1. สงครามไม่ ใช่ คาตอบสุดท้ าย
ของการแก้ ไขปั ญหาเขตแดน
ไทยกับประเทศเพื่อนบ้ าน
พลเอกเอกชัย ศรี วิลาศ
ผู้อานวยการสานักสันติวธีและธรรมาภิบาล
ิ
สถาบันพระปกเกล้ า
ekkachais@hotmail.com
www.kpi.ac.th 1

2. 1

3. 3

4. 4

5. 5

6. 6

7. แนวทางการบรรยาย
เสนอข้ อมูลและข้ อเท็จจริงจากการศึกษาค้ นคว้ าใน
แนวทางเชิงสันติ สอดแทรกด้ วยแนวคิดทฤษฎี
เสนอวีซีดี แนวทางการจัดการปัญหาเขตแดนของเพื่อน
บ้ าน
แนวคิดการจัดการเขตแดนแนวสันติของประเทศต่างๆ
กรณีศึกษาวิเทโศบายของพระพุทธเจ้ าหลวงในการเลี่ยง
สงครามสู่สนติสขของชาติไทย
ั ุ
1

8. เหตุการณ์ที่เกิดขึ้ นใน ร.ศ. ๑๑๒(พ.ศ.๒๔๓๖)
ทาให้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัว ทรงเสียพระราชหฤทัย
มาก จนถึงกับทรงพระประชวร โดยพระองค์ได้ ทรงพระราชนิพนธ์
ระบายความโศกเศร้ าไว้ ว่า
เจ็บนานหนักอกผู ้ บริรักษ์ ปวงเอย
คิดใคร่ลา ลาญหัก ปลดเปลื้ อง
่
ความเหนือยแห่งสูจัก พลันสร่าง
ตูจักสู่ภพเบื้อง หน้านัน พลันเขษม
้
www.kpi.ac.th,www.thaipoliticsgovernment.org 1

9. การป้ องกันมิให้ ประเทศไทยต้ องสูญเสียเอกราช
การดาเนินวิเทโศบายผูกมิตรกับมหาอานาจรัสเซีย เริ่มต้ นขึ้นอย่าง
ค่อยเป็ นค่อยไป โดยระหว่างที่มกุฎราชกุมารแห่งรัสเซีย เสด็จฯจาก
อินเดียมาแวะเมืองไทย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัว
ทรงต้ อนรับอย่างยิ่งใหญ่ และเต็มที่ ทาให้ ท้งสองพระองค์กลายเป็ น
ั
พระสหายสนิทข้ ามทวีป ทั้งๆที่ทรงมีพระบุคลิกภาพแตกต่างกันอย่าง
สิ้นเชิง โดยองค์ประมุขแห่งรัสเซียทรงประหม่าขี้อาย ขณะที่
พระพุทธเจ้ าหลวงของไทยทรงร่าเริงอบอุ่น
ซึ่งต่อมามกุฎราชกุมารแห่งรัสเซีย ได้ รับการสถาปนาเป็ นพระเจ้ าซาร์นิ
โคลัสที่สอง( จักรพรรดิองค์สดท้ายของจักรวรรดิรัสเซีย ก่อน
ุ
เปลี่ยนแปลงการปกครองเป็ นระบอบสังคมนิยม)
www.kpi.ac.th,www.thaipoliticsgovernment.org 1

10. วันที่ ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๓๖ กรมหลวงเทวะวงศวโรปการทรง
ได้ รับหนังสือกราบทูลฉบับหนึ่งจาก Frederick Verney ที่ปรึกษา
ประจาสถานทูตไทยที่ลอนดอนแจ้ งว่า แม้ ว่าลอร์ดโรสเบอรีจะไม่คัดค้ าน
แผนการเสด็จประพาสโดยทางหลักการ แต่กกล่าวอย่างเสียไม่ได้ ว่า ร.๕
็
จะได้ รับการถวายการต้ อนรับอย่างดี ซึ่งดูจะเป็ นการตอบรับอย่างไม่มี
หนทางเลี่ยงเป็ นอย่างอื่น (17)
ด้ วยเหตุดังนั้น Verney จึงเห็นด้ วยว่า ควรจะต้องเสด็จประเทศ
รัสเซียเป็ นประเทศแรกสุดในหมายกาหนดการเสด็จประพาส
ี่
เพราะความสัมพันธ์ทสนิทสนมกับมกุฎราชกุมารรัสเซีย จะทา
ให้ราชสานักรัสเซียจัดถวายการต้อนรับอย่างสมพระเกียรติ
่
ซึงจะมีผลต่อการถวายการรับเสด็จในทีอื่นๆ (18)
่
(http://www.torakom.com/article_print.php?artID=155)

11. การปองกันมิให้ประเทศไทยต้องสูญเสียเอกราช
้
ซึ่งต่อมามกุฎราชกุมารแห่งรัสเซีย ได้ รับการ
สถาปนาเป็ นพระเจ้ าซาร์นิโคลัสที่สอง
พระเจ้ าซาร์นิโคลัสที่สองได้ ทรงส่งนักการทูต
ระดับสูง เข้ ามาเป็ นเอกอัครราชทูตประจา
ประเทศไทย เพื่อช่วยไทยแก้ ไขปัญหาข้ อพิพาท
ชายแดนกับฝรังเศสด้ วย
1

12. “ อารมณ์ ของฝรั่ งเศสปรากฏว่ าชอบใช้ กาลัง
มากกว่ าการเจรจา” (จอร์ จ นาตาแนล เคอร์ ซอน
จากหนังสือ ปั ญหาชายแดนประเทศสยาม)
“ การดาเนินทางการทูตแบบนุ่มนวลไม่ เหมาะ
สาหรั บประเทศสยาม กับชาวเอเชีย ต้ องแสดง
พลังเมื่อคุณแข็งแรงกว่ า หรื อหากคุณตกเป็ นเบียล่ าง
้
คุณต้ องยืนหยัด การเจรจาตกลงเป็ นเรื่ อง
เล็กน้ อย เสียเวลา
(ชาร์ ล เลอ มีร์ เดอ วิเลร์
เอกอัครราชทูตประจากรุ งสยามกล่ าวต่ อ จูลส์ เดอแวล
รมต.ต่ างประเทศ ๒๔ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๓๖)

13. การศึกษาเรื่ องความขัดแย้ งทัง ๓ มิติ
้
มิตเชิงปองกัน
ิ ้
มิตเชิงแก้ ไข
ิ
มิตเชิงปรองดอง
ิ
13

14. พระราชดารัสที่บ่งบอก ถึงพระราชปณิธานอันแน่วแน่
“เราตั้งใจอธิษฐานว่ า เราจะกระทาการจนเต็มกาลัง
อย่ างทีสุด ทีจะให้ กรุ งสยามเป็ นประเทศอันหนึ่ง ซึงมี
่ ่
อิสรภาพและความเจริญ ”
สะท้ อนให้ เห็นถึงความรักชาติบ้านเมือง และความหวง
แหนในเอกราชของแผ่นดินสยาม
www.kpi.ac.th,www.thaipoliticsgovernment.org 1

15. การเสด็จประพาสยุโรปของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัว
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัวได้ เสด็จประพาสยุโรป ๒
ครั้ง ใน พ.ศ. ๒๔๔๐ และ พ.ศ. ๒๔๕๐
่
เพือเจรจาทางการเมืองกับมหาอานาจตะวันตก ในการ
แก้ปัญหาความขัดแย้งระหว่างกัน มุ่งหวังว่าการเสด็จเยือน
ฝรั่งเศสจะทาให้ ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศทั้งสองดีข้ น จนนาไปสู่
ึ
ข้ อตกลงที่เป็ นการ
เพื่อยุติปัญหาข้ อขัดแย้ งทางการเมืองที่ยังคงมีอยู่ สนธิสัญญาและ
่
อนุสัญญาไทย-ฝรังเศส เดือนตุลาคม พ.ศ.
่ ่
๒๔๓๖ เป็ นเพียงข้อตกลงชัวคราวทีช่วยยุติ
สถานการณ์ฉุกเฉินไม่ให้ขยายตัวลุกลามขึ้ น
เป็ นสงครามเท่านัน
้ 1

16. ช่วงวิกฤตของประเทศสยาม
พ.ศ. ๒๔๓๖ ทาสนธิสญญาและอนุสญญาไทย-ฝรั่งเศส
ั ั
พ.ศ. ๒๔๓๗ ทั้งในปารีสและในอาณานิคมอินโดจี นฝรังเศส มีความ
่
ก้าวร้าวรุนแรงต่อสยามมากขึ้ น
พ.ศ. ๒๔๓๙ มีแรงบีบคั้นเพือให้รฐบาลฝรังเศสตัดสินใจใช้กาลัง
่ ั ่
อาวุธเข้ายึดครองบริเวณฝั่งขวาแม่นาโขงอย่างเปิ ดเผย โดยเฉพาะหลัง
้
การประกาศ "คาแถลงการณ์ร่วมอังกฤษ-ฝรั่งเศส”
พ.ศ. ๒๔๔๐ เสด็จประพาสยุโรป ครั้งที่ ๑
พ.ศ. ๒๔๕๐ เสด็จประพาสยุโรป ครั้งที่ ๒
1

17. 1

18. สนธิสญญาและอนุสญญาเดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๔๓๖
ั ั
แทนที่จะแก้ ไขปั ญหากลับสร้ างปั ญหาใหม่ๆ เพิ่มขึ้นหลายปัญหา ล้ วนเป็ นปัญหาที่
คุกคามหรือท้ าทายอธิปไตยของไทยในเวลาต่อมาโดยตรง
ปัญหาความขัดแย้งมาจากผลในการตี ความ
ข้ อความในสนธิสญญาและอนุสญญาประเด็นสาคัญคือ
ั ั
– การจดทะเบียนคนในบังคับฝรั่งเศส
– อานาจการปกครองในเขตแดนเมืองหลวงพระบาง
บนฝั่งขวาแม่นาโขง
้
– เขตปลอดทหาร (ไทย) ระยะ ๒๕ กม.บนฝั่งขวาแม่นาโขง ้
ตลอดแนวชายแดนระหว่างไทยกับอาณานิคมอินโดจีนฝรั่งเศส
– ปัญหาการคืนเมืองจันทบุรีให้ แก่ฝ่ายไทย ที่ฝรั่งเศสปฏิเสธที่จะปฏิบัติตาม ด้ วยข้ ออ้ างที่ว่าฝ่ ายไทยยัง
ไม่ได้ ดาเนินการตามเงื่อนไขในสนธิสญญาและอนุสญญา พ.ศ. ๒๔๓๖ อย่างครบถ้ วน
ั ั
1

19. ท่ าทีของกลุ่มผลประโยชน์ อาณานิคมของฝรั่ งเศส( Parti colonial )
ตังแต่ปี พ.ศ. ๒๔๓๗ เป็ นต้ นมา ทังในปารีสและใน
้ ้
อาณานิคมอินโดจีนฝรั่ งเศส ที่มีตอไทยเริ่มมีความ
่
ก้ าวร้ าวรุ นแรงมากขึ ้นตามลาดับ
แรงบีบคันเพื่อให้ รัฐบาลฝรั่ งเศสตัดสินใจใช้ กาลัง
้
อาวุธเข้ ายึดครองบริ เวณฝั่ งขวาแม่น ้าโขงเริ่มมีอย่าง
เปิ ดเผยมากขึ ้น
โดยเฉพาะอย่างยิ่งภายหลังการประกาศ "คาแถลงการณ์
ร่วมอังกฤษ-ฝรั่งเศส" ในตอนต้ นของปี พ.ศ. ๒๔๓๙
1

20. บันทึกของเจ้ าพระยาอภัยราชา (Gustave Rolin-Jaequemyns)
่
ที่ปรึกษาราชการ แผ่นดินชาวเบลเยียมระบุไว้ ว่า ก่อนหน้ าวิกฤตการณ์
ปากนา ร.ศ. ๑๑๒ ได้ เคยกราบทูลเสนอแนะผ่าน เสนาบดีกระทรวงการต่างของ
้
ไทย ให้ ร.๕ เสด็จประพาสยุโรป (๑๑) แต่ข้อเสนอแนะไม่ได้ มีการพิจารณา
อย่างจริงจัง จนกระทั่งเกิดความขัดแย้ งกับฝรั่งเศส ใน ก.ค. พ.ศ. ๒๔๓๖
ภายใต้ แรงบีบคั้น ข้ อเรียกร้ องนานาประการที่เป็ นเงื่อนไขเพื่อยุติข้อขัดแย้ งของ
รัฐบาลฝรั่งเศส และท่าทีอนเฉยเมยและคุกคามความมั่นของอังกฤษ กับฝรั่งเศส
ั
กระทาต่อไทย ร. ๕ จึงทรงหยิบยกเรื่องการเสด็ จประพาสยุโรป เพือ ่
่
สานสัมพันธไมตรีกับมหาอานาจต่างๆ อันเป็ นหนทางหนึงในการ
่
ประกันการดารงอยูและความมันคงของไทย ขึ้นมาปรึกษากับเจ้ าพระยา
่
อภัยราชา โดยทรงกาหนดการเสด็จประพาสไว้ ใน พ.ศ. ๒๔๓๗ หรือ พ.ศ.
๒๔๓๘ รวมระยะเวลาการเสด็จประมาณ ๙ เดือน (๑๒)

21. แผนการเสด็จประพาสถูกทาขึ้นตอนต้ นปี พ.ศ. ๒๔๔๐ โดย
พระเจ้ าน้ องยาเธอพระองค์เจ้ าสวัสดิโสภณ อรรคราชทูตไทยที่
ลอนดอนเป็ นผู้รับผิดชอบ
่
การเสด็จเยือนฝรังเศส จึงถูกกาหนดให้มความสาคัญเป็ น
ี
ลาดับต้น
หมายกาหนดการเสด็จประพาสที่จัดทาขึ้น กาหนดเส้ นทาง
เสด็จพระราชดาเนินทางบกจากเมืองเวนิสในอิตาลี เป็ นเมือง
แรกในยุโรปที่เรือมหาจักรีเทียบท่ามายังฝรั่งเศส เสด็จถึงปารีส
และเสด็จต่อไปยังกรุงเวียนนา จากนั้นจะเสด็จต่อไปยัง
บูดาเปสต์และมอสโคว์ ตามลาดับ
1

22. แผนการเสด็จประพาสฯที่เตรียมไว้ ในปี พ.ศ. ๒๔๓๗
หรือ พ.ศ. ๒๔๓๘ ต้ องถูกยกเลิกไปโดยปริยาย เพราะ
ตั้งแต่ปลาย ปี ๒๔๓๖ จนถึงปลายปี ต่อมา ความกดดัน
จากวิกฤตการณ์ความขัดแย้งทางการเมืองกับ
่
ฝรังเศส และการสูญเสียในพระราชวงศ์หลายครั้ง
ติดต่อกันได้ ทาให้พระพลานามัยทังร่างกายและ
้
่
จิตใจของ ร.๕ เสือมทรุดลงอย่างรวดเร็ ว จน
่ ่
หลายครังเป็ นทีหวันเกรงกันในหมู่เจ้านายและ
้
เสนาบดีว่าอาจจะถึงแก่สวรรคต (๒๒)

23. พระเจ้ าลูกยาเธอ พระองค์ เจ้ าอาภากรเกียรติวงศ์
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรด
เกล้ าฯให้ รับราชการตามตาแหน่งนายเรือในเรือพระทีนังมหา ่ ่
จักรี ภายใต้ การบังคับบัญชาของกัปตันเรือพระที่น่ัง และได้ ทรง
ถือท้ ายเรือพระที่น่ังมหาจักรีด้วยพระองค์เอง ซึ่งเท่ากับว่าทรง
แต่งตั้งให้ เป็ นนักเรียนนายเรือของสยาม
โดยทรงฝึ กงานภายใต้ การดูแลควบคุมของ กัปตัน คัมมิง
(Capt. R. S.D. Cumming R.N.) นายทหารเรือ
อังกฤษ ทีรัฐบาลสยามขอยืมตัวมาเป็ นผูบังคับการเรือพระที่
่ ้
่
นัง
1

24. ทรงมีพระราชปรารภกับพระองค์ เจ้ าอาภากรเกียรติวงศ์
เมื่อพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ เข้ าเฝ้ า
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัวในเรือพระที่น่ังมหาจักรีแล้ ว
สมเด็จพระบรมชนกนาถ มีพระราชปรารภว่า
“ ชายอาภากรนั้นอัธยาศัยนั้นเป็ นคนซื่อมาแต่เดิม เป็ นผู้ท่สมควรแก่
ี
วิชาที่เรียนอยู่แล้ ว ไม่เป็ นคนทีมอัธยาศัยทีจะใช้ฝีปากได้ในการพล
่ ี ่
่ ่
เรือน แต่ถ้าเป็ นการในหน้าทีอันเดียวซึงชานาญคงจะมันคงในทางนั้น
่
และตรงไปตรงมา การที่ได้ ไปพบคราวนี้ เห็นว่าอัธยาศัยดีข้ นกว่าแต่ก่อน
ึ
มาก"
1

25. การเสด็จประพาสยุโรปและหัวเมืองของรัชกาลที่ ๕
เพื่อศึกษาความเจริญก้ าวหน้ าด้ านต่าง ๆ ของ
ตะวันตก
เพื่อการสร้ างภาพลักษณ์ของไทยในยุโรปในเชิง
บวก เป็ นการเกื้อหนุนสถานะของไทยในทาง
การเมืองระหว่างประเทศ ตลอดจนถึงอธิปไตยของ
ไทย ให้ ชาวต่างชาติได้ ร้ จักไทยดีข้ น
ู ึ
เพื่อแสวงหามิตรประเทศ
1

26. พระพุทธเจ้ าหลวงทรงดาเนินวิเทโศบาย
ในการเสด็จประพาสยุโรปครังแรก พ.ศ. ๒๔๔๐
้
ทาความเข้ าใจกับชาติท่คุกคามไทย ในการเจรจาโดยตรงกับผู้นาของฝรั่งเศส
ี
แก้ ไขปัญหาความขัดแย้ งในกรณีท่สบเนื่องจากวิกฤติการณ์ ร.ศ. ๑๑๒(พ.ศ.
ีื
๒๔๓๖)
แสวงหาชาติพันธมิตรมาช่วยเสริมสร้ างความมั่นคงของชาติ โดยเฉพาะประสบ
ความสาเร็จในการสร้ างสัมพันธไมตรีกบกษัตริย์รัสเซียซาร์นิโคลัสที่ ๒แห่ง
ั
ราชวงศ์โรมานอฟ และได้ ส่ง เจ้ าฟ้ าจักรพงษ์ภวนาถไปศึกษาที่ประเทศรัสเซีย
ู
ด้ วย
ได้ ทรงเจรจาและปรับความเข้ าใจกับฝรั่งเศส ที่กาลังคุกคามไทยอย่างมาก
ทอดพระเนตรความเจริญของยุโรป จะได้ นามาเป็ นแบบอย่างในการปรับปรุง
บ้ านเมือง
1

27. รัฐบาลอังกฤษทาบทามรัฐบาลไทยเจรจาเป็ นการลับ ในการประกันสิทธิ
และผลประโยชน์ร่วมกันของแต่ละฝ่ ายพร้ อมเสนอร่างอนุสัญญาลับให้
เสนาบดีว่าการต่างประเทศของไทยพิจารณา ท่าทีรัฐบาลไทยเป็ นไป
ในเชิงบวก....
ท่าทีคุกคามที่รนแรงมากขึ้นของอังกฤษในสิงคโปร์ ทาให้ ไทยต้ องคา
ุ ้
ประกันสิทธิของตนจากรัฐบาลอังกฤษด้ วยเช่นกัน.....การเจรจาล่าช้ า เพราะ
โต้ แย้ งข้ อความในร่างอนุสญญาตอบไปมา เป็ นช่วงเจรจาเกี่ยวกับแผนการ
ั
เสด็จ เป็ นสาเหตุท่าที "เฉยเมย" ที่องกฤษมีต่อแผนการเสด็จ ทาให้
ั
์ ่
ทรงเห็นด้ วยกับแผนการนายเวอร์นียทีเสนอไว้ให้เสด็จประพาสรัสเซีย
ก่อนอังกฤษ (38)

28. ร.๕ ทรงเสด็จประพาสอินเดีย ๓ เดือน
ดูวิธการจัดระเบียบบ้ านเมืองของอังกฤษกับเมืองขึ้น
ี
อินเดียและสิงคโปร์
ดูการพัฒนาเครื่องแต่งการชุดราชปะแตน
เลิกทาสเพื่อให้ มหาอานาจเคารพเรา
ตัดคูคลองสร้ างเศรษฐกิจสังคมเกษตร
กฎหมายให้ ทุกคนมีความเสมอภาค
1

29. วิสยทัศน์ในการจัดการแนวทางสันติ
ั
การวางแผนเสด็จประพาสยุโรป สองครั้ง
กาหนดเส้ นทางและจุดพักแต่ละประเทศ
กาหนดประเทศก่อนหลังโดยเอางานการเมืองเป็ นที่ต้ัง
การพบปะกับบุคคลสาคัญระหว่างเดินทาง
เดินทางไปดูการปกครองที่อนเดีย
ิ
1

30. แนวทางสร้ างความสันติสข
ุ
Relationship : มาจากการเยี่ยมเยียนสร้ างสัมพันธภาพที่ดีระหว่างกัน
Peace Talk : มากจากการพบปะพูดคุยสู่ความตกลง
Peace Net : การสร้ างเครือข่ายเพื่อสร้ างสังคมสู่สนติสข
ั ุ
Peace Communication : การสื่อสารเพื่อสันติท่ให้ เห็นภาพลักษณ์ท่ดี
ี ี
Trust : สร้ างให้ เกิดความไว้ วางใจและมีความเชื่อมั่น
Fear : ความหวาดกลัว เรามักกลัวสิ่งที่เราไม่ร้ ู คาดเดาไม่ได้ ยังไม่เคย
เห็น และยังไม่เคยเป็ น
Expectation : ความคาดหวัง
1

31. บทบาทของพระมหากษัตริยกรุงสยาม
์
พระมหากษัตริย์ผ้ ูปกครองประเทศ
กิจการต่างประเทศ
– กรมสนธิสญญา
ั
– กรมวิเทศน์สมพันธ์
ั
– กรมยุโรป และกรมเอเชีย
– ฯลฯ
กิจการมหาดไทย 1

32. การเสด็จประพาสยุโรปครังที่ ๒ ใน พ.ศ. ๒๔๕๐
้
เพื่อรักษาพระอาการประชวรเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจและพระวักกะ (ไต)
เพื่อเจรจาราชการบ้ านเมืองกับชาติตะวันตกต่าง ๆ
– เรื่ องสิทธิสภาพนอกอาณาเขต เรื่ องคนในบังคับฝรั่งเศส อานาจการปกครองเหนือดินแดน
เมืองหลวงพระบางบนฝั่ งขวาแม่น ้าโขงและเขตปลอดทหาร (ไทย) ระยะ ๒๕ กม.บนฝั่ ง
ขวาของแม่น ้าโขงตลอดแนวชายแดนระหว่างราชอาณาจักรสยามกับอาณานิคมอินโดจีน
ของฝรั่งเศส
– ปั ญหาภาษี ร้อยชัก ๓ เป็ นร้ อยชัก ๑๐ และโครงการสร้ างทางรถไฟสายใต้
ทรงให้ สตยาบันในสนธิสญญาสยามกับฝรั่งเศส พ.ศ. ๒๔๔๙ เจรจากับ
ั ั
ปลัดกระทรวงการต่างประเทศอังกฤษส่งผลให้ เกิดสนธิสญญาแลกเปลี่ยน ๔ รัฐมลายู
ั
ในเวลาต่อมา
การเสด็จพระราชดาเนินทรงรับปริญญาด็อกเตอร์ ออฟลอว์(Doctor of Law) ณ บ้ าน
ของอธิการบดีมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์
32

33. ลายพระราชหัตถเลขาที่ต่อมาพิมพ์ เป็ นหนังสือ "ไกลบ้ าน"
ทรงมีลายพระราชหัตถเลขาพระราชทานแก่เจ้ าฟ้ านิภานภดล
วิมลประภาวดีเล่าเรื่องต่าง ๆ ตั้งแต่สภาพดินฟ้ า
อากาศ สภาพบ้ านเมือง การรักษาพระองค์
สังคมและวัฒนธรรมที่มความหลากหลายของคน
ี
ในประเทศที่เสด็จพระราชดาเนิน
พระราชดาริ และพระราชวินิจฉัยส่วนพระองค์ท่ทรงมีต่อเหตุการณ์
ี
ต่าง ๆ ลายพระราชหัตถเลขาต่อมาพิมพ์เป็ นหนังสือ "ไกลบ้ าน"
1

34. เส้ นทางการเดินทางเสด็จประพาสยุโรปโดยเรือพระที่นงมหาจักรี (ลาที่ ๑) เสด็จจาก
ั่
ท่าราชวรดิษฐ์ ในวันพุธ ที่ ๗ เมษายน พ.ศ.๒๔๔๐ เพื่อทรงเยือนประเทศ
อิตาลี สวิสเซอร์ แลนด์ ออสเตรี ย ฮังการี โปแลนด์ รัสเซีย สวีเดน เดนมาร์ ก
อังกฤษ เยอรมนี ฮอลแลนด์ เบลเยี่ยม ฝรั่งเศส เป็ นต้ น ซึงแต่ละประเทศ ได้ จดการ
่ ั
รับเสด็จอย่างยิ่งใหญ่ หนังสือพิมพ์ชนนาในแต่ละประเทศต่างเสนอข่าว และพระบรม
ั้
สาทิสลักษณ์อย่างกว้ างขวาง และ แพร่หลาย
1

35. การใช้ กปตันและลูกเรื อจากอังกฤษ
ั
* Captain R.S.D. Cumming R.N. นายทหารเรื ออังกฤษที่รัฐบาลสยามขอยืมตัวมาเป็ นผู้
บังคับการเรื อพระที่น่ ัง มหาจักรี ในการเสด็จครั งนี ้
้
1

36. วันนี้ไม่ใคร่สบาย ตื่นขึ้นทาโคลงให้ สวัสดิ์สองบท
สาหรับเขียนในสมุดวันเกิด ของลูกโตตามที่เขาขอให้ ฉันเขียน
สงคราม บ ใช่ส้ น สัจธรรม์ เทียวเฮย
ิ
ฉบับที่ ๑๗ เจนีวา
ผูเ้ พือชาติภมิกน ชอบป้ อง
่ ู ั วันที่ ๒๑ พฤษภาคม ๒๔๔๐
อนึงผูดจกรกัน เป็ นขวาก รัวแฮ
่ ุ้ ้
ชนกาจกวนอ่อนข้อง ขัดกังควรการ
้
รอญราญโดยเหตุเกื้อ แก่ตน
มุ่งประโยชน์เพือผล ต่าซา
่ ้
สงครามทีเ่ กิดกล คากล่าว นี้นา
ควรติวารบร้า ชัวร้ายอาธรรม์
่ ่ 1

37. Peace Talk
www.kpi.ac.th,www.thaipoliticsgovernment.org 1

38. Peace Communication
การเดินทางครังนี ้ได้ ถกตีพิมพ์ใน
้ ู
หนังสือพิมพ์ข่าวสารของประเทศ
ต่างๆทาให้ เห็นถึงความสัมพันธ์ที่
พระมหากษัตริ ย์ไทยทรงมีตอกษัตริ ย์
่
แต่ละประเทศ

39. พระบรมฉายาลักษณ์ ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ า
เจ้ าอยู่หว ขณะทรงฉายคู่กบพระเจ้ าซาร์ นิโคลัสที่ ๒ เป็ นหนึ่งใน
ั ั
ภาพข่ าวที่ฮือฮาและมีนัยยะสาคัญทางการทูตเป็ นอย่ างยิ่ง ......
1

40. Peace Net
1

41. ความหวังของไทยที่หวังว่าจะช่วย
ยับยังฝรั่งเศสในการรุกรานไทย
้
แต่องกฤษสงวนท่าที และ ปกปอง
ั ้
ผลประโยชน์ของตน พ.ศ.๒๔๓๙
มีการลงนามสนธิสญญาระหว่าง
ั
อังกฤษและฝรั่งเศส ประกันความ
เป็ นกลางของดินแดนตอนกลางคือ
ลุมแม่น ้าเจ้ าพระยาของสยาม(1896 Anglo - French Agreement)
่
ที่มีสวนช่วยให้ ดินแดนของสยามมีอธิปไตยอยูได้ เป็ นรูปขวานทอง
่ ่
หรื อ "สุวรรณภูมิ" อย่างที่เราเห็นในปั จจุบน
ั 41

42. สถานการณ์ทีรายแรงทีสุดในยุครัตนโกสินทร์ ถึงขั้น "เสียบ้าน เสียเมือง
่้ ่
“ ด้วยพระราชดาริพระองค์ มองว่าเป็ นโอกาสดีแก่บ้านเมืองที่จะออกไป
ประเทศยุโรปเอง และผลจากการเสด็จประพาสยุโรปในครั้งนี้เป็ นผลดีแก่พระ
ราชอาณาจักรสยามเป็ นอย่างยิ่ง ที่ทรงสามารถนาสยามนาวาผ่านพ้ น
สถานการณ์ท่นับว่าร้ ายแรงที่สดได้
ี ุ

43. ที่ ๕๖ เมืองปารี ส
๑๑ กันยายน ร.ศ.๑๑๖
“ ถึงแม่เล็ก ด้ วยตั้งแต่ฉันออกมาครั้งนี้ยงไม่ได้รับความคับแค้นเดือดร้อน
ั
เหมือนอย่างครังนี้ เลย การที่แม่เล็กรู้สกหนักในเรื่องที่ฉันจะมาเมือง
้ ึ
ฝรั่งเศสประการใด ขอให้เข้าใจว่าฉันหนักกว่าสิบเท่าอยู่แล้ วเพราะเป็ นผู้
ที่มาเองแต่ครั้นเมื่อมาถึงปารีสเข้ าเขาก็รับรองอย่างแข็งแรง เปรสิเดนต์กข้ น็ึ
รถมาส่งถึงที่อยู่ ซึงเป็ นการทีเขาไม่ได้ทาให้แก่ผใด นอกจากเอมเปอเรอ
่ ่ ู้
รัสเซีย การที่เขาทาเช่นนี้ผ้ ูซ่ึงมีสญญาไม่วิปลาสคงจะเข้ าใจได้ ว่า เขาไม่ได้
ั
ทาด้ วยเกรงกลัวอานาจเราอย่างใด ทาด้ วยเห็นแก่พระบารมีเอมเปอเรอ แล
ด้ วยกาลังตื่นรู้ขนบธรรมเนียมเจ้ านาย เพราะได้เคยไปเห็นการรับรอง
่ ่ ่ ้
ทีรัสเซียมา การทีทาอะไรก็ถ่ายแบบทีนันมาทังสิ้ น
้

44. บทสนทนา Peace Talk
. . การสนทนาทั้งมาตามทาง แลที่เข้ าไปนั่งปิ ดประตูอยู่ด้วยกัน
สองคน ก็เป็ นสุนทรกถาแลเรื่องไปรัสเซีย ข้ อที่พูดราชการนั้น
แสดงความยินดีท่ฉันมาจะได้ มีช่องปรึกษาหารือกันระงับการซึ่ง
ี
พวกฝรั่งเศสซึ่งอยู่ฝ่ายตะวันออก แกล้ งกล่าวว่าเราไม่อยากเป็ น
ไมตรีกบฝรั่งเศส จะขอให้ มีเวลาปรึกษาหารือกัน ฉันก็รับเขา
ั
ว่าขอให้ เข้ าใจว่าเมืองฝรั่งเศสไม่เหมือนเมืองอื่น ต้ องปกครอง
ตามใจคน จึงเป็ นการยาก แต่รอดตัวที่เขาเป็ นคนดีมีคนชอบ
มาก 44

45. บทสนทนา Peace Talk
ฉันก็ว่าฉันดีใจที่ได้ มาเปิ ดความจริงซึ่งมีอยู่ในอกให้ เห็นว่าเรา
อยาก เป็ นไมตรีกบฝรั่งเศสเพียงใด ข้ อความอันนี้ฉันก็ได้ เปิ ดไว้
ั
กับเอมเปอเรอรัสเซียเสร็จแล้ ว เขาก็รับว่าเอมเปอเรอได้ รับสั่งกับ
เขา ฉันว่าฝรั่งเศสมีใจรักแลเชื่อถือเอมเปอเรอๆ เป็ นพยานฉันใน
ข้ อนี้ . . . การที่แล้ วไปนี้เป็ นแต่เริ่มต้ น ยังมีเรื่องที่จะได้
ปรึกษากันมีอกต่อไป
ี
45

46. ข้ อตกลง The Entente - cordiale 1904 (Anglo-French Entente
1904) วันที่ ๘ เมษายน พ.ศ.๒๔๔๗ อังกฤษ และฝรั่ งเศสได้ ลงนาม
ใน ได้ ตกลงจัดการขยายอาณานิคมอย่างสันติแทนการแย่งชิงและขัดแย้ งกัน
ใน ๓ พื ้นที่ คืออียิปต์ และมอรอคโค นิวฟาวนด์แลนด์ และบางส่วนของอาฟ
ริกากลาง และอาฟริกาตะวันตก และพืนที่ประเทศไทย มาดากาสการ์ และ
้
หมู่เกาะวานนูอาตู
สาหรั บประเทศไทย ฝรั่ งเศสจะมีอทธิพลในพื้นทีด้านตะวันออกของแม่ น้า
ิ ่
เจ้ าพระยา อังกฤษจะมีอทธิพลในพื้นทีด้านตะวันตกของแม่ น้าเจ้ าพระยา
ิ ่
ฝรั่ งเศสและอังกฤษตกลงร่ วมกันว่ าจะไม่ ผนวกสยามเป็ นเมืองขึนแต่ จะ
้
เพียงแค่ มีอทธิพลในดินแดนนีเ้ ท่ านัน นับว่ าเป็ นความร่ วมมือกัน
ิ ้
ครอบครองดินแดนสยามดังเป็ นอาณานิคม และแบ่ งสรรประโยชน์ กัน
46

47. ความสัมพันธ์กบประเทศเพื่อนบ้ านที่อยู่ใกล้ เคียง
ั
ในสมัยกรุงศรี อยุธยา กับขอม
มีความสัมพันธ์มาเป็ นเวลานาน ซึงมีทงทาสงครามและเป็ นมิตรไมตรี
่ ั้
ต่อกัน
สมัยเจ้ าสามพระยาทางกรุงศรี อยุธยา
ทาสงครามชนะเหนือเขมรอย่างเด็ดขาด
ก่อนหน้ านี ้เคยขยายอานาจไปยังเขมร
หลายครังแต่ไม่สามารถยึดเขมรได้
้
กรุงศรี อยุธยามีชยชนะเหนือเขมรได้ กวาดต้ อนคนและทรัพย์สินจาก
ั
นครธรมเมืองหลวงของเขมรเป็ นจานวนมาก
1

48. การช่วยเหลือเขมร
เขมรมีปัญหาภายในเมื่อใดผู้นาจะเข้ ามาพึงพระบรมโพธิสมภารจะ
่
ได้ รับการช่วยเหลืออย่างดี แต่เมื่อไทยเกิดศึกสงครามเขมรจะยกทัพ
มาตีเมืองชายแดนที่ติดกับเขมรและเมืองใกล้ เคียงบ่อยครัง(เช่นครัง
้ ้
อยุธยาเสียกรุงแก่พม่าในพ.ศ.๒๑๑๒ เขมรก็เข้ ามาสร้ างความไม่
พอใจให้ กบอยุธยามาก เมื่อเสร็จศึกกับพม่าจึงยกทัพไปตีเขมรใน
ั
พ.ศ.๒๑๓๖ และสามารถยึดเมืองละแวกได้
เมื่อสมเด็จพระนเรศวรสวรรคตเขมรแข็งเมืองอีกและขอความ
ช่วยเหลือจากญวนเพื่อคานอานาจจากอยุธยา
สรุปเมื อใดไทยอ่อนแอมี ความขัดแย้งกันภายใน เขมรจะแข็งกร้าว
่
และขอความช่วยเหลือจากนานาประเทศ 1

49. ศ.ดร.เบเนดิกต์ โอกอร์ แมน
แอนเดอร์ สัน
พูดถึงประเทศอาเซียน
"ชะตากรรม "อาเซียน" จากอคติที่แอบแฝงสูความขัดแย้ งที่ไม่ร้ ูจบอาเซียนน่าจะหัน
่
มามองความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กบมนุษย์ สิ่งนี ้คือ "สุคติ" ของอาเซียน ต้ องใช้ คา
ั
ว่า "เปลี่ยน" เหมือนโอบามา เพราะถ้ าไม่เปลี่ยนอาเซียนก็เหมือนลูกโป่ งสวรรค์ที่ลอย
อยู่สวยงามแต่ทาอะไรไม่ได้ “
อาเซียนมีอยูเ่ พื่อให้ เราอุนใจ แต่ผลความสาเร็จอย่างจริงจังยังไม่เกิดขึ ้นเพราะเน้ น
่
การร่วมมือกันพัฒนาทางวัตถุมากกว่าการเน้ นความร่วมมือทางการพัฒนา
ส่งเสริมเรื่ องของมนุษย์กบมนุษย์ จะต้ องเปลี่ยนวิธีคิด ถ้ าคนยังไม่เข้ าใจซึงกันและ
ั ่
กัน ไม่เห็นใจกัน เศรษฐกิจจะดีได้ อย่างไร มนุษย์คือทุนที่สาคัญที่สดในการพัฒนา
ุ
โครงการเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ศกษา คณะศิลปะศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (มธ.) จัดสัมมนาเชิงวิชาการอุษาคเนย์ครังที่ 6
ึ ้
หัวข้ อ "อคติทแอบแฝง สูความขัดแย้ งทีไม่ร้ ูจบ" ที่หอประชุมใหญ่ มธ. ท่าพระจันทร์
ี่ ่ ่ 1

50. ร.๕ ทรงเสด็จประพาสอินเดีย ๓ เดือน
ดูวิธการจัดระเบียบบ้ านเมืองของอังกฤษกับเมืองขึ้น
ี
อินเดียและสิงคโปร์
ดูการพัฒนาเครื่องแต่งการชุดราชปะแตน
เลิกทาสเพื่อให้ มหาอานาจเคารพเรา
ตัดคูคลองสร้ างเศรษฐกิจสังคมเกษตร
กฎหมายให้ ทุกคนมีความเสมอภาค
www.kpi.ac.th,www.thaipoliticsgovernment.org 1

51. ต้าลี่
คุนหมิง ปั ญหาเส้ นเขตแดน
มูเซ
ลาเซียว เชียงรุง
่
ต้าลัต้่วาลัว่ โมฮัน
เหอโข่ว ลาวไค ปั ญหาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
มัณฑะเลย์ ฮานอย
เชียงตุง
ท่าขี้เหล็ก
บ่อเต็น
หลวงน้ าทา
แม่สาย ห้วยทราย ง หลวงพระบาง ไฮฟอง สร้ างเส้ นเขตแดนสายสัมพันธ์
ปากแบ่
เชียงราย เชียห้วยโก๋น
งของ
เชียงใหม่ เวียงจันทน์
นครพนม
วินห์ ทะเลจีนใต้ สร้ างแม่น ้าสายสัมพันธ์
ย่างกุง
้ แม่สอด มุกดาหาร สะหวันนะเขต ดองฮา
เมาะละแหม่ง ดานัง
อุบลราชธานี ปากเซ
อัตตะปื อ
กรุงเทพฯ อรัญประเทศ
Poipet เสียมเรียบ
สตึงเตร็ง
สร้ างความสัมพันธ์ทางศาสนา
ตราด พนมเปญ
ทะเลอันดามัน เกาะกง โฮจิมินห์
อ่าวไทย
สีหนุ วลล์
ิ วังเตา สร้ างความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรม
ภูเก็ต สร้ างความสัมพันธ์ทางเชื ้อชาติเผ่าพันธ์
สงขลา
มาเลเซีย

52. สะพานมิตรภาพไทย-พม่า
www.kpi.ac.th,www.thaipoliticsgovernment.org 1