Zdrowie ok

1. Zdrowie
Mgr Danuta Kordalska

2. Art. 68. Prawo do ochrony zdrowia
1. Każdy ma prawo do ochrony
zdrowia.
• Dz.U.1997.78.483 - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

3. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne
zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej
ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa
ustawa.
3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki
zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i
osobom w podeszłym wieku.
4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i
zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.
5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród
dzieci i młodzieży.

4. Zdrowie
• „zdrowie jest pewna wartością, którą cenimy ze względu na nią
samą”(Z. Szafarski).
• Pojęcie abstrakcyjne, wieloznaczne, trudne do zdefiniowania i
zmierzenia.
• Podlega subiektywnej ocenie.
• Istnieje ok. 300 definicji, z czego każda nie jest zadowalająca.

5. Zdrowie wg WHO – Światowej Organizacji
Zdrowia
• „Zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także
stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu
(dobrego samopoczucia)” 1948.
• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO - World Health Organization)
jest międzynarodową komórką (agencją zdrowia) działającą przy ONZ.
• Nadaje ona ton i kierunek trendom współczesnej medycyny.
• WHO została powołana do istnienia 07.IV.1948 i zrzesza obecnie 192
państwa członkowskie.

6. Zdrowie
• Zdrowie jako brak choroby – definicja biomedyczna.
• Choroba – stan ograniczający lub uniemożliwiający pełnienie przez
jednostkę zwykłych, codziennych ról społecznych, związanych z
przynależnością do różnych grup np. rodziny, grupy zawodowej
(T. Parson).
• Przyjmuje się, że bycie zdrowym jest jednoznaczne z możliwością
prowadzenia produktywnego, sensownego i twórczego życia zarówno
w sferze społecznej jak i ekonomicznej.

7. Wymiary zdrowia
• Fizyczny
• Psychiczny
• Społeczny
• Duchowy

8. Postrzeganie zdrowia
1. Zdrowie jako funkcja lub zdolność – umiejętność adaptacji,
funkcjonowania w społeczeństwie, zaspakajania potrzeb, redukowania
napięć.
2. Zdrowie jako zdolność do rozwoju – rozwijanie własnych możliwości
fizycznych, psychicznych i społecznych. Odnosi się głównie do dzieci.
3. Zdrowie jako potencjał fizyczny i psychiczny – podejmowanie aktywności,
samorealizacja.
4. Zdrowie jako równowaga (homeostaza) i harmonia – umiejętność
równoważenia zasobów i obciążeń organizmu.
5. Zdrowie jako dobra jakość – dobre samopoczucie, samorealizacja,
zadowolenia z życia.

9. Holizm
• Z gr. Holos – cały, całkowity.
• Wszelkie zjawiska tworzą układy całościowe, podlegające swoistym
prawidłowościom, których nie można wywnioskować na podstawie
wiedzy o prawidłowościach rządzących ich składnikami.
• Zdrowie człowieka stanowi całość złożona z kilku powiązanych ze sobą
i zależnych od siebie wymiarów.

11. Wymiary zdrowia
1. Zdrowie fizyczne – prawidłowe funkcjonowanie organizmu, jego układów i
narządów;
2. Zdrowie psychiczne – trudne do określenia:
1. Zdrowie umysłowe – komponent poznawczy – zdolność do jasnego spójnego myślenia, uczenia się,
rozwoju potencjału intelektualnego;
2. Zdrowie emocjonalne – komponent afektywny – zdolność rozpoznawania, wyrażania i
kontrolowania emocji (np. lęk, złość); umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach (stres,
napięcie, lęk itp.).
3. Zdrowie społeczne – zdolność do nawiązywania, podtrzymywania i rozwijania prawidłowych
relacji z innymi ludźmi; akceptacja i niezależność (autonomia).
4. Zdrowie duchowe – u niektórych ludzi związane z wierzeniami i praktykami religijnymi, u
innych osobisty zbiór zasad, zachowań i sposobów osiągania wewnętrznego spokoju i
równowagi.
5. Zdrowie seksualne – wolność przymusu i przemocy seksualnej, ochrona przed nią,
umiejętność rozwiązywania problemów związanych z życiem seksualnym.

12. Salutogeneza
• Aaron Antonovsky (1923-1994) profesor socjologii
medycyny uniwersytetów amerykańskich
i izraelskich oraz wizytujący uczelnie w Europie
i Azji, światowej sławy autorytet w swojej
dziedzinie, jest twórcą nowego podejścia do
zdrowia i choroby, zwanego salutogenezą.

13. Salutogeneza
• W przeciwieństwie do istniejącego powszechnie modelu
patogenicznego, koncepcja ta kładzie nacisk na zachowanie zdrowia,
a nie na leczenie choroby.
• Podejście salutogenetyczne zakłada, że nie ma dychotomicznego
podziału na zdrowie i chorobę, lecz kontinuum zdrowie-choroba.
Wiąże się to z nowym rodzajem pytań badawczych: usiłuje się dociec
co powoduje, że na kontinuum zdrowie-choroba dany człowiek
znajduje się bliżej krańca zdrowie, dzięki jakim czynnikom zachowuje
zdrowie lub szybciej do niego wraca?

14. • Aaron Antonovsky, zastanawiając się nad losami Żydów, którzy przeżyli
obozy koncentracyjne, zauważył interesujące zjawisko. Część z nich,
pomimo odzyskania wolności, pozostała zniechęcona do życia i
zgorzkniała. Nierzadko zapadali na choroby i umierali kilka lat po
wyzwoleniu. Inni, pomimo podobnych doświadczeń, zachowali
optymizm i pogodę ducha. Pomimo odniesionego uszczerbku na
zdrowiu, niejednokrotnie wiedli potem jeszcze długie i szczęśliwe
życie.
• Według Antonovsky'ego poziom zdrowia zależy od współdziałania
różnych czynników.

15. 1. Uogólnione zasoby odpornościowe
(generalised resistance resources, GRR)
• cechy biologiczne (genetyczne, konstytucjonalne, immunologiczne i
biochemiczne),
• cechy psychologiczne (cechy poznawcze – wiedza, intelekt; cechy
osobowości – poczucie tożsamości, kontroli i sprawstwa, poczucie
uczestnictwa, zaangażowania i zobowiązania oraz wyuczone strategie
radzenia sobie) ,
• cechy społeczno – kulturowe (cechy grupy – więzi i wsparcie
społeczne; cechy kultury – religia, filozofia i sztuka).
Czynniki te zdaniem Antonovskyego, zapobiegają przekształceniu się
napięcia w stan stresu. Zasoby te sprzyjają ochronie zdrowia i procesom
zdrowienia.

16. 2. Stresory
• Wymagania, dla których nie ma gotowych, ani zautomatyzowanych
reakcji adaptacyjnych i które rodzą stan napięcia.

17. 3. Poczucie koherencji (sense of coherence,
SOC)
• Ogólne nastawienie orientacyjne, które wyraża trwałe i dynamiczne
przekonanie o przewidywalności i racjonalności świata i własnego
położenia życiowego. Składa się z trzech powiązanych ze sobą
komponentów:
1. Zrozumiałość – napływające bodźce są uporządkowane, jasne i
spójne, można je pojąć, zrozumieć, ocenić i przewidzieć.
2. Zaradność – dostępne zasoby wystarczają człowiekowi aby mógł
sprostać stawianym mu wymaganiom.
3. Sensowność – życie ma sens; stawiane wymagania i problemy są
warte wysiłku.

18. Czynniki warunkujące zdrowie
1. Czynniki biologiczne – wiek, płeć, uwarunkowania genetyczne.
2. Styl życia, zachowanie – poziom zdrowia zależy od zachowań
związanych ze zdrowiem - prozdrowotny styl życia.
3. Sieci wsparcia społecznego – umiejętność dawania i korzystania ze
wsparcia w grupach społecznych: rodzina, szkoła, praca, grupa
rówieśnicza.
4. Czynniki środowiskowe, społeczno-ekonomiczne, kulturowe –
warunki życia, pracy, opieka zdrowotna.

19. • Dziękuję za uwagę