1. ZDROWY Przedszkolak
Kampania na rzecz naturalnej diety w przedszkolu
Czy moje dziecko zjadło – niebezpieczna troska
Artykuł kierowany do pedagogów
Autor: Agnieszka Stein, psycholog dziecięcy. Współautorka strony
internetowej poświęconej Attachment Parenting www.dzikiedzieci.pl
Na profesjonalistach opiekujących się się tak pod presją rodziców, którzy wie-
dziećmi ciąży ogromna odpowiedzialność. lokrotnie największą wagę przywiązu-
Rodzice powierzają im swój najwięk- ją do tego, czy dziecko w przedszkolu
szy skarb z nadzieją, że dzięki pobytowi „coś zjadło” i „jak dużo zjadło”, zapo-
w żłobku lub przedszkolu będą mogli minając o tym, że tak jak każdy człowiek
podjąć pracę zawodową, a dziecko bę- może mieć ono własny gust i upodobania
dzie miło spędzać czas w bogatym po- smakowe. Dodatkowo jego apetyt nie jest
znawczo i bezpiecznym emocjonalnie każdego dnia taki sam i zależy od wielu
otoczeniu. Nawiąże pierwsze w życiu czynników: samopoczucia, stanu zdrowia,
przyjaźnie, odniesie wiele sukcesów, wyj- temperatury otoczenia itp.
dzie z tego doświadczenia dojrzalsze i bar-
Rola nauczycielek przedszkola jest nie-
dziej samodzielne.
zwykle trudna. Wypośrodkowanie mię-
Każda interakcja z dzieckiem jest dla dzy oczekiwaniami rodziców, którzy nie
jego rozwoju równie ważna, dziecko tylko pytają, „czy zjadło”, ale czasem mó-
w każdej chwili poszerza wiedzę o ota- wią wprost: „moje dziecko musi zjeść cały
czającym je świecie i o sobie samym. Co obiad”, a w dodatku płacą za jedzenie,
powinny jeść dzieci w przedszkolu które podawane jest ich dzieciom, a po-
trzebami przedszkolaków bywa wyzwa-
Z tego też względu rola każdej osoby sty- niem.
kającej się z dzieckiem może być równie
istotna.
Psychologiczne aspekty jedzenia
Do kontaktów z rodzicami i dziećmi może
Jedzenie w przedszkolu się przydać kilka informacji dotyczących
Dzieci spędzają w miejscach dziennej opie- psychologicznych aspektów jedzenia, któ-
ki dużą część swojego dnia, więc ważnym re w naszej kulturze są jeszcze zbyt często
elementem ich funkcjonowania jest mię- pomijane.
dzy innymi spożywanie posiłków. Są one ¥ zdrowe dziecko potrafi samo regulować
traktowane przeważnie jako element ilość spożywanych posiłków i bilanso-
zaspokojenia potrzeb fizjologicznych wać proporcje składników odżywczych;
młodego organizmu i nauki pewnych jedyne, co jest mu do tego potrzebne,
kulturalnych nawyków – stąd dbałość to dostęp do zdrowego, urozmaiconego
o to, aby posiłki były zdrowe, urozmaico- pożywienia
¥ każde, nawet bardzo małe dziecko ma
ne, odpowiednio zbilansowane, a także
estetycznie podane. określone preferencje smakowe i za-
pachowe, ma też określone preferencje
Inne aspekty jedzenia i spożywania po- sensoryczne związane z konsystencją je-
siłków bywają jednak zaniedbywane, dzenia i tym, jak bardzo może być ono
a w dłuższej perspektywie okazują się nie- wymieszane
zwykle ważne. Zwłaszcza często zdarza ¥ dzieci intuicyjnie mogą unikać spoży-
Więcej publikacji na stronie projektu www.zdrowyprzedszkolak.org

2. wania tych pokarmów, które im z róż- niegrzeczny, bo zostawił cały talerz
nych przyczyn nie służą ¥ profesjonaliści pracujący z dziećmi mają
¥ jeżeli dziecko przeżywa stres, źle się pełne prawo konsekwentnie odmawiać
czuje, może jeść mniej – jest to natural- prośbom rodziców o „dopilnowanie”,
na ochrona jego organizmu przed pro- aby dziecko wszystko zjadło, tak samo
blemami z trawieniem i przyswajaniem jak odmówiliby uderzenia dziecka albo
pokarmów słownej agresji skierowanej do niego
¥ wywieranie jakiejkolwiek presji na dziec- ¥ jednocześnie ciągłe dopytywanie się
ku, żeby jadło to, czego nie chce jeść rodziców o to, ile dziecko zjadło, może
(wszyscy muszą zjeść zupę, zjedz całe być sygnałem tego, że sami rodzice nie
mięsko, musisz spróbować), kontynu- radzą sobie z tym, jak ich dziecko się
owało jedzenie, kiedy czuje się już naje- odżywia, i potrzebują pomocy specja-
dzone (nie można zostawiać nic na ta- listy – psychologa – ponieważ w wielu
lerzu, jeszcze jedna kanapka), itp. jest sytuacjach odmawianie posiłków przez
przemocą dziecko może stać się dla niego polem
¥ przemocą jest skłanianie dzieci do je- walki o niezależność i autonomię
dzenia poprzez zawstydzanie (grzeczne
dzieci zjadają wszystko z talerza, jesteś
Jedzenie jest ważne
niejadkiem), straszenie (będziesz tu sie- Dlaczego tak pozornie błaha rzecz jak je-
dział, aż zjesz, jak nie zjesz, to ubierze- dzenie jest według mnie taka ważna?
my cię w pieluszkę i zaprowadzimy do Ponieważ to, co dzieje się w trakcie spo-
maluchów), oferowanie nagrody (tyl- żywania posiłków przez dziecko, może
ko dzieci, które zjedzą, będą mogły się
stać się bardzo poważnym naruszeniem
z nami bawić, dostaną serduszko, nalep-
kę, ciastko na deser) jego granic. Dużo poważniejszym niż
agresywne słowa czy nawet uderzenie,
¥ dzieci, które są namawiane do jedzenia,
nie zawsze są w stanie się przeciwstawić które działa tylko na powierzchnię ciała.
autorytetowi dorosłych, zwłaszcza wte- Skoro standardem przyjętym w naszym
dy kiedy mają z domu doświadczenia państwie jest odejście od kar fizycznych
naruszania ich granic; dlatego najlepiej w wychowaniu dzieci, pożądane jest, aby
zrezygnować z wszelkich form nama- rodzice i specjaliści nauczyli się szano-
wiania typu: jeszcze łyżeczka, ale spró-
buj, zobacz, jakie to smaczne wania granic dzieci także w aspekcie je-
dzenia, ponieważ doświadczenie dziecka,
¥ warto też unikać wszelkiego poma-
które musi wepchnąć do buzi coś, czego
gania dzieciom przy jedzeniu, niedo-
puszczalne jest wpychanie łyżki do buzi, tam nie chce włożyć, a następnie to prze-
przytrzymywanie przy tym dziecka, do- łknąć, można porównać w swojej mocy
karmianie dziecka, żeby jadło szybciej oddziaływania do wykorzystania seksual-
i więcej niż może zjeść; dlatego lepiej, nego, które również narusza granice ciała.
kiedy dziecko poradzi sobie z jedzeniem
Presja wywierana na dziecko podczas
samo, nawet rękami, niż gdy dorosły mu
„pomaga” jedzenia często daje skutek przeciwny
do oczekiwanego. Dziecko przestaje od-
¥ odwoływanie się do argumentów zwią-
zanych z poczuciem winy i wstydem czuwać głód, posiłek przestaje być spo-
typu: pani się tak napracowała, rodzice sobem na zaspokojenie własnych potrzeb
płacą za twoje jedzonko, mamusia bę- fizjologicznych a staje się środkiem walki
dzie smutna, jaka mała dzidzia, jest dla o autonomię i źródłem napięcia oraz stre-
dzieci niezwykle destrukcyjne; tak samo su.
źle może działać nagradzanie dzieci za
Dodatkowo walka o każdy kęs bardzo ne-
zjedzenie posiłku, ponieważ zwykle jest
ktoś, kto nagrody nie dostanie gatywnie wpływa na relacje dorosłego
z dzieckiem, utrudnia im wzajemną współ-
¥ dziecko, które zjadło wszystko, w niczym
nie jest „lepsze” ani „grzeczniejsze” od pracę i przyczynia się do tego, że dziecko
tego, które nic nie zjadło zaczyna postrzegać relację z dorosłym nie
¥ warto z tego względu konsekwentnie
jako źródło przyjemnych i wzbogacają-
unikać podawania rodzicom informa- cych je doznań, ale jako próbę sił. Nabiera
cji o ilości zjedzonego jedzenia przy też przekonania, że nie jest i nie będzie
dziecku, a zwłaszcza komentarzy typu: w stanie samodzielnie zadbać o swoje
dzisiaj Zosia ładnie zjadła, a Tomek był potrzeby i nie może ufać odczuciom
Więcej publikacji na stronie projektu www.zdrowyprzedszkolak.org

3. płynącym z własnego ciała. ¥ umożliwić dzieciom samodzielne na-
kładanie posiłków na talerze w ilości,
Z tego względu w wielu badaniach i prak- jaka im odpowiada, lub nakładanie im
tyce psychologicznej stwierdzano zwią- porcji, o jakie poprosi dziecko, lepiej kil-
zek między przemocą w służbie jedzenia ka razy dokładać, niż dołożyć więcej, niż
nie tylko z częstszym występowaniem dziecko zje
otyłości, ale także zaburzeń odżywiania, ¥ unikać w przedszkolu posiłków zapy-
uzależnień od alkoholu i narkotyków oraz chaczy: słodzonych deserków, gęstych
z większą podatnością na wykorzystanie soków, kanapek z czekoladą
seksualne. ¥ hodować w przedszkolu zioła i kiełki
Kiedy prowadzę warsztaty z rodzicami do- na potrzeby grupy
tyczące jedzenia i pytam o ich doświad- ¥ spożywać posiłki wspólnie z dziećmi,
czenia związane z jedzeniem, które pamię- dbając o miłą atmosferę
tają z czasów dzieciństwa, prawie każdy ¥ pozwolić dzieciom na prowadzenie ci-
ma do opowiedzenia bolesną i trudną chych rozmów przy posiłkach i jedze-
dla niego historię. A mimo to, odsetek nie we własnym tempie
tak zwanych niejadków, czyli dzieci, któ- ¥ udostępnić dzieciom do przegryzania
re jedzą nie tak, jak życzyliby sobie tego owoce, orzechy itp.
dorośli, jest niepokojąco duży. Przyczyńmy Ważnym elementem dbania o dobre sa-
się więc choć trochę do przerwania tego mopoczucie i odżywianie dzieci w przed-
błędnego koła. szkolu jest też współpraca z rodzicami,
a więc zadbanie o to, by rodzice rozu-
Co można zrobić, aby dziecko mieli i akceptowali sposób odżywania
proponowany dzieciom oraz by nie czu-
w przedszkolu chętniej jadło, li się zostawieni samym sobie, kiedy po-
nie szkodząc mu? strzegają sposób, w jaki żywi się dziecko,
jako problemowy.
¥ oddać kontrolę nad ilością spożywa-
nego pokarmu dziecku i dać dzieciom Warto zwrócić uwagę na możliwe przy-
do zrozumienia, że jedzenie służy zaspo- czyny zmniejszonego apetytu dziecka, ta-
kajaniu przez nie potrzeb żywieniowych, kie jak adaptacja, trudności emocjonalne,
a nie robieniu przyjemności dorosłym choroby, a także zbytni nacisk kładziony
¥ unikać zbyt wielu rozmów z dziećmi w domu na zjadanie tego, co rodzice po-
na temat zdrowego, właściwego od- dają.
żywiania, zdrowej diety, otyłości w roz-
mowach z nimi (rozmowy takie nie poma-
gają dzieciom w zdrowym odżywianiu,
natomiast niepotrzebnie koncentrują ich
uwagę na tej sferze życia i stanowią za-
woalowaną sugestię, że dziecko nie jest
zdolne wybierać tego, co mu służy)
¥ zamiast tego podawać dzieciom zdro-
we, pożywne, wartościowe i urozma-
icone produkty, dając im wybór spo-
śród kilku możliwości
¥ podawać proste, nieprzetworzone
i niezmieszane jedzenie, z którego
dzieci mogą komponować własne zesta-
wy (np. pokrojone warzywa na talerzyku
zamiast sałatki lub warzyw na kanap-
kach, twarożek i szczypiorek osobno,
a nie pomieszane) Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie na
użytek inny niż osobisty, jest dozwolone pod warunkiem
¥ pozwalać dzieciom na udział w przy-
podania źródła i autorstwa, w formie: Źródło: Zdrowy
gotowywaniu posiłków, wybieraniu Przedszkolak - kampania na rzecz naturalnej diety w
ich, podawaniu do stołu, im większa przedszkolu. Autor: Agnieszka Stein. Artykuł należy
samodzielność, tym większa chęć do je- do zbioru publikacji dostępnych na stronie www.
dzenia zdrowyprzedszkolak.org
Więcej publikacji na stronie projektu www.zdrowyprzedszkolak.org