Luận Văn Nghiên Cứu Tác Động Của Khu Kinh Tế Đông Nam Nghệ An Đến Quản Lý Sử Dụng Đất, Đời Sống Và Việc Làm Của Người Dân.doc

Nhận viết đề tài trọn gói – ZL: 0934 573 149 – Luanvantot.com
TẢI TÀI LIỆU KẾT BẠN ZALO : 0934 573 149
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
TRƯƠNG QUANG NGÂN
NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA KHU KINH TẾ ĐÔNG
NAM NGHỆ AN ĐẾN QUẢN LÝ SỬ DỤNG ĐẤT, ĐỜI
SỐNG VÀ VIỆC LÀM CỦA NGƯỜI DÂN
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2020

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
TRƢƠNG QUANG NGÂN
NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA KHU KINH TẾ ĐÔNG
NAM NGHỆ AN ĐẾN QUẢN LÝ SỬ DỤNG ĐẤT, ĐỜI
SỐNG VÀ VIỆC LÀM CỦA NGƯỜI DÂN
Ngành : Quản lý đất đai
Mã số : 9 85 01 03
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : PGS.TS. Nguyễn Khắc Thời
PGS.TS. Trần Trọng Phương
HÀ NỘI - 2020

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên
cứu đƣợc trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chƣa từng dùng để bảo
vệ lấy bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã đƣợc cảm
ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.
Hà Nội, ngày… tháng… năm 2020
Tác giả luận án
Trƣơng Quang Ngân
i

LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án, tôi đã nhận đƣợc
sự hƣớng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn bè,
đồng nghiệp và gia đình.
Nhân dịp hoàn thành luận án, cho phép tôi đƣợc bày tỏ lòng kính trọng và biết
ơn sâu sắc PGS.TS. Nguyễn Khắc Thời, PGS.TS. Trần Trọng Phƣơng đã tận tình
hƣớng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình
học tập và thực hiện đề tài.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ
môn Trắc địa Bản đồ, Khoa Quản lý đất đai, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận
tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo Ban Quản lý Khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An, Sở Tài nguyên và Môi trƣờng Nghệ An, UBND huyện Nghi Lộc, UBND
huyện Diễn Châu, UBND thị xã Cửa Lò đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt
quá trình thực hiện đề tài.
Xin chân thành cảm ơn gia đình, ngƣời thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi điều
kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn thành luận án./.
Hà Nội, ngày..... tháng 12 năm 2020
Nghiên cứu sinh
Trƣơng Quang Ngân
ii

MỤC LỤC
Lời cam đoan...........................................................................................................................................i
Lời cảm ơn ..............................................................................................................................................ii
Mục lục................................................................................................................................................... iii
Danh mục chữ viết tắt........................................................................................................................vii
Danh mục bảng..................................................................................................................................viii
Danh mục hình.......................................................................................................................................x
Trích yếu luận án.................................................................................................................................xii
Thesis abstract.................................................................................................................................... xiv
Phần 1. Mở đầu....................................................................................................................................1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu..................................................................................1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu...............................................................................................................3
1.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................................3
1.3.1. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................................................3
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................................4
1.4. Những đóng góp mới của đề tài..........................................................................................4
1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài..........................................................................5
1.5.1. Ý nghĩa khoa học.....................................................................................................................5
1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn .....................................................................................................................5
Phần 2. Tổng quan tài liệu...............................................................................................................6
2.1. Cơ sở lý luận về quản lý sử dụng đất khu kinh tế ven biển ........................................6
2.1.1. Quản lý sử dụng đất đai.........................................................................................................6
2.1.2. Quản lý sử dụng đất trong khu kinh tế ven biển ............................................................7
2.2. Quá trình hình thành và phát triển khu kinh tế ven biển và tác động của nó
đến quản lý sử dụng đất, đời sống và việc làm ............................................................15
2.2.1. Quá trình hình thành xây dựng và phát triển khu kinh tế ven biển.........................15
2.2.2. Nội dung đánh giá quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế ven biển...........17
2.2.3. Kết quả xây dựng và phát triển khu kinh tế ven biển tại Việt Nam........................19
2.2.4. Tác động của khu kinh tế ven biển đến quản lý sử dụng đất, đời sống và việc
làm của ngƣời dân................................................................................................................25
2.3. Tình hình quản lý sử dụng đất trong các khu kinh tế ven biển ................................29
iii

2.3.1. Tình hình quản lý sử dụng đất trong các khu kinh tế ven biển của một số
nƣớc trên thế giới .................................................................................................................29
2.3.2. Tình hình quản lý sử dụng đất trong khu kinh tế ven biển ở Việt Nam ................36
2.4. Một số nghiên cứu có liên quan đến quản lý sử dụng đất, đời sống và việc
làm ngƣời dân trong khu kinh tế......................................................................................39
2.4.1. Một số công trình nghiên cứu trên thế giới....................................................................39
2.4.2. Một số công trình nghiên cứu tại Việt Nam..................................................................41
2.5. Nhận xét chung tổng quan tài liệu và định hƣớng nghiên cứu của đề tài ............43
2.5.1. Nhận xét chung về tổng quan tài liệu..............................................................................43
2.5.2. Định hƣớng nghiên cứu của đề tài...................................................................................45
Phần 3. Nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................48
3.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu.....................................................................................48
3.2. Nội dung nghiên cứu............................................................................................................48
3.2.1. Khái quát đặc điểm, quá trình hình thành xây dựng và phát triển khu kinh tế
Đông Nam Nghệ An ............................................................................................................48
3.2.2. Thực trạng quản lý sử dụng đất khu kinh tế Đông Nam Nghệ An .........................48
3.2.3. Đánh giá tác động của khu kinh tế đến quản lý sử dụng đất tại khu kinh tế
Đông Nam Nghệ An ............................................................................................................48
3.2.4. Tác động của khu kinh tế đến đời sống, việc làm ngƣời dân trong khu kinh
tế Đông Nam Nghệ An........................................................................................................49
3.2.5. Đề xuất các giải pháp, biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng đất và
nâng cao đời sống ngƣời dân trong khu kinh tế Đông Nam Nghệ An..................49
3.3. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................................49
3.3.1. Phƣơng pháp tiếp cận nghiên cứu....................................................................................49
3.3.2. Phƣơng pháp phân vùng và chọn điểm điều tra nghiên cứu ....................................51
3.3.3. Phƣơng pháp điều tra thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp .............................................52
3.3.4. Phƣơng pháp điều tra thu thập số liệu sơ cấp...............................................................53
3.3.5. Phƣơng pháp phân tích và xử lý số liệu.........................................................................55
3.3.6. Phƣơng pháp đánh giá tác động .......................................................................................58
3.3.7. Phƣơng pháp phân tích SWOT.........................................................................................60
Toàn bộ quá trình thực hiện nghiên cứu đƣợc khái quát trong hình 3.3..............61
iv

Phần 4. Kết quả và thảo luận ....................................................................................... 62
4.1. Khái quát đặc điểm, quá trình hình thành xây dựng và phát triển khu kinh tế
Đông Nam Nghệ An ........................................................................................... 62
4.1.1. Khái quát đặc điểm khu kinh tế Đông Nam Nghệ An ........................................ 62
4.1.2. Khái quát quá trình hình thành khu kinh tế Đông Nam Nghệ An ...................... 66
4.1.3. Tình hình xây dựng và phát triển khu kinh tế Đông Nam Nghệ An ................... 68
4.1.4. Đánh giá quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế Đông Nam Nghệ An .... 77
4.2. Thực trạng quản lý sử dụng đất khu kinh tế Đông Nam Nghệ An ..................... 84
4.2.1. Hiện trạng sử dụng đất khu kinh tế Đông Nam Nghệ An năm 2017 .................. 84
4.2.2. Tình hình sử dụng đất trong khu kinh tế Đông Nam Nghệ An giai đoạn
2007-2017 ........................................................................................................... 86
4.2.3. Công tác quản lý đất đai khu kinh tế Đông Nam Nghệ An giai đoạn
2007-2017 ........................................................................................................... 91
4.3. Đánh giá tác động của khu kinh tế đông nam Nghệ An đến quản lý sử
dụng đất ............................................................................................................. 100
4.3.1. Đánh giá thực trạng một số yếu tố quản lý sử dụng đất trong khu kinh tế ...... 101
4.3.2. Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về một số yếu tố quản lý sử dụng đất ............... 115
4.3.3. Tác động của xây dựng và phát triển khu kinh tế đến một số yếu tố quản lý
sử dụng đất trong khu kinh tế Đông Nam Nghệ An ......................................... 120
4.3.4. Phân tích cơ hội và thách thức đối với công tác quản lý sử dụng đất trong
quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế Đông Nam Nghệ An .................. 126
4.4. Tác động của khu kinh tế đến đời sống, việc làm của ngƣời dân trong khu
kinh tế Đông Nam Nghệ An ............................................................................. 128
4.4.1. Tình hình đời sống và việc làm của ngƣời dân trong khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An ............................................................................................................ 128
4.4.2. Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ quản lý đến đời sống và việc làm của
ngƣời dân trong khu kinh tế Đông Nam Nghệ An ............................................ 133
4.4.3. Tác động của xây dựng và phát triển khu kinh tế đến đời sống, việc làm
ngƣời dân .......................................................................................................... 135
4.4.4. Phân tích cơ hội và thách thức đối với đời sống, việc làm của ngƣời dân
trong quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế Đông Nam Nghệ An......... 138
v

4.5. Đề xuất các giải pháp, biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng đất, nâng
cao đời sống của ngƣời dân trong khu kinh tế.......................................................... 139
4.5.1. Nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách......................................................................... 139
4.5.2. Nhóm giải pháp tổ chức thực hiện ................................................................................ 141
Phần 5. Kết luận và iến nghị ................................................................................................... 146
5.1. Kết luận................................................................................................................................. 146
5.2. Kiến nghị .............................................................................................................................. 148
Danh mục các công trình đã công bố liên quan đến luận án ............................................... 149
Tài liệu tham khảo ........................................................................................................................... 150
Phụ lục................................................................................................................................................. 158
vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt
CP Chính phủ
CPTG Chi phí trung gian
CSHT Cơ sở hạ tầng
GTGT Giá trị gia tăng
GTSX Giá trị sản xuất
KCN Khu công nghiệp
KKT Khu kinh tế
KTXH Kinh tế xã hội
KHSDĐ Kế hoạch sử dụng đất
NTTS Nuôi trồng thủy sản
QLĐĐ Quản lý đất đai
QLNN Quản lý nhà nƣớc
QHSDĐ Quy hoạch sử dụng đất
SDĐNN Sử dụng đất nông nghiệp
TNMT Tài nguyên môi trƣờng
UBND Ủy ban nhân dân
vii

DANH MỤC BẢNG
TT Tên bảng Trang
2.1. Các Khu kinh tế ven biển của Việt Nam đã thành lập và quy hoạch thành lập .. 17
2.2. Lĩnh vực ƣu tiên đầu tƣ của các khu kinh tế tự do tại Hàn Quốc ....................... 33
3.1. Phân cấp mức độ của mối quan hệ giữa 2 biến ................................................... 59
4.1. Thống kê dân số, lao động trong khu kinh tế giai đoạn 2007-2017 ................... 66
4.2. Chỉ tiêu diện tích quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 .................................... 72
4.3. Lũy kế thu hút đầu tƣ vào khu kinh tế Đông Nam Nghệ An đến các năm
trong giai đoạn 2007-2017 .................................................................................. 75
4.4. Tình hình sản xuất kinh doanh tại khu kinh tế giai đoạn 2007-2017 .................. 76
4.5. Đánh giá quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế Đông Nam Nghệ An .... 79
4.6. Hiện trạng sử dụng đất Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An năm 2017 ........................... 84
4.7. Biến động các loại đất chính trong Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An giai
đoạn 2007-2017 .................................................................................................. 86
4.8. Biến động đất nông nghiệp trong khu kinh tế Đông Nam Nghệ An giai đoạn
2007-2017 ........................................................................................................... 87
4.9. Biến động đất phi nông nghiệp trong Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An giai
đoạn 2007-2017 .................................................................................................. 90
4.10. Hiệu quả sử dụng đất khu công nghiệp trong khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An .............................................................................................................. 95
4.11. Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất đến năm 2017
trong khu kinh tế Đông Nam Nghệ An ............................................................. 103
4.12. So sánh giá chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất nông nghiệp trên thị trƣờng
trong Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An ............................................................ 106
4.13. So sánh giá chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất ở trên thị trƣờng trong Khu
kinh tế Đông Nam Nghệ An ............................................................................. 107
4.14. So sánh bình quân diện tích đất nông nghiệp giai đoạn 2007-2017 ................. 108
4.15. So sánh diện tích, năng suất một số cây trồng chính trong Khu kinh tế Đông
Nam Nghệ An giai đoạn 2007-2017 ................................................................. 109
4.16. Một số loại sử dụng đất và kiểu sử dụng đất chính trong Khu kinh tế Đông
Nam Nghệ An giai đoạn 2007-2017 ................................................................. 110
viii

4.17. Số lƣợng các loại hình trang trại trong Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An giai
đoạn 2007-2017.................................................................................................................. 112
4.18. Hiệu quả kinh tế của các loại và kiểu sử dụng đất trong khu kinh tế Đông
Nam Nghệ An ..................................................................................................................... 113
4.19. Hiệu quả xã hội của của các kiểu sử dụng đất trong khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An................................................................................................................................ 114
4.20. Đánh giá một số yếu tố quản lý sử dụng đất của ngƣời dân và cán bộ quản lý
trong khu kinh tế ................................................................................................................ 117
4.21. Tác động của xây dựng và phát triển khu kinh tế đến một số yếu tố quản lý
sử dụng đất........................................................................................................................... 121
4.22. Mức tác động của xây dựng và phát triển khu kinh tế đến một số yếu tố quản
lý sử dụng đất trong Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An .......................................... 124
4.23. Phân tích SWOT một số nội dung quản lý sử dụng đất trong khu kinh tế Đông
Nam Nghệ An trong quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế..................... 127
4.24. Tổng hợp việc làm của ngƣời lao động giai đoạn 2007-2017.............................. 128
4.25. Chuyển dịch cơ cấu lao động trong khu kinh tế Đông Nam Nghệ An giai
đoạn 2007-2017.................................................................................................................. 129
4.26. Kết quả phân tích nƣớc thải tại khu công nghiệp Nam Cấm khu kinh tế
Đông Nam Nghệ An ......................................................................................................... 131
4.27. Tổng hợp kết quả phân tích môi trƣờng không khí tại các vị trí trong khu
kinh tế Đông Nam Nghệ An........................................................................................... 132
4.28. Kết quả đánh giá của ngƣời dân về chất lƣợng môi trƣờng trong khu kinh tế
Đông Nam Nghệ An ......................................................................................................... 133
4.29. Tổng hợp kết quả đánh giá của ngƣời dân và cán bộ đến đời sống và việc
làm của ngƣời dân............................................................................................................. 134
4.30. Tác động của xây dựng và phát triển khu kinh tế đến đời sống và việc làm
của ngƣời dân ..................................................................................................................... 136
4.31. Phân tích SWOT về đời sống và việc làm của ngƣời dân trong quá trình xây
dựng và phát triển khu kinh tế Đông Nam Nghệ An............................................... 138
ix

DANH MỤC HÌNH
TT Tên hình Trang
2.1. Sơ đồ mô tả phối hợp thực hiện quản lý đất đai trong khu kinh tế.........................11
3.1. Khung phân tích tác động của khu kinh tế đến một số yếu tố quản lý sử
dụng đất, đời sống và việc làm của ngƣời dân trong khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An...................................................................................................................................50
3.2. Sơ đồ phân vùng điều tra trong Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An.........................52
3.3. Sơ đồ thực hiện nghiên cứu đề tài....................................................................................61
4.1. Sơ đồ vị trí mối liên hệ vùng tỉnh Nghệ An với khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An...................................................................................................................................62
4.2. Vị trí khu kinh tế Đông Nam trong tỉnh Nghệ An.......................................................63
4.3. Sơ đồ mối liên hệ khu kinh tế Đông Nam Nghệ An với các vùng trong
nƣớc và Đông Lào và Đông Bắc Thái Lan...................................................................67
4.4. Sơ đồ vùng chức năng trong khu kinh tế Đông Nam Nghệ An...............................69
4.5. Thu hút lao động làm việc tại các doanh nghiệp trong khu kinh tế giai
đoạn 2007-2017.....................................................................................................................76
4.6. Tổng giá trị sản xuất của Khu kinh tế so với tỉnh Nghệ An .....................................77
4.7. Đánh giá quá trình xây dựng và phát triển Khu kinh tế Đông Nam Nghệ
An theo ngƣời dân................................................................................................................81
4.8. Đánh giá quá trình xây dựng và phát triển Khu kinh tế Đông Nam Nghệ
An theo các đối tƣợng.........................................................................................................82
4.9. Cơ cấu sử dụng đất khu kinh tế năm 2017.....................................................................85
4.10. Diện tích đất theo đối tƣợng quản lý và sử dụng trong khu kinh tế Đông
Nam Nghệ An năm 2017....................................................................................................85
4.11. Diện tích đất giao cho các dự án trong Khu Kinh tế Đông Nam Nghệ An
giai đoạn 2007-2017.............................................................................................................94
4.12. Số vụ tranh chấp đất đai đƣợc xử lý trong Khu kinh tế Đông Nam Nghệ
An giai đoạn 2007-2017......................................................................................................96
4.13. Số lƣợt chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất nông nghiệp trong khu kinh tế
Đông Nam Nghệ An qua các năm ................................................................................ 104
4.14. Số lƣợt chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất ở trong Khu Kinh tế Đông Nam
Nghệ An qua các năm....................................................................................................... 105
x

4.15. Số lƣợng trang trại trong khu kinh tế Đông Nam Nghệ An giai đoạn
2007-2017 ......................................................................................................... 111
4.16. Đánh giá một số yếu tố quản lý sử dụng đất trọng khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An theo ngƣời dân 3 vùng ....................................................................... 119
4.17. Đánh giá một số yếu tố quản lý sử dụng đất trong khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An theo các đối tƣợng ............................................................................. 119
4.18. Tỷ lệ tăng thu nhập bình quân của hộ dân trong Khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An giai đoạn 2007-2017 .......................................................................... 129
4.19. Đánh giá đời sống, việc làm của ngƣời dân trong khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An theo 3 vùng điều tra ........................................................................... 135
4.20. Đánh giá đời sống, việc làm của ngƣời dân trong Khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An theo các đối tƣợng ............................................................................. 135
xi

TRÍCH YẾU LUẬN ÁN
Tên tác giả: Trƣơng Quang Ngân
Tên Luận án: Nghiên cứu tác động của Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An đến quản lý
sử dụng đất, đời sống và việc làm của ngƣời dân.
Ngành: Quản lý đất đai Mã số: 9.85.01.03
Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
Mục tiêu nghiên cứu
- Đánh giá tình hình QLSDĐ trong KKT Đông Nam Nghệ An. Đánh giá thực
trạng và tác động của quá trình xây dựng và phát triển KKT đến một số yếu tố QLSDĐ,
đời sống và việc làm của ngƣời dân trong KKT Đông Nam Nghệ An.
- Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác QLSDĐ và nâng cao đời sống,
giải quyết việc làm cho ngƣời dân tại KKT Đông Nam Nghệ An.
Phƣơng pháp nghiên cứu
Sử dụng phƣơng pháp điều tra và thu thập số liệu, tài liệu thứ cấp từ các cơ
quan. Phân vùng và chọn điểm nghiên cứu điều tra, điều tra phỏng vấn 480 hộ dân tại
trong KKT Đông Nam Nghệ An và 148 cán bộ liên quan đến QLSDĐ, quản lý KKT để
lấy tƣ liệu đánh giá thực trạng xây dựng và phát triển KKT Đông Nam Nghệ An và tình
hình QLSDĐ, đời sống việc làm của ngƣời dân.
Sử dụng phƣơng pháp tổng hợp xử lý, phân tích và so sánh số liệu để đánh giá
sự biến động các chỉ tiêu QLSDĐ, đời sống và việc làm; nghiên cứu định lƣợng bằng
việc xây dựng, hệ thống khái niệm/thang đo; ứng dụng phƣơng pháp phân tích T-test để
kiểm định mức độ khác nhau giữa các vùng và giữa các đối tƣợng đánh giá; xác định
mối tƣơng quan giữa các biến quan sát với nhau để xác định tác động của KKT đến
QLSDĐ, đời sống và việc làm của ngƣời dân; phƣơng pháp phân tích SWOT.
Kết quả chính và kết luận
1. Thành lập vào năm 2007, lũy kế đến năm 2017 KKT Đông Nam Nghệ An đã thu
hút đƣợc 34 dự án FDI với số vốn 1,507 tỷ USD, 165 dự án trong nƣớc số vốn đầu tƣ
73.598,1 tỷ đồng; giải quyết việc làm cho 18.218 lao động. Quy hoạch xây dựng KKT thực
hiện theo đúng quy mô đề án với diện tích 18.826,47 ha (tỷ lệ 100%), quy hoạch chi tiết các
khu chức năng đạt 94,8% diện tích nhóm đất xây dựng đô thị, tƣơng ứng với 44,5% diện
tích đất khu thuế quan. Quy hoạch xây dựng KKT; mức phát triển các khu chức năng; mức
phát triển CSHT; mức thu hút vốn đầu tƣ; mức thu hút lao động đƣợc ngƣời dân và cán bộ
đánh giá ở mức độ cao, có sự khác nhau giữa hai đối tƣợng.
2. Trong KKT Đông Nam Nghệ An giai đoạn 2007-2017 quy hoạch kế hoạch
SDĐ thực hiện không đạt yêu cầu; Giai đoạn 2007-2017 KHSDĐ thực hiện không đạt
yêu cầu; thị trƣờng chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất ở và đất nông nghiệp phát triển
nhƣng không đều; giá chuyển nhƣợng quyền SDĐ nông nghiệp tăng từ 1,91 đến 4,83
lần, giá chuyển nhƣợng quyền SDĐ ở tăng từ 2,5 đến 6,9 lần; bình quân diện tích đất
nông nghiệp/đầu ngƣời giảm 21,1%. Đánh giá của ngƣời dân và cán bộ về thị trƣờng
xii

chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất ở và đất nông nghiệp; giá chuyển nhƣợng quyền sử
dụng đất ở và đất nông nghiệp; SDĐ nông nghiệp; Quyền của ngƣời SDĐ ở mức độ
cao, quy hoạch kế hoạch SDĐ ở mức trung bình.
3. Trong KKT Đông Nam Nghệ An: Quy hoạch xây dựng KKT và phát triển
khu chức năng có tác động cao đến QLSDĐ tại vùng 1, tác động rất cao đến thị trƣờng
chuyển nhƣợng quyền SDĐ ở và giá chuyển nhƣợng quyền SDĐ nông nghiệp (rs lần
lƣợt là 0,786, 0,843, 0,807, 0,866). Tại vùng 2 quy hoạch xây dựng KKT; Phát triển khu
chức năng; Phát triển CSHT; Thu hút vốn dự án đầu tƣ và thu hút lao động có tác động
cao đến thị trƣờng chuyển nhƣợng quyền SDĐ, giá chuyển nhƣợng quyền SDĐ nông
nghiệp và SDĐ nông nghiệp, đặc biệt quy hoạch xây dựng KKT và phát triển CSHT tác
động rất cao đến thị trƣờng chuyển nhƣợng quyền SDĐ ở (lần lƣợt rs là 0,810, 0,783);
thu hút vốn đầu tƣ có tác động rất cao đến giá chuyển nhƣợng quyền SDĐNN và SDĐ
nông nghiệp (lần lƣợt rs là 0,839, 0,763). Tại vùng 3 công tác quy hoạch xây dựng KKT,
Phát triển khu chức năng, phát triển CSHT có tác động cao đến thị trƣờng chuyển nhƣợng
quyền SDĐ ở và quyền của ngƣời SDĐ, đặc biệt là quy hoạch xây dựng KKT tác động
rất cao đến thị trƣờng chuyển nhƣợng quyền SDĐ ở (rs=0,754).
4. Xây dựng và phát triển KKT Đông Nam Nghệ An có tác động đến đời sống,
việc làm của ngƣời dân trong KKT, cụ thể: Tại vùng 1: quy hoạch xây dựng KKT; Phát
triển khu chức năng có tác động ở mức độ cao đến đời sống, việc làm, đặc biệt quy
hoạch xây dựng KKT; Phát triển khu chức năng tác động rất cao đến đời sống (rs lần
lƣợt 0,777, 0,850). Tại vùng 2: Quy hoạch xây dựng KKT; Phát triển khu chức năng;
phát triển CSHT; Mức thu hút vốn dự án đầu tƣ có tác động thuận cao đến đời sống, đặc
biệt quy hoạch xây dựng KKT tác động rất cao đến đời sống ngƣời dân (rs=0,795); Mức
thu hút vốn dự án đầu tƣ; Mức thu hút lao động tác động cao đến việc làm (rs lần lƣợt
0,522, 0,798). Tại vùng 3: các yếu tố xây dựng và phát triển KKT có tác động đến việc
làm ở mức độ cao, ngoại trừ mức phát triển khu chức năng tác động ở mức độ trung
bình; Mức phát triển khu chức năng, mức thu hút vốn dự án đầu tƣ tác động thuận mức
cao đến đời sống (rs lần lƣợt 0,518, 0,513).
5. Để nâng cao hiệu quả QLSDĐ, nâng cao đời sống, giải quyết việc làm cho ngƣời
dân trong KKT Đông Nam Nghệ An cần thực hiện đồng bộ 02 nhóm giải pháp chính là: (i)
Nhóm giải pháp về chính sách: cần ban hành quy định riêng về QLĐĐ trong KKT, trong đó
quy định chức năng, nhiệm vụ của chính quyền và Ban quản lý KKT; thống nhất đồng bộ
các loại hình quy hoạch; quy định bảng giá đất riêng; quy định quy trình đấu giá quyền sử
dụng đất công khai, minh bạch; quy định trách nhiệm tham gia của ngƣời dân trong việc lập
và giám sát quy hoạch kế hoạch SDĐ. Quy định chính sách tạo nguồn lực đào tạo nghề; quy
định trách nhiệm các bên về hỗ trợ, đào tạo nghề cho lao động. (ii) Nhóm giải pháp về triển
khai thực hiện chính sách: cần điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng KKT; công khai quy
hoạch; lập quy hoạch chi tiết SDĐ nông lâm nghiệp; tăng cƣờng quản lý thị trƣờng đất đai,
quản lý giá đất; kiểm tra giám sát giao đất, thu hồi đất các dự án; chuyển đổi cơ cấu cây
trồng gắn với nông nghiệp hàng hóa và du lịch sinh thái; lập và thực hiện tốt chƣơng trình
đào tạo nghề cho ngƣời lao động trong KKT.
xiii

THESIS ABSTRACT
PhD candidate: Truong Quang Ngan
Thesis title: Study the impact of Southeastern Nghe An economic zone on the land
management and use, people life and employment.
Major: Land management Code: 9 85 01 03
Educational organization: Vietnam National University of Agriculture
(VNUA) Research Objectives
- Evaluation of land use management in Southeast Nghe An economic zone.
Assessment of of current situation and impacts of the construction and development of
the economic zone on a number of factors of land use management, the life and
employment of people in the Southeastern Economic Zone of Nghe An.
- To propose solutions to improve the efficiency of land use and management,
improve the lives and create jobs for people in Southeastern Nghe An EZ.
Materials and methods
Using methods of investigating and collecting secondary data and documents
from agencies. Zoning and selecting survey sites, study sites, interviewing 480
households in the study area and 148 officials related to land management and use, EZ
management to get documents to assess the status of construction and development of
the Southeastern EZ Nghe An and the situation of land management and use, people life
and employment.
Using the method of data aggregation, processing, analyzing and comparing to
assess the fluctuations of land use and management factors, life and employment;
quantitative research by constructing, conceptual/scales systems; apply T-test analysis
method to test the difference degrees between regions and the test subjects; determine
the correlation between observed variables with each other to determine the impact of
EZ on land use and management, people life and employment; SWOT analysis method.
Main findings and conclusions
1. Established in 2007, up to 2017 Southeastern Nghe An Economic Zone has
attracted 34 FDI projects with a capital of US $ 1.507 billion and 165 domestic projects
with the initial capital of VND 73,598.1 billion; created 18,218 jobs. The planning of
EZ construction was carried out in accordance with the scale of the project with an area
of 18,826.47 ha (accounted for 100%), detailed planning of functional areas reaches
94.8% of the urban construction land area, reaching 44.5% of the land area of the tariff
area. EZ construction planning; development levels of functional areas; infrastructure
development level; the level of attracting investment capital; The level of labor
attraction was highly evaluated by people and officials, there were differences between
the two subjects.
2. In the Southeastern Economic Zone of Nghe An in the 2007-2017 period, the
land use plan did not meet the requirements; the market for transfer of residential and
agricultural land use rights developed but was uneven; agricultural land prices increased
from 1.91 to 4.83 times, residential land prices increased from 2.5 to 6.9 times; average
agricultural land area per capita decreased by 21.1%. Assessment of residents and
officials about the procedures for certification of residential and agricultural land use
xiv

rights; resident and agricultural land prices; agricultural land use; land use right was at a
high level, land use planning was at moderate level.
3. In Southeast Nghe An EZ: Planning on construction of EZs and development of
functional areas with a high impact on land use and management in Region 1, especially
very high impacts on resident land use right transfer market and the price of agricultural
land (rs were respectively 0.786, 0.843, 0.807, and 0.866). In region 2, the planning of
EZ construction, functional zone development, infrastructure development, attracting
investment capital and attracting workers had a high impact on the land use right
transfer market, the price of agricultural land and agricultural land use, especially the
planning of the EZ construction and infrastructure development highly impacted on
resident land use right transfer market (rs was 0.810, 0.783, respectively); The attraction
of investment capital had a very high impact on the price of agricultural land and
agricultural land use (rs was 0.839 and 0.763 respectively). In region 3, the planning of
EZ construction, functional zone development, and infrastructure development had a
high impact on the residential land use right transfer market and land use right,
especially the planning of EZ construction had very high impact on the residential land
use right transfer market (rs = 0.754).
4. Building and developing the Southeastern Nghe An EZ had an impact on the life
and employment of people in the EZ, specifically: In region 1: EZ construction
planning; the level of functional zone development had a high impact on the people life
and employment, especially EZ construction planning, the level of functional zone
development had a very high impact on people life (rs was 0.777, 0.850, respectively).
In region 2: EZ construction planning; the level of functional zone development,
infrastructure development level, investment capital attraction level had a high impact
on people life, especially, EZ construction planning had a high impact on people’s lives
(rs = 0.795); the level of attracting investment projects, the level of employment
attraction had a high impact on employment (rs was 0.522 and 0.798, respectively). In
region 3: EZ construction and development factors had a high impact on employment,
except level for functional zone development impacted moderately. The functional area
development level, investment capital attraction level had positively impact on people
life (rs was 0.518 and 0.513, respectively).
5. In order to improve the efficiency of land use management, improve livelihoods,
and create jobs for people in Southeast Nghe An EZ, it is necessary to synchronously
implement 02 main groups of solutions: (i) Group of policy solutions: it is necessary to
promulgate a separate regulation on land management in the EZ, which defines the
functions and duties of the government and the EZ Management Board; unify the types
of planning; prescribing separate land price list; prescribing the public and transparent
auction process of land use rights; specifies the responsibility of the people to
participate in the formulation and monitoring of land use planning. Regulate policies to
create vocational training resources; stipulating the responsibilities of the parties for
vocational support and training for workers. (ii) Solutions for policy implementation:
need to adjust the general planning of EZ construction; public planning; make detailed
planning on agricultural and forestry land use; strengthening land market management,
land price management; inspect and supervise land allocation, land acquisition projects;
restructuring crops to associate with commodity agriculture and ecotourism; to
formulate and well implement vocational training programs for workers in the EZ.
xv

PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Để phát huy tối đa những lợi thế về địa lý, điều kiện tự nhiên, nguồn nội
lực thì Việt Nam đã hình thành hệ thống các khu kinh tế (KKT), bao gồm KKT
ven biển và KKT cửa khẩu. Các KKT thƣờng là nơi có không gian kinh tế riêng
biệt với môi trƣờng đầu tƣ và kinh doanh đặc biệt thuận lợi cho các nhà đầu tƣ.
Là nơi có trục giao thông huyết mạch của quốc gia và quốc tế, dễ kiểm soát và
giao lƣu thuận tiện với trong nƣớc và nƣớc ngoài; có điều kiện thuận lợi và
nguồn lực để đầu tƣ và phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật (Chính phủ nƣớc
CHXHCN Việt Nam, 2008).
Điều kiện để thành lập các KKT ven biển dựa trên những tiền đề cơ bản
của các nguồn lực về tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, dân cƣ và lao động. Một
trong những điều kiện rất quan trọng đó chính là đất đai, cần đủ về quy mô diện
tích các loại đất, tính chất, đặc điểm để sử dụng và phân bố hợp lý, cân đối tại
các khu chức năng trong KKT ven biển. Để khai thác tiềm năng tài nguyên cũng
nhƣ các nguồn lực kinh tế xã hội (KTXH) vùng ven biển, Việt Nam đã quy
hoạch, thành lập 18 KKT ven biển với tổng diện tích mặt đất và mặt nƣớc là
854.115 ha. Các KKT ven biển sau khi thành lập đều đƣợc lập quy hoạch chung
xây dựng, quy hoạch chi tiết các khu chức năng, quy hoạch sử dụng đất
(QHSDĐ) nằm trong quy hoạch chung xây dựng. Cùng với đó là việc đầu tƣ xây
dựng hạ tầng, xây dựng phát triển các khu chức năng và thu hút nguồn nhân lực,
thu hút lao động…, để đáp ứng đƣợc các yêu cầu phát triển KKT. Một số KKT
ven biển sau khi thành lập và đi vào hoạt động đã khai thác hiệu quả các nguồn
lực, trong đó có nguồn lực đất đai, tạo đƣợc động lực quan trọng đối với sự phát
triển KTXH, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập và đời sống của ngƣời dân
địa phƣơng. Kết quả của việc hình thành xây dựng và phát triển KKT đã thực sự
làm thay đổi không gian kiến trúc các vùng ven biển vốn trƣớc đây là vùng nông
thôn nghèo gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là việc khai thác, sử dụng và nâng
cao giá trị quỹ đất ven biển. Hình thành xây dựng và phát triển các KKT ven biển
có mối tƣơng quan với công tác quản lý sử dụng đất (QLSDĐ), hay công tác
QLSDĐ chịu sự ảnh hƣởng từ quá trình xây dựng và phát triển KKT nhƣ: quá
trình lập QHSDĐ và thực hiện kế hoạch sử dụng đất (SDĐ) với quy hoạch chung
1

xây dựng, quy hoạch chi tiết các khu chức năng trong KKT; quản lý thị trƣờng
chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất và quản lý giá chuyển nhƣợng quyền sử dụng
đất cần theo kịp tốc độ phát triển nhanh của CSHT, phát triển các khu chức năng
cũng nhƣ phát triển KTXH trong KKT. Cùng với đó là vấn đề khai thác, sử dụng
hợp lý quỹ đất, đặc biệt là quỹ đất nông lâm nghiệp đảm bảo hiệu quả, cũng nhƣ
đảm bảo thực hiện tốt các quyền của ngƣời SDĐ trong quá trình phát triển KKT.
Vấn đề sử dụng đất nông nghiệp trong điều kiện phải chuyển đổi mục đích SDĐ
để xây dựng các dự án hạ tầng, khu chức năng… dẫn đến quỹ đất nông nghiệp
giảm nhanh, đời sống của ngƣời dân có sự thay đổi, việc thực hiện quy hoạch kế
hoạch SDĐ thiếu khả thi… Theo Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng (2016) thì tỷ lệ
SDĐ của 15 KKT ven biển đi vào hoạt động và 26 KKT cửa khẩu đạt khoảng
15%. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ (2016), hiệu quả SDĐ tại các KKT không
cao, việc thu hồi đất dẫn đến đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp, diện tích bị
bỏ hoang rất lớn gây lãng phí đất đai, các quyền SDĐ của ngƣời dân bị hạn chế.
Theo Phạm Văn Dũng (2020), một số KKT do thu hút đầu tƣ rất chậm, dẫn đến
tình trạng sử dụng đất lãng phí, kém hiệu quả, tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp
(KCN) còn rất thấp, thậm chí có một số KCN trở thành quy hoạch “treo".
Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An là một trong các KKT ven biển đƣợc
thành lập nhằm thực hiện chiến lƣợc biển Việt Nam nói chung và chiến lƣợc
phát triển tỉnh Nghệ An nói riêng. KKT Đông Nam Nghệ An có vị trí, tính chất
quan trọng đối với phát triển KTXH của tỉnh Nghệ An và khu vực Bắc Trung Bộ
(Bộ Xây dựng, 2008). Sau 11 năm thành lập, KKT Đông Nam Nghệ An đã đƣợc
đầu tƣ lập quy hoạch chung xây dựng; quy hoạch chi tiết các khu chức năng; xây
dựng hạ tầng đảm bảo liên thông và đồng bộ; thực hiện thu hút vốn dự án đầu tƣ;
thu hút lao động và nguồn nhân lực chất lƣợng vào làm việc trong KKT. Quá
trình xây dựng và phát triển của KKT Đông Nam Nghệ An đã góp phần rất lớn
vào sự phát triển KTXH tỉnh Nghệ An và các địa phƣơng trong KKT (Ban Quản
lý KKT Đông Nam Nghệ An, 2018a). Tuy nhiên, quá trình này đã có những ảnh
hƣởng đến công tác QLSDĐ, đời sống và việc làm của ngƣời dân. Thực hiện
công tác QLSDĐ trong KKT Đông Nam Nghệ An, đã phát sinh nhiều vấn đề cần
đƣợc quản lý và thực hiện hiệu quả để tận dụng và phát huy hết các lợi thế của
KKT mang lại nhƣ: vấn đề quy hoạch kế hoạch SDĐ với quy hoạch xây dựng
KKT đảm bảo phù hợp; vấn đề quản lý tốt thị trƣờng chuyển nhƣợng quyền sử
dụng đất và giá chuyển nhƣợng quyền SDĐ sát với quá trình phát triển của KKT;
2

vấn đề sử dụng quỹ đất nông lâm nghiệp còn lại đảm bảo hiệu quả, cũng nhƣ
đảm bảo thực hiện tốt các quyền của ngƣời SDĐ.
Để thực hiện tốt công tác QLSDĐ, nâng cao đời sống, giải quyết việc làm
cho ngƣời dân, trên cơ sở khai thác và phát huy đƣợc các lợi thế từ quá trình xây
dựng và phát triển KKT, nhằm nâng cao giá trị đất đai, kiểm soát tốt đƣợc thị
trƣờng và giá chuyển nhƣợng quyền SDĐ, nâng cao các nguồn thu từ đất, cũng
nhƣ triển khai tốt việc lập và thực hiện quy hoạch kế hoạch SDĐ phù hợp với các
loại hình quy hoạch khác trong KKT, khai thác đƣợc các lợi thế của KKT mang
lại trong việc nâng cao hiệu quả SDĐ nông nghiệp, thực hiện tốt các quyền của
ngƣời SDĐ, thì việc nghiên cứu tác động của KKT đến một số yếu tố QLSDĐ,
đời sống và việc làm của ngƣời dân trong KKT Đông Nam Nghệ An là rất cần
thiết nhằm: (1) Đánh giá tình hình QLSDĐ trong KKT Đông Nam Nghệ An. (2)
Xác định quá trình xây dựng và phát triển KKT Đông Nam Nghệ An tác động
nhƣ thế nào đến: quy hoạch kế hoạch SDĐ; thị trƣờng chuyển nhƣợng quyền sử
dụng đất; giá chuyển nhƣợng quyền SDĐ; SDĐ nông nghiệp; quyền của ngƣời
SDĐ, đời sống và việc làm của ngƣời dân trong KKT. (3) Đề xuất các giải pháp,
biện pháp nâng cao hiệu quả QLSDĐ, nâng cao đời sống, giải quyết việc làm của
ngƣời dân.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
- Đánh giá tình hình QLSDĐ trong KKT Đông Nam Nghệ An. Đánh giá thực
trạng và tác động của quá trình xây dựng và phát triển KKT đến một số yếu tố
QLSDĐ, đời sống và việc làm của ngƣời dân trong KKT Đông Nam Nghệ An.
- Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác QLSDĐ và nâng cao đời
sống, giải quyết việc làm cho ngƣời dân tại KKT Đông Nam Nghệ An.
1.3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
- Quản lý sử dụng đất trong KKT Đông Nam Nghệ An, trong quá trình
xây dựng và phát triển KKT;
- Các hộ dân sinh sống trong KKT Đông Nam Nghệ An;
- Các công chức, viên chức (cán bộ) làm việc ở các tổ chức, cơ quan nhà
nƣớc có liên quan đến công tác QLSDĐ trong KKT, cán bộ Ban Quản lý KKT
Đông Nam Nghệ An;
3

- Các yếu tố xây dựng và phát triển KKT Đông Nam Nghệ An tác động
đến QLSDĐ, đời sống và việc làm.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian: Khu Kinh tế Đông Nam Nghệ An trong phạm vi
diện tích 18.826,47 ha, bao gồm 18 xã, phƣờng: Nghi Yên, Nghi Thiết, Nghi
Đồng, Nghi Hợp, Nghi Quang, Nghi Tiến, Nghi Hƣng, Nghi Xá, Nghi Long,
Nghi Thuận (thuộc huyện Nghi Lộc); Diễn An, Diễn Thịnh, Diễn Trung, Diễn
Lộc, Diễn Thọ, Diễn Phú (thuộc huyện Diễn Châu); Nghi Tân, Nghi Thủy (thuộc
thị xã Cửa Lò) theo Quyết định số 85/2007/QĐ-TTtg ngày 11/6/2007 của Thủ
tƣớng Chính phủ (Chính phủ nƣớc CHXHCN Việt Nam, 2007a).
- Phạm vi nội dung: đề tài tập trung nghiên cứu quá trình xây dựng và phát
triển KKT Đông Nam Nghệ An gồm 5 yếu tố: Quy hoạch xây dựng KKT; mức
phát triển khu chức năng; mức phát triển CSHT; mức thu hút vốn dự án đầu tƣ;
thu hút lao động làm việc. Đối với tình hình QLSDĐ đề tài tập trung nghiên cứu
một số yếu tố gồm: Quy hoạch kế hoạch sử dụng đất; Thị trƣờng chuyển nhƣợng
quyền SDĐ nông nghiệp; Thị trƣờng chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất ở; Giá
chuyển nhƣợng quyền SDĐ nông nghiệp; Giá chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất
ở; SDĐ nông nghiệp; Quyền của ngƣời SDĐ (hộ gia đình và cá nhân). Đối với
đời sống và việc làm đề tài nghiên cứu: Đời sống (thu nhập, nguồn thu nhập, tiếp
cận hạ tầng, môi trƣờng sống); Việc làm (số việc làm, cơ hội việc làm).
- Phạm vi thời gian: nguồn số liệu và thông tin về đối tƣợng và địa bàn
nghiên cứu Khu Kinh tế Đông Nam Nghệ An đƣợc điều tra, thu thập từ năm
2007 đến năm 2017. Số liệu điều tra sơ cấp thực hiện trong năm 2018.
1.4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI
Xác định đƣợc mức độ tác động của 5 yếu tố xây dựng và phát triển KKT
Đông Nam Nghệ An (Quy hoạch xây dựng KKT; Phát triển khu chức năng; Phát
triển CSHT; Thu hút vốn dự án đầu tƣ; Thu hút lao động) tác động thuận đến:
Quy hoạch kế hoạch SDĐ; thị trƣờng chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất ở; thị
trƣờng chuyển nhƣợng quyền SDĐ nông nghiệp; giá chuyển nhƣợng quyền sử
dụng đất ở; giá chuyển nhƣợng quyền SDĐ nông nghiệp; SDĐ nông nghiệp;
quyền của ngƣời SDĐ; đời sống; việc làm của ngƣời dân trong KKT Đông Nam
Nghệ An. Trong đó quy hoạch xây dựng KKT và mức phát triển khu chức năng
là 2 yếu tố tác động ở mức cao và rất cao đến 7 yếu tố QLSDĐ và đời sống của
4

ngƣời dân (hệ số tƣơng quan rs cao nhất là 0,866**). Đề xuất đƣợc các nhóm
giải pháp để nâng cao hiệu quả QLSDĐ và nâng cao đời sống, giải quyết việc
làm cho ngƣời dân trong KKT Đông Nam Nghệ An.
1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.5.1. Ý nghĩa hoa học
Góp phần bổ sung cơ sở khoa học về hoàn thiện cơ chế chính sách
QLSDĐ trong KKT ven biển tại Việt Nam, đồng thời góp phần xây dựng cơ sở
lý luận về đánh giá tác động của KKT đến QLSDĐ, đời sống và việc làm của
ngƣời dân tại các KKT ven biển ở Việt Nam.
1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu là cơ sở để khẳng định xây dựng và phát triển KKT
ven biển có tác động đến QLSDĐ, đời sống và việc làm.
Kết quả nghiên cứu của luận án cung cấp cơ sở để đề xuất các giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả QLSDĐ trong KKT Đông Nam Nghệ An cũng nhƣ các
địa phƣơng có điều kiện tƣơng tự.
5

PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ SỬ DỤNG ĐẤT KHU KINH TẾ VEN BIỂN
2.1.1. Quản lý sử dụng đất đai
2.1.1.1. Đất đai
Theo FAO (1976), đất đai phải đƣợc nhìn nhận dƣới góc độ là vật mang của
các hệ sinh thái. Theo quan điểm này đất đai đƣợc định nghĩa nhƣ sau: Một vạt đất
xác định về mặt địa lý là diện tích của bề mặt trái đất với các thuộc tính tƣơng đối
ổn định hoặc thay đổi có tính chu kỳ có thể dự đoán đƣợc của lớp đệm bên trên, bên
trong và bên dƣới nó nhƣ là: khí hậu, đất, điều kiện địa chất, điều kiện thủy văn,
thực vật và động vật, những kết quả hoạt động hiện nay và quá khứ.
Đất đai với nghĩa tổng quát là lớp phủ bề mặt của vỏ trái đất mà đặc tính
của nó đƣợc xem nhƣ bao gồm những đặc tính tự nhiên quyết định khả năng
khai thác đƣợc hay không và ở mức độ nào của vùng đất đó. Đất đai là một thực
thể sống hình thành trong thời gian dài, là một trong thành phần quan trọng làm
nhiệm vụ nuôi sống tất cả các sinh vật trên trái đất (Tôn Thất Chiểu & cs., 1992).
Theo Hiến pháp năm 2013: “Đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia,
nguồn lực quan trọng phát triển đất nƣớc, đƣợc quản lý theo pháp luật” (Quốc
hội nƣớc Cộng hòa XHCN Việt Nam, 2014).
2.1.1.2. Quản lý sử dụng đất
Quản lý là sự tác động có chủ đích của chủ thể quản lý tới đối tƣợng quản
lý một cách liên tục, có tổ chức, liên kết các thành viên trong tổ chức hành động
nhằm đạt tới mục tiêu với kết quả tốt nhất. Terry (1988) coi quản lý thực chất là
một quá trình bao gồm kế hoạch, tổ chức, vận hành, kiểm soát và thực hiện để
hoàn thành mục tiêu bằng cách sử dụng nhân lực và nguồn lực.
Quản lý sử dụng đất là cách đất đƣợc sử dụng cho mục đích sản xuất, bảo
tồn và thẩm mỹ (Verheye, 2010). Nguyễn Đình Bồng & cs. (2014) cho rằng,
QLSDĐ là bao gồm các quy trình để sử dụng tài nguyên đất có hiệu quả. Đây chủ
yếu là trách nhiệm của chủ sở hữu đất. Chính phủ cũng có mục tiêu tăng cƣờng
QLSDĐ đai hiệu quả nhƣ là một phần của mục tiêu thúc đẩy phát triển kinh tế và
xã hội bền vững. Theo Vancutsem (2008), QLSDĐ là quá trình quản lý sử dụng
và phát triển đất đai trong không gian theo định hƣớng và sự điều phối của chính
sách đất đai hiện tại. Trƣớc đây QLSDĐ tập trung chủ yếu vào đất nông nghiệp.
Ngày nay, quản lý đất đai còn phải đối mặt với các vấn đề công nghiệp hóa, đô
thị hóa, bảo tồn, khai khoáng… (Ferber, 2009).
6

Quản lý sử dụng đất là sự kết hợp của tất cả các công cụ và kỹ thuật đƣợc
sử dụng bởi chính quyền để quản lý cách mà đất đƣợc sử dụng và phát triển
(Peter, 2008; World Bank, 2010), bao gồm: quy hoạch, kế hoạch SDĐ, luật pháp,
quyền SDĐ, định giá đất và thông tin bất động sản.
Quản lý sử dụng đất tồn tại hai mệnh đề cơ bản gồm: chủ thể của QLSDĐ
là “ngƣời sử dụng đất”, bao gồm (các tổ chức kinh tế, chính trị xã hội, các cơ
quan hành chính, sự nghiệp, đơn vị quân đội, công an; hộ gia đình, cá nhân).
Khách thể của QLSDĐ là đất đai bao gồm các loại đất đã đƣợc xác định mục
đích sử dụng (đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp).
2.1.2. Quản lý sử dụng đất trong hu inh tế ven biển
2.1.2.1. Một số khái niệm cơ bản
a. Khái niệm khu kinh tế
Ở các quốc gia khác nhau có tên gọi khác nhau, nhƣng tên gọi chung nhất
là KKT. Hiểu theo nghĩa rộng, KKT là một khu vực có ranh giới địa lý xác định,
có không gian kinh tế riêng biệt, đƣợc áp dụng những chính sách đặc biệt để thu
hút vốn đầu tƣ và kỹ thuật của nƣớc ngoài và trong nƣớc với những chế độ ƣu
đãi về thuế, về tiền thuê đất. Trong KKT có dân cƣ sinh sống, có các hoạt động
công nông nghiệp, kinh tế, tài chính, văn hóa, xã hội, dịch vụ. Tùy theo loại hình
KKT có chức năng, nhiệm vụ, quy mô và tính chất đặc thù khác nhau.
Nhìn từ góc độ quản lý, thì các KKT còn là hình thức tổ chức theo hƣớng
tập trung chuyên môn hóa, thể hiện những đặc trƣng cơ bản của tổ chức sản xuất
công nghiệp theo lãnh thổ. Theo Nghị định số 29/2008/NĐ-CP của Chính phủ
“ Khu kinh tế là khu vực có không gian kinh tế riêng biệt với môi trƣờng đầu tƣ
và kinh doanh đặc biệt thuận lợi cho các nhà đầu tƣ, có ranh giới địa lý xác định,
đƣợc thành lập theo điều kiện, trình tự và thủ tục quy định” (Chính phủ nƣớc
CHXHCN Việt Nam, 2008a).
Theo Nguyễn Việt Dũng (2016) KKT gồm bốn đặc tính: i) Là khu vực
độc lập hay có ranh giới địa lý xác định với khu vực lân cận; ii) Chỉ chịu ảnh
hƣởng của một cơ quan quản lý duy nhất; iii) Các thủ tục, chính sách áp dụng
cho các doanh nghiệp trong KKT có một cơ chế riêng độc lập và có sự đột phá
theo hƣớng thủ tục ngày càng gọn nhẹ; iv) Có những ƣu đãi nhất định về thu hút
đầu tƣ.
Khu kinh tế đặc biệt hay đặc KKT là tên gọi cho một khái niệm bao trùm,
gồm một phạm vi rộng lớn các loại khu nhƣ: khu thƣơng mại tự do, khu chế xuất,
khu công nghiệp, khu kinh tế và phát triển công nghệ, khu công nghệ cao, khu
7

khoa học và đổi mới, cảng tự do... (Đặng Thị Phƣơng Hoa, 2017). Nghiên cứu
Madani (1999), CLing & Letilly (2001), FIAS (2008) cho rằng, KKT đặc biệt là
các KKT có tính đặc trƣng riêng, có thể đạt đƣợc sự phát triển công nghiệp một
cách hiệu quả hơn.
Nhƣ vậy, KKT là tên gọi chung cho các khu vực đặc biệt đƣợc thành lập
trong một quốc gia, đƣợc tổ chức theo hình thức cao nhất và đầy đủ nhƣ một xã
hội thu nhỏ, là nơi thí điểm các thể chế mới nhằm thu hút đầu tƣ trong và ngoài
nƣớc bằng các biện pháp khuyến khích đặc biệt, là những cực tăng trƣởng của
các quốc gia, KKT có các đặc tính riêng gắn với từng loại hình cụ thể.
b. Khái niệm khu kinh tế ven biển
Khu kinh tế ven biển hình thành với mục đích tạo động lực trong phạm vi
lãnh thổ nhất định trên cơ sở có sự phát triển đa ngành thúc đẩy sự phát triển
chung, nhất là thúc đẩy sự phát triển của các vùng nghèo ven biển; tạo tiền đề thu
hút mạnh mẽ các nguồn vốn đầu tƣ, nhất là vốn đầu tƣ nƣớc ngoài (Chính phủ
nƣớc CHXHCN Việt Nam, 2008a). Khái niệm KKT ven biển luôn gắn liền với
việc tổ chức, sắp xếp vùng lãnh thổ ven biển, để tạo đƣợc sự liên thông, thu hút
đầu tƣ, chuyển giao công nghệ nhằm khai thác tối đa các lợi thế, tiềm lực sẵn có
vùng ven biển.
Có nhiều định nghĩa và cách gọi khác nhau về KKT ven biển, tuy nhiên có
thể tiếp cận nhanh nhất theo cách gọi dƣới góc độ quy định của pháp luật, theo
Nghị định số 164/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định “Khu kinh tế ven biển là
khu kinh tế hình thành ở khu vực ven biển và địa bàn lân cận khu vực ven biển,
đƣợc thành lập theo các điều kiện, trình tự và thủ tục quy định tại Nghị định số
29/2008/NĐ-CP” (Chính phủ nƣớc CHXHCN Việt Nam, 2013). Đến năm 2018
khái niệm KKT ven biển tiếp tục đƣợc khẳng định tại Nghị định số 82/2018/NĐ-
CP của Chính phủ, KKT ven biển là KKT hình thành ở khu vực ven biển và địa
bàn lân cận khu vực ven biển, đƣợc thành lập theo các điều kiện, trình tự và thủ
tục quy định của pháp luật.
Tiếp cận dƣới góc độ nghiên cứu khoa học, xét theo nghĩa rộng, tất cả các
khu vực địa lý đƣợc áp dụng những chính sách kinh tế đặc biệt nhƣ KCN, khu
chế xuất, khu công nghệ cao... đều đƣợc gọi là KKT, nếu khu vực đó nằm ở các
vùng ven biển thì gọi là KKT ven biển (Nguyễn Ngọc Dung, 2016). KKT ven
biển là mô hình phát triển có tính đột phá cho phát triển kinh tế vùng, hỗ trợ
những vùng, lãnh thổ có điều kiện thuận lợi khai thác lợi thế về điều kiện tự
nhiên, vị trí địa lý kinh tế và chính trị để phát triển kinh tế, hội nhập kinh tế quốc
tế; huy động tối đa nguồn nội lực, tìm kiếm và áp dụng những thể chế và chính
8

sách kinh tế mới để chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực; kết hợp phát
triển kinh tế với giữ vững an ninh, quốc phòng.
Nhƣ vậy, từ kế thừa các khái niệm đã có, phân tích nội hàm của các khái
niệm đó và qua thực tiễn nghiên cứu, theo tác giả: KKT ven biển là khu vực có
không gian kinh tế riêng biệt, đƣợc hình thành ở khu vực ven biển và địa bàn
khu vực lân cận ven biển có kết nối hệ thống sân bay, cảng biển, CSHT liên
thông, đồng bộ, đƣợc quyết định thành lập bởi cấp có thẩm quyền, đƣợc áp dụng
các chính sách đặc biệt để thu hút đầu tƣ, kinh doanh và phát triển các loại hình
dịch vụ, phát triển có tính đột phá cho phát triển kinh tế vùng và khu vực.
c. Đất sử dụng cho khu kinh tế và quản lý sử dụng đất khu kinh tế
Theo điều 151, Luật Đất đai 2013 quy định đất sử dụng cho khu kinh tế là
diện tích đất sử dụng cho các khu chức năng bao gồm: khu phi thuế quan, khu
bảo thuế, khu chế xuất, khu công nghiệp, khu giải trí, khu du lịch, khu đô thị, khu
dân cƣ, khu hành chính và các khu chức năng khác phù hợp với đặc điểm của
từng khu kinh tế nhằm tạo môi trƣờng đầu tƣ và kinh doanh đặc biệt thuận lợi
cho các nhà đầu tƣ (Quốc hội nƣớc CHXHCN Việt Nam, 2013).
Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giao đất cho Ban quản lý KKT để tổ chức xây
dựng KKT theo kế hoạch SDĐ đã đƣợc phê duyệt trong quy hoạch chi tiết xây
dựng của KKT. Ban quản lý KKT có trách nhiệm thực hiện việc bồi thƣờng, giải
phóng mặt bằng đối với diện tích đất đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền thu
hồi để giao cho mình trƣớc khi giao lại đất, cho thuê đất. Ban quản lý KKT đƣợc
giao lại đất có thu tiền SDĐ, giao lại đất không thu tiền SDĐ, cho thuê đất cho
ngƣời có nhu cầu SDĐ trong các khu chức năng của KKT theo quy định tại các
Điều 54, 55 và 56 Luật đất đai 2013. Thời hạn SDĐ để sản xuất, kinh doanh
trong KKT là không quá 70 năm.
Từ các khái niệm cơ bản về đất đai, QLSDĐ và khái niệm KKT, đất sử
dụng cho KKT cho thấy: đất đai có vai trò rất quan trọng là nguồn tài nguyên đầu
vào không thể thay thế trong quá trình xây dựng và phát triển KKT ven biển. Sự
hình thành KKT cũng nhƣ các hoạt động xây dựng và phát triển KKT chỉ đƣợc
thực thi trên cơ sở căn cứ vào các loại hình quy hoạch và chính sách pháp luật.
Các hoạt động này có liên quan đến chủ thể là “ngƣời sử dụng đất” và khách thể
là “các loại đất” của QLSDĐ trong KKT. Vì vậy, nghiên cứu quá trình xây dựng
và phát triển KKT với QLSDĐ trong các KKT là một nội dung cần thiết để góp
phần hoàn thiện chính sách pháp luật đất đai. Do vậy, quản lý sử dụng đất KKT
ven biển là quá trình quản lý sử dụng và phát triển đất đai trong không gian quy
hoạch KKT ven biển (bao gồm đất sử dụng cho KKT và phần diện tích đất khác
9

quy hoạch trong KKT) theo định hƣớng và sự điều phối của chính sách đất đai.
QLSDĐ là bao gồm các quy trình để sử dụng tài nguyên đất trong KKT ven biển
có hiệu quả, khai thác và tận dụng đƣợc mục tiêu phát triển các KKT.
Trong phạm vi nghiên cứu này, QLSDĐ đƣợc hiểu là quá trình kết hợp tất cả
các công cụ và kỹ thuật để đảm bảo về luật pháp cho việc quản lý, sử dụng, khai thác
và phát triển quỹ đất và thực hiện các quyền của ngƣời sử dụng đất trong quá trình
hoạt động xây dựng và phát triển KKT ven biển. Các nội dung chính bao gồm: Quy
hoạch kế hoạch SDĐ; giá chuyển nhƣợng quyền SDĐ; thị trƣờng chuyển nhƣợng
quyền sử dụng đất; SDĐ nông nghiệp; quyền của ngƣời sử dụng đất.
2.1.2.2. Quản lý sử dụng đất trong khu kinh tế ven biển
a. Cơ sở pháp lý về quản lý sử dụng đất trong khu kinh tế ven biển
Cơ sở pháp lý để thực hiện công tác QLSDĐ tại các KKT là Luật đất đai,
Luật Xây dựng, Luật đầu tƣ, Nghị định số 29/2008/QĐ-TTg ngày 14/3/2008 của
Thủ tƣớng Chính phủ, Nghị định số 164/2013/QĐ-TTg ngày 12/11/2013 của
Thủ tƣớng Chính phủ quy định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số
29/2008/NĐ-CP ngày 14/3/2008 của Chính phủ quy định về KCN, khu chế xuất
và KKT; Nghị định số 82/2018/QĐ-TTg ngày 22/05/2018 của Thủ tƣớng Chính
phủ quy định về quản lý KCN và KKT; quy chế hoạt động, các cơ chế chính sách
đặc thù liên quan khác cho từng KKT ven biển đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ và
các địa phƣơng quy định...
Theo quy định của Luật Đất đai (Quốc hội nƣớc CHXHCNVN, 2013):
Nội dung quản lý nhà nƣớc về đất đai bao gồm 15 nội dung đƣợc quy định tại
Điều 22, Luật Đất đai 2013. Việc QLSDĐ trong các KKT đƣợc thực hiện theo
đúng quy định của Luật đất đai. Nhiệm vụ tổ chức triển khai thực hiện các nội
dung QLSDĐ trong KKT ven biển căn cứ vào quy chế hoạt động của các KKT
theo Quyết định của Thủ tƣớng Chính phủ và Quy chế phối hợp của Ban quản lý
KKT với chính quyền địa phƣơng các cấp đƣợc chủ tịch UBND các tỉnh, thành
phố trực thuộc TW quyết định ban hành.
b. Nội dung chính về quản lý sử dụng đất trong khu kinh tế ven biển
Sự hình thành các KKT ven biển cũng nhƣ quá trình xây dựng và phát
triển các KKT ven biển có ảnh hƣởng đến công tác QLSDĐ, nên nội dung chính
về QLSDĐ trong KKT ven biển đƣợc khái quát qua các giai đoạn cũng nhƣ các
yếu tố cơ bản sau:
Giai đoạn trƣớc năm 2014, thực hiện Luật đất đai năm 2003 thì thẩm
quyền QLNN về đất đai thuộc về UBND các cấp, Ban quản lý KKT là đơn vị
10

phối hợp thực hiện chức năng quản lý, trực tiếp thực hiện một số chức năng cơ
bản nhƣ: giới thiệu địa điểm đầu tƣ, giao lại đất, cho thuê đất, quyết định mức
thu, mức miễn giảm tiền SDĐ, tiền thuê đất đối với phần diện tích đã đƣợc
UBND tỉnh thu hồi, giao cho Ban quản lý KKT quản lý. Ban quản lý KKT quản
lý hồ sơ quy hoạch KKT, không quản lý hồ sơ địa chính. Do vậy, việc quản lý
đất đai trong KKT đƣợc thực hiện phối hợp giữa Ban quản lý KKT với chính
quyền địa phƣơng. Theo Trà Thanh Danh (2012) mô tả một số nội dung phối
hợp nhƣ (hình 2.1).
Hình 2.1. Sơ đồ mô tả phối hợp thực hiện quản lý đất đai trong hu inh
tế
Nguồn: Trà Thanh Danh (2012)
Qua mô tả cho thấy, Ban quản lý KKT là đơn vị thực hiện việc giới thiệu địa
điểm để xây dựng các dự án, các nhà đầu tƣ. UBND cấp xã là đơn vị phối hợp triển
khai thực hiện nhiệm vụ. Đối với việc thu hồi đất quá trình phối hợp giữa Bản quản
lý KKT với UBND các cấp là xuyên suốt bắt đầu từ khi có thông báo thu hồi đất đến
việc tổ chức khảo sát, kiểm kê lập phƣơng án bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ trình
các cấp phê duyệt. Đối với việc xử lý vi phạm trong QLSDĐ, Ban quản lý KKT
đƣợc giao quyền kiểm tra việc SDĐ của các nhà đầu tƣ trên địa bàn KKT, nhƣng
không có chức năng kiểm tra việc SDĐ của các hộ gia đình, cá nhân. Trƣờng hợp
qua kiểm tra phát hiện các doanh nghiệp có vi phạm QLSDĐ thì ban quản lý phân
loại, xác định thẩm quyền xử lý các vi phạm thuộc UBND cấp (xã, huyện, tỉnh)
chuyển các cơ quan này xử lý theo thẩm quyền. Ban quản lý KKT không có quyền
xử phạt hành chính trong vi phạm pháp luật đất đai. Theo Trà Thanh Danh (2012)
do thiếu quy chế phối hợp quản lý cũng nhƣ các quy định về chức năng nhiệm vụ
đối với Ban quản lý KKT. Từ đó công tác quản lý quy hoạch bị buông lỏng, thiếu
kiểm tra giám sát, gây khó khăn đến thu hồi, bồi thƣờng, giải phóng mặt bằng xây
dựng các dự án trong KKT.

11

Nhƣ vậy, công tác quản lý đất đai tại các KKT trong giai đoạn này ngoài
chức năng nhiệm vụ của chính quyền địa phƣơng các cấp, còn có thêm Ban quản lý
KKT cùng tham gia phối hợp để thực hiện. Tuy nhiên ban quản lý KKT phụ thuộc
vào chính quyền địa phƣơng thực hiện việc QLSDĐ của các hộ gia đình, cũng nhƣ
thực hiện công tác bồi thƣờng, thu hồi đất, xử lý vi phạm pháp luật đất đai... Theo
Trà Thanh Danh (2012), nguyên nhân do chƣa có quy chế phối hợp đủ tốt để thực
hiện, dẫn đến công tác QLNN về đất đai trong giai đoạn này không hiệu quả, thực
hiện bồi thƣờng, thu hồi đất còn nhiều khiếm khuyết, nhiều dự án chậm giao mặt
bằng cho nhà đầu tƣ, ảnh hƣởng đến thu hút đầu tƣ và phát triển KKT.
Xuất phát từ tình hình thực tiễn đó, tại các địa phƣơng đã ban hành Quy
chế phối hợp quản lý KKT trên địa bàn. Quy chế đã quy định nguyên tắc, nội
dung, phƣơng thức và trách nhiệm làm việc giữa Ban quản lý KKT với các cơ
quan chuyên môn thuộc UBND các cấp và các đơn vị có liên quan.
Giai đoạn từ khi Luật đất đai năm 2013 có hiệu lực, công tác QLNN về
đất đai tại các KKT đƣợc quy định rõ trong Luật đất năm 2013 (điều 151):
UBND cấp tỉnh giao đất cho Ban quản lý KKT để tổ chức xây dựng KKT theo kế
hoạch SDĐ đã đƣợc phê duyệt trong quy hoạch chi tiết xây dựng của KKT
(Quốc hội NCHXHCN Việt Nam, 2013).
Ban quản lý KKT có trách nhiệm thực hiện việc bồi thƣờng, giải phóng
mặt bằng đối với diện tích đất đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền thu hồi để
giao cho mình trƣớc khi giao lại đất, cho thuê đất. Ban quản lý KKT đƣợc giao
lại đất có thu tiền SDĐ, giao lại đất không thu tiền SDĐ, cho thuê đất cho ngƣời
có nhu cầu SDĐ trong các khu chức năng của KKT theo quy định tại các Điều
54, 55 và 56 của Luật đất đai năm 2013. Thời hạn SDĐ để sản xuất, kinh doanh
trong KKT là không quá 70 năm.
Ngƣời SDĐ trong KKT đƣợc đầu tƣ xây dựng kinh doanh nhà ở, kết cấu
hạ tầng, đƣợc sản xuất, kinh doanh, hoạt động dịch vụ và có các quyền, nghĩa vụ.
Trƣờng hợp đƣợc Ban quản lý KKT giao lại đất, cho thuê trong KKT thì có các
quyền và nghĩa vụ nhƣ đƣợc Nhà nƣớc giao đất theo quy định của Luật.
- Nhà nƣớc khuyến khích đầu tƣ xây dựng kinh doanh kết cấu hạ tầng
trong KKT và khuyến khích SDĐ vào mục đích phát triển kinh tế.
- Chế độ SDĐ, quyền và nghĩa vụ của ngƣời SDĐ trong KKT đƣợc áp
dụng đối với từng loại đất theo quy định của Luật đất đai năm 2013.
- Tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân, ngƣời Việt Nam định cƣ ở nƣớc
ngoài đầu tƣ vào sản xuất, kinh doanh trong KKT đã đƣợc Nhà nƣớc giao đất,
nhận chuyển nhƣợng quyền SDĐ của tổ chức kinh tế khác, ngƣời Việt Nam định
12

cƣ ở nƣớc ngoài trƣớc ngày Luật đất đai 2013 có hiệu lực thi hành thì đƣợc tiếp
tục SDĐ theo thời hạn còn lại của dự án, không phải chuyển sang thuê đất. Khi
hết thời hạn thực hiện dự án, nếu có nhu cầu đƣợc Ban quản lý KKT xem xét cho
thuê đất theo quy định của Luật.
- Đối với công tác thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi nhà nƣớc
thu hồi đất trong các KKT ven biển, đƣợc áp dụng chính sách ƣu đãi nhƣ: nhà đầu
tƣ không phải chi trả tiền bồi thƣờng, GPMB, tái định cƣ. Dự án đầu tƣ vào KKT
ven biển sẽ đƣợc miễn tiền SDĐ theo các năm tùy theo dự án, dự án đầu tƣ xây
dựng công trình hạ tầng kỹ thuật phục vụ chung không phải nộp tiền thuê đất hoặc
tiền SDĐ... nên hiện nay trên địa bàn các KKT ven biển, hầu hết đều thực hiện thu
hồi đất theo đúng quy định của pháp luật đất đai và các nghị định đã ban hành. Các
KKT ven biển đều phối hợp với Hội đồng bồi thƣờng địa phƣơng để lập phƣơng án
bồi thƣờng trình thẩm định theo quy định, một số KKT ven biển còn thu hồi đất theo
hình thức tự thỏa thuận. Do đó, hầu hết các nhà đầu tƣ đều ƣu tiên lựa chọn đầu tƣ
dự án vào KKT ven biển hơn so với ngoài khu. Thực hiện Luật Đất đai 2013 và
hƣớng dẫn của Thông tƣ số 37/2014/TT-BTNMT có nhiều điểm mới trong chính
sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ nhận đƣợc nhiều sự ủng hộ của ngƣời dân ở
các KKT ven biển nhƣ: ngƣời dân bị thu hồi đất nông nghiệp, ngoài nhận đƣợc bồi
thƣờng còn thêm một khoản hỗ trợ chuyển đổi nghề, tạo việc làm bằng không quá 5
lần giá đất nông nghiệp bị thu hồi. Về hỗ trợ ổn định đời sống còn đƣợc tính nhiều
mức cụ thể, phù hợp với diện tích đất bị thu hồi... Cơ chế bồi thƣờng, hỗ trợ và tái
định cƣ đƣợc quy định với đa hình thức đáp ứng đƣợc yêu cầu, nguyện vọng của
nhiều đối tƣợng trong số những ngƣời dân bị thu hồi đất, tạo điều kiện để chính
quyền các cấp tại địa phƣơng và nhà đầu tƣ thực hiện phù hợp với khả năng của
mình.
- Trong giai đoạn này chính quyền địa phƣơng các cấp và Ban quản lý
KKT phối hợp và thực hiện các nhiệm vụ nhƣ: xử lý vi phạm pháp luật về đất
đai, công tác thanh kiểm tra SDĐ đai, công tác giao đất, cho thuê đất tƣơng tự nhƣ
giai đoạn trƣớc khi chƣa có Luật đất đai năm 2013. Kế hoạch SDĐ đƣợc lập theo
từng năm trên cơ sở kế hoạch chung của từng giai đoạn và QHSDĐ đã đƣợc phê
duyệt; công tác thu hồi đất, bồi thƣờng giải phóng mặt bằng do chính quyền cấp
huyện chủ trì, Ban quản lý KKT tham gia hội đồng phối hợp thực hiện.
Nhƣ vậy, so với giai đoạn trƣớc khi chƣa có Luật đất đai năm 2013 thì giai
đoạn này các văn bản pháp lý và chính sách QLNN, QLĐĐ tại KKT đã đƣợc bổ
sung, điều chỉnh tốt hơn, trong đó có sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 Luật có
13

liên quan đến quy hoạch. Vai trò của Ban quản lý KKT đã đƣợc khẳng định, chức
năng nhiệm vụ quản lý đƣợc quy định rõ hơn. Tuy nhiên, để thực hiện tốt công tác
QLSDĐ tại các KKT thì cần quan tâm đến trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức
làm việc tại các Ban quản lý KKT, đặc biệt là bộ phận chuyên môn cần đảm bảo
đúng chuyên ngành. Theo Nguyễn Ngọc Khánh (2015) đánh giá “trình độ và kinh
nghiệm quản lý, điều hành của đội ngũ cán bộ, công chức của một số Ban quản lý
KKT ven biển còn hạn chế nên chƣa xây dựng đƣợc quy hoạch, kế hoạch phát triển
chiến lƣợc dài hạn để triển khai đồng bộ các chức năng, nhiệm vụ đƣợc giao”. Theo
Lê Tuyển Cử (2010), “Hiện nay việc thực hiện một số chức năng QLNN trực tiếp
đối với khu kinh tế ven biển của Ban quản lý KKT chƣa đƣợc cụ thể hóa hoặc khó
triển khai trên thực tế, cụ thể trong một số lĩnh vực nhƣ: quản lý lao động, môi
trƣờng, thƣơng mại, xây dựng, thanh kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính...”. Theo
Nguyễn Minh Huyền & Mai Thị Hải (2018) cho rằng bộ máy quản lý với thẩm
quyền chƣa thống nhất, thủ tục hành chính chƣa đủ thông thoáng, kết cấu hạ tầng và
nguồn nhân lực chƣa đáp ứng yêu cầu.
Tại các địa phƣơng có KKT ngoài việc xuất hiện một chủ thể mới về quản
lý đất đai thì việc quản lý sử dụng đất trong KKT cần tận dụng đƣợc các mục
tiêu phát triển KKT để thực hiện tốt quản lý sử dụng đất, trong đó phải kể đến
các nội dung cơ bản nhƣ: công tác quy hoạch kế hoạch sử dụng đất để đáp ứng
đƣợc các yêu cầu phát triển KKT và phát triển KTXH của các địa phƣơng, kèm
theo đó là việc đảm bảo đƣợc sự thống nhất của các loại hình quy hoạch nhƣ:
quy hoạch chung xây dựng KKT, quy hoạch chi tiết các khu chức năng với quy
hoạch,kế hoạch sử dụng đất. Trong thực tế việc thực hiện quy hoạch đã đƣợc quy
định rất rõ trong Luật Đất đai năm 2013, Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch và sửa
đổi, bổ sung một số điều của 37 Luật có liên quan đến Luật quy hoạch. Quá trình
thực hiện quy hoạch phải đảm bảo tính khả thi của quy hoạch bên cạnh các áp lực
về thu hút đầu tƣ trong KKT hiện nay. Theo Nguyễn Khắc Thái Sơn (2007) đất
trong KKT cũng nhƣ các loại đất khác thuộc Nhà nƣớc thống nhất quản lý theo
quy hoạch và theo pháp luật do vậy các nguyên tắc quản lý đối với đất KKT
chính là nguyên tắc chung của Nhà nƣớc đối với đất đai. Ngoài ra nội dung quản
lý sử dụng đất cần tập trung thực hiện chức năng quản lý đƣợc thị trƣờng bất
động sản, trong đó có thị trƣờng chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất có sự phát
triển nhanh khó kiểm soát trong quá trình phát triển KKT. Bên cạnh đó thực hiện
đƣợc chức năng quản lý giá đất, sử dụng quỹ đất trong KKT có hiệu quả và thực
hiện các quyền của ngƣời sử dụng đất (hộ gia đình, cá nhận) đƣợc bảo đảm.
14

2.2. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN KHU KINH TẾ VEN
BIỂN VÀ TÁC ĐỘNG CỦA NÓ ĐẾN QUẢN LÝ SỬ DỤNG ĐẤT, ĐỜI
SỐNG VÀ VIỆC LÀM
2.2.1. Quá trình hình thành xây dựng và phát triển hu inh tế ven biển
2.2.1.1. Khái quát quá trình phát triển khu kinh tế ven biển của một số nước
trên thế giới
Năm 2009 trên thế giới đã có 3.000 KKT ở 135 quốc gia (Jin, 2009), đến
năm 2015 đã tăng lên 4000 KKT (Nguyễn Đình Chúc & Vũ Quốc Huy, 2017).
Các KKT trên thế giới đƣợc thành lập không chỉ ở các nƣớc đang phát triển mà
còn ở các nƣớc có nền kinh tế phát triển cao nhƣ Mỹ, các nƣớc khu vực châu Á
có tốc độ phát triển KKT nhanh, điển hình nhƣ Trung Quốc, Philippine,
Indonesia, Việt Nam, ngoài ra các KKT còn tập trung nhiều ở các nƣớc châu Âu.
Tại Trung Quốc minh chứng cụ thể là sự thành công của đặc KKT ven
biển Thâm Quyến (Trung Quốc), đƣợc xây dựng từ một làng chài nhỏ tiếp giáp
thị trấn Thâm Quyến. Lúc đầu, diện tích chỉ khoảng 2 km2
, sau đó đƣợc mở rộng
thành 327,5 km2
với sự đầu tƣ lớn, hiện đại hóa CSHT đạt trình độ cao. Đây là
mô hình phát triển kinh tế tổng hợp, đa ngành nghề, bao gồm cả công nghiệp,
nông nghiệp, thƣơng nghiệp và khoa học kĩ thuật, kết hợp vừa hƣớng ngoại vừa
phát triển sâu vào nội địa. Hiện nay, Thâm Quyến trở thành đặc KKT ven biển
hiện đại, sản xuất các sản phẩm khoa học kĩ thuật cao.
Tại Hàn Quốc KKT ven biển Incheon là một trong hai khu kinh tế tự do
nằm trên địa bàn của thành phố Incheon, trên bờ biển phía Tây Bắc của Hàn
Quốc. KKT ven biển Incheon đƣợc coi là giải pháp để kinh tế Hàn Quốc vƣợt
qua những thách thức trở thành một trong những nền kinh tế hàng đầu thế giới.
Dubai là một trong bảy vƣơng quốc của Các Tiểu Vƣơng quốc Ả Rập
Thống nhất và cũng là thành phố lớn nhất của quốc gia này. Hầu hết các KKT
ven biển của Tiểu Vƣơng quốc Ả Rập Thống nhất đều có trụ sở chính tại Dubai.
Tốc độ phát triển nhanh, những kỷ lục, sự sang trọng và trình độ quốc tế về thể
chế là những nét đặc trƣng làm nên thƣơng hiệu của đặc KKT ven biển Dubai.
Ngoài ra, các KKT ven biển khác nhƣ: Chu Hải, Sán Đầu, Hạ Môn, Hải Nam...
(Trung Quốc), các KKT ven biển của Ấn Độ, Malaysia, Singapore, Thái Lan...
cũng là những điển hình.
Thực tiễn phát triển các KKT ven biển trên thế giới đã khẳng định: KKT ven
biển là công cụ hữu hiệu thực hiện chiến lƣợc phát triển kinh tế vùng lãnh thổ
hƣớng vào xuất khẩu, là cầu nối ngắn nhất giữa thị trƣờng trong nƣớc và thị trƣờng
quốc tế, khai thác tối đa lợi thế so sánh, tăng cƣờng hiệu quả áp dụng công nghệ
15

mới của mỗi quốc gia. Các KKT ven biển ra đời là những "hạt nhân” tạo bƣớc
nhảy vọt cho việc phát triển nhanh nền kinh tế bởi sức lan tỏa của nó, từ khả
năng thu hút vốn đầu tƣ, lao động, đến nâng cao đời sống ngƣời dân địa
phƣơng, tạo bƣớc đi nhanh trong tiến trình hội nhập quốc tế (Thân Trọng Thủy
& Phạm Xuân Hậu, 2012).
2.2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển khu kinh tế ven biển tại Việt Nam
Việt Nam bắt đầu công cuộc “đổi mới” từ sau năm 1986 bằng quyết tâm
chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam. Kể từ đó đất nƣớc đã trải qua quá trình
cải cách mạnh mẽ mang tính định hƣớng thị trƣờng. Từ những năm đầu của cải
cách, với mong muốn tạo ra những khu vực có CSHT tốt với thủ tục hành chính
thuận lợi để thu hút đầu tƣ nƣớc ngoài. Việt Nam bắt đầu xuất hiện các khu vực
lãnh thổ theo mệnh lệnh hành chính, có hoạt động kinh tế và QLNN đặc thù. Đầu
tiên là sự ra đời các khu chế xuất Tân Thuận, Linh Trung ở thành phố Hồ Chí
Minh vào năm 1991. Sau đó theo Nghị định 192/CP-TTg ngày 28/12/1994 về
ban hành Quy chế KCN đã tạo cơ sở pháp lý cho sự ra đời của hàng loạt KCN
trên cả nƣớc.
Năm 1993 Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 03-NQ/TW ngày 06/5/1993 về
một số nhiệm vụ phát triển kinh tế biển; Chỉ thị số 20-CT/TW của Bộ Chính trị ngày
22/9/1997 về đẩy mạnh phát triển kinh tế biển theo hƣớng công nghiệp hóa, hiện đại
hóa. Hội nghị lần thứ tƣ Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa VIII năm 1997 đã
đề ra chủ trƣơng nghiên cứu xây dựng thí điểm một vài đặc KKT, khu mậu dịch tự
do ở những địa bàn ven biển có đủ điều kiện. Thực hiện các Nghị quyết của Đảng,
Thủ tƣớng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành và địa phƣơng nghiên cứu xây dựng
đề án thành lập KKT trên cơ sở phân tích tiềm năng lợi thế của các vùng, thể chế hoá
chủ trƣơng của Bộ Chính trị, tạo ra khung pháp lý và tổ chức hoạt động của KKT
nhằm bảo đảm sự phát triển lâu dài và bền vững của các KKT ven biển. Đến năm
2003 mô hình KKT ven biển đầu tiên ra đời đó là KKT mở Chu Lai. Tiếp theo đó là
hàng loạt KCN, khu chế xuất và KKT đã đƣợc thành lập trên cả nƣớc không những
chỉ để thu hút đầu tƣ nƣớc ngoài mà còn đƣợc xem nhƣ là giải pháp thúc đẩy phát
triển nông thôn (Eli & cs., 2006). Quyết định số 1353/QĐ-TTg của Thủ tƣớng
Chính phủ ngày 23/9/2008 về việc phê duyệt đề án “Quy hoạch phát triển các KKT
ven biển của Việt Nam đến năm 2020”. Quyết định số 1570/QĐ-TTg của Thủ tƣớng
Chính phủ ngày 6/9/2013 về việc ban hành chiến lƣợc khai thác, sử dụng bền vững
tài nguyên và bảo vệ môi trƣờng biển đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, là các
văn bản pháp lý tạo ra động lực thúc đẩy các KKT ven biển phát triển. Tổng hợp từ
các báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ
16

Luận Văn Nghiên Cứu Tác Động Của Khu Kinh Tế Đông Nam Nghệ An Đến Quản Lý Sử Dụng Đất, Đời Sống Và Việc Làm Của Người Dân.doc

Luận Văn Nghiên Cứu Tác Động Của Khu Kinh Tế Đông Nam Nghệ An Đến Quản Lý Sử Dụng Đất, Đời Sống Và Việc Làm Của Người Dân.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Luận Văn Nghiên Cứu Tác Động Của Khu Kinh Tế Đông Nam Nghệ An Đến Quản Lý Sử Dụng Đất, Đời Sống Và Việc Làm Của Người Dân.doc

Similar to Luận Văn Nghiên Cứu Tác Động Của Khu Kinh Tế Đông Nam Nghệ An Đến Quản Lý Sử Dụng Đất, Đời Sống Và Việc Làm Của Người Dân.doc (15)

More from tcoco3199

More from tcoco3199 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Luận Văn Nghiên Cứu Tác Động Của Khu Kinh Tế Đông Nam Nghệ An Đến Quản Lý Sử Dụng Đất, Đời Sống Và Việc Làm Của Người Dân.doc