SlideShare a Scribd company logo
1 of 12
ज़रूरी है प्राथमिक चिककत्सा
की जानकारी
क़ीसी भी बीमारी,चोट,या दुर्घटना के लिये
चचककत्सक या ऐम्बुिेंस आने से पहिे जो
राहतकायघ ,उपचार या treatment ककया जाता
है ,उसेFirst Aid कहते हैं.इस उपचार के दौरान
उपयोग मे आने वािे साधनो के संग्रह
को First Aid Kit कहते हैं
First Aid के 3 उद्देश्य होते हैं:-
(1)Preserving life यानन
जीवन संरक्षण. प्राथलमक उपचार
का मुख्य उद्देश्य है
मरीज़/बीमार/र्ायि व्यक्तत के
जीवन की रक्षा करना.
(2)Preventing further harm क्जसका अथघ है
क्थथनत को अचधक खराब होने
से बचाना. इसके लिये बाहरी और आंतररक
क्थथनत को ननयंत्रण मे रखना आवश्यक है.
इसलिये बाहरी तौर पर मरीज़/र्ायि को
उसके कष्ट या पीडा के कारण या वजह से
(ववशेषतः दुर्घटना/natural disasterकी क्थथनत
मे) दूर िे जाया जाये और आंतररक तौर पर
उसकी शाररररक और मानलसक अवथथा
को बबगडने से बचाया जाये.
(3)Promoting recovery अथाघत
रोग-मुतत होने मे सहायता
करना. रोगी को दवाई और
मरहम-पट्टी दे कर उसे ननरोगी
और पूणघतः थवथथ करना First
Aid का अंनतम उद्देश्य है.
प्राथमिक चिककत्सा कक
प्राथमिक चिककत्सा कक , आपूनतघ और
उपकरणों का संग्रह है, जो प्राथलमक
चचककत्सा के लिए प्रयुतत होता
है।[1] प्राथलमक चचककत्सा ककट ववलभन्न
सामचग्रयों का बना होता है, जो इस पर
ननभघर करता है कक ककट को ककसने संग्रहहत
ककया और ककस प्रयोजन से. सरकार और
संगठनों द्वारा सुझाए गए ववलभन्न परामशों
या क़ानूनों के कारण भी इसमें प्रादेलशक
ववलभन्नताएं पाई जाती हैं।
सामचग्रयां
सामान्य खुदरा दुकानों में व्यावसानयक रूप से उपिब्ध
प्राथलमक चचककत्सा ककट परंपरागत रूप से मामूिी चोटों के
इिाज के लिए बनाए जाते हैं।
ववलशष्ट सामचग्रयों में शालमि हैं, चचपकने वािी पट्हटयां,
ननयलमत शक्ततवधघक ददघ की दवाएं, जािीदार कपडे की
पट्टी और ननम्न दजे का रोगाणुनाशक.
ववलभन्न क्षेत्रों, वाहन या गनतववचधयों के लिए ववलशष्ट
प्राथलमक चचककत्सा ककट उपिब्ध हैं, जो कियाकिाप से
जुडे ववशेष जोखखम या चचंताओं पर कें हित होते हैं।
उदाहरण के लिए, समुिी आपूनतघ दुकानों द्वारा जिपोतों में
बेचे जाने वािे प्राथलमक चचककत्सा ककट में समुिी-बीमाररयों
को ठीक करने के साधन होते हैं।
वायु-पथ, श्वास और पररसंचरण ===
प्राथलमक चचककत्सा ABC को उत्तम उपचार की बुननयाद मानती है।
इसी कारण सबसे आधुननक व्यावसानयक प्राथलमक चचककत्सा ककट में
(हािांकक ज़रूरी नहीं कक वे र्र पर संग्रहहत हों) हृत्फु फ्फु सीय
पुनजीवन के अंग के रूप में कृ बत्रम श्वसन कियाक्न्वत करने के लिए
उपयुतत संिमण रोधी शालमि होगा, उदाहरणों में शालमि हैं:
पॉके ट माथक
फे स शील्ड
उन्नत प्राथलमक चचककत्सा ककट में ननम्न वथतुएं भी शालमि हो सकती
हैं:
मुख-ग्रसनी संबंधी वायु-मागघ
नाक-ग्रसनी संबंधी वायु-मागघ
बैग वाल्व माथक
हथतचालित चूवषत्र या चूषण इकाई
इन सभी सामग्रीयो को एक साफ,
थवच्छ , मज़बूत और waterproof डब्बे मे
रखे.First Aid Kit पर िाि टेप या रंग से red
crossका ननशान बनाये ताकक आपका ककट
अन्य सामान/डब्बो मे से आसानी से
पहचाना जा सके .ककट के उपर अपने family
doctor and ambulance का नाम और नम्बर
अवश्य लिखे.हर 6 महीने मे दवाईयो और
अन्य सामानो की expiry date की जााँच करते
रहे और आवश्यततानुसार बदिते रहे.
प्राथमिक चिकित्सा/First Aid{HINDI}

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

The basics of first aid
The basics of first aidThe basics of first aid
The basics of first aid
 
First aid PPT with sound effects
First aid PPT with sound effectsFirst aid PPT with sound effects
First aid PPT with sound effects
 
Basic First Aid
Basic First AidBasic First Aid
Basic First Aid
 
First aid ppt
First aid pptFirst aid ppt
First aid ppt
 
First aid powerpoint
First aid powerpointFirst aid powerpoint
First aid powerpoint
 
First aids 3
First aids 3First aids 3
First aids 3
 
First aid
First aidFirst aid
First aid
 
ST JOHN AMBULANCE CHENNAI FIRST AID TRAINING
ST JOHN AMBULANCE CHENNAI FIRST AID TRAININGST JOHN AMBULANCE CHENNAI FIRST AID TRAINING
ST JOHN AMBULANCE CHENNAI FIRST AID TRAINING
 
First Aid Training
First Aid Training First Aid Training
First Aid Training
 
World Day For Safety And Health At Work
World Day For Safety And Health At WorkWorld Day For Safety And Health At Work
World Day For Safety And Health At Work
 
Chapter4 emergency preparedness
Chapter4 emergency preparednessChapter4 emergency preparedness
Chapter4 emergency preparedness
 
First aid emergency response training
First aid  emergency response trainingFirst aid  emergency response training
First aid emergency response training
 
First Aid
First Aid First Aid
First Aid
 
Firstaid
FirstaidFirstaid
Firstaid
 
First Aid Principles And Practice
First Aid Principles And PracticeFirst Aid Principles And Practice
First Aid Principles And Practice
 
[kierownicy 8 - en] basic principles of providnig fristaid
[kierownicy 8 - en] basic principles of providnig fristaid[kierownicy 8 - en] basic principles of providnig fristaid
[kierownicy 8 - en] basic principles of providnig fristaid
 
First aid box
First aid boxFirst aid box
First aid box
 
Basic First Aid.
Basic First Aid.Basic First Aid.
Basic First Aid.
 
Final first aid slides (presentation)
Final first aid slides (presentation)Final first aid slides (presentation)
Final first aid slides (presentation)
 
First AID
First AIDFirst AID
First AID
 

Viewers also liked

EX3 Energy Investor Presentation 1.0
EX3 Energy Investor Presentation 1.0EX3 Energy Investor Presentation 1.0
EX3 Energy Investor Presentation 1.0Marco Santiago
 
η ελλαδα στα τελη του 19ου αιωνα
η ελλαδα στα τελη του 19ου αιωναη ελλαδα στα τελη του 19ου αιωνα
η ελλαδα στα τελη του 19ου αιωναargisdrougas
 
Interntional students day
Interntional students dayInterntional students day
Interntional students daysuperuser99
 
Matematicas cuarto grado 4 perio
Matematicas cuarto grado 4 perioMatematicas cuarto grado 4 perio
Matematicas cuarto grado 4 perioiosef kara
 
Guia matematicas iv periodo grado 5
Guia matematicas iv periodo grado 5Guia matematicas iv periodo grado 5
Guia matematicas iv periodo grado 5iosef kara
 
28ης Οκτωβρίου1940, Το Αλβανικό Επος, η Γερμανική Κατοχή
28ης Οκτωβρίου1940,  Το Αλβανικό Επος, η Γερμανική Κατοχή28ης Οκτωβρίου1940,  Το Αλβανικό Επος, η Γερμανική Κατοχή
28ης Οκτωβρίου1940, Το Αλβανικό Επος, η Γερμανική Κατοχήargisdrougas
 
Harnessing The Power Of Light - Topic For - International Year Of Light 2015
Harnessing The Power Of Light - Topic For - International Year Of Light 2015Harnessing The Power Of Light - Topic For - International Year Of Light 2015
Harnessing The Power Of Light - Topic For - International Year Of Light 2015superuser99
 
Dabigatran for Atrial Fibrillation: Cardioversion and Ablation
Dabigatran for Atrial Fibrillation: Cardioversion and AblationDabigatran for Atrial Fibrillation: Cardioversion and Ablation
Dabigatran for Atrial Fibrillation: Cardioversion and Ablationlarriva
 
Peace - A Beautiful Message
Peace - A Beautiful MessagePeace - A Beautiful Message
Peace - A Beautiful Messagesuperuser99
 
Independence Day - India
Independence Day - India Independence Day - India
Independence Day - India superuser99
 
News Paper Production
News Paper ProductionNews Paper Production
News Paper ProductionKrish SJ
 
Venous Thromboembolism in the Cancer Patient
Venous Thromboembolism in the Cancer PatientVenous Thromboembolism in the Cancer Patient
Venous Thromboembolism in the Cancer Patientlarriva
 

Viewers also liked (18)

First aid
First aidFirst aid
First aid
 
EX3 Energy Investor Presentation 1.0
EX3 Energy Investor Presentation 1.0EX3 Energy Investor Presentation 1.0
EX3 Energy Investor Presentation 1.0
 
η ελλαδα στα τελη του 19ου αιωνα
η ελλαδα στα τελη του 19ου αιωναη ελλαδα στα τελη του 19ου αιωνα
η ελλαδα στα τελη του 19ου αιωνα
 
Jm engineering-works
Jm engineering-worksJm engineering-works
Jm engineering-works
 
Interntional students day
Interntional students dayInterntional students day
Interntional students day
 
portfolio
portfolioportfolio
portfolio
 
Life
LifeLife
Life
 
Matematicas cuarto grado 4 perio
Matematicas cuarto grado 4 perioMatematicas cuarto grado 4 perio
Matematicas cuarto grado 4 perio
 
Guia matematicas iv periodo grado 5
Guia matematicas iv periodo grado 5Guia matematicas iv periodo grado 5
Guia matematicas iv periodo grado 5
 
28ης Οκτωβρίου1940, Το Αλβανικό Επος, η Γερμανική Κατοχή
28ης Οκτωβρίου1940,  Το Αλβανικό Επος, η Γερμανική Κατοχή28ης Οκτωβρίου1940,  Το Αλβανικό Επος, η Γερμανική Κατοχή
28ης Οκτωβρίου1940, Το Αλβανικό Επος, η Γερμανική Κατοχή
 
Harnessing The Power Of Light - Topic For - International Year Of Light 2015
Harnessing The Power Of Light - Topic For - International Year Of Light 2015Harnessing The Power Of Light - Topic For - International Year Of Light 2015
Harnessing The Power Of Light - Topic For - International Year Of Light 2015
 
Dabigatran for Atrial Fibrillation: Cardioversion and Ablation
Dabigatran for Atrial Fibrillation: Cardioversion and AblationDabigatran for Atrial Fibrillation: Cardioversion and Ablation
Dabigatran for Atrial Fibrillation: Cardioversion and Ablation
 
Peace - A Beautiful Message
Peace - A Beautiful MessagePeace - A Beautiful Message
Peace - A Beautiful Message
 
Rabies
RabiesRabies
Rabies
 
Independence Day - India
Independence Day - India Independence Day - India
Independence Day - India
 
News Paper Production
News Paper ProductionNews Paper Production
News Paper Production
 
Venous Thromboembolism in the Cancer Patient
Venous Thromboembolism in the Cancer PatientVenous Thromboembolism in the Cancer Patient
Venous Thromboembolism in the Cancer Patient
 
First aid
First aidFirst aid
First aid
 

प्राथमिक चिकित्सा/First Aid{HINDI}

  • 1. ज़रूरी है प्राथमिक चिककत्सा की जानकारी
  • 2. क़ीसी भी बीमारी,चोट,या दुर्घटना के लिये चचककत्सक या ऐम्बुिेंस आने से पहिे जो राहतकायघ ,उपचार या treatment ककया जाता है ,उसेFirst Aid कहते हैं.इस उपचार के दौरान उपयोग मे आने वािे साधनो के संग्रह को First Aid Kit कहते हैं
  • 3. First Aid के 3 उद्देश्य होते हैं:- (1)Preserving life यानन जीवन संरक्षण. प्राथलमक उपचार का मुख्य उद्देश्य है मरीज़/बीमार/र्ायि व्यक्तत के जीवन की रक्षा करना.
  • 4. (2)Preventing further harm क्जसका अथघ है क्थथनत को अचधक खराब होने से बचाना. इसके लिये बाहरी और आंतररक क्थथनत को ननयंत्रण मे रखना आवश्यक है. इसलिये बाहरी तौर पर मरीज़/र्ायि को उसके कष्ट या पीडा के कारण या वजह से (ववशेषतः दुर्घटना/natural disasterकी क्थथनत मे) दूर िे जाया जाये और आंतररक तौर पर उसकी शाररररक और मानलसक अवथथा को बबगडने से बचाया जाये.
  • 5. (3)Promoting recovery अथाघत रोग-मुतत होने मे सहायता करना. रोगी को दवाई और मरहम-पट्टी दे कर उसे ननरोगी और पूणघतः थवथथ करना First Aid का अंनतम उद्देश्य है.
  • 6. प्राथमिक चिककत्सा कक प्राथमिक चिककत्सा कक , आपूनतघ और उपकरणों का संग्रह है, जो प्राथलमक चचककत्सा के लिए प्रयुतत होता है।[1] प्राथलमक चचककत्सा ककट ववलभन्न सामचग्रयों का बना होता है, जो इस पर ननभघर करता है कक ककट को ककसने संग्रहहत ककया और ककस प्रयोजन से. सरकार और संगठनों द्वारा सुझाए गए ववलभन्न परामशों या क़ानूनों के कारण भी इसमें प्रादेलशक ववलभन्नताएं पाई जाती हैं।
  • 7.
  • 8. सामचग्रयां सामान्य खुदरा दुकानों में व्यावसानयक रूप से उपिब्ध प्राथलमक चचककत्सा ककट परंपरागत रूप से मामूिी चोटों के इिाज के लिए बनाए जाते हैं। ववलशष्ट सामचग्रयों में शालमि हैं, चचपकने वािी पट्हटयां, ननयलमत शक्ततवधघक ददघ की दवाएं, जािीदार कपडे की पट्टी और ननम्न दजे का रोगाणुनाशक. ववलभन्न क्षेत्रों, वाहन या गनतववचधयों के लिए ववलशष्ट प्राथलमक चचककत्सा ककट उपिब्ध हैं, जो कियाकिाप से जुडे ववशेष जोखखम या चचंताओं पर कें हित होते हैं। उदाहरण के लिए, समुिी आपूनतघ दुकानों द्वारा जिपोतों में बेचे जाने वािे प्राथलमक चचककत्सा ककट में समुिी-बीमाररयों को ठीक करने के साधन होते हैं।
  • 9. वायु-पथ, श्वास और पररसंचरण === प्राथलमक चचककत्सा ABC को उत्तम उपचार की बुननयाद मानती है। इसी कारण सबसे आधुननक व्यावसानयक प्राथलमक चचककत्सा ककट में (हािांकक ज़रूरी नहीं कक वे र्र पर संग्रहहत हों) हृत्फु फ्फु सीय पुनजीवन के अंग के रूप में कृ बत्रम श्वसन कियाक्न्वत करने के लिए उपयुतत संिमण रोधी शालमि होगा, उदाहरणों में शालमि हैं: पॉके ट माथक फे स शील्ड उन्नत प्राथलमक चचककत्सा ककट में ननम्न वथतुएं भी शालमि हो सकती हैं: मुख-ग्रसनी संबंधी वायु-मागघ नाक-ग्रसनी संबंधी वायु-मागघ बैग वाल्व माथक हथतचालित चूवषत्र या चूषण इकाई
  • 10.
  • 11. इन सभी सामग्रीयो को एक साफ, थवच्छ , मज़बूत और waterproof डब्बे मे रखे.First Aid Kit पर िाि टेप या रंग से red crossका ननशान बनाये ताकक आपका ककट अन्य सामान/डब्बो मे से आसानी से पहचाना जा सके .ककट के उपर अपने family doctor and ambulance का नाम और नम्बर अवश्य लिखे.हर 6 महीने मे दवाईयो और अन्य सामानो की expiry date की जााँच करते रहे और आवश्यततानुसार बदिते रहे.