2. Τόποι λατρείας των χριστιανών
Στους διωγμούς
◦ Ευκτήριοι οίκοι-κυριακά
◦ Κατακόμβες
Μετά τους διωγμούς
◦ Ναοί
3. Οι πρώτοι χώροι λατρείας
α. Αρχικά οι χριστιανοί τελούσαν τη
λατρείας τους στο σπίτι ενός πιστού
β. όταν ο αριθμός τους αυξήθηκε, τους
αρκούσε μια απλή, ευρύχωρη αίθουσα
που την ονόμαζαν ευκτήριο οίκο ή
κυριακό
4/19
4. Η ΑΡΧΗ – ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ
Α. ΕΥΚΤΗΡΙΟΙ ΟΙΚΟΙ-ΚΥΡΙΑΚΑ(ΑΓΑΠΕΣ)
5. Η ΑΡΧΗ – ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ
Α. ΕΥΚΤΗΡΙΟΙ ΟΙΚΟΙ-ΚΥΡΙΑΚΑ(ΑΓΑΠΕΣ)
6. Η αρχαιότερη εκκλησία στον κόσμο!
33 μ.Χ. ως το 70
Ιορδανία στο χωριό Ριχάμπ
Κάτω από το ναό του Αγίου Γεωργίου
Στα θεμέλια της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου,
εντοπίστηκε το σπήλαιο, στο οποίο υπάρχει μια
αψίδα και αρκετά λίθινα καθίσματα κληρικών.
Οι αρχαιολόγοι τονίζουν ότι οι πρώτοι Χριστιανοί
είχαν εγκαταλείψει την Ιερουσαλήμ την εποχή των
διώξεων, σε όσους ομολογούσαν ότι πιστεύουν στη
νέα θρησκεία, και κατέφυγαν στην περιοχή αυτή της
βόρειας Ιορδανίας, όπου εκτελούσαν τα τελετουργικά
τους στην υπόγεια εκκλησία.
7. Μια από τις αρχαιότερες εκκλησίες
Συρία Δούρα – Ευρωπός
250 π.Χ., μετατραπείς από ιδιωτική οικία
που ήταν σε Χριστιανικό ευκτήριο.
Η Δούρα – Ευρωπός ήταν μια μικρή πόλη στα ακραία ανατολικά
σύνορα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας
Το κτίριο, έχει τη μορφή ρωμαϊκής κατοικίας με περιστύλιο, σε
δυο ορόφους, με χώρους διαφόρων διαστάσεων, προορισμένους,
στο μεν ανώτερο για κατοικίες, στο δε ισόγειο για τη Χριστιανική
λατρεία.
Υπάρχουν δυο ευρύχωρες αίθουσες, η πρώτη σαν τόπος
λατρευτικής τέλεσης και η δεύτερη πιθανώς ήταν χώρος για τους
κατηχουμένους, την τάξη δηλαδή των πιστών που δεν είχαν
βαπτιστεί ακόμα, ενώ υπάρχουν και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία,
όπως το βαπτιστήριο κ.ά.
10. Τι είναι οι κατακόμβες;
◦Υπόγεια κοιμητήρια (σε υπαίθριες εκτάσεις που
ανήκαν σε πλούσιους πιστούς)
◦Αποτελούνταν από υπόγειες σήραγγες σε μορφή
λαβύρινθου μήκους πολλών χιλιομέτρων συχνά και
πολλών ορόφων
◦Στον τοίχο των διαδρόμων δημιουργούνταν
ορθογώνια κοιλώματα για την τοποθέτηση των
νεκρών
11. ◦Υπήρχαν επίσης μεγαλύτερα κοιλώματα με
καμάρα στο πάνω μέρος αλλά και διακοσμημένα
με τοιχογραφίες δωμάτια που χρησίμευαν ως
οικογενειακοί τάφοι
12. Οι κατακόμβες :καταφύγιο για τους
διωκόμενους χριστιανούς
◦Εδώ, την περίοδο των διωγμών κατέφευγαν οι
χριστιανοί για να τελέσουν τη Θεία Ευχαριστία αφού
οποιαδήποτε συγκέντρωση αλλού απαγορευόταν
◦Έτσι , ενώ στην επιφάνεια μαινόταν διωγμός για να
εξαφανιστεί η πίστη , κάτω από τη γη, στις
κατακόμβες, με κίνδυνο της ζωής τους οι χριστιανοί
διατηρούσαν και ενδυνάμωναν αυτή την πίστη
13. Κάτω από τη γη η πίστη διατηρείται και
δυναμώνεται
◦Οι οικογενειακοί τάφοι μετατρέπονται σε
κρύπτες (= μικροί υπόγειοι ναοί) όπου
τελείται η Θεία Ευχαριστία με Αγία Τράπεζα τον
τάφο κάποιου μάρτυρα
18. Οι πρώτοι χριστιανοί έθαβαν τους νεκρούς τους στα δημόσια νεκροταφεία. Από τα μέσα του 2ου μ.Χ. αι. υπήρχε η
δυνατότητα για την υπόγεια ταφή των νεκρών χριστιανών στις κατακόμβες, υπόγειους δηλαδή τόπους ταφής νεκρών.
Οι κατακόμβες ήταν υπόγειες σήραγγες σε μορφή λαβύρινθου, που μπορούσαν να φτάνουν σε μήκος πολλών
χιλιομέτρων. Στους πορώδεις τοίχους των διαδρόμων είχαν δημιουργηθεί ορθογώνια κοιλώματα για την τοποθέτηση
των νεκρών. Επίσης, υπήρχαν μεγαλύτερα κοιλώματα με καμάρα στο πάνω μέρος ή και ολόκληρα δωμάτια που
χρησίμευαν ως οικογενειακοί τάφοι, διακοσμημένοι με τοιχογραφίες.
Στη διάρκεια των διωγμών και καθώς ο Χριστιανισμός αντιμετωπιζόταν σαν μια παράνομη δεισιδαιμονία, οι
χριστιανοί άρχισαν να καταφεύγουν στις κατακόμβες (επειδή ως τόποι ταφής θεωρούνταν ιεροί και απαραβίαστοι)
για να συγκεντρώνονται, να θάβουν τους μάρτυρες, να τελούν τη Θεία Ευχαριστία και να ακούν το κήρυγμα.
19. Οι κρύπτες ήταν διακοσμημένες με
τοιχογραφίες που είχαν συμβολικές
απεικονίσεις με θρησκευτικό
περιεχόμενο
◦Αργότερα εμφανίζονται και θέματα
από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη
30. Βασιλική
◦ Με το τέλος των διωγμών (4ος μ.Χ. αι.) άρχιζαν να χτίζουν ναούς στο
ρυθμό της βασιλικής.
◦ Το όνομα και το σχέδιο αυτό το πήραν από τα ρωμαϊκά οικοδομήματα
που χρησιμοποιούνταν ως αγορές και δικαστήρια.
Άραγε τι
ήταν αρχικά
οι βασιλικές
31. είναι
◦ ένα ορθογώνιο κτίριο
◦ χωρισμένο εσωτερικά σε κλίτη, με
παράλληλες σειρές από κίονες.
8/19
Βασιλική
41. Η λέξη "ναός" προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «ναίω» που σημαίνει κατοικώ. Αυτό οφείλεται
στο γεγονός ότι οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως ο ναός ήταν η κατοικία του Θεού. Αυτή την αντίληψη
είχαν και άλλοι λαοί, όπως οι Εβραίοι. Το σίγουρο πάντως είναι ότι ο ναός διαδραματίζει πολύ σημαντικό
ρόλο σε όλες τις θρησκείες από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.
Βασική διαφορά στις αντιλήψεις για τη λειτουργία του ναού αποτελεί το γεγονός ότι οι αρχαίοι
Έλληνες δεν έμπαιναν μέσα στο ναό για προσευχή, αλλά λάτρευαν τις θεότητές τους στους βωμούς που
υπήρχαν έξω από το ναό. Μέσα στο ναό εισέρχονταν μόνο το ιερατείο, για να διακονήσει το θεό. Αυτό το
γεγονός υποδηλώνει ότι ο ναός δεν είχε κτισθεί για τους πιστούς, αλλά για τον Θεό. Στο χριστιανισμό
όμως και κυρίως στην Ορθοδοξία ο ναός έχει εντελώς διαφορετική λειτουργία και εξυπηρετεί
διαφορετικές αντιλήψεις. Πιο συγκεκριμένα ο ναός στη χριστιανική θρησκεία δεν θεωρείται κατοικία
Θεού, αλλά ο χώρος όπου συνάζεται και στεγάζεται η Εκκλησία, το σύνολο των πιστών, της οποίας το
όνομα προέρχεται από το ρήμα εκκαλέω-ῶ που σημαίνει συνάζω. Αυτοί οι τόποι συγκέντρωσης των
πιστών ονομάστηκαν ναοί. Βέβαια η παρουσία του Κυρίου στο ναό όπου συνάζονται οι πιστοί θεωρείται
βέβαιη και η ιερότητα του χώρου είναι μεγάλη. Άλλωστε ο ίδιος ο Χριστός είχε πει ότι όπου «βρίσκονται
δύο ή τρεις άνθρωποι συγκεντρωμένοι στο όνομά μου, εκεί βρίσκομαι και εγώ ανάμεσά τους» (Ματθ.
18:20).
