LỊCH SỬ Y HỌC CỔ TRUYỀN VN

LỊCH SỬ
Y HỌC CỔ TRUYỀN
VIỆT NAM

MUÏC TIEÂU
- Neâu ñöôïc nhöõng böôùc phaùt trieån cuûa Y hoïc
Vieät Nam.
- Lieät keâ ñöôïc nhöõng taùc phaåm Y hoïc mang
ñaäm baûn saéc Y hoïc coå truyeàn Vieät Nam.
- Nhaän thöùc ñöôïc YHCT Vieät Nam chòu aûnh
höôûng raát lôùn cuûa heä tö töôûng Trieát hoïc Trung
Quoác

Y HOÏC VIEÄT NAM QUA CAÙC THÔØI KYØ
1. Thôøi kyø döïng nöôùc
2. Thôøi kyø ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp laàn I
3. Thôøi kyø ñoäc laäp ñôøi Ngoâ – Ñinh – Leâ – Lyù –
Traàn – Hoà
4. Thôøi kyø ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp laàn II
5. Thôøi kyø ñoäc laäp ñôøi Haäu Leâ – Taây Sôn –
Nguyeãn.
6. Thôøi kyø thöïc daân Phaùp xaâm löôïc
7. Thôøi kyø Vieät Nam daân chuû Coäng hoøa
8. Thôøi kyø töø naêm 1975 ñeán nay

I. THÔØI KYØ DÖÏNG NÖÔÙC
(TÖØ THÔØI THÖÔÏNG COÅ ÑEÁN ÑAÀU THEÁ KYÛ THÖÙ I TRÖÔÙC CN, KEÙO DAØI # 2000 NAÊM)
THÔØI KYØ CAÙC VUA HUØNG(2879 B.C)
- Ñôøi Hoàng Baøng (2879 – 257 tr.CN): bieát aên Göøng
vôùi thòt caù cho deã tieâu; Duøng Haønh, Toûi, ÔÙt laøm gia
vò kích thích tieâu hoùa; nhai Traàu choáng laïnh , gaây
phaán chaán, choáng soát reùt, nhuoäm raêng ñeå baûo veä
raêng, uoáng nöôùc Voái giuùp tieâu hoùa vaø phoøng beänh …
vaø bieát duøng nhieàu thöù thuoác coù giaù trò ñeán ngaøy
nay: quaû giun (Söû quaân töû) trò giun treû em, Göøng gioù
chöõa thoå taû, Ñaäu khaáu, Xöông boà, Queá, Sen, Saén
daây, Ñoài moài, San hoâ, YÙ dó.
- Ñôøi Huøng Vöông bieát uû vaø naáu röôïu ñeå uoáng vaø
laøm thuoác

(TÖØ THÔØI THÖÔÏNG COÅ ÑEÁN ÑAÀU THEÁ KYÛ THÖÙ I TRÖÔÙC CN, KEÙO DAØI
# 2000 NAÊM)
AN DÖÔNG VÖÔNG (257 B.C)
- Bieát duøng Thuûy ngaân öôùp xaùc;
- Bieát cheá thuoác ñoäc taåm teân ñoàng.
NAM VIEÄT(TRIEÄU ÑAØ)(179-111 B.C)
Döôïc lieäu Vieät Nam ñöôïc nhaäp khaåu vaøo Trung Quoác
 YÙ dó-Saén daây (Danh y bieät luïc)
 Hoaéc höông (Nam phöông thaûo moäc)
 Ñaäu khaáu (Haûi Nam baûn thaûo-ñôøi Ñöôøng)
 Saû(baûn thaûo thaäp di)
 Traàu cau(Toâ cung baûn thaûo)

(TÖØ THÔØI THÖÔÏNG COÅ ÑEÁN ÑAÀU THEÁ KYÛ THÖÙ I TRÖÔÙC CN, KEÙO DAØI # 2000 NAÊM)
Toùm taét:
Y hoïc thôøi kyø naøy chæ laø moät neàn Y hoïc daân gian
kinh nghieäm, mang tính chaát töï phaùt, truyeàn khaåu,
hoøan toøan khoâng coù toå chöùc, chöa coù heä thoáng Y
teá Nhaø nöôùc

Hình thaønh 2 neàn Y hoïc song haønh:
- Y hoïc daân toäc (Thuoác Nam): truyeàn khaåu,
kinh nghieäm
- Y hoïc Trung Quoác (Thuoác Baéc): coù heä thoáng
lyù luaän, coù saùch vôû
Caû 2 cuøng mang tính chaát töï phaùt vaø keát hôïp
nhau cuõng töï phaùt. Chöa coù heä thoáng Y teá
Nhaø nöôùc cuõng nhö Tö nhaân. Chöa coù tröôùc
taùc Y hoïc rieâng.
II. THÔØI KYØ ÑAÁU TRANH GIAØNH ÑOÄC LAÄP LAÀN I
(THÔØI KYØ BAÉC THUOÄC) (111 B.C - 938 A.C)

III. THÔØI KYØ ÑOÄC LAÄP ÑÔØI NGOÂ- ÑINH- LEÂ – LYÙ-TRAÀN - HOÀ (939 – 1406)
ÑÔØI NGOÂ (939-904)– ÑINH (968-980) – LEÂ (981-1009)
 Veà Y hoïc vaø Y teá khoâng
thaáy coù taøi lieäu ghi cheùp.
Ngoâ Quyeàn gieát thaùi töû Hoaèng Thao
(Nam Haùn) treân soâng Baïch Ñaèng
Ñeàn thôø vua Ñinh Tieân Hoaøng
Ñeàn thôø vua Leâ Ñaïi Haønh

III. THÔØI KYØ ÑOÄC LAÄP ÑÔØI NGOÂ- ÑINH- LEÂ – LYÙ-TRAÀN - HOÀ (939 –
1406)
ÑÔØI LYÙ (1009 - 1225)
* Toå chöùc Y teá:
 - Coù Ty Thaùi Y vaø Ngö y.
 - Phaùt trieån vieäc troàng
thuoác
* Y hoïc:
 - Ngheà vu y: chöõa beänh
baèng buøa chuù ñöôïc daân
tin duøng vaø Trieàu ñình
toân suøng
 * Danh y:
- Nhaø sö Nguyeãn Minh
Khoâng: duøng phöông
phaùp taém thuoác
- Ñaïo Hueä Thieàn sö coù baøi
keä Thuûy Hoûa Phong Ñòa
cheùp trong quyeån Thieàn
uyeån taäp anh ngöõ luïc
- Nguyeän Hoïc Thieàn sö
coù taùc phaåm Ñaïo voâ aûnh
öôûng vaø Lieãu ngoä taâm
thaân

1406)
ÑÔØI LYÙ (1009-1225)
 Döôùi aûûnh höôûng cuûa
ñaïo Giaùo vaø Phaät
giaùo: y hoïc laø söï keát
hôïp giöõa kinh nghieäm
vaø buøa chuù

ÑÔØI TRAÀN (1225-1399)
 Nho giaùo vaø Y hoïc phaùt trieån
maïnh.
 Toå chöùc Y teá:
 Ty Thaùi Y (Thaùi Y Vieän):
Chöõa beänh cho Trieàu ñình
vaø daân. Chæ ñaïo caû vieäc Ñaøo
taïo, troàng vaø haùi thuoác cho
quaân ñoäi vaø daân
 Naêm 1261(Traàn Thaùnh Toân)
laàn ñaàu tieân môû khoa thi
tuyeån Thaày thuoác laøm taïi
Thaùi Y Vieän.
 Coù chính saùch troïng ñaõi Y
quan
Aûnh höôûng vaên hoaù töø Trung Quoác

ÑÔØI TRAÀN (1225 - 1399)
Y hoïc :
 Ñaõ coù cô sôû bieän chöùng
luaän trò döïa treân lyù luaän
Trung y nhöng saùng cheá
phöông thang, duøng döôïc
lieäu taïi choã.
 Chaâm cöùu ñöôïc tin duøng
hôn
Höng Ñaïo Vöông
Traàn Quoác Tuaán

ÑÔØI TRAÀN (1225 - 1399)
Danh y &Taùc phaåm:
1. Phaïm Coâng Baân (1293-1313): Noåi baät veà Y ñöùc,
chöõa beänh khoâng phaân bieät giaøu ngheøo vôùi chuû
tröông Beänh nguy chöõa tröôùc.
2. Chu Vaên An(1329 - 1370): Ñeå laïi moät soá tö lieäu vaø
Beänh aùn veà kinh nghieäm chöõa beänh (nhaát laø beänh
dòch). OÂng saùng cheá caùc phöông thuoác Ñaûng khaáu
thang, Coá nguyeân thang (chöõa ngoaÏi caûm thöông
haøn), Tö Khaûm, Döôõng Ly (Boå Thuûy Hoûa), Thaàn tieân
cöùu khoå ñan, Tuaân
3. Traâu Canh (1341-1369): Noåi tieáng nhôø duøng chaâm
cöùu chöõa beänh cho Vua.
4. Phan Phu Tieân: giöõ chöùc Quoác töû Baùc só. Bieân soïan
Baûn thaûo thöïc vaät toaûn yeáu(1429) goàm 392 vò thuoác
Nam laø thöùc aên vaø chæ daãn söû duïng phoøng trò beänh(Y
thöïc trò)

1406)
ÑÔØI TRAÀN (1225 - 1399)
5. Nguyeãn Baù Tónh (Tueä
Tónh)(1341-1369): ñöôïc toân laø
Thaùnh Thuoác Nam. OÂng ñeå laïi 2
boä saùch:
- Nam döôïc thaàn hieäu
- Hoàng nghóa giaùc tö y thö
OÂng chuû tröông:
- Veà thuoác: Nam döôïc trò Nam
nhaân.
- Veà Döôõng sinh: “Beá tinh, döôõng
khí, toàn thaàn. Thanh taâm, quaû
duïc, thuû chaân, luyeän hình”
- Khoâng duøng buøa chuù meâ tín dò
ñoan ñeå chöõa beänh
Chuû tröông cuûa oâng ñaõ aûnh
höôûng ñeán Y hoïc nöôùc nhaø suoát
töø ñoù ñeán nay

1406)
ĐỜI HOÀ(1400-1404)
Y teá:
 - Ñaët ra Y ty (Quaûng teá
thöï ) laøm cô sôû Khaùm
chöõa beänh cho daân
chuùng.
 - Ñaåy maïnh vieäc söû
duïng Chaâm cöùu (ñôøi
Hoà Haùn Thöông ).
Danh y vaø Taùc phaåm:
 Nguyeãn Ñaïi Naêng laõnh
ñaïo Quaûng teá thöï vaø laø
taùc giaû cuûa Chaâm cöùu
tieäp hieäu dieãn ca

 Toùm taét:
 Thôøi kyø naøy
- Hình thaønh toå chöùc Y teá nhaø nöôùc
- Toå chöùc Y teá nhaân daân hình thaønh daïng sô
khai trong caùc chuøa vaø töø thieän
- Neàn Y hoïc ñaõ keát hôïp ñöôïc caû 2 tröôøng phaùi
Y hoïc (coù raát ít phaân bieät giöõa thuoác Nam vaø
thuoác Baéc)
- Y hoïc daân toäc daàn mang neùt rieâng (coù cô sôû lyù
luaän vaø taùc phaåm Y hoïc rieâng, hình thaønh yù
thöùc töï chuû veà Y Döïôc)

IV. THÔØI KYØ ÑAÁU TRANH GIAØNH ÑOÄC LAÄP LAÀN II (1407-1427)
 Y hoïc: khoâng phaùt trieån do giaëc Minh xaâm löôïc ñaõ
vô veùt saùch vôû, thuoác men vaø ñöa caùc danh y veà
nöôùc chuùng. Chuû tröông ñoàng hoùa daân toäc ta vaø
thuû tieâu vaên hoùa nöôùc ta.
 Taùc phaåm Y hoïc: Haàu heát bò maát nhö Cuùc ñöôøng
dò thaûo cuûa Traàn Nguyeân Ñaøo, Döôïc thaûo taân bieân
cuûa Nguyeãn Chí Taân.

V. THÔØI KYØ ÑOÄC LAÄP ÑÔØI HAÄU LEÂ – TAÂY SÔN – NGUYEÃN (1428 - 1876)
HAÄU LEÂ(1427-1788)
Y teá:
 Boä luaät Hoàng Ñöùc ñeà ra:
+ Qui cheá veà ngheà Y, Veä sinh xaõ hoäi, Phaùp y
+ Choáng taûo hoân
+ Caám phaù thai
+ Haïn cheá thuoác laøo
 Phoå bieán phöông phaùp veä sinh phoøng beänh vaø
luyeän taäp giöõ gìn söùc khoûe
 Thu thaäp Y thö vaø ñem in phoå bieán cho daân
 Toå chöùc Y teá:
+ Thaùi Y Vieän (ôû Trieàu ñình)
+ Thaùi Y Töôïng Vieän (chaên nuoâi vaø chöõa beänh
cho Voi)
 + Sôû Löông Y (trong quaân ñoäi)
 + Teá Sinh Ñöôøng (ôû caùc Tænh)
 + Quaûn Ty (ôû caùc Phuû Huyeän)
 + Xaây döïng Y mieáu (ôû Thaêng Long)
 Coù cheá ñoä ñaõi ngoä Löông y coù phaåm haøm.

HAÄU LEÂ(1427-1788)
 Veà ñaøo taïo:
 Môû kyø thi tuyeån Löông y (1473, Leâ
Thaùnh Toâng). Môû khoa thi tieán só y
khoa (1747)
 Toå chöùc khoa giaûng daïy ôû Thaùi Y
Vieän, Y hoïc huaán khoa ôû Phuû Huyeän
 Hieäu ñính vaø taùi baûn saùch vôû Y hoïc:
Chaâm cöùu tieäp hieäu dieãn ca, Hoàng
nghóa giaùc tö y thö, Nam döôïc thaàn
hieäu, …
 Bieân soïan saùch môùi: Y hoïc nhaäp
moân dieãn ca, Y phöông ca quaùt
 Trao ñoåi saûn vaät vôùi Trung Quoác ñeå
laáy saùch Y hoïc vaø thuoác Baéc.

HAÄU LEÂ(1427-1788)
Danh y vaø Taùc phaåm:
- Baûo Anh löông phöông (1455-Nguyeãn
Tröïc)
- Y hoïc yeáu giaûi taäp chuù di dieân (1466-Chu
Doõan Vaên)
- Hoaït nhaân toaùt yeáu (1574-Hoaøng Ñoân
Hoaø)
- Nhaõn khoa yeáu löôïc (1638-Leâ Ñöùc
Voïïng)
- Chaâm cöùu thuû huyeät ñoà (Lyù Coâng Tuaân)
- Baûo sinh dieân thoï toaûn yeáu (1676-Ñaøo
Coâng Chính)
- Taï thò Chuaån ñích Y öôùc (Taï Chaát Phaùc)
- Thöïc vaät tieäp luïc (1732-Nguyeãn Coâng
Trieàu)
- Vaïn phöông taäp nghieäm (1762-Ngoâ Vaên
Tónh)
- Vaên Saùch (1747-Traàn Ñình Nhaâm)
- Haûi Thöôïng Y Toân taâm lónh (1791- Leâ
Höõu Traùc) (Nhaân daân toân laøn Y toå)

TAÂY SÔN(1788-1802)
 Y hoïc khoâng coù gì môùi.
Toå chöùc Y teá: Laäp theâm
Cuïc Nam döôïc (Chuyeân
nghieân cöùu thuoác Nam
chöõa beänh cho quaân ñoäi vaø
nhaân daân), ñaõ ñeå laïi taøi
lieäu:
+ Nam döôïc chæ danh
truyeàn.
+ Gia truyeàn bí thö
+ Kinh nghieäm löông
phöông
 Danh y & Taùc phaåm:
 - Nguyeãn Gia Phan : Lieäu dòch
phöông phaùp toøan thö (Truyeàn
nhieãm), Hoä nhi phöông phaùp toáng
luïc & Tieåu nhi khoa (Nhi khoa),
Lyù aâm phöông phaùp thoâng luïc &
Thai saûn ñieàu lyù phöông phaùp
(Phuï khoa)
 - Nguyeãn Quang Tuaân : La Kheâ
phöông döôïc(1802) & Kim Ngoïc
Quyeån
 - Nguyeãn Hoaønh: Nam döôïc giôùi
thieäu 500 döôïc lieäu töø thöïc vaät
vaø 130 döôïc lieäu töø khoaùng vaät
vaø ñoäng vaät

NGUYEÃN (1802 - 1876)
- Toå chöùc Y teá: Töông töï
nhaø Haäu Leâ
+ Thaùi Y Vieän (ôû Trieàu ñình)
+ Töôïng Y Ty (chaên nuoâi vaø
chöõa beänh cho Voi)
+ Löông Y Ty (ôû caùc Tænh)
+ Döôõng Teá Söï (ôû caùc Tænh :
ñieàu döôõng ngöôøi taøn taät,
bò cuøi)
+ Quaân Y (trong quaân ñoäi):
chính thöùc thaønh laäp heä
thoáng quaân y ñaàu tieân
- Ñaët ra qui cheá haønh ngheà
Y (Luaät Gia Long)
- Ñaøo taïo:
+ Coù tröôøng daïy thuoác ôû Hueá.
+ Y hoïc huaán khoa ôû Phuû
Huyeän
+ Xuaát baûn boä Haûi Thöôïng Y
Toâng taâm lónh
- Danh xöng thaày thuoác:
+ Ngöï y (trò cho Vua & hoaøng
toäc),
+ Ñieàu hoä (cuï Ñieàu – trò cho
quan),
+ Löông y (cuï Lang- chæ ña soá
thaày thuoác bình thöôøng trong
nöôùc).

V. THÔØI KYØ ÑOÄC LAÄP ÑÔØI HAÄU LEÂ – TAÂY SÔN – NGUYEÃN (1428 – 1884)
NGUYEÃN (1802 - 1884)
TT DANH Y TAÙC PHAÅM
1 Nguyeãn Quang Löôïng Nam döôïc taäp nghieäm quoác aâm
2 Leâ Ñöùc Hueä Nam thieân ñöùc baøo toøan thö
3 Traïch Vieân (ñôøi Gia Long)
(Nguyeãn Huaán ?)
Traïch vieân moân truyeàn taäp yeáu y thö (phaân döôïc
lieäu laøm 28 loaïi theo bieän chöùng laäp phöông )
4 Nguyeãn Theá Chuaån (1794-1843) Moät saùch xem maïch, nhieàu baøi thuoác gia truyeàn
5 Traàn Nguyeân Phöông (ñôøi Töï
Ñöùc)
Nam bang thaûo moäc
6 Traàn Ñöùc HInh Döôïc khoa (1869)
7 Phaïm Ñaõi Duïng Gia truyeàn phöông phaùp (1880)
8 Ñaëng Xuaân Baûng (1827-?) Nam phöông danh vaät khaûo
9 Nguyeãn Tónh (ñôøi Töï Ñöùc) Teá nhaân döôïc lieäu

NGUYEÃN (1802 - 1884)
10 Leâ Traùc Du (ñôøi Töï Ñöùc) Nam Thieân ñöùc baûo toøan thö (5 quyeån) (1811)
11 Ñoã Minh Luaân (ñôøi Töï Ñöùc) Y lyù toøan khoa
12 Nguyeãn Ñình Chieåu (1822-1888) Ngö Tieàu Y thuaät vaán ñaùp
13 Nguyeãn Coâng Baûo (ñôøi Thaønh
Thaùi)
Baûn thaûo thöïc vaät
14 Traàn Vaên Caän (1858 - 1938) Nam bang thaûo moäc
15 Leâ Vaên Ngö Y hoïc toûan yeáu (1923) ? (1823)
16 Buøi Thuùc Trinh (ñôøi Khaûi Ñònh) Veä sinh yeáu chæ
17 Ñinh Nho Chaán (ñôøi Khaûi Ñònh) Trung Vieät döôïc tính hôïp bieân (1923)? (1823)
18 Vuõ Bænh Phu (Trieàu ñaïi ?) Y thö löôïc sao(taùi baûn 1902)
19 Leâ Traùc Nhö (1805) ? (MP) Cöùu phaùp tinh vi ?
20 Leâ Kinh Haïp Xuaân ñình Y aùn Kinh trò chuû chöùng (beänh OÂn
dòch vaø Thôøi khí)
21 Döông Khaûi Thaïch Nha kính (pheùp xem löôõi)

NGUYEÃN (1802 - 1884)
Toùm taét: Thôøi kyø naøy
- Y hoïc daân toäc phaùt trieån cöïc
thònh: ít phaân bieät thuoác Nam vaø
Baéc, coù lyù luaän mang t nhieàu neùt
rieâng, coù nhieàu tröôùc taùc Y hoïc.
- YÙ thöùc ñoäc laäp töï chuû veà Y
Döôïc roõ neùt.
- Maïng löôùi toå chöùc Y teá ñeàu
khaép
- Y teá tö nhaân chuû yeáu laø rieâng leû,
töï phaùt.
- Taây Y xuaát hieän.

NGUYEÃN (1802 - 1876)
 NguyeãnQuang Tuaân(1802) vôùi La Kheâ
phöông döôïc vaø Kim Ngoïc quyeån
 Leâ Traùc Nhö (1805) vôùi Cöùu phaùp tinh vi
 Nguyeãn Huaán (1823) vôùi Traïch Vieân moân
trieàu taäp yeáu y thö phaân döôïc lieäu laøm 28
loaïi theo bieän chöùng laäp phöông

VI. THÔØI KYØ THÖÏC DAÂN PHAÙP XAÂM LÖÔÏC
(1884 - 1945)
* YHDT coå truyeàn ñang coù xu
höôùng tieán leân thì bò ñaûo loän.
- 1894-1906: xoaù boû Ty Löông Y
ñeå thay theá baèng caùc Beänh
vieän döôùi söï quaûn lyù cuûa
Thanh tra Y teá Ñoâng Döông.
- 1900: Loïai boû YHDT coå truyeàn
khoûi Toå chöùc Y teá Nhaø nöôùc
- 1920: haïn cheá vieäc haønh ngheà
Ñoâng Y ôû Nam Boä
- 1939-1943: haïn cheá haønh
ngheà Ñoâng Y treân toaøn quoác

*Tuy vaäy, caùc Toå chöùc Y hoïc vaãn ñöôïc
hình thaønh:
- 1936: Hoäi Y hoïc Trung kyø (môû lôùp
daïy laøm thuoác coù thi maõn khoùa, daïy
cho daân caùch phoøng chöõa beänh,
Phaùt haønh Y hoïc Taïp chí, toå chöùc
Trieån laõm Ñoâng Y Döôïc 1939)
- 1937: Hoäi Y hoïc Nam kyø vaø Hoäi Vieät
Nam Y Döôïc Baéc kyø.
* Vieäc hoïc chöõ Haùn giaûm daàn, Y hoïc
daân toäc ngöøng tieán boä nhöng Döôïc
hoïc daân toäc coù tieán boä khaù roõ ( nhieàu
vò thuoác ñöôïc phaùt hieän vaø xuaát khaåu
* Tuy YHCT khoâng phaùt trieån nhöng
vaãn toàn taïi trong ñaïi boä phaän nhaân
daân lao ñoäng vôùi phöông tieän chöõa
beänh ñoäc nhaát laø thuoác Nam.
(1883-1945)

(1883-1945)
1 Hoøang Thaûng Khoan (1895) Laïc sinh taâm ñaéc
2 Vuõ Bænh Phu (Trieàu ñaïi ?) Y thö löôïc sao(taùi baûn 1902) (1906)
3 Ñinh Nho Chaán & Phaïm Vaên
Thaùi (1915)
Trung Vieät Döôïc tính hôïp bieân
4 Phoù Ñöùc Thaønh Vieät Nam Döôïc hoïc
5 Nguyeãn An Nhaân Y hoïc Tuøng thö
6 Nordemann Edmond (1896) Y phöông dieãn aâm ca
7 Dumoutier (1887) Tieåu luaän veà Döôïc hoïc Vieät Nam
8 Nordemann Ngheà Y ôû Vieät Nam
9 Baùc só Regnault (1902) Y vaø Döôïc ôû Trung Hoa vaø Vieät Nam

(1883-1945)
Toùm taét:
Y hoïc coå truyeàn daân toäc (Thuoác Nam laãn Thuoác
Baéc) nhanh choùng bò loïai hoøan hoøan ra khoûi Y
teá nöôùc nhaø, trôû laïi thaønh Y hoïc daân gian cuûa
thuôû ban ñaàu döng nöôùc nhöng khaùc ôû choã coù
toå chöùc mang tính chaát Tö nhaân.

VII. THÔØI KYØ VIEÄT NAM DAÂN CHUÛ COÄNG HOØA (1945-1975)
- Thaønh laäp ban nghieân cöùu Ñoâng Y
döôïc ôû caùc Boä, Sôû y teá ôû caùc lieân
khu ñeå giaûi quyeát beänh taät cho boä
ñoäi vaø nhaân daân
- Y hoïc döïa treân nguyeân taéc “Khoa
hoïc – daân toäc – ñaïi chuùng”
- Phaùt trieån vaø hoaøn thieän heä thoáng
baûo veä söùc khoûe nhaân daân treân cô
sôû keát hôïp y hoïc, döôïc hoïc hieän
ñaïi vôùi y döôïc hoïc coå truyeàn
+ 12/04/1956: Boä Y teá ra Quyeát
ñònh thaønh laäp Phoøng Ñoâng Y trong
Vuï chöõa beänh chuyeân traùch nghieân
cöùu veà Ñoâng Y.
+ 3/6/1957: Hoäi Ñoâng y
+ 17/6/1957: Vieän nghieân cöùu Ñoâng
y

Caùc taùc phaåm tieâu bieåu:
 VEÀ MAËT THÖØA KEÁ:
- Baûn dòch Nam Döôïc Thaàn Hieäu
- Hoàng Nghóa Giaùc Tö Y Thö
- Thaäp Tam Phöông Gia Giaûm
- Haûi Thöôïng Y Toân Taâm Lónh
- Chaâm Cöùu Tieäp Hieäp Dieãn Ca
- Hoaït Nhaân Toaùt Yeáu
- Haûi Thöôïng Huyeàn Thu.
- Thaân theá vaø söï nghieäp cuûa Haûi Thöôïng Laõn Oâng
- Tueä Tónh vaø neàn Y Hoïc Coå Truyeàn Vieät Nam
(1975)
- Löôïc söû thuoác Nam vaø döôïc hoïc Tueä Tónh (1990)
do Leâ Traàn Ñöùc bieân soaïn.
Thoaùt

Caùc taùc phaåm tieâu bieåu:
VEÀ MAËT HUAÁN LUYEÄN
Nhöõng baøi giaûng cuûa phoøng huaán luyeän Vieän
Y Döôïc hoïc coå truyeàn, cuûa caùc boä moân
YHDT thuoäc Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi vaø
Hoïc Vieän Quaân y.
- Chaâm cöùu ñôn giaûn (1960) cuûa Leâ Khaùnh
Ñoàng.
- Phöông phaùp baøo cheá Ñoâng döôïc (1965)
cuûa Vieän Ñoâng y.
- Döôïc ñieån Vieät nam (phaàn Ñoâng döôïc) 1983
cuûa Boä Y teá.
- Chaâm cöùu hoïc cuûa Vieän Ñoâng y (1978).Thoaùt

VEÀ MAËT THAM KHAÛO – NGHIEÂN CÖÙU
- Baûn dòch Noäi kinh (1953), Töû Sieâu y thoaïi (1968) cuûa Nguyeãn
Troïng Thoaùt.
- Thuoác Nam Chaâm cöùu (1960) cuûa Vieän Ñoâng y.
- 450 caây thuoác (1962) cuûa Phoù Ñöùc Thaønh.
- Nhöõng caây thuoác vaø vò thuoác Vieät nam (1965) cuûa Ñoã Taát Lôïi.
- Tính khaùng khuaån cuûa caây thuoác Vieät nam (1971) cuûa Nguyeãn
Ñöùc Minh.
- Höôùng daãn cheá bieán vaø baøo cheá thuoác Nam (1972) cuûa Nguyeãn
Ñöùc Ñoaøn, Nguyeãn Thuùy Anh
- Phöông phaùp Döôõng sinh (1975) cuûa Nguyeãn vaên Höôûng.
- Cao ñôn hoaøn taùn (1976) cuûa Hoäi ñoàng Ñoâng y
- Höôùng daãn troàng vaø söû duïng thuoác Nam, Chaâm cöùu (1977) cuûa
Vuï Döôïc Chính.
- Khí coâng (1978) cuûa Hoaøng Baûo Chaâu.

VEÀ MAËT THAM KHAÛO – NGHIEÂN CÖÙU
- Xoa boùp daân toäc (1982) cuûa Hoaøng Baûo Chaâu – Traàn Quoác
Baûo.
- Troàng haùi vaø duøng caây thuoác cuûa Leâ Traàn Ñöùc (1983 - 1988).
- Baûn dòch Naïn kinh (1988) cuûa Ñinh vaên Moâng.
- Thuyeát Thuûy Hoûa (1988) cuûa Phoù Ñöùc Thaønh.
- Baûn dòch Chaâm teâ cuûa Hoaøng Baûo Chaâu.
- Toùm taét Thöông haøn Oân beänh cuûa Nguyeãn Trung Hoaø.
- Chaâm teâ cuûa Nguyeãn Taøi Thu – Traàn Quoác Ñaït - Hoaøng Baûo
Chaâu.
- Nhi khoa Ñoâng y cuûa Traàn vaên Kyø.
- Döôïc lyù trò lieäu thuoác Nam cuûa Buøi Chí Hieáu.
- Phuï khoa coå truyeàn cuûa Nguyeãn Ngoïc Laâm - Hoaøng Baûo
Chaâu.
- Nhó chaâm, Thuûy chaâm, Mai hoa chaâm cuûa Nguyeãn Xuaân
Quang - Nguyeãn Taøi Thu.

VIII. THÔØI KYØ COÄNG HOØA XHCN VIEÄT NAM (1975 ÑEÁN NAY)
- Thành lập BM YHCT
trong các trường đại
học Y (1961- ĐHY HN;
1976- ĐHY TpHCM)
- Phát triển và hoàn
thiên hệ thống chăm
sóc sức khỏe nhân dân
trên cơ sở kết hợp Y
Dược học HĐ và Y
dược học cổ truyền.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Almanach caùc neàn vaên minh theá giôùi 160-137 Vuõ
Döông Ninh NXB Vaên hoaù thoâng tin –HN 1999.
2. Giaûn Chi vaø Nguyeãn Hieán Leâ – Ñaïi cöông trieát hoïc
Trung Quoác. Quyeån 1 trang 56,62,63,67. NXB
TP.HCM 1992
3. Dòch giaû Huyønh Minh Ñöùc – Hoaøng ñeá noäi kinh -
Linh khu I,II,III – Hoäi YDHCT Ñoàng Nai 1989
4. Traàn Phöông Haïnh – Theo doøng lòch söû – NXB
khoa hoïc vaø kyõ thuaät 1992
5. Nguyeãn Trung Hoaø – Ñoâng y toaøn taäp trang 9 – 31,
NXB Thuaän Hoaù 1999
6. Lòch söû vaên hoaù Trung Quoác taäp 2, trang 336 – 362,
33, 21, 197, 648 – 697 vaø taäp 1 trang 221, 446,
623, 898, 924. NXB vaên hoaù thoâng tin HN 1999
7. Phuøng Höõu Lan – Ñaïi cöông trieát hoïc söû Trung
Quoác – NXB Thanh Nieân 1999, baûn dòch Nguyeãn
Vaên Duy

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
8. Traàn Phöông Haïnh – Töï ñieån Danh nhaân Y hoïc –
NXB Y Hoïc, Tp. HCM
9. Sô thaûo lòch söû YHCT Vieät Nam – NXB Y hoïc HN
1995
10. Laïc Thieän , dòch giaû – 100 vò danh y Trung Quoác –
NXB TP.HCM 1997
11. Döông Kinh Quoác – Vieät Nam nhöõng söï kieän lòch söû
1858 – 1918, trang 127 – 129 NXB Giaùo Duïc 1999
12. Löông Kinh – Lòch söû theá giôùi Coå ñaïi, trang 119 –
156 NXB Giaùo Duïc 1998.
13. Ngoâ Gia Phu - Lòch söû theá giôùi Trung ñaïi, trang 256
– 258, in laàn 3 NXB Giaùo Duïc 1999.
14. Moät soá hình aûnh töø Google
Thoaùt

LỊCH SỬ Y HỌC CỔ TRUYỀN VN

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to LỊCH SỬ Y HỌC CỔ TRUYỀN VN

Similar to LỊCH SỬ Y HỌC CỔ TRUYỀN VN (14)

More from SoM

More from SoM (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

LỊCH SỬ Y HỌC CỔ TRUYỀN VN