1. 1
Innovative Thinking (ตอนที่ 1)
ดร.วิลาวัลย มาคุม
http://drlek.blog.mthai.com/
เมื่อเดือนเมษายนที่ผานมา ผูเขียนไดมีโอกาสสนทนาแลกเปลี่ยนกับ MR. DANNY LEE
นักธุรกิจชาวเนเธอรแลนด เชื้อชาติฮองกง ซึ่งประสบความสําเร็จอยางสูงยิ่งในธุรกิจรานอาหาร
และภัตตาคาร รวมทั้งธุรกิจสินคาอาหารสําเร็จรูปเพื่อการสงออก เราคุยกันวา ในโลกนี้มี
นวัตกรรมใหมๆเกิดขึ้นมากมาย จึงทําใหปจจุบันโลกมนุษยมีความเจริญกาวหนามหาศาล
นวัตกรรมใหมๆเกิดขึ้นมากมายที่ทําใหเกิดความเจริญ ทั้งดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีเหลานี้
แทที่จริงก็มาจากความสามารถในการคิดได คิดเปนของมนุษย นั่นเอง แลวก็นําเอาความคิดได
คิดเปนนั้นๆ มาทําใหเปนจริง เกิดผลในทางปฏิบัติ ใชไดผลดี มีประโยชน มีประสิทธิภาพและ
เกิดประสิทธิผลอยางเปนรูปธรรม โดยจะตองนําความคิดนั้นๆ สื่อสารไปยังคนอื่นไดดวย
ภายใตความสําเร็จในธุรกิจของ MR. DANNY LEE เขาเลาวา เขาจะใหอิสระในการคิด
กับทีมงานทุกๆระดับ ฟงอยางตั้งใจ และคิดตามไปดวย ไมฟงเฉยๆ หรือฟงแลวก็ผานไป หลาย

ครั้ง หลายความเห็นที่ถูกปฏิเสธในที่ประชุมทั้งทางบวก และทางลบ MR. DANNY LEE ไมเคย
ละเลยความคิดเหลานั้น เและชอบที่จะฟงทุกๆคนคิด รวมทั้งใหความสําคัญกับวิธีคิดของแตละคน
ดวย เขาย้ําวาความคิดของพนักงาน คือตนทุนที่บริษัทไมตองลงทุน “ใหเขาคิดไปเถิดไมเสียตังค
สักหนอย” เพราะความคิดมันไมมีตนทุนทางการเงินหรือทางการคา บริษัทไมตองลงทุนอะไร
ยิ่งชวยกันคิด ยิ่งไดกําไร สมองยิ่งทํางาน ลูกนองยิ่งฉลาด แตตองชวยกระตุนใหเกิดความคิด
ใหมๆจึงจะดี และตองมีสวนสนับสนุนในความคิด รวมทั้งตองสรางบรรยากาศในการทํางานที่เปด
โอกาสใหทีมงานไดคิดอยางเสรีดวย ไมโกรธกัน เพราะความคิด ไมมีถูก ไมมีผิด
นี่เปนวิธีการที่ MR. DANNY LEE ใชไดผลดีและเนนมาตลอด เขาบอกวา “คนเปน
ทรัพยากรที่มีคาที่สุดในองคกร” ถาเราใหอิสระกับความคิดของคนทํางานมาก ยิ่งถาเปนความคิด
ใหมๆ ก็มกจะเปนโอกาสนํามาซึ่งความสําเร็จอยูเสมอ ทําใหองคกรนั้นเกิดมีนวัตกรรมมาก ใน
ั
ขณะเดียวกัน องคกรใดที่ปดกั้นทางความคิด ก็จะเกิดนวัตกรรมที่เกิดจากการไดคิดขึ้นมานอย
ดังนั้น จึงควรปลอยใหมีการ ‘ชี้แนะ’ คนในบริษัทเพื่อใหเกิดความคิดเชิงนวัตกรรม มากกวาการ
“ชี้นํา” เพราะเราจะไมไดอะไรใหมๆจากเขาเลย” ผูเขียนจึงไมแปลกใจเลย ที่ปจจุบันรายไดของ
บริษัทของ MR. DANNY LEE เพิ่มมากขึ้นกวา 60 เทาจากป 2001 ที่มีจํานวนเพียงไมกี่ลานบาทที่
เริ่มกอตั้งบริษัทขึ้นมา เพียงเพราะเขามีความเชื่อวา เพราะความคิดใหมๆที่ทําใหเกิดนวัตกรรม

2. 2
นี่แหละที่ทําใหเขาเปนนักธุรกิจที่ประสบความสําเร็จได และเขาเรียกมันวา Innovative Thinking
ผูเขียนเห็นวา นี่คือบทหนึ่งของความสําเร็จไมเพียงแตในธุรกิจของ MR. DANNY LEE
เทานั้น มันนาจะเปนเกือบทุกองคกรที่ประสบความสําเร็จดวย การใหโอกาสคิดเพื่อการกาวไป
หาสิ่งใหมๆ หรือ Innovation นั้น นอกจากไดความคิดใหมแลว ยังเปนทีมาของความสําเร็จใหมๆ
่
ดวยเชนกัน MR. DANNY LEE ย้ําวา Innovative Thinking ตองเริ่มสงเสริมกันตั้งแตใน
โรงเรียนเลยทีเดียว ทําใหผูเขียนนึกถึงการประชุมที่ The Wingspread Conference Center in
Racing,Wisconsin State เมื่อป 1984 ที่มีนักการศึกษาจากตางประเทศ เขารวมประชุมจํานวนมาก
ในการประชุมครั้งนั้น มีวัตถุประสงคเพื่อหาแนวทางในการพัฒนาทักษะการคิดของผูเรียน พบวา
ครูสามารถพัฒนาทักษะการคิดและสอนใหผูเรียนรูจักวิธีคิดไดถึง 3 วิธี คือ
1. การสอนเพื่อใหคิด (Teaching for thinking) เปนการสอนเนื้อหาวิชาการ โดยมี
การปรับเปลียนเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในดานการคิดของผูเรียน โดยครูตองสรางบรรยากาศ
่
การเรียนรูทยั่วยุใหผูเรียนรูจักใชความคิด เชน
ี่
การถกเถียงเรื่องการโตวาที ในหัวขอเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เชน เรื่องเกี่ยวกับ
จริยธรรม ความดีความชั่ว เปนตน
การแกปญหา โดยสรางตัวอยางปญหาขึ้นมาใหชวยกันแกปญหา เชน
การหนีโรงเรียน การไมเชื่อฟงพอแม ยาเสพติด การพนัน เปนตน
การเขียนรายงาน อาจเขียนเปนใบปลิวโฆษณา ขาวสั้นประจําวัน
จดหมาย ขอเสนอแนะเพื่อการขอรับทุนชวยเหลือ เปนตน
การทดลอง เพื่อดูผลของวิธีการที่ใชแกปญหาพฤติกรรมตางๆ
การเผชิญสถานการณจําลอง เพื่อใหไดประสบการณใกลเคียงกับ
ประสบการณจริง เปนตน
2. การสอนการคิด (Teaching of thinking) เปนการสอนที่เนนเกี่ยวกับ
กระบวนการทางสมองที่นํามาใชในการคิด โดยเฉพาะเปนการ ปลูกฝงทักษะการคิดโดยตรง
ลักษณะของงานที่นํามาใชสอน จะไมเกี่ยวของกับเนื้อหาวิชาการที่เรียนในโรงเรียน แนวทาง
การสอนก็จะแตกตางกันไปตามทฤษฎีและความเชื่อพื้นฐานของแตละคนที่นํามาพัฒนา สิ่งเหลานี้
จะชวยพัฒนาความสามารถทางการคิดของผู เรียนไปในตัว นอกจากนี้ ครูยังสามารถนํารูปแบบ
การสอนตางๆ ที่เนนกระบวนการคิดมาใชเปนกระบวนการสอนไดเปนอยางดี วิธีนี้จะชวยใหครู
สามารถพัฒนาผูเรียนไดทั้งทางดานเนื้อหาสาระและการคิดไปพรอมๆกันทีเดียว

3. 3
3. การสอนเกี่ยวกับการคิด (Teaching about thinking) เปนการสอนที่เนนการใชทักษะการ
คิดเปนเนื้อหาสาระของการสอน โดยการชวยเหลือใหผูเรียนไดรูและเขาใจกระบวนการคิดของ
ตนเองเพื่อใหเกิดทักษะการคิดที่เรียกวา metacognition คือ รูวาตนเองรูอะไร ตองการรูอะไร และ
ยังไมรูอะไร ตลอดจนสามารถควบคุมและตรวจสอบการคิดของตนเองได ครูจึงตองพยายาม
สงเสริมใหผูเรียนพัฒนาลักษณะการคิดแบบตางๆ รวมทั้งทักษะการคิดทั้งทักษะยอย และทักษะ
ผสมผสานในกิจกรรมการเรียนการสอนนั้นๆ
การพัฒนาทักษะการคิดและสอนเพื่อใหผูเรียนรูจักวิธีคิดทั้ง 3 วิธีนี้ นาจะเปนแนวทางที่
ครูสามารถทําไดมากที่สุดและสะดวกที่สุด เนื่องจากครูมีการสอนเนื้อหาสาระที่จะสอนและมี
กิจกรรมที่จะใชสอนอยูแลว ดังนั้น ถาครูนําความเขาใจเหลานี้มา ใชในการปรับกิจกรรมการสอน
ที่มีอยูแลว โดยการใหโอกาสแกผูเรียนไดพัฒนาทักษะการคิด ลักษณะการคิด และกระบวนการคิด
ที่หลากหลาย ก็จะทําใหผูเรียนไดมีการฝกการใชความคิดอยางสรางสรรคได แตเราก็มักจะพบวา
เด็กไทยของเรามักจะประสบปญหาเรื่องการคิด เนื่องจากเราสอนใหเด็กไทยคิดนอย อันนี้สังเกต
ไดจากการที่เด็กไทยไปเรียนตางประเทศ จะคิดไมคอยออก หรือไมกลาแสดงออกวากําลังคิดอะไร
เพราะกลัวจะผิด ซึ่งตางจากเด็กฝรั่ง ที่มักกลาแสดงออก และยังชอบที่จะแสดงความเห็นดวย
โดยไมกังวลวา ความคิดนั้น จะถูกหรือไม นี่เปนเพราะกระบวนการจัดการเรียนการสอนของเขา
มุงใหผูเรียนไดคิด คิด และคิด โดยครูจะทําหนาที่เปนเพียงผูชี้แนะ เด็กฝรั่งจึงมีความสามารถใน
การคิดแกปญหาไดมากกวาเด็กไทย และบางครั้งสามารถคิดแตกตางไดอยางอัศจรรยทีเดียว
จากแนวคิดของ MR. DANNY LEE ที่เห็นวา Innovative Thinking ตองเริ่มสงเสริมกัน
ตั้งแตในโรงเรียน มาจนถึง การพัฒนาทักษะการคิดของผูเรียนจากการประชุมที่ The Wingspread
Conference Center in Racing, Wisconsin State ตอไปนี้ กจะเปนเรื่องของการคิดแบบ Innovative
Thinking วามีอะไรบาง มีกี่แบบ แตละแบบของความคิดมีลักษณะอยางไร
ความหมาย
กอนที่จะเขาสูเนื้อหาของ Innovative Thinking เราตองมาดูความหมายของคําๆนี้เสียกอน
เพื่อใหเกิดความเขาใจที่ตรงกัน Innovation หรือ นวัตกรรม มีรากศัพทมาจาก innovare ใน
ภาษาลาติน แปลวา ทําสิ่งใหมขึ้นมา มาจากภาษาอังกฤษวา Innovation มาจากคํากริยาวา
innovate แปลวา ทําใหม เปลี่ยนแปลงใหเกิดสิ่งใหม ปจจุบันเปนคําที่ใชกันอยางกวางขวางในวง
การศึกษาของไทย ซึ่งเดิมเราใชคําวา “นวกรรม” ตอมาพบวาคํานี้ มีความหมายคลาดเคลื่อน

4. 4
(พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 หนา 564 นวกรรม หมายถึง การกอสราง) จึงได
มีการเปลี่ยนมาใชคําวา นวัตกรรม (อานวา นะ วัด ตะ กํา) หมายถึง ความสามารถในการใช
ความรู ความคิดริเริ่มสรางสรรค ทักษะและการปฏิบัติ หรือสิ่งประดิษฐใหมๆ ที่ยังไมเคยมีใชมา
กอน หรือเปนการพัฒนาดัดแปลงมาจากของเดิมที่มีอยูแลว ใหทันสมัยและใชไดผลดียิ่งขึ้น หรือ
พัฒนาจนเกิดผลิตภัณฑใหม กระบวนการการผลิตใหม หรือบริการใหมๆ ธุรกิจใหม การลงทุน
ใหม ผูประกอบการใหม ตลาดใหม รายไดแหลงใหม และการจางงานใหม เปนตน ดังนั้น ไม
วาวงการหรือกิจการใดๆก็ตาม เมื่อมีการนําเอาความเปลี่ยนแปลงใหมๆเขามาใช เพื่อปรับปรุงงาน
ใหดีขึ้นกวาเดิม มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงกวาเดิม ชวยประหยัดเวลาและแรงงานไดดวย
ก็เรียกไดวาเปนนวัตกรรม สวนในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 หนา565 ให
ความหมายของคําวา นวัตกรรม วา หมายถึง น. สิงที่ทําขึ้นใหมหรือแปลกจากเดิม ซึ่งอาจจะเปน
่
ความคิด วิธีการ หรืออุปกรณ เปนตน ภาษาอังกฤษ ใชคําวา Innovation
นอกจากนี้ ความหมายของนวัตกรรมในเชิงเศรษฐศาสตร ยังหมายถึง คือ การนํา
แนวความคิดใหม หรือการใชประโยชนจากสิ่งที่มีอยูแลวมาใชในรูปแบบใหม เพื่อทําใหเกิด
ประโยชนทางเศรษฐกิจ หรือกลาวอีกนัยหนึ่งก็คือ ”การทําในสิ่งที่แตกตางจากคนอื่น โดยอาศัย
การเปลี่ยนแปลงตาง ๆ (Change) ที่เกิดขึ้นรอบตัวเราใหกลายมาเปนโอกาส (Opportunity) และ
ถายทอดไปสูแนวความคิดใหมที่ทําใหเกิดประโยชนตอตนเองและสังคม” โดยจะเนนไปที่การ
สรางสรรค การวิจัยและพัฒนาทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี อันจะนําไปสูการไดมาซึ่ง
นวัตกรรมทางเทคโนโลยี (Technological Innovation) เพื่อประโยชนในเชิงพาณิชยเปนหลัก
นั่นเอง
ที่จริงก็มีผูใหนิยามของคําวา นวัตกรรม ไวมากมาย สวนใหญจะคลายคลึงกัน ใกลเคียงกัน
ซึ่งจากความหมายของนวัตกรรมที่นามาเสนอขางตน ผูเขียนขอสรุปเอาวา นวัตกรรม หมายถึง
ํ
ความสามารถที่จะใชความรู ความคิด ทักษะและการปฏิบัติ มาปรับปรุง หรือพัฒนาใหดีขึ้น
กวาเดิม สามารถนําไปใชอยางไดผลจริง เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลที่สูงขึ้นกวาเดิม
และมีความแตกตางจากเดิม ซึ่งครอบคลุมไปถึงสิ่งใหมๆ ดังตอไปนี้ดวย คือ สิ่งใหมที่ไมเคยมีผูใด
เคยทํามากอนเลย สิ่งใหมที่เคยทํามาแลวในอดีตแตไดมีการรื้อฟนขึ้นมาใหม และสิ่งใหมที่มีการ
พัฒนามาจากของเกาที่มีอยูเดิม
สวนคําวา “การคิด หรือ ความคิด” เปนคุณสมบัติพิเศษที่มนุษยไดพัฒนามาอยาง
ยาวนาน จนกลาวไดวา มนุษยสามารถครอบครองโลกปจจุบันได ก็เพราะสามารถคิดไดดีกวา
สิ่งมีชีวิตอื่นๆ ผูเขียนไดลองเปดพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 อีกครั้งหนึ่ง

5. 5
ไมนาเชื่อวาทานไดบัญญัติคํานี้ไวใน หนา 231 ดวย โดยนิยามวา ความคิด หมายถึง น. สิ่งที่นึกรู
ขึ้นในใจ , ความรูที่เกิดขึ้นภายในใจกอใหเกิดการแสวงหาความรูตอไป เชน เครื่องบินเกิดขึ้นได
เพราะความคิดของมนุษย, สติปญญาที่จะทําสิ่งใดสิ่งหนึ่งอยางถูกตองและสมควร เชน คนทําลาย
ของสาธารณะเปนพวกไมมีความคิด
การคิดจึงเปนความสามารถ ของสมองที่เปนไปตามธรรมชาติของมนุษยที่เกิดขึ้น อันเปนผล
มาจากประสบการณเดิม สิ่งเรา และสภาพแวดลอมที่เขามากระทบสงผลใหเกิดความคิดในการที่
แกไข ปรับตัวเพื่อใหสามารถแกไขปญหา หรือปรับตัวใหเขากับสถานการณตางๆที่เกิดขึ้น รวมทั้ง
สามารถสรางสิ่งใหมๆใหเกิดขึ้น การคิดเปนสิ่งที่เปนนามธรรม เปนกระบวนการที่มีความตอเนื่อง
และเปนขั้นตอน ประสิทธิภาพของความคิดจะชวยใหการดําเนินชีวิตที่เปนปกติสุขและประสบ
ความสําเร็จ ในขณะเดียวกันความลมเหลวและความผิดพลาดที่เกิดขึ้นก็เปนผลมาจากความคิด
ดวยเชนกัน อันเราทานทั้งหลาย ก็เห็นกันอยูในสังคมเปนอันมาก
ทีนี้ เมื่อรวมเอาคําวา นวัตกรรม (Innovation) และการคิด (Thinking) เขาดวยกัน ก็จะ
เปนคําวา Innovative Thinking ซึ่งผูเขียนใหแปลความวา คือ การคิดสรางสรรคเชิงนวัตกรรม
แตเนื่องจากบรรณาธิการใหพื้นที่เขียนไวเพียงเทานี้ คราวหนาผูเขียนจะมาตอกันวา Innovative
Thinking หรือ การคิดสรางสรรคเชิงนวัตกรรม มีอะไรบาง
และกอนจบ ผูเขียนขออัญเชิญพระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว
ภูมิพลอดุลยเดช ที่ไดทรงกลาวถึงความสําคัญของการคิดไวอยางแยบยล วา
“การคิดนั้นอาจคิดไดหลายอยาง จะคิดใหวัฒนะ คือ คิดแลวทําใหเจริญงอกงามก็ได
จะคิดใหหายนะ คือ คิดแลวทําใหพินาศฉิบหายก็ได การคิดใหเจริญจึงตองมีหลักอาศัย
หมายความวา เมื่อคิดเรื่องใด สิ่งใด ตองตั้งใจใหมั่นคงในความเปนกลาง
ไมปลอยใหอคติอยางหนึ่งอยางใดครอบงํา ใหมีแตความจริงใจตรงตามเหตุตามผลที่ถูกแทและเปนธรรม”
-------------------------------------

6. 6