The dervin theory professors: Mr.Dr.Asnafi and Mrs.Dr.Pakdaman student: Fereshteh Mahdikhah

1. ‫ین‬‫و‬‫در‬‫نظریه‬

2. ‫با‬‫سپاس‬‫فراوان‬‫از‬‫زحمات‬‫جناب‬‫آقای‬
‫دکتر‬‫اصنافی‬
‫و‬‫سرکار‬‫خانم‬‫دکتر‬‫پاکدامن‬

3. ‫گويد‬ ‫مي‬‫تافلر‬:
‫نيست‬‫ز‬‫و‬‫دير‬‫هاي‬ ‫كاميابي‬‫به‬‫بستن‬ ‫دل‬‫از‬‫تر‬‫خطرناك‬‫چيز‬ ‫هيچ‬‫ز‬‫و‬‫امر‬‫شرايط‬‫در‬.
‫شرك‬ ‫همه‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫اين‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬‫فرار‬ ‫قابل‬‫غير‬‫سرانجام‬‫يك‬ ‫تنها‬‫اگر‬‫و‬‫تها‬
‫كنند‬ ‫تعريف‬‫نو‬‫از‬ ‫ا‬‫ر‬‫خود‬ ‫كه‬‫ند‬‫ر‬‫ناچا‬ ‫ه‬‫ز‬‫و‬‫امر‬‫مانها‬‫ز‬‫سا‬.
‫چمپي‬:

4. ‫ین‬‫و‬‫در‬‫نظریه‬
‫اساتید‬:‫اصنافی‬‫دکتر‬ ‫آقای‬‫جناب‬
‫و‬
‫پاکدامن‬‫دکتر‬ ‫خانم‬‫سرکار‬
‫ی‬‫کتابدار‬‫و‬‫اطالعات‬‫علم‬‫مبانی‬
‫نده‬‫ر‬‫گردآو‬:‫خواه‬ ‫مهدی‬‫فرشته‬
‫ی‬ ‫شناس‬‫دانش‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫علم‬ ‫شد‬‫ر‬‫ا‬ ‫ی‬ ‫شناس‬‫ر‬‫کا‬
‫بهشتی‬ ‫شهید‬‫دانشگاه‬
‫آذر‬1396

5. ‫چکیده‬
‫اطالع‬‫یابی‬‫با‬‫اهداف‬‫و‬‫مقاصدی‬‫انگیخته‬‫ر‬‫ب‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫از‬‫نظر‬‫جامعه‬‫ی‬ ‫شناس‬‫همان‬‫کنش‬‫هاست‬.‫الگوهای‬
‫اطالع‬‫یابی‬‫به‬‫ی‬ ‫ش‬‫و‬‫ر‬‫ساده‬،‫ابط‬‫و‬‫ر‬‫ایندهای‬‫ر‬‫ف‬‫مربوط‬‫به‬‫شناسایی‬‫و‬‫پاسخگویی‬‫به‬‫های‬‫ز‬‫نیا‬‫اطالعاتی‬‫ا‬‫ر‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫کرد‬‫ه‬‫اند‬‫که‬‫ترین‬‫ر‬‫مشهو‬
‫این‬‫الگوها؛‬‫ی‬‫الگو‬،‫الیس‬،‫ن‬‫ویلسو‬،‫کولثاو‬،‫ین‬‫و‬‫در‬‫بلکین‬‫و‬‫برخی‬‫الگوهای‬‫مبتنی‬‫بر‬‫وب‬‫و‬‫نظام‬‫اطالعاتی‬‫امت‬‫ر‬‫ف‬‫ن‬‫می‬‫باشند‬.
‫ه‬‫ژ‬‫کلیدوا‬
‫یابی‬ ‫اطالع‬‫فتار‬‫ر‬‫الگوهای‬ ،‫یابی‬ ‫اطالع‬‫فتار‬‫ر‬،‫یابی‬ ‫اطالع‬

6. ‫مقدمه‬
‫در‬‫هر‬‫نظام‬،‫حیاتی‬‫اطالعات‬‫و‬‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫به‬‫له‬‫ز‬‫من‬‫شریان‬‫حیات‬‫عمل‬‫می‬‫کند‬.‫ی‬‫جستجو‬‫اطالعات‬،‫کارک‬‫رد‬‫بنیادی‬
‫انسان‬‫و‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫بقا‬‫ی‬‫ر‬‫و‬‫ضر‬‫است‬.‫چیونینی‬‫ر‬‫ما‬“Marchionini“‫می‬‫گوید‬:‫مه‬‫ز‬‫ال‬‫ندگی‬‫ز‬‫نامه‬‫ر‬‫ب‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫و‬‫ای‬‫ر‬‫اج‬
‫اعمالی‬‫است‬.‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫انجام‬‫این‬،‫کار‬‫م‬‫ز‬‫ال‬‫است‬‫الگوها‬(‫اکات‬‫ر‬‫اد‬)‫ذهنی‬‫معقولی‬‫از‬‫جهان‬‫داشته‬‫باشیم‬.‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫تولید‬
‫این‬‫الگوها‬‫به‬‫اطالعات‬_‫یعنی‬‫هر‬‫ی‬‫چیز‬‫که‬‫نیروی‬‫تغییر‬‫یک‬‫حالت‬‫ذهنی‬‫ا‬‫ر‬‫داشته‬‫باشد‬_‫نیاز‬‫یم‬‫ر‬‫دا‬.
‫در‬‫عصر‬،‫حاضر‬‫با‬‫حجم‬‫عظیم‬‫اطالعات‬‫و‬‫در‬‫واقع‬‫با‬‫پدیده‬‫انفجار‬‫اطالعات‬‫مواجه‬‫هستیم‬‫این‬‫ر‬‫بناب‬‫تن‬‫ها‬‫ی‬ ‫دسترس‬
‫به‬‫اطالعات‬‫مالک‬‫نیست‬‫بلکه‬‫ی‬ ‫دسترس‬‫داشتن‬‫به‬‫اطالعات‬‫متناسب‬‫با‬‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫مطرح‬‫می‬‫ب‬‫اشد‬.
‫ی‬‫فتار‬‫ر‬‫که‬‫فرد‬‫در‬‫مسیر‬‫دستیابی‬‫به‬‫پاسخ‬‫سؤاالت‬‫و‬‫نیز‬‫کشف‬‫دانسته‬‫های‬‫جدید‬‫از‬‫خود‬‫نشان‬‫می‬‫د‬،‫هد‬‫بیانگر‬
‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫آن‬‫فرد‬‫می‬‫باشد‬.‫ن‬‫تاکنو‬‫هش‬‫و‬‫پژ‬‫های‬‫یادی‬‫ز‬‫در‬‫مینه‬‫ز‬‫ی‬ ‫س‬‫ر‬‫بر‬‫الگوها‬‫و‬‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫اط‬‫العاتی‬‫اد‬‫ر‬‫اف‬
‫ت‬‫ر‬‫صو‬‫گرفته‬‫که‬‫گویای‬‫این‬‫واقعیت‬‫است‬‫که‬‫ان‬‫ر‬‫جستجوگ‬‫تحت‬‫تأثیر‬‫عوامل‬‫مختلف‬‫از‬‫شیوه‬‫ها‬‫و‬‫ر‬‫ش‬‫و‬‫های‬
‫ن‬‫گوناگو‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫کسب‬‫اطالعات‬‫بهره‬‫می‬‫جویند‬‫و‬‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫متفاوتی‬‫از‬‫خود‬‫ز‬‫و‬‫بر‬‫می‬‫دهند‬.

7. ‫باشناخت‬‫صحیح‬‫و‬‫ل‬‫کنتر‬‫این‬‫عوامل‬‫می‬‫توان‬‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫ان‬‫ر‬‫جستجوگ‬‫ا‬‫ر‬‫تا‬‫حد‬‫بسیار‬‫ز‬‫یادی‬‫به‬
‫مسیرهایی‬‫مشخص‬‫و‬‫هدفمند‬‫هدایت‬‫کرد‬.
‫ن‬‫تاکنو‬‫نظریه‬،‫ان‬‫ز‬‫پردا‬‫نظریه‬‫های‬‫مختلفی‬‫دانواع‬‫ر‬‫مو‬‫ر‬‫د‬‫مختلف‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالعاتی‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫کرده‬‫اند‬‫که‬‫برخی‬‫از‬‫آن‬
‫ها‬‫به‬‫مفهوم‬‫معنا‬‫در‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالعاتی‬‫ان‬‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫کا‬‫پرداخته‬‫اند؛‬‫از‬‫جمله‬‫آنها‬‫می‬‫توان‬‫به‬‫نظریه‬‫معناب‬‫ی‬ ‫خش‬‫برندا‬
‫ین‬‫و‬‫در‬(1972)‫ه‬‫ر‬‫اشا‬‫کرد‬‫که‬‫پس‬‫از‬‫بیان‬‫یفی‬‫ر‬‫تعا‬‫از‬‫مفاهیم‬‫اطالع‬،‫یابی‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی،سابق‬‫ه‬‫کوتاهی‬‫از‬‫این‬
،‫مفاهیم‬‫عوامل‬‫مؤثر‬‫بر‬‫آنها‬‫و‬‫ی‬‫الگو‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫د‬‫ر‬‫مو‬‫ی‬ ‫س‬‫ر‬‫بر‬‫ار‬‫ر‬‫ق‬‫می‬‫گیرد‬.

8. ‫فتار‬‫ر‬
‫پس‬‫از‬‫اینکه‬‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫فرد‬‫مشخص‬‫شد‬‫طبیعتا‬‫او‬‫در‬‫پی‬‫ی‬‫جستجو‬‫اطالعات‬‫د‬‫ر‬‫مو‬‫نیاز‬‫بر‬‫می‬‫آید‬‫یرا‬‫ز‬‫اطال‬‫عات‬‫به‬‫خودی‬
‫خود‬‫سراغش‬‫نمی‬‫آید‬.‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫آدمی‬‫از‬‫انگيزه‬‫ها‬‫و‬‫های‬‫ز‬‫نیا‬‫خاص‬‫و‬‫در‬‫عين‬‫حال‬‫همگانی‬‫سرچشمه‬‫می‬‫گيرند‬.‫مجموع‬‫ه‬‫ای‬‫از‬
‫ش‬‫ز‬‫ار‬‫ها‬‫و‬‫ها‬‫ر‬‫هنجا‬‫باعث‬‫شکل‬‫ی‬‫گير‬‫نگرش‬،‫ها‬‫دیدگاه‬‫ها‬‫و‬‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫افراد‬‫در‬‫یک‬‫نهاد‬‫اجتماعی‬‫می‬‫گردند‬.
،‫ها‬‫ر‬‫هنجا‬‫نقش‬‫های‬‫اجتماعی‬‫ا‬‫ر‬‫تعریف‬‫می‬‫کند‬‫و‬‫شیوه‬‫های‬‫فتار‬‫ر‬‫د‬‫ر‬‫مو‬‫انتظار‬‫در‬‫ایفای‬‫نقش‬‫ها‬‫ا‬‫ر‬‫مشخص‬‫می‬‫ز‬‫سا‬‫ند‬.
‫یابی‬ ‫اطالع‬
‫اطالع‬‫یابی‬‫فرایندی‬‫است‬‫که‬‫از‬‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫آغاز‬‫شده‬‫و‬‫طی‬‫مراحلی‬‫اسناد‬‫و‬‫منابع‬‫اطالعاتی‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫ا‬‫ی‬‫ستراتژ‬‫معين‬
‫د‬‫ر‬‫مو‬‫جستجو‬‫ار‬‫ر‬‫ق‬‫گرفته‬،‫اطالعات‬‫د‬‫ر‬‫مو‬‫نیاز‬‫پس‬‫از‬‫استخراج‬‫بینی‬‫ز‬‫با‬‫و‬‫ی‬ ‫س‬‫ر‬‫بر‬‫شده‬‫و‬‫در‬‫نهایت‬‫اطالعات‬‫د‬‫ر‬‫مو‬‫ن‬‫ظر‬‫یابی‬‫ز‬‫با‬
‫می‬‫شوند‬‫و‬‫به‬‫حل‬‫مسئله‬‫منجر‬‫خواهد‬‫شد‬.

9. ‫یابی‬‫اطالع‬‫فتار‬‫ر‬
‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫ایندی‬‫ر‬‫ف‬‫تعاملی‬‫است‬‫که‬‫اغلب‬‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫پس‬‫از‬‫احساس‬‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫ضای‬‫ر‬‫ا‬‫آن‬‫اقداماتی‬‫ص‬‫ت‬‫ر‬‫و‬‫می‬
‫دهند‬.
‫چن‬(Chen)‫شیوه‬‫ها‬‫و‬‫اههای‬‫ر‬‫تالش‬‫فرد‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫فع‬‫ر‬‫نیاز‬‫ا‬‫ر‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫می‬‫داند‬.‫ر‬‫تیلو‬(Tailor)‫اطالع‬‫یابی‬‫ا‬‫ر‬‫مجموعه‬
‫ایندهایی‬‫ر‬‫ف‬‫می‬‫داند‬‫که‬‫در‬‫نهایت‬‫به‬‫اطالعات‬‫سودمند‬‫منجر‬‫می‬‫شود‬.‫ن‬‫ویلسو‬(Wilson)‫معتقد‬‫است‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬
‫ایندی‬‫ر‬‫ف‬‫است‬‫که‬‫در‬‫تعامل‬‫با‬،‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫شبکه‬‫های‬‫اجتماعی‬،‫موقعیت‬‫ها‬‫و‬‫مینه‬‫ز‬‫های‬‫ن‬‫گوناگو‬‫شکل‬‫گرفته‬‫که‬‫ب‬‫اعث‬‫بوجود‬
‫آمدن‬‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫فرد‬‫ا‬‫ر‬‫به‬‫استفاده‬‫از‬‫منابع‬‫دسترس‬‫پذیر‬‫ی‬ ‫مشخص‬‫محدود‬‫می‬‫کند‬.‫ن‬‫ویلسو‬‫میان‬‫چهار‬‫نوع‬
‫فتار‬‫ر‬‫یعنی‬‫فتار‬‫ر‬،‫اطالعاتی‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬،‫جویی‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫و‬‫فتار‬‫ر‬‫استفاده‬‫از‬‫اطالعات‬‫تمایز‬‫قائل‬‫است‬‫که‬‫به‬‫شرح‬‫یر‬‫ز‬
‫است‬:
‫فتار‬‫ر‬‫اطالعاتی‬:‫شامل‬‫تباط‬‫ر‬‫ا‬‫و‬‫ر‬‫در‬‫و‬‫ر‬‫با‬‫ان‬‫ر‬‫دیگ‬‫و‬‫نیز‬‫یافت‬‫ر‬‫د‬‫منفعالنه‬‫اطالعات‬‫مثل‬‫تماشای‬‫آگهی‬‫های‬‫تل‬‫ویزیونی‬‫ن‬‫بدو‬
‫قصد‬‫انجام‬‫ی‬‫کار‬‫با‬‫اطالعات‬‫خاص‬‫است‬(،‫ن‬‫ویلسو‬2000.‫ص‬49).

10. ‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫جویی‬:‫ت‬‫ر‬‫عبا‬‫است‬‫از‬‫ی‬‫جستجو‬‫هدفمند‬‫اطالعات‬
‫به‬‫ر‬‫منظو‬‫ضای‬‫ر‬‫ا‬‫هدفی‬‫خاص‬.‫در‬‫جریان‬،‫جستجو‬‫فرد‬‫ممکن‬‫است‬
‫با‬‫نظام‬‫های‬‫اطالع‬‫سانی‬‫ر‬‫دستی‬(‫مانند‬‫نامه‬‫ز‬‫و‬‫ر‬‫یا‬‫کتابخانه‬)،‫یا‬‫با‬
‫نظام‬‫های‬‫مبتنی‬‫بر‬‫ایانه‬‫ر‬‫در‬‫تعامل‬‫باشد‬(،‫همان‬‫ص‬49).
‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬:‫سطح‬‫جزئی‬‫تر‬‫فتار‬‫ر‬‫به‬‫کار‬‫گرفته‬‫شده‬‫از‬‫ی‬‫سو‬
‫جستجوگر‬‫تعامل‬‫ر‬‫د‬‫با‬‫انواع‬‫نظام‬‫های‬‫اطالع‬‫سانی‬‫ر‬‫است‬.‫فتار‬‫ر‬
‫اطالع‬‫یابی‬‫خواه‬‫در‬‫سطح‬‫تعامل‬‫فرد‬‫با‬‫ایانه‬‫ر‬(‫مثل‬‫استفاده‬‫از‬‫ه‬‫ر‬‫موشوا‬)،‫خواه‬‫در‬‫سطح‬‫اعی‬‫ز‬‫انت‬‫است‬(‫مثل‬‫ت‬‫عیین‬
‫هایی‬‫ر‬‫معیا‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫تصمیم‬‫ی‬‫گیر‬‫در‬‫د‬‫ر‬‫مو‬‫اینکه‬‫کدام‬‫یک‬‫از‬‫دو‬‫کتابی‬‫که‬‫از‬‫مکان‬‫های‬‫همجوار‬‫قفسه‬‫یک‬‫کتابخا‬‫نه‬‫انتخاب‬
،‫شده‬‫سودمندتر‬‫است‬)‫که‬‫اعمال‬،‫ذهنی‬‫نظیر‬‫قضاوت‬‫در‬‫د‬‫ر‬‫مو‬‫بط‬‫ر‬‫داده‬‫ها‬‫یا‬‫اطالعات‬‫یابی‬‫ز‬‫با‬‫شده‬‫ا‬‫ر‬‫نیز‬‫شامل‬‫می‬‫شود‬
(،‫همان‬‫ص‬49).
‫ن‬‫ویلسو‬‫ابطه‬‫ر‬‫این‬‫سه‬‫فتار‬‫ر‬‫ا‬‫ر‬‫با‬‫یکدیگر‬‫ت‬‫ر‬‫بصو‬‫الیه‬‫چند‬‫تویه‬‫نشان‬‫داده‬‫است‬.

11. ‫فتار‬‫ر‬‫استفاده‬‫از‬‫اطالعات‬:‫متشکل‬‫از‬‫اعمال‬‫فیزیکی‬‫و‬‫ذهنی‬‫مبتنی‬‫بر‬‫اطالعات‬‫اه‬‫ر‬‫یافته‬‫به‬‫ن‬‫و‬‫در‬‫پایگاه‬‫معرف‬‫تی‬‫شخص‬‫است‬.
‫اعمال‬‫فیزیکی‬‫مانند‬‫عالمت‬‫ی‬‫گذار‬‫بخش‬‫هایی‬‫از‬‫یک‬‫متن‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫نشان‬‫دادن‬‫اهمیت‬‫آنها‬‫و‬‫اعمال‬‫ذهنی‬‫مثل‬‫مقایسه‬‫اطال‬‫عات‬‫جدید‬
‫با‬‫دانش‬‫موجود‬‫است‬(،‫همان‬‫ص‬49).
‫یابی‬‫اطالع‬‫فتار‬‫ر‬‫مفهوم‬ ‫یخی‬‫ر‬‫تا‬‫سابقه‬
‫پس‬‫از‬‫جنگ‬‫جهانی‬‫دوم‬‫و‬‫با‬‫ایش‬‫ز‬‫اف‬‫اطالعات‬‫علمی‬‫و‬‫فنی‬‫در‬‫مینه‬‫ز‬‫های‬،‫ن‬‫گوناگو‬‫بحث‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫او‬‫لین‬‫بار‬‫در‬
‫انس‬‫ر‬‫کنف‬‫اطالعات‬‫علمی‬‫انجمن‬‫سلطنتی‬‫انگلستان‬‫در‬‫سال‬1948‫مطرح‬‫شد‬‫که‬‫مطالعاتی‬‫ه‬‫ر‬‫با‬‫ر‬‫د‬‫نحوه‬‫استفاده‬‫ان‬‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫کا‬‫از‬
‫اطالعات‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫و‬‫آغازگر‬‫یکردی‬‫و‬‫ر‬‫جدید‬‫در‬‫مطالعه‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫انسان‬‫شد‬.

12. ‫پیش‬‫از‬‫ر‬‫ظهو‬‫ایانه‬‫ر‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫ذخیره‬‫و‬‫یابی‬‫ز‬‫با‬‫اطالعات‬‫و‬‫در‬‫فاصله‬‫سالهای‬1940‫تا‬1960‫ر‬‫،محو‬‫اصلی‬‫بر‬‫استفاده‬‫از‬‫اطالعات‬
‫متمرکز‬‫شده‬‫بود‬.‫پس‬‫از‬‫این‬‫ه‬‫ر‬‫دو‬‫به‬‫های‬‫ز‬‫نیا‬‫اطالعاتی‬‫نیز‬‫پرداخته‬‫شد‬.‫اولین‬‫هش‬‫و‬‫پژ‬‫در‬‫این‬‫مینه‬‫ز‬‫در‬‫سال‬1972-1973‫در‬
‫ر‬‫بالتیمو‬‫امریکا‬‫انجام‬‫گرفت‬‫که‬‫موضوعات‬‫آن‬‫ه‬‫ر‬‫با‬‫ر‬‫د‬‫های‬‫ز‬‫نیا‬‫اطالعاتی‬‫جامعه‬،‫ی‬‫شهر‬‫چگونگی‬‫تأمین‬‫بهتر‬‫آنه‬‫ا‬‫از‬‫ی‬‫سو‬‫مانها‬‫ز‬‫سا‬
‫بود‬(،‫ن‬‫ویلسو‬2000.
‫ص‬49)
‫در‬‫اواسط‬‫دهه‬1980،‫در‬‫پاسخ‬‫به‬‫از‬‫ر‬‫اب‬‫نیاز‬‫به‬‫تمرکز‬‫بیشتر‬‫بر‬‫ان‬‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫کا‬‫بجای‬،‫نظام‬‫ه‬‫ز‬‫حو‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫تغ‬‫ییر‬‫عمده‬‫ای‬‫ا‬‫ر‬
‫هم‬‫در‬‫مفهوم‬‫آفرینی‬‫و‬‫هم‬‫در‬‫احی‬‫ر‬‫ط‬‫هشها‬‫و‬‫پژ‬‫تجربه‬‫کرد‬.‫اکثر‬‫مطالعات‬‫ه‬‫ز‬‫حو‬‫به‬‫ی‬ ‫س‬‫ر‬‫بر‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫تغی‬‫یر‬‫شکل‬‫داد‬.
‫مشخصه‬‫مهم‬،‫آن‬‫ل‬‫تحو‬‫در‬‫ماهیت‬‫یکرد‬‫و‬‫ر‬،‫تحلیل‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫تولید‬‫الگوهای‬‫اطالع‬‫یابی‬‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫یا‬‫ه‬‫و‬‫گر‬‫ها‬‫بود‬.‫پس‬‫از‬‫ای‬‫ن‬،‫مان‬‫ز‬‫یج‬‫ر‬‫بتد‬
‫الگوهای‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫ظاهر‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫ان‬‫ر‬‫صاحبنظ‬‫متعدد‬‫هر‬‫کدام‬‫الگوهای‬‫خود‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫این‬‫مینه‬‫ز‬‫بر‬‫مبنای‬‫ی‬‫و‬‫ر‬‫کردهای‬
‫مختلف‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫کردند‬.

13. ‫یابی‬ ‫اطالع‬‫فتار‬‫ر‬‫بر‬‫مؤثر‬ ‫عوامل‬
‫آیند‬‫ر‬‫ب‬‫هشها‬‫و‬‫پژ‬‫و‬‫مطالعات‬‫محققان‬‫و‬‫صاحب‬‫ان‬‫ر‬‫نظ‬‫به‬‫شنی‬‫و‬‫ر‬‫نشان‬‫می‬‫دهد‬‫که‬‫عوامل‬‫نی‬‫و‬‫در‬‫و‬‫بیرونی‬‫ی‬‫بسیار‬‫بر‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬
‫یابی‬‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫اثرگذار‬‫است‬‫که‬‫می‬‫توان‬‫در‬‫قالب‬‫عوامل‬‫عمده‬‫یر‬‫ز‬‫دسته‬‫بندی‬‫کرد‬:
‫عوامل‬‫فردی‬:‫مانند‬،‫به‬‫ر‬‫تج‬،‫دانش‬‫سواد‬‫اطالعاتی‬‫و‬‫ایانه‬‫ر‬،‫ای‬‫نیاز‬،‫اطالعاتی‬‫سطح‬،‫انتظار‬،‫سن‬،‫جنس‬‫هوش‬‫و‬‫ویژگ‬‫ی‬‫های‬
‫فردی‬‫و‬‫شخصیتی‬‫و‬‫شناختی‬‫و‬‫ی‬ ‫انگیزیش‬.
‫عوامل‬‫مربوط‬‫به‬‫قابلیت‬‫نظام‬:‫مانند‬‫صفحه‬‫ابط‬‫ر‬‫بر‬‫ر‬‫کا‬(Inter face)،‫قابلیت‬‫و‬‫امکانات‬،‫جستجو‬‫شهای‬‫و‬‫ر‬‫نمایه‬‫ی‬‫ساز‬‫و‬
‫چکیده‬،‫ی‬ ‫نویس‬‫نحوه‬‫برجسته‬‫کردن‬‫اطالعات‬‫و‬‫نمایش‬‫اطالعات‬.

14. ‫عوامل‬‫اجتماعی‬‫و‬‫محیطی‬:‫مانند‬‫عوامل‬‫جمعیت‬،‫شناختی‬‫ه‬‫و‬‫گر‬‫های‬،‫اجتماعی‬‫عوامل‬‫فرهنگی‬‫و‬،‫اقتصادی‬‫قوانین‬‫و‬‫مق‬‫ات‬‫ر‬‫ر‬
‫حاکم‬‫بر‬‫جریان‬،‫اطالعات‬‫شغل‬‫و‬‫جو‬‫مانی‬‫ز‬‫سا‬.
‫عوامل‬‫مرتبط‬‫با‬‫اطالعات‬:‫مانند‬‫نوع‬،‫مدرک‬‫نوع‬‫ه‬‫ز‬‫واندا‬،‫فایل‬‫ساختار‬‫اطالعات‬‫و‬‫چگونگی‬‫ی‬ ‫دسترس‬‫به‬‫منبع‬‫اطال‬‫عات‬.
‫با‬‫شناخت‬‫صحیح‬‫و‬‫ل‬‫کنتر‬‫این‬‫عوامل‬‫می‬‫توان‬‫تأثیر‬‫عوامل‬‫مداخله‬‫گر‬‫در‬‫فتار‬‫ر‬‫ان‬‫ر‬‫جستجوگ‬‫ا‬‫ر‬‫کم‬‫کرد‬.
‫آگاهی‬‫از‬‫این‬‫واقعیت‬‫که‬‫ان‬‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫کا‬‫حرفه‬،‫ای‬‫مانی‬‫ز‬‫سا‬‫و‬‫خانگی‬‫هر‬‫کدام‬‫با‬‫نگرش‬‫های‬‫متفاوتی‬‫به‬‫ی‬‫جستجو‬‫اطالعات‬‫می‬،‫ند‬‫ز‬‫پردا‬
‫متخصصان‬‫اطالع‬‫سانی‬‫ر‬‫و‬‫احان‬‫ر‬‫ط‬‫نظام‬‫ا‬‫ر‬‫به‬‫ی‬‫سو‬‫این‬‫حقیقت‬‫ق‬‫سو‬‫میدهد‬‫که‬‫عوامل‬‫تأثیرگذار‬‫در‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یاب‬‫ی‬‫و‬‫های‬‫ز‬‫نیا‬
‫اطالعاتی‬‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫ر‬‫بطو‬‫طبیعی‬‫از‬‫ویژگی‬‫و‬‫ایط‬‫ر‬‫ش‬‫یکسانی‬‫دار‬‫ر‬‫برخو‬‫نیستند‬.

15. ‫واقعیت‬‫این‬‫است‬‫که‬‫همه‬‫ما‬‫پیوسته‬‫حال‬‫ر‬‫د‬‫استفاده‬‫کردن‬‫از‬‫نظریه‬‫ها‬‫و‬‫الگوهایی‬‫هستیم‬‫که‬‫آنها‬‫ا‬‫ر‬‫یاد‬‫گ‬‫رفته‬‫و‬‫به‬‫ذهن‬
‫نشانده‬‫ایم‬‫ومسائل‬‫خود‬‫ا‬‫ر‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫آنها‬‫حل‬‫و‬‫فصل‬‫می‬‫کنیم‬.
‫ه‬‫ژ‬‫وا‬‫مدل‬‫یا‬‫الگو‬‫از‬‫یشه‬‫ر‬‫التين‬«‫مد‬»‫به‬‫معنای‬‫ه‬‫ز‬‫اندا‬‫گرفته‬‫شده‬‫است‬.‫مدل‬‫در‬‫علم‬‫ت‬‫ر‬‫عبا‬‫است‬‫از‬‫ی‬‫برقرار‬‫ت‬‫مثیلی‬
‫سنجیده‬‫بين‬‫یک‬‫پدیده‬‫که‬‫قوانینش‬‫معلوم‬‫است‬‫و‬‫پدیده‬‫ی‬‫دیگر‬‫که‬‫در‬‫دست‬‫تحقیق‬‫است‬.‫اکثر‬‫صاحبنظ‬‫ران‬‫این‬‫ر‬‫ب‬
‫ند‬‫ر‬‫باو‬‫که‬‫مدل‬‫واحدی‬‫که‬‫بیانگر‬‫همه‬‫ویژگیهای‬‫یک‬‫پدیده‬،‫باشد‬‫وجود‬‫د‬‫ر‬‫ندا‬.
‫لذا‬‫پیشنهاد‬‫می‬‫شود‬‫مدل‬‫ها‬‫از‬‫دو‬‫جهت‬‫یابی‬‫ز‬‫ار‬‫شوند‬:
‫ل‬‫او‬‫آنکه‬‫مدل‬‫دنظر‬‫ر‬‫مو‬‫به‬‫چه‬‫ان‬‫ز‬‫می‬‫قادر‬‫است‬‫به‬‫ما‬‫کمک‬‫کند‬‫تا‬‫اطالعات‬‫دنظر‬‫ر‬‫مو‬‫ا‬‫ر‬‫ساماندهی‬‫کنیم‬‫و‬‫اساس‬‫ر‬‫ب‬‫آن‬‫پیش‬
‫بینی‬‫های‬‫موفقیت‬‫آمیز‬‫انجام‬‫دهیم؟‬
‫دوم‬‫آنکه‬‫چه‬‫ان‬‫ز‬‫می‬‫مطالعه‬‫بر‬‫اساس‬‫آن‬‫شکل‬‫گرفته‬‫که‬‫بتوان‬‫مفیدترین‬‫مدل‬‫ا‬‫ر‬‫شناخت؟‬
‫الگو‬

16. ‫یابی‬ ‫اطالع‬‫فتار‬‫ر‬ ‫ی‬‫الگو‬
‫تأکید‬‫کنونی‬‫بر‬‫های‬‫ز‬‫نیا‬،‫بر‬‫ر‬‫کا‬‫ان‬‫ر‬‫کتابدا‬‫ا‬‫ر‬‫واداشته‬‫است‬‫تا‬‫ه‬‫ر‬‫با‬‫ر‬‫د‬‫مفهوم‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫به‬‫تحقیق‬‫ب‬‫ند‬‫ز‬‫پردا‬‫و‬‫با‬‫بهره‬‫ی‬‫گير‬‫از‬
‫مبانی‬‫ی‬‫نظر‬،‫ی‬ ‫انشناس‬‫و‬‫ر‬‫جامعه‬‫ی‬ ‫شناس‬‫و‬‫نظریه‬،‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫الگوهایی‬‫ا‬‫ر‬‫ترسیم‬‫کنند‬(،‫هیدن‬2003‫،ص‬1).‫الگوهای‬‫اطالع‬
‫یابی‬‫به‬‫ی‬ ‫ش‬‫و‬‫ر‬،‫ساده‬‫ابط‬‫و‬‫ر‬‫بين‬‫قضایای‬‫ی‬‫نظر‬‫و‬‫ایندهای‬‫ر‬‫ف‬‫مربوط‬‫به‬‫شناسایی‬‫و‬‫پاسخگویی‬‫به‬‫های‬‫ز‬‫نیا‬‫اط‬‫العاتی‬‫ا‬‫ر‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫می‬
‫کنند‬(،‫انجی‬2001‫،ص‬618).‫درک‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬‫از‬‫دغدغه‬‫های‬‫عمده‬‫اطالع‬‫سانی‬‫ر‬‫است‬‫یرا‬‫ز‬‫این‬‫اک‬‫ر‬‫اد‬‫در‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫خدمات‬‫ب‬‫هتر‬
‫به‬‫بران‬‫ر‬‫کا‬‫و‬‫طراحی‬‫نظام‬‫های‬‫اطالعاتی‬،‫مناسب‬‫نقش‬‫ی‬ ‫اساس‬‫د‬‫ر‬‫دا‬.
‫ن‬‫تاکنو‬‫الگوهای‬‫ی‬‫فتار‬‫ر‬‫متفاوتی‬‫از‬‫ی‬‫سو‬‫صاحبنظران‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫شده‬‫است‬‫که‬‫در‬‫این‬‫تحقیق‬‫به‬‫نظریه‬‫ین‬‫و‬‫در‬‫که‬‫یکی‬‫از‬‫مهمترین‬
‫این‬،‫یکردهاست‬‫و‬‫ر‬‫می‬‫یم‬‫ز‬‫پردا‬.

17. ‫ین‬‫و‬‫در‬‫ی‬ ‫معنابخش‬ ‫نظریه‬
‫نخستین‬‫بار‬‫دکتر‬‫ندا‬‫ر‬‫ب‬‫ین‬‫و‬‫در‬(1938)‫استاد‬‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫دانشکده‬‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫در‬‫دانشگاه‬‫ایالتی‬‫اوهایو‬‫در‬‫ه‬‫ز‬‫حو‬‫علوم‬‫اطالعا‬‫ت‬‫در‬
‫سال‬1972‫این‬‫نظریه‬‫ا‬‫ر‬‫مطرح‬‫کرد‬.‫او‬‫ش‬‫ر‬‫کا‬‫ا‬‫ر‬‫با‬‫نامه‬‫ز‬‫و‬‫ر‬‫ی‬‫نگار‬‫آغاز‬‫کردو‬‫مدرک‬‫ی‬ ‫شناس‬‫ر‬‫کا‬‫خود‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫شته‬‫ر‬‫نامه‬‫ز‬‫و‬‫ر‬‫ن‬‫ی‬‫گار‬‫از‬
‫دانشگاه‬‫کرنل‬‫گرفت‬‫و‬‫مدارک‬‫ی‬ ‫شناس‬‫ر‬‫کا‬‫شد‬‫ر‬‫ا‬‫و‬‫ی‬‫دکتر‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫شته‬‫ر‬‫علوم‬‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫از‬‫دانشگاه‬‫ایالتی‬‫میشیگان‬‫یافت‬‫ر‬‫د‬‫کرد‬.
‫ین‬‫و‬‫در‬‫از‬‫دهه‬1980‫با‬‫هش‬‫و‬‫پژ‬‫های‬‫خود‬‫در‬‫مینه‬‫ز‬‫اطالعاتی‬‫و‬‫استفاده‬‫از‬،‫اطالعات‬‫یکرد‬‫و‬‫ر‬‫ی‬ ‫معنابخش‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫این‬‫ه‬‫ز‬‫حو‬‫پا‬‫یه‬
‫ی‬‫گذار‬‫کردکه‬‫در‬‫شته‬‫ر‬‫های‬‫متعدد‬‫نظیر‬‫علوم‬،‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫جامعه‬،‫ی‬ ‫شناس‬،‫ی‬ ‫انشناس‬‫و‬‫ر‬،‫فلسفه‬،‫ش‬‫ز‬‫آمو‬‫مطالعات‬‫ف‬‫رهنگ‬‫و‬
‫پست‬‫نیسم‬‫ر‬‫مد‬‫به‬‫آن‬‫توجه‬‫شده‬‫است‬.

18. ‫ین‬‫و‬‫در‬‫معتقد‬‫است‬‫که‬‫نظریه‬‫ی‬ ‫معنابخش‬«‫مجموعه‬‫ای‬‫از‬‫ه‬‫ر‬‫انگا‬‫ها‬‫و‬‫طرح‬‫های‬‫انظریه‬‫ر‬‫ف‬‫ای‬‫ه‬‫ر‬‫با‬‫ر‬‫د‬‫ماهیت‬،‫اطالعات‬‫ما‬‫هیت‬
‫استفاده‬‫از‬‫اطالعات‬‫بشر‬‫و‬‫ماهیت‬‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫انسانی‬‫است‬.»‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫در‬‫ندگی‬‫ز‬،‫انه‬‫ز‬‫و‬‫ر‬‫خودشان‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫موقعیت‬‫هایی‬‫می‬‫ب‬‫ینند‬‫که‬
‫باشکاف‬‫دانش‬‫مواجه‬‫می‬‫شوند‬‫که‬‫ا‬‫ر‬‫آنها‬‫از‬‫حرکت‬‫به‬‫و‬‫ر‬‫جلو‬‫در‬‫ظرف‬‫فضا‬‫و‬‫مان‬‫ز‬‫می‬‫ز‬‫با‬‫د‬‫ر‬‫دا‬‫و‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫اینکه‬‫آنها‬‫قادر‬‫ب‬‫اشند‬‫به‬
‫فعالیت‬‫شان‬‫ادامه‬‫دهند‬‫به‬‫اطالعات‬‫نیاز‬‫ند‬‫ر‬‫دا‬.‫اهبردهایی‬‫ر‬‫که‬‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫پاسخگویی‬‫به‬‫سؤاالتشان‬‫استفاده‬‫م‬‫ی‬،‫کنند‬‫همانند‬
‫یک‬‫پل‬‫ی‬‫و‬‫ر‬‫شکاف‬‫دانش‬‫است؛‬‫ا‬‫ر‬‫چ‬‫که‬‫به‬‫آنها‬‫ه‬‫ز‬‫اجا‬‫می‬‫دهد‬‫به‬‫تجربه‬‫معنا‬‫ببخشند‬‫و‬‫نتیجه‬‫ر‬‫د‬‫حرکت‬‫کنند‬.
‫در‬‫واقع‬‫این‬‫مدل‬‫به‬‫نوعی‬‫بیانگر‬‫تالش‬‫ذهنی‬‫اطالع‬‫جو‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫پر‬‫کردن‬‫شکاف‬‫موجود‬‫در‬‫ذهن‬‫ی‬‫و‬
‫می‬‫باشد‬.

19. ‫نظریه‬‫ی‬ ‫معنابخش‬‫بر‬‫مبنای‬‫یک‬‫ه‬‫ر‬‫استعا‬‫مثل‬‫ثی‬‫ساده‬
‫شکل‬‫گرفته‬‫است‬‫که‬‫سه‬‫أس‬‫ر‬‫آن‬‫ا‬‫ر‬‫سه‬‫مفهوم‬‫به‬
‫نام‬‫های‬«‫موقعیت‬»،«‫شکاف‬»‫و‬«‫استفاده‬-‫کمک‬»
‫تشکیل‬
‫می‬‫دهند‬.
‫هر‬‫یک‬‫از‬‫این‬‫سه‬،‫أس‬‫ر‬‫محلی‬‫بالقوه‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫انجام‬
‫عمل‬‫ی‬ ‫معنابخش‬‫بدست‬‫فرد‬‫است‬.

20. ‫ه‬‫ر‬‫استعا‬‫ین‬‫و‬‫در‬‫بسیار‬‫اعی‬‫ز‬‫انت‬‫است‬‫و‬‫در‬‫امر‬‫استفاده‬‫از‬‫اطالعات‬‫و‬‫عمل‬‫ی‬‫جستجو‬‫اطالعات‬
‫قابل‬‫برد‬‫ر‬‫کا‬‫در‬‫تمام‬‫سطوح‬(‫ن‬‫و‬‫در‬،‫فرد‬‫بین‬،‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫ه‬‫و‬‫درگر‬‫های‬،‫کوچک‬‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫مانی‬‫ز‬‫سا‬
‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫توده‬،‫ای‬‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬‫اه‬‫ر‬‫و‬‫در‬‫و‬‫استفاده‬‫از‬‫پایگاه‬‫های‬‫داده‬)‫و‬‫نیز‬‫در‬‫تمام‬‫مینه‬‫ز‬‫ها‬
(،‫علمی‬،‫ی‬ ‫ش‬‫ز‬‫آمو‬،‫بهداشتی‬‫ی‬ ‫سیاس‬‫و‬...)‫است‬.
‫در‬‫باب‬‫نی‬‫و‬‫در‬‫یا‬‫بیرونی‬‫بودن‬،‫ی‬ ‫معنابخش‬‫فیشر‬‫و‬‫ان‬‫ر‬‫همکا‬‫معتقدند‬‫که‬‫ی‬ ‫معنابخش‬
‫می‬‫تواند‬‫به‬‫عنوان‬‫یک‬‫فتار‬‫ر‬‫نی‬‫و‬‫در‬(‫شناختی‬)‫و‬‫بیرونی‬(‫یه‬‫و‬‫ر‬‫ای‬)‫تلقی‬‫شود‬‫که‬‫به‬
‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫ساخت‬‫و‬‫احی‬‫ر‬‫ط‬‫حرکت‬‫در‬‫بافت‬‫مان‬‫ز‬_‫مکان‬‫کمک‬‫کند‬.‫اقع‬‫و‬‫در‬‫توجه‬
‫اصلی‬‫ی‬ ‫معنابخش‬‫به‬‫فتار‬‫ر‬‫است‬.‫ضمن‬‫آنکه‬‫بنا‬‫ا‬‫ر‬‫بر‬‫آن‬‫می‬‫د‬‫ر‬‫گذا‬‫که‬‫چیزهای‬‫با‬
‫اهمیت‬‫ه‬‫ر‬‫با‬‫ر‬‫د‬‫استفاده‬‫انسان‬‫از‬‫اطالعات‬‫و‬‫نظام‬‫های‬‫اطالعاتی‬‫ا‬‫ر‬‫باید‬‫از‬‫ی‬‫و‬‫ر‬‫فتار‬‫ر‬‫او‬‫درک‬‫کرد؛‬‫یعنی‬‫از‬‫ی‬‫و‬‫ر‬‫قدم‬‫هایی‬‫که‬‫انسان‬
‫برمی‬‫د‬‫ر‬‫دا‬‫تا‬‫به‬‫دنیای‬‫خود‬‫معنا‬‫ببخشد‬.‫این‬‫قدم‬‫برداشتن‬‫ها‬‫هم‬‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫نی‬‫و‬‫در‬(،‫مقایسه‬‫دسته‬،‫بندی‬‫خوش‬‫آمدن‬،‫خوش‬
،‫نیامدن‬‫قطب‬،‫بندی‬‫کلیشه‬‫بندی‬‫و‬...)‫و‬‫هم‬‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫بیرونی‬(،‫دن‬‫ز‬‫فریاد‬‫ه‬‫ر‬‫کنا‬،‫گرفتن‬‫موافقت‬،‫کردن‬‫مخالفت‬‫ک‬،‫ردن‬‫توجه‬
‫کردن‬‫و‬‫گوش‬‫دادن‬)‫ا‬‫ر‬‫برمی‬‫ر‬‫د‬‫گیرد‬.

21. ‫به‬‫نظریه‬‫ی‬ ‫معنابخش‬‫ین‬‫و‬‫در‬‫در‬‫نظریه‬‫های‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالع‬‫یابی‬،‫به‬‫عنوان‬‫نظریه‬‫ای‬‫بنیادین‬
‫توجه‬‫شده‬‫است‬.‫اگرچه‬‫نظریه‬‫ی‬‫و‬‫اتر‬‫ر‬‫ف‬‫از‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالعاتی‬‫است‬‫و‬‫حتی‬‫به‬‫ی‬‫سو‬‫انظریه‬‫ر‬‫ف‬‫تمایل‬‫د‬‫ر‬‫دا‬.‫ین‬‫و‬‫در‬‫نیز‬‫ه‬‫مانند‬،‫کولثاو‬
‫بر‬‫فعالیت‬‫های‬‫نی‬‫و‬‫در‬‫انسان‬‫در‬‫هنگام‬‫ی‬‫جستجو‬‫اطالعات‬‫متمرکز‬‫است‬‫اما‬‫ین‬‫و‬‫در‬‫ی‬ ‫معنابخش‬‫بشر‬‫ا‬‫ر‬‫به‬‫اتر‬‫ر‬‫ف‬‫از‬‫احس‬‫اسات‬‫و‬
‫ی‬‫افکار‬‫که‬‫در‬‫حین‬‫جستجو‬‫و‬‫یابی‬‫ز‬‫با‬‫اطالعات‬‫به‬‫ر‬‫تج‬‫می‬،‫کند‬‫گسترش‬‫می‬‫دهد‬‫و‬‫آن‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫تالقی‬«‫یک‬،‫جسم،ذهن‬‫قل‬،‫ب‬‫ح‬‫و‬‫ر‬‫که‬
‫در‬‫ظرف‬‫مان‬‫ز‬‫و‬‫فضا‬‫ندگی‬‫ز‬‫می‬‫کند‬»‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫می‬‫نماید‬.
‫او‬‫تأکید‬‫می‬‫کند‬‫که‬‫یک‬‫فرد‬‫در‬‫هر‬‫موقعیتی‬‫که‬‫ار‬‫ر‬‫ق‬‫می‬،‫گیرد‬‫با‬‫پیشینه‬‫و‬‫تجربه‬‫های‬‫قبلی‬‫خود‬‫به‬‫ی‬‫جستجو‬‫ا‬‫طالعات‬‫می‬‫د‬‫ز‬‫پردا‬
‫و‬‫فتار‬‫ر‬‫او‬‫در‬‫خأل‬‫ت‬‫ر‬‫صو‬‫نمی‬‫پذیرد‬.‫اگرچه‬‫مشارکت‬‫مستقیم‬‫تر‬‫نظریه‬‫ین‬‫و‬‫در‬‫نسبت‬‫به‬‫سایر‬‫مدل‬‫های‬‫فتار‬‫ر‬‫اطال‬‫ع‬‫یابی‬‫مربوط‬
‫به‬«‫شکاف‬»‫شناختی‬‫فرد‬‫است‬‫که‬‫مربوط‬‫به‬‫مانی‬‫ز‬‫می‬‫شود‬‫که‬‫فرد‬‫با‬‫یک‬‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫مواجه‬‫می‬‫شود‬.
‫این‬‫شکاف‬‫باعث‬‫می‬‫شود‬‫فرد‬‫از‬‫حرکت‬‫و‬‫ر‬‫به‬‫جلو‬‫باز‬‫بماند‬‫و‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫حل‬‫مسئله‬‫خود‬‫به‬‫اطالعات‬‫نیاز‬
‫پیدا‬‫کندو‬‫ان‬‫ز‬‫می‬‫به‬‫تأخیر‬‫اندختن‬‫یا‬‫انجام‬‫ی‬‫جستجو‬‫فرد‬‫به‬‫عمق‬‫و‬‫شدت‬‫شکاف‬
‫شناختی‬‫ی‬‫و‬‫بستگی‬‫د‬‫ر‬‫دا‬.

22. ‫ه‬‫ر‬‫استعا‬‫ایی‬‫که‬‫ین‬‫و‬‫در‬‫به‬‫کار‬‫می‬،‫برد‬‫ه‬‫ر‬‫استعا‬‫انسانها‬‫در‬‫سفر‬‫در‬‫ل‬‫طو‬‫مان‬‫ز‬‫و‬،‫فضا‬‫ر‬‫عبو‬‫از‬‫موقعیت‬‫ها‬‫در‬‫ل‬‫طو‬‫تا‬‫یخ‬‫ر‬‫و‬
‫العمل‬‫ر‬‫دستو‬،‫جزئی‬‫سیدن‬‫ر‬‫به‬‫موقعیت‬‫های‬،‫جدید‬‫مواجه‬‫شدن‬‫با‬‫شکاف‬،‫ها‬‫ساختن‬‫پل‬‫هایی‬‫ی‬‫و‬‫ر‬‫آن‬‫شکاف‬،‫ها‬‫یا‬‫ز‬‫ار‬‫بی‬
‫ندادها‬‫و‬‫بر‬(‫اطالعات‬‫تولید‬‫شده‬‫بوسیله‬‫برنامه‬‫ایانه‬‫ر‬‫ای‬)‫و‬‫حرکت‬‫به‬‫جلو‬‫است‬.‫این‬‫ر‬‫بناب‬‫مفاهیم‬‫بنیادی‬«‫ش‬‫و‬‫ر‬‫ی‬ ‫شناس‬
‫ی‬ ‫معنابخش‬»‫شامل‬،‫مان‬‫ز‬،‫فضا‬،‫حرکت‬،‫شکاف‬‫گام‬،‫برداشتن‬،‫موقعیت‬‫پل‬‫و‬‫نداد‬‫و‬‫بر‬‫می‬‫شود‬.
‫ین‬‫و‬‫در‬‫همچنین‬‫تأکید‬‫می‬‫کند‬‫که‬‫ه‬‫ر‬‫استعا‬‫ی‬ ‫معنابخش‬‫اهنمایی‬‫ر‬‫ا‬‫ر‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫تفکر‬‫در‬‫د‬‫ر‬‫مو‬،‫مردم‬‫صحبت‬‫با‬
،‫آنها‬‫سؤال‬‫پرسیدن‬‫از‬‫آنها‬‫و‬‫احی‬‫ر‬‫ط‬‫سیستم‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫خدمات‬‫به‬‫آنان‬‫اهم‬‫ر‬‫ف‬‫می‬‫کند‬.‫در‬‫واقع‬‫ه‬‫ر‬‫استعا‬‫به‬‫شکاف‬‫ن‬‫گاه‬‫می‬،‫کند‬
‫این‬‫جایی‬‫است‬‫که‬‫شما‬‫آن‬‫ر‬‫د‬‫فعالیتی‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫معنابخشیدن‬‫و‬‫معنانبخشیدن‬‫در‬،‫تباط‬‫ر‬‫ا‬‫در‬،‫لق‬
ُ
‫خ‬،‫جستجو‬‫به‬‫کارگ‬‫ی‬‫یر‬‫و‬‫د‬‫ر‬
‫اطالعات‬‫و‬‫دانش‬‫خواهید‬‫یافت‬.

23. ‫نتیجه‬
‫نظریه‬‫های‬‫این‬‫ه‬‫ز‬‫حو‬‫در‬‫عين‬‫حال‬‫که‬‫به‬‫مقوله‬‫های‬‫متفاوتی‬‫در‬‫ه‬‫ز‬‫حو‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالعاتی‬‫بران‬‫ر‬‫کا‬‫ه‬‫ر‬‫اشا‬‫می‬‫کنند‬،‫اما‬‫شباهت‬
‫های‬‫ی‬‫نظر‬‫ی‬‫بسیار‬‫در‬‫تبیين‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالعاتی‬‫بران‬‫ر‬‫کا‬‫ند‬‫ر‬‫دا‬.‫در‬‫واقع‬‫هریک‬‫از‬‫این‬‫نظریه‬‫ها‬‫با‬‫ه‬‫ر‬‫ذ‬‫بين‬‫خاص‬‫نظریه‬‫پرداز‬،‫آن‬
‫وجه‬‫ی‬ ‫خاص‬‫از‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالعاتی‬‫بر‬‫ر‬‫کا‬‫ا‬‫ر‬‫مطالعه‬‫کرده‬‫است‬.
‫می‬‫توان‬‫گفت‬‫درک‬‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫انسانی‬‫در‬‫ی‬ ‫دسترس‬‫به‬‫اطالعات‬‫هرگز‬‫تا‬‫این‬‫ه‬‫ز‬‫اندا‬‫مهم‬‫و‬‫حیاتی‬‫نبوده‬‫است‬.‫در‬‫آینده‬‫باید‬
‫تالش‬‫شود‬‫نظام‬‫های‬‫یابی‬‫ز‬‫با‬‫اطالعات‬‫هوشمند‬‫و‬‫شهودی‬‫طراحی‬‫شود‬‫تا‬‫بر‬‫ر‬‫کا‬‫ا‬‫ر‬‫د‬‫ر‬‫وا‬‫تعامالت‬‫معنادار‬‫با‬‫اطال‬‫عات‬‫کند‬.
‫موفقیت‬‫و‬‫عدم‬‫موفقیت‬‫یک‬‫اه‬‫ر‬،‫حل‬‫در‬‫ی‬‫ر‬‫فناو‬‫های‬‫جدید‬‫نهفته‬‫نیست؛‬‫بلکه‬‫در‬‫درک‬‫ها‬‫ز‬‫نیا‬‫و‬‫های‬‫ر‬‫فتا‬‫ر‬‫انس‬‫ان‬‫نهفته‬
‫است‬.

24. ‫به‬‫نظر‬‫می‬‫سد‬‫ر‬‫ز‬‫هنو‬‫هش‬‫و‬‫پژ‬‫های‬‫یادی‬‫ز‬‫در‬‫ه‬‫ز‬‫حو‬‫های‬‫مختلف‬‫م‬‫ز‬‫ال‬‫است‬‫تا‬‫ویژگی‬‫های‬‫ی‬‫فتار‬‫ر‬‫انسان‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫استف‬‫اده‬‫از‬‫نظام‬
‫های‬‫یابی‬‫ز‬‫با‬‫اطالعات‬‫به‬‫شنی‬‫و‬‫ر‬‫مشخص‬‫د؛‬‫ز‬‫سا‬‫ن‬‫چو‬‫ی‬ ‫س‬‫ر‬‫بر‬‫فتار‬‫ر‬‫اطالعاتی‬‫در‬‫جامعه‬‫در‬‫حال‬‫ل‬‫تحو‬،‫انه‬‫ر‬‫فناو‬‫ن‬‫مند‬‫ز‬‫یا‬
‫توجه‬‫ویژه‬‫به‬‫ی‬‫بسیار‬‫از‬‫ل‬‫اصو‬،‫اخالقی‬،‫اجتماعی‬‫اقتصادی‬‫و‬‫ی‬ ‫سیاس‬‫بران‬‫ر‬‫کا‬‫قشرهای‬‫مختلف‬‫است‬.

25. ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫هشهای‬‫و‬‫پژ‬‫از‬ ‫دی‬‫ر‬‫موا‬ ‫استنباط‬
‫ضعیف‬ ‫احی‬‫ر‬‫ط‬ ‫از‬ ‫ی‬ ‫ناش‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ،‫اطالعات‬ ‫یابی‬‫ز‬‫با‬‫ر‬‫د‬ ‫موفقیت‬ ‫عدم‬‫باشد‬ ‫نظام‬‫ب‬‫ر‬‫کا‬ ‫توانایی‬ ‫عدم‬ ‫یا‬‫اشتباه‬ ‫نه‬‫ر‬.
‫تغیی‬ ‫نیز‬‫پیوسته‬ ‫ی‬‫جستجو‬ ‫اهبردهای‬‫ر‬ ،‫اطالعات‬ ‫یابی‬‫ز‬‫با‬‫نظام‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫های‬‫ر‬‫ا‬‫ز‬‫اب‬ ‫از‬ ‫ان‬‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫کا‬ ‫آگاهی‬ ‫ایش‬‫ز‬‫اف‬ ‫با‬‫و‬ ‫یافته‬ ‫ر‬
‫شود‬ ‫می‬ ‫ل‬‫متحو‬ ‫جستجوها‬.
‫شود‬ ‫داده‬ ‫پاسخ‬ ‫او‬ ‫اطالعاتی‬ ‫های‬‫ز‬‫نیا‬ ‫تا‬ ‫کند‬ ‫ار‬‫ر‬‫برق‬ ‫تعامل‬ ‫نظام‬ ‫با‬ ‫ستی‬‫ر‬‫د‬ ‫به‬ ‫بتواند‬ ‫باید‬ ‫بر‬‫ر‬‫کا‬.
‫یافتن‬ ‫ای‬‫ر‬‫ب‬ ‫م‬‫ز‬‫ال‬‫هزینه‬ ‫با‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫شده‬ ‫کسب‬ ‫اطالعات‬ ‫بالقوه‬ ‫ش‬‫ز‬‫ار‬ ‫ه‬‫ر‬‫هموا‬ ‫ان‬‫ر‬‫جستجوگ‬ ،‫اطالعاتی‬ ‫غنی‬ ‫های‬ ‫محیط‬ ‫در‬‫مقایسه‬ ‫آن‬
‫کنند‬ ‫می‬.‫است‬ ‫بر‬‫ر‬‫کا‬ ‫وقت‬ ‫ی‬‫ساز‬ ‫بهینه‬ ‫و‬ ‫احی‬‫ر‬‫ط‬ ،‫مهم‬ ‫چالش‬ ‫اینرو‬ ‫از‬.

26. ‫منابع‬ ‫فهرست‬
‫ضا‬‫ر‬‫محمد‬ ،‫پناه‬‫ر‬‫داو‬(1386.)‫علمی‬ ‫تباط‬‫ر‬‫ا‬:‫ان‬‫ر‬‫ته‬ ،‫یابی‬ ‫اطالع‬ ‫فتار‬‫ر‬‫و‬‫اطالعاتی‬ ‫نیاز‬:‫چاپار‬ ،‫دبیزش‬.
‫کزدان‬‫ک‬‫ی‬ ،‫کوریان‬‫ک‬‫ص‬‫من‬‫کومه؛‬‫ک‬‫ص‬‫مع‬،‫کا‬‫ک‬‫ی‬‫ن‬ ‫کک‬‫ک‬‫ی‬‫ن‬(1395.)‫ی‬ ‫ک‬‫ک‬‫ش‬‫معنابخ‬‫کد‬‫ک‬‫ن‬‫ای‬‫ر‬‫ف‬ ‫کاد‬‫ک‬‫ی‬‫بربن‬ ‫کاتی‬‫ک‬‫ع‬‫اطال‬ ‫کار‬‫ک‬‫ت‬‫ف‬‫ر‬‫که‬‫ک‬‫ی‬‫نظر‬ ‫که‬‫ک‬‫س‬‫کومی‬‫ک‬‫ه‬‫مف‬‫کدهای‬‫ک‬‫ن‬‫پیو‬ ‫کایی‬‫ک‬‫م‬‫ن‬‫ز‬‫با‬.‫ا‬ ‫کلنامه‬‫ک‬‫ص‬‫ف‬‫و‬‫کانی‬‫ک‬‫س‬‫ر‬‫کالع‬‫ک‬‫ط‬
‫تباطات‬‫ر‬‫ا‬(‫کتاب‬ ‫نقد‬ ‫فصلنامه‬)‫ه‬‫ر‬‫شما‬،‫سوم‬‫سال‬،12‫مستان‬‫ز‬،.
‫ضا‬‫ر‬‫محمد‬ ،‫پناه‬‫ر‬‫داو‬ ‫محسن؛‬ ،‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫نوکا‬(1385.)‫یابی‬ ‫اطالع‬ ‫فتار‬‫ر‬ ‫الگوهای‬ ‫تحلیل‬.‫ه‬‫ر‬‫شما‬، ‫سانی‬‫ر‬‫اطالع‬ ‫و‬ ‫ی‬‫کتابدار‬34(ISC.)‫تابستان‬
‫اهیم‬‫ر‬‫اب‬ ،‫افشار‬ ‫ترجمه‬ ‫برندا؛‬ ،‫دروین‬.‫کننده‬ ‫استفاده‬ ‫نگاه‬ ‫از‬:‫کیفی‬ ‫ی‬ ‫شناس‬‫روش‬ ‫معرفی‬_‫ی‬ ‫معنابخش‬‫کمی‬.
http://lis.aqr-libjournal.ir/article_47329_b8156d2177b5d29c70296b3a122ce39a.pdf
‫در‬ ‫ی‬ ‫دسترس‬1396/9/15.
‫یابی‬ ‫اطالع‬ ‫فتار‬‫ر‬‫های‬ ‫نظریه‬.http://refwikium.ac.ir/index.php‫در‬ ‫ی‬ ‫دسترس‬1396/9/18.

27. ‫استاد‬ ‫و‬ ‫عزیز‬ ‫دوستان‬ ‫شما‬ ‫توجه‬ ‫از‬
‫سپاسگزارم‬ ‫صمیمانه‬ ‫گرامی‬

28. ‫پايان‬