1. Ε.Α.Π.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ»
Μπουζάκης Γεράσιμος
Οριοθετώντας τη διαμόρφωση συστηματικής εκπαιδευτικής
πολιτικής για την υποστήριξη της επαγγελματικής ανάπτυξης των
εκπαιδευτικών: αρχές, όροι και προϋποθέσεις.

2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή................................................................................................................ σελ. 3
1. Εκπαιδευτική πολιτική και επαγγελματική ανάπτυξη εκπαιδευτικών............... σελ. 4
1.1. Ορισμός επαγγελματικής ανάπτυξης.......................................................... σελ. 4
1.2. Περιγραφή υπάρχουσας κατάστασης στην Ελλάδα................................... σελ. 4
1.3. Τι συμβαίνει στην Ευρώπη.........................................................................
2. Συστηματική εκπαιδευτική πολιτική.................................................................
2.1. Χώρος και χρονικό διάστημα εφαρμογής...................................................
2.1.1. Κουλτούρα εκπαιδευτικού οργανισμού...........................................
2.1.2. Στάδια επαγγελματικής σταδιοδρομίας...........................................
2.2. Θεσμικό πλαίσιο.........................................................................................
2.3. Επιμορφούμενοι εκπαιδευτικοί...................................................................
2.3.1. Εσωτερικά κίνητρα..........................................................................
2.3.2. Επαγγελματικές ανάγκες..................................................................
2.3.3. Θεωρίες μάθησης ενηλίκων.............................................................
2.4. Χαρακτηριστικά επιμορφωτών..................................................................
Συμπέρασμα............................................................................................................σελ.
Επίλογος..................................................................................................................σελ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ....................................................................................................σελ. 13
Σελίδα 2 από 7

3. Εισαγωγή
Ένα κοινό χαρακτηριστικό όλων των επαγγελμάτων είναι ότι συνεχώς εξελίσσονται και
μάλιστα στην εποχή της πληροφορίας με γρηγορότερους ρυθμούς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα
οι άνθρωποι που εξασκούν κάποιο επάγγελμα με τη σειρά τους να προσπαθούν να
αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις νέες προκλήσεις και δυνατότητες καθώς και τις αδυναμίες και
τα προβλήματα που παρουσιάζονται.
Βασική προϋπόθεση για να ανταπεξέλθουν αποτελεσματικά και να καθιερωθούν ως
επαγγελματίες είναι η συνεχής επαγγελματική τους ανάπτυξη.
Η επαγγελματική ανάπτυξη στο χώρο της εκπαίδευσης, είναι σχεδόν άγνωστη έννοια , πολύ
συχνά, μάλιστα, συγχέεται με την επαγγελματική εξέλιξη του εκπαιδευτικού, με το να γίνει
δηλαδή ο εκπαιδευτικός διευθυντής ή σύμβουλος και όχι με το να γίνει καλύτερος στην
εργασία του ως δάσκαλος (Μπαγάκης, 2005, σ.15-16).
Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών μέχρι σήμερα στην Ελλάδα πραγματοποιείται
σε εθελοντική βάση και με το προσωπικό ενδιαφέρον του εκπαιδευτικού. Δεν υπάρχει
συστηματική εκπαιδευτική πολιτική αλλά διακριτές υποστηρικτικές δράσεις που απλά τονίζουν
την έλλειψη συνολικής πολιτικής.
Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού με την πρόσθετη ιδιότητα του λειτουργήματος και τον
νευραλγικό ρόλο της εκπαίδευσης στη διαμόρφωση των αυριανών πολιτών κάνει ακόμη πιο
δύσκολη την εφαρμογή συγκεκριμένης πολιτικής που θα υποστηρίζει την επαγγελματική
ανάπτυξη του. Συγκρούονται φιλοσοφίες και ιδεολογίες που αφορούν τη λειτουργία της
κοινωνίας και το ρόλο της προς την επίτευξη συγκεκριμένων κοινωνικό-ιδεολογικών στόχων.
Όπως αναφέρουν οι Darling-Hammond και McLaughlin (1999:202): «Οι αλλαγές στα
προγράμματα και τη μεθόδευση της επαγγελματικής ανάπτυξης απαιτούν νέες πολιτικές, που
ευνοούν νέες δομές και θεσμικές ρυθμίσεις για τη μάθηση των εκπαιδευτικών, καθώς και
στρατηγική αποτίμηση των πολιτικών που ισχύουν…»
Το σίγουρο είναι ότι ο εκπαιδευτικός χρειάζεται εκτός από το προσωπικό ενδιαφέρον και την
«κατάθεση ψυχής» κατά την άσκηση των παιδαγωγικών του καθηκόντων να έχει την
απαιτούμενη επιστημονική επάρκεια και την αντίστοιχη ψυχοπαιδαγωγική κατάρτιση.
Σελίδα 3 από 7

4. 1. Εκπαιδευτική πολιτική και επαγγελματική ανάπτυξη των
εκπαιδευτικών.
1.1. Ορισμός επαγγελματικής ανάπτυξης
Ο όρος επαγγελματική ανάπτυξη εμφανίζεται ευρύτερος από τον όρο επιμόρφωση, που θα
μπορούσε να συνδεθεί περισσότερο με θεσμοθετημένες και στενά προσδιορισμένες
διαδικασίες, αφήνοντας απ’ έξω την αυτοαξιολόγηση και άλλες μορφές αυτομόρφωσης
(Πάσουλα, 2005, σελ. 111-118).
Κατά τον Day (1999, σελ. 2) η περιοχή της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών
είναι μια πολυσύνθετη και πολύπλοκη περιοχή της δια βίου μάθησης, που δηλώνει την ανάγκη
να αναγνωρίζεται ότι, «οι σκέψεις και οι πράξεις των εκπαιδευτικών είναι μια αλληλεπίδραση
μεταξύ της ιστορίας της ζωής τους, της παρούσας φάσης της ανάπτυξής τους, του
περιβάλλοντος, της τάξης, του σχολείου και του ευρύτερου κοινωνικού και πολιτικού πλαισίου
στο οποίο εργάζονται».
1.2 Περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης στην Ελλάδα
Η εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών
έχει κάποια χαρακτηριστικά που σχετίζονται άμεσα με την ισχύουσα γραφειοκρατική δομή του
εκπαιδευτικού συστήματος, που περιορίζει το ρόλο του εκπαιδευτικού σε παθητικό δέκτη,
αφού δεν συμμετέχει ούτε στο σχεδιασμό, ούτε στις επιλογές, ούτε στις αποφάσεις για την
επιμορφωτική πολιτική (Παπαπροκοπίου, 2002).
Η επιμόρφωση, ως διαδικασία της επαγγελματικής ανάπτυξης, παραμένει κάτω από την άμεση
εποπτεία του ΥΠΕΠΘ σε όλες τις λειτουργίες της (σκοποί, προγράμματα, περιεχόμενο,
προσανατολισμός, ορισμός εισηγητών κλπ.) (Μαυρογιώργος, 1999).
Έτσι τα προγράμματα επιμόρφωσης δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις αρχές εκπαίδευσης
ενηλίκων, κυρίως όσο αφορά την αυτοπροσδιοριζόμενη και ενεργό συμμετοχή των
εκπαιδευτικών για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών τους.
1.3 Τι συμβαίνει στην Ευρώπη
Στον ευρωπαϊκό χώρο η κάθε χώρα ακολουθεί τη δική της εκπαιδευτική πολιτική αλλά η Ε.Ε.
αναπτύσσει μια σειρά δραστηριοτήτων που εντάσσονται σε μια πολιτική για τη «βελτίωση της
αρχικής και συνεχούς κατάρτισης του εκπαιδευτικού προσωπικού».
Σελίδα 4 από 7

5. Δίνεται τα τελευταία χρόνια όλο και μεγαλύτερη σημασία στην επαγγελματική ανάπτυξη των
εκπαιδευτικών και συνδέεται τόσο με την προώθηση και την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής
Διάστασης στην Εκπαίδευση όσο και με τη γενικότερη αναβάθμιση της ποιότητας της
εκπαίδευσης στις χώρες-μέλη (Μαυρογιώργος, 1999).
2. Συστηματική εκπαιδευτική πολιτική
Όταν μιλάμε για συστηματική εκπαιδευτική πολιτική αναφερόμαστε για την πολιτική που
πρέπει να ασκηθεί από τη στιγμή του διορισμού του εκπαιδευτικού μέχρι τη στιγμή της
αφυπηρέτησης.
2.1. Χώρος και χρονικό διάστημα εφαρμογής
Είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπ
2.1.1 Κουλτούρα εκπαιδευτικού οργανισμού
2.1.2. Στάδια επαγγελματικής σταδιοδρομίας
Σύμφωνα με τους Ματσαγγούρα (2005) και Day (2003, σ. 125 κ.εξ.) τα στάδια της
επαγγελματικής σταδιοδρομίας είναι έξι:
1. Φάση προσαρμογής (1-3 χρόνια). Καλύπτει τα πρώτα χρόνια του νεοδιόριστου και
χαρακτηρίζεται από έντονο άγχος για την επαγγελματική επιβίωση στις πραγματικές συνθήκες
της τάξης. Σ’ αυτή τη φάση, οι εκπαιδευτικοί έχουν ανάγκη από προγράμματα επιμόρφωσης,
που δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη οργανωτικο- διδακτικών δεξιοτήτων και σχετίζονται με την
αποτελεσματική διδασκαλία όπως: οργάνωση του μαθήματος, αξιοποίηση του χρόνου και των
ιδεών των μαθητών, καθοδήγηση των μαθητών και αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς.
2. Φάση ένταξης (4-6 χρόνια). Χαρακτηρίζεται από σχετική άνεση διαχείρισης
διδακτικών και οργανωτικών θεμάτων και από την προσπάθεια του εκπαιδευτικού να
κοινωνικοποιηθεί επαγγελματικά. Στη φάση αυτή, ο εκπαιδευτικός έχει ανάγκη από
προγράμματα επιμόρφωσης, που θα εμπλουτίσουν την διδακτική του πρακτική με
παιδοκεντρικότερες προσεγγίσεις, ώστε να αποκτήσει αυτοπεποίθηση στη διδασκαλία.
3. Φάση πειραματισμού (7-11 χρόνια). Όταν ο εκπαιδευτικός αισθανθεί ασφαλής στην
τάξη και αποδεκτός από τον κλάδο του, αισθάνεται την ανάγκη να διευρύνει και να
εμπλουτίσει τις διδακτικές του προσεγγίσεις, να πειραματιστεί, να ασχοληθεί με καινοτόμα
προγράμματα και να συνεργαστεί με τους συναδέλφους.
4. Φάση επαγγελματικής κρίσης (12-19 χρόνια). Αρκετοί εκπαιδευτικοί, στη δεύτερη
δεκαετία της θητείας τους, διέρχονται μια επαγγελματική κρίση με έντονα τα στοιχεία της
αμφισβήτησης της επαγγελματικής τους αξιοσύνης. Συνήθως, κατά τη φάση της κρίσης, οι
Σελίδα 5 από 7

6. εκπαιδευτικοί αμφιβάλλουν για το ρόλο τους, για τις δυνατότητες της εκπαίδευσης και για την
προοπτική βελτίωσης των «πραγμάτων
5. Φάση επαγγελματικής ωριμότητας (20-30 χρόνια). Η φάση αυτή εξαρτάται πολύ
από τον τρόπο διαχείρισης της επαγγελματικής κρίσης. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέρος των
εκπαιδευτικών τη διανύει με έντονα τα συμπτώματα του «εξουθενωμένου δασκάλου», ένα
άλλο με έντονα τα στοιχεία της αποστασιοποίησης και χαρακτηριστικά συντηρητισμού και
τέλος ένα σημαντικό, ευτυχώς, ποσοστό παραμένει ενεργό και αξιοποιεί με τον καλύτερο
δυνατό τρόπο τις εμπειρίες και τις γνώσεις του προς όφελος της εκπαίδευσης.
6. Φάση ψυχολογικής αποστασιοποίησης (30-35 χρόνια). Στη φάση αυτή, οι
εκπαιδευτικοί προετοιμάζονται για τη «συνταξιοδότησή» τους.
2.2. Θεσμικό πλαίσιο
2.3. Επιμορφούμενοι εκπαιδευτικοί
2.3.1. Εσωτερικά κίνητρα
2.3.2. Επαγγελματικές ανάγκες
2.3.3. Θεωρίες μάθησης ενηλίκων
2.4 Χαρακτηριστικά επιμορφωτών
Συμπέρασμα
Επίλογος
Σελίδα 6 από 7

7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΑ-ΡΕΠΠΑ, Α., ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ, Μ., ΜΑΥΡΟΓΙΩΡΓΟΣ, Γ.,
ΝΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ, Β. και ΧΑΛΚΙΩΤΗΣ, Δ. (1999), Εκπαιδευτική Διοίκηση και Πολιτική,
ΠΑΤΡΑ, ΕΑΠ
• Μαυρογιώργος Γ., Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και επιμορφωτική πολιτική στην
Ελλάδα, στο συλλογικό: Αθανασούλα – Ρέππα Αν. & συν., Διοίκηση Εκπαιδευτικών
Μονάδων: Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού, τόμος Β, Ελληνικό Ανοικτό
Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 1999.
• ΑΝΔΡΕΟΥ, Α. και ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, Γ. (1994), Εξουσία και
οργάνωση-διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήματος, ΑΘΗΝΑ, Νέα Σύνορα
• EVERARD, K. B. και MORRIS, G. (1999), Αποτελεσματική Εκπαιδευτική Διοίκηση,
ΠΑΤΡΑ, ΕΑΠ
• Σαΐτης, Χ. (1992), Οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης, Αθήνα, Θεωρία και πράξη
• Darling-Hammond, L. & McLaughlin M.W. (1999). Investing in teaching as a
learning profession: policy problems and prospects, στο: L.Darling-Hammond &
G.Sykes (επιμ.), Teaching as the learning profession: Handbook of policy and practice.
San Francisco: Jossey-Bass, 376-406
• Day C., Η Εξέλιξη των Εκπαιδευτικών, Τυπωθητω, Αθήνα, 2003.
• Μπαγάκης Γ., Επιμόρφωση και επαγγελματική Ανάπτυξη του Εκπαιδευτικού,
Μεταίχμιο, Αθήνα, 2005.
• Αθανασούλα – Ρέππα, 1997, στο Μαυρογιώργος, 1999, Χαραμής –
Κοτσιφάκης, 2005, Κοτσιφάκης -Παυλινέρη, 2004, Καραμπίνη – Ψιλού, 2005, Δελτίο
Ο.Λ.Μ.Ε.: Έκτακτο τεύχος 4ος /2005).
• Πάσουλα Ειρ., Επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού και ο ρόλος του ως
ερευνητή και σκεπτόμενου επαγγελματία: γενική θεώρηση και η ελληνική περίπτωση, στο
Μπαγάκης Γ. (επιμέλεια), Επιμόρφωση και επαγγελματική Ανάπτυξη του Εκπαιδευτικού,
Μεταίχμιο, Αθήνα, 2005.
Σελίδα 7 από 7