tæ chøc TAND çc cÊp còng
nh-t¹o ra çc nguyªn t¾c trong ho¹t ®éng xÐt xö, tr×nh tù tè tông ®Ó
n©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xÐt xö.
B¶n chÊt cña nguyªn t¾c còng chÝnh lµ thÓ hiÖn b¶n chÊt cña
Nhµ n-íc ph¸p quyÒn ViÖt Nam lµ Nhµ n-íc cña d©n, do d©n, v×
nh©n d©n vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó tæ chøc vµ
ho¹t ®éng cña Tßa ¸n. Tõ nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö, ph¸p luËt TTDS
cã sù ph©n biÖt râ rµng ®èi víi çc ho¹t ®éng xÐt xö s¬ thÈm, xÐt xö
phóc thÈm b»ng çc thñ tôc tè tông cña mçi cÊp.
Ngay tõ khi n-íc nhµ míi giµnh ®-îc ®éc lËp, hÖ thèng Tßa ¸n n-íc ta
®· ®-îc tæ chøc thµnh Tßa ¸n s¬ cÊp, Tßa ¸n ®Ö nhÞ cÊp vµ Tßa ¸n tèi
cao ®Ó thùc hiÖn hai cÊp xÐt xö. Çc Tßa cã chøc n¨ng s¬ thÈm vµ
phóc thÈm vô ¸n t-¬ng øng víi ph©n cÊp thÈm quyÒn cña tæ chøc Tßa
¸n n-íc ta lóc ®ã. N¨m 1960, nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö ®-îc chÝnh thøc
ghi nhËn t¹i §iÒu 9 LuËt Tæ chøc TAND víi néi dung "Tßa ¸n nh©n d©n
thùc hµnh chÕ ®é hai cÊp xÐt xö". §Õn n¨m 1981, LuËt Tæ chøc TAND
®· kh«ng ghi nhËn nguyªn t¾c nµy n÷a. Tuy vËy, çc TAND vÉn tiÕn
hµnh thùc hiÖn chÕ ®é hai cÊp xÐt xö. N¨m 2002 nguyªn t¾c nµy míi ®-
îc quy ®Þnh l¹i trong LuËt tæ chøc TAND n¨m 2002 vµ ®-îc BLTTDS n¨m
2004 quy ®Þnh t¹i §iÒu 17 cña Bé luËt.
Thùc hiÖn nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö chÝnh lµ c¬ së ®Ó ho¹t ®éng xÐt
xö çc vô ¸n ®-îc ®óng ®¾n, mÆt kh¸c nã còng t¹o tiÒn ®Ò ®Ó çc ®-¬ng sù
tham gia tè tông b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh tr-íc Tßa ¸n. V×
sau khi xÐt xö s¬ thÈm, nÕu ®-¬ng sù, ViÖn kiÓm s¸t kh«ng chÊp nhËn b¶n
¸n, quyÕt ®Þnh s¬ thÈm th× cã thÓ kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ yªu cÇu Tßa ¸n
xÐt xö l¹i vô ¸n. Song quyÒn kh¸ng ço, kh¸ng nghÞ chØ ®-îc thùc hiÖn mét
lÇn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh phóc thÈm lµ chung thÈm, cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Do
®ã, nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö còng kh«ng lµm kÐo dµi
27
qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt VADS, çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tæ chøc Tßa
¸n, thÈm quyÒn vµ thñ tôc ®Ó cho çc Tßa ¸n hiÖn nay xÐt xö theo hai
cÊp (s¬ thÈm vµ phóc thÈm) ®· phÇn nµo ®¸p øng ®ßi hái cña nguyªn
t¾c hai cÊp xÐt xö vµ thùc tiÔn xÐt xö. ChÊt l-îng xÐt xö ë çc Tßa ¸n s¬
thÈm, Tßa ¸n phóc thÈm còng ngµy cµng ®-îc n©ng cao.
Tuy nhiªn, qua viÖc nghiªn cøu cho thÊy vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ
trong viÖc quy ®Þnh vµ thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy trªn thùc tiÔn. Do vËy,
ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc çc h¹n chÕ v-íng m¾c nµy mµ
cô thÓ lµ cÇn ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ
nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö, ph¹m vi gi¶i quyÕt VADS t¹i Tßa ¸n cÊp s¬
thÈm, tr¸ch nhiÖm cña Tßa ¸n trong viÖc thu thËp chøng cø víi nghÜa vô
chøng minh cña ®-¬ng sù. VÒ thùc chÊt, ph¸p luËt cÇn:
T¹o sù ®ång bé vµ thèng nhÊt trong çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt (Bé luËt tè
tông d©n sù, LuËt Tæ chøc TAND...) sao cho x¸c ®Þnh râ rµng, chÝnh x¸c tÝnh
chÊt cña s¬ thÈm, phóc thÈm ®Ó cã nhËn thøc ®óng ®¾n vµ thèng nhÊt nguyªn
t¾c hai cÊp xÐt xö trªn c¶ ph-¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn.
§æi míi hÖ thèng Tßa ¸n, tæ chøc l¹i hÖ thèng Tßa ¸n theo tinh thÇn
NghÞ quyÕt 49/NQ-TW cña Bé ChÝnh trÞ theo h-íng: "Çc cÊp Tßa ¸n sÏ ®-
îc ph©n ®Þnh theo thÈm quyÒn xÐt xö, kh«ng phô thuéc vµo ®¬n vÞ hµnh
chÝnh. Tßa ¸n s¬ thÈm khu vùc ®-îc tæ chøc ë mét hoÆc mét sè ®¬n vÞ
hµnh chÝnh cÊp huyÖn; Tßa phóc thÈm cã nhiÖm vô chñ yÕu lµ xÐt xö
phóc thÈm vµ xÐt xö s¬ thÈm mét sè vô ¸n; Tßa th-îng thÈm ®-îc tæ chøc
theo khu vùc cã nhiÖm vô xÐt xö phóc thÈm; Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao cã
nhiÖm vô tæng kÕt kinh nghiÖm xÐt xö, h-íng dÉn ¸p dông ph¸p luËt thèng
nhÊt, ph¸t triÓn ¸n lÖ vµ xÐt xö gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm".
Më réng viÖc tranh tông, kÕt qu¶ cña b¶n ¸n dùa ph¶i trªn tµi
liÖu, chøng cø ®· ®-îc xem xÐt t¹i phiªn tßa, kÕt qu¶ cña viÖc hái
còng nh-tranh luËn, ®èi ®¸p cña nh÷ng ng-êi tham gia tè tông.
Bæ sung çc quy ®Þnh vÒ ph¹m vi gi¶i quyÕt VADS cña Tßa
¸n cÊp s¬ thÈm, tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc cung cÊp chøng cø vµ vÊn
®Ò rót ®¬n khëi kiÖn cña nguyªn ®¬n trong vô ¸n d©n sù.
28

Nguyên Tắc Hai Cấp Xét Xử Trong Tố Tụng Dân Sự.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Nguyên Tắc Hai Cấp Xét Xử Trong Tố Tụng Dân Sự.doc

Similar to Nguyên Tắc Hai Cấp Xét Xử Trong Tố Tụng Dân Sự.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê Luận Văn - ZALO 0932091562

More from Dịch vụ viết thuê Luận Văn - ZALO 0932091562 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Nguyên Tắc Hai Cấp Xét Xử Trong Tố Tụng Dân Sự.doc