Prezentacja porusza zagadnienia: 1. Uwarunkowania twórczości i kreatywności 2. Indywidualne cechy osób twórczych 3. Motywacja a procesy twórcze 4. Społeczny kontekst twórczości 5. Kreatywność w miejscu pracy 6. Spostrzeganie osób twórczych.

1. 1. Uwarunkowania twórczości i kreatywności
2. Indywidualne cechy osób twórczych
3. Motywacja a procesy twórcze
4. Społeczny kontekst twórczości
5. Kreatywność w miejscu pracy
6. Spostrzeganie osób twórczych
7. „Ćwiczenia kreatywności”
1
Psychologia twórczości
i kreatywności
Zespół w składzie: Anita Król, Lucyna Gabryszak, Justyna Mądrzejewska,
Marta Gnes, Aneta Pietrzyk, Dorota Walukiewicz-Dusza,
Małgorzata Kluczek, Michał Bagiński

2. 2

3. Uwarunkowania twórczości i kreatywności
3

4. Definiowanie
4

5. Produkt twórczy
5

6. Wartość dzieła
Wartości Cel Domena twórczości
poznawcze prawda nauka
estetyczne piękno sztuka
pragmatyczne użyteczność wynalazczość
etyczne dobro
działalność publiczna
(np.polityka)
6

7. Twórczość - proces prowadzący do
nowego wytworu, który jest
akceptowany jako użyteczny
(wartościowy) przez daną grupę
społeczną w określonym czasie
historycznym
M. Stein, 1953
7

8. 8
Nicholls, 1975
Maslow, 1954, 1959, 1967

9. Aby być bardziej kreatywnym czekam na...
• na inspirację
• na pozwolenie
• na powrót młodości
• na znak by rozpocząć
• aż kawa się ugotuje
• na więcej wolnego czasu
• aż dzieci dorosną
• aż się lepiej poczuję
• na znak z nieba
• do następnego sezonu
• aż mój okręt przypłynie
• na lepszy dezodorant
• na mniejsze ryzyko
• na krótszą kolejkę
• na korzystniejsze czasy
• na najwyższą wygraną
9

10. Ludzie są znacznie lepszymi krytykami
niż twórcami. Zatem mają poznawcze „narzędzia”
do oceny tego co jest twórcze, a co nie.
Nie potrafią ich jednak wykorzystać do tworzenia”.
David Perkins
10

11. Struktura procesu twórczego
Proces twórczy jest to proces psychiczny prowadzący do wytworzenia nowej
wartościowej idei. Procesu twórczego nie można sprowadzić do procesu
myślenia. Człowiek tworzy nie tylko myśleniem, ale i uwagą, percepcją,
wyobraźnią, pamięcią i innymi procesami poznawczymi. Nieodłącznym
składnikiem procesu twórczego są również niektóre stany emocjonalne i
szczególne stany świadomości.
11

12. Klasyczne teorie procesu twórczego mają swe źródło w jednej z wielkich tradycji
czy też szkół myślenia psychologicznego.
1. Podejście asocjacyjne
2. Podejście postaciowe
3. Podejście psychodynamiczne
4. Podejście behawiorystyczne
Współczesne teorie procesu twórczego:
1. Koncepcje „rewizjonistyczne”
2. Koncepcja interakcji twórczej
3. Model genoploracji
12

13. Wszystkie przedstawione koncepcje są ogólnymi ramami pojęciowymi, które
umożliwiają opis zjawisk. Autorzy procesów twórczych ujęli swoje koncepcje na
wysokim poziomie abstrakcji. Żadna z koncepcji nie została poddana badaniom
weryfikacyjnym.
13

14. Poznawcze składniki procesu twórczego
Podstawowym składnikiem procesu twórczego
są procesy poznawcze. Początkowo uważano za
najważniejszy proces – MYŚLENIE. Obecnie do
decydujących włącza się pozostałe procesy
poznawcze:
1. Uwaga
2. Percepcja
3. Wyobraźnia i wyobrażenia
4. Kategoryzowanie i wiedza pojęciowa
5. Pamięć
6. Myślenie
7. Czynniki metapoznawcze.
14

15. 15

16. Twórczość
• wg teorii inteligencji Guildorfa (1978) to jedna z cech
intelektu lub wiązka takich cech,
• wg teorii twórczości Sternberga i Lubarta (1995) to
więcej niż inteligencja, bowiem obejmuje:
• cechy intelektu,
• motywację,
• osobowość oraz inne niezbędne składniki.
• osobowość twórcza - bada się cechy lub mechanizmy
osobowości funkcjonalnie przydatne w tworzeniu, czyli
wspomagające proces twórczy.
• osobowość twórcy- bada się typowe lub najczęściej
spotykane cechy osób twórczych.
Rozróżnienie pojęć jest ważne ze względu na przypisywanie
niektórych cech indywidualnych w twórczym działaniu.
16

17. Cechy intelektu charakterystyczne
dla osób twórczych
• twórczość rozumiana zarówno jako potencjał oraz wybitne uzdolnienie
wykazuje nieliniowe związki z poziomem inteligencji psychometrycznej i
niektórymi wymiarami stylu poznawczego,
• podobno inteligencja determinuje twórczość tylko do pewnego pułapu
(konkretnie chodzi o IQ = 120), powyżej niego poziom intelektualny nie ma już
wpływu na twórczość, czyli inaczej – dalszy wzrost IQ nie powoduje
podniesienia ani obniżenia tendencji twórczych (tzw. hipoteza progu),
• sugeruje to, że sprawność umysłowa jest koniecznym lecz niewystarczającym
warunkiem działania twórczego.
17

18. Osobowość i społeczne
funkcjonowanie uczniów w szkole
w oparciu o testy poziomu inteligencji i twórczości (Wallach,
Kogan, 1965), gdzie:
• TI- twórcze i inteligentne, TnI- twórcze i nieinteligentne,
• nTI- nietwórcze i inteligentne, nTnI- nietwórcze i
nieinteligentne
18
TI
wysoka samoocena
swoboda ekspresji
niski poziom lęku
pomysłowość
popularność wśród rówieśników
zachowania przyciągające uwagę
entuzjazm i chęć do działania
nTI
sumienność
perfekcjonizm
brak pomysłowości
niski poziom lęku
dążenie do uniknięcia błędu
dążenie do zachowań poprawnych
TnI
powściągliwość, wycofanie
niska samoocena
brak popularności
zachowania przyciągające uwagę
brak koncentracji
lęk przed oceną
nTnI
słabe wyniki w nauce
wzmożona aktywność społeczna
ekstrawersja
dość wysoka samoocena

19. Style poznawcze osób twórczych
Osoby twórcze są:
• niezależne od pola (spostrzegają rzeczywistość niezależnie od wzorców narzuconych
przez pole percepcyjne), w spostrzeganiu kierują się samodzielną analizą sytuacji
(Goldstein i Blackman,1978),
• bardziej refleksyjne niż impulsywne,
• mają upodobanie do używania metafor,
• otwarte (łatwo asymilują nowe informacje, mają silną potrzebę nowości, tolerancję
wobec treści dwuznacznych i słabo zdefiniowanych),
• niezależne (mało podatne na wpływy społeczne, w pracy twórczej i życiu kierują się
wewnętrznymi standardami i osobiście ustalonymi celami, przejawiają skłonności
buntownicze, wykazują tendencje do kwestionowania
i odrzucania autorytetów),
• wytrwałe (często i łatwo wzbudzają motywację samoistną
- w tym autonomiczną motywację poznawczą, dążą do
osiągnięć, są ambitne, posiadają podwyższoną
samoocenę i chęć potwierdzania własnej wartości,
są stabilne emocjonalnie, cechuje je brak lęku
i czasami perseweracja- skłonność do
wielokrotnego podejmowania tego samego
tematu lub nękanie ludzi własnymi pomysłami).
19

20. Zaburzenia zachowania
Osoby twórcze częściej niż nietwórcze cierpią na:
• zaburzenia afektywne,
• zaburzenia schizofreniczne,
• schizotypię (zaburzenie osobowości, a nie choroba psychiczna).
Zaburzenia zachowania mogą być zarówno przyczyną, jak i skutkiem twórczości.
20

21. 21

22. Motywacja a procesy twórcze
• Słowo „motywacja” pochodzi z języka łacińskiego (łac. moveo, movere) i
oznacza „wprawiać w ruch”, „popychać”, „poruszać”, „dźwigać”. Termin
„motywacja” to jakby zlepek dwóch słów: motyw + akcja, a więc by podjąć
jakieś działanie, trzeba mieć cel.
• W psychologii istnieje dużo definicji tego pojęcia. Najogólniej rzecz ujmując,
motywowanie to określenie wszystkich procesów zaangażowanych w
inicjowanie, ukierunkowywanie i utrzymywanie fizycznych oraz psychicznych
aktywności człowieka. Motywacja przybiera różne formy, ale wszystkie one
obejmują procesy umysłowe, które pobudzają, pozwalają na dokonanie
wyboru i ukierunkowują zachowanie.
• Procesem twórczym nazywamy proces psychiczny prowadzący do
wytworzenia nowej i wartościowej idei. Człowiek tworzy nie tylko
„myśleniem”, ale także uwagą, percepcją, wyobraźnią, pamięcią i
innymi procesami poznawczymi.
• Badania nad motywacją do tworzenia zmierzają do wykrycia takich potrzeb
lub rodzajów motywacji, które najskuteczniej wyzwalają twórczą aktywność
człowieka. Istnieje przekonanie, że aktywność twórcza wymaga motywacji.
Badania empiryczne koncentrowały się w większości na wpływie nagród
zewnętrznych i roli motywacji samoistnej.
10

23. Czy należy nagradzać za aktywność twórczą?
23
• Wyniki badań są niejednoznaczne. W wielu eksperymentach wykazano
możliwość stymulowania twórczości poprzez rozmaite wzmocnienia
pozytywne. Jednak inne badania wskazują na szkodliwy wpływ nagród.
Stwierdzono obniżoną zdolność przełamania fiksacji funkcjonalnej u osób,
którym oferowano małe premie pieniężne, jak i też obniżone wskaźniki
płynności i oryginalności u osób, którym oferowano nagrody w postaci
zwiedzania interesujących miejsc. Jak rozwikłać ten dylemat?
• Po pierwsze szkodliwy wpływ może wskazywać nie tyle sama nagroda, ile
oczekiwanie na nią i związane z tym rozproszenie uwagi osoby oczekującej.
• Po drugie, nagroda może stymulować aktywność twórczą, jeśli osoby badane
wyraźnie usłyszą, czego się od nich wymaga i jakie są kryteria tego, czego się
wymaga.

24. • Aktywność twórcza polega jednak raczej na zmaganiu się z problemami źle
określonymi i często w warunkach znikomej wiedzy na temat tego, jakie
rozwiązanie będzie dobre lub jaki rodzaj zachowania jest oczekiwany. Dlatego
nasuwa się konkluzja, że nagrody rzeczowe bardziej szkodzą twórczości, niż jej
pomagają.
• Teresa Amabile tłumaczy to, odwołując się do tzw. hipotezy nadmiernego
uzasadnienia. Jeśli aktywność twórcza może być skutecznie motywowana
przyjemnością, skłonnością do zabawy lub ciekawością, jakiekolwiek
zewnętrzne powody, aby się jej oddawać, są zbędne.
• Zgodnie z tą hipotezą aktywność motywowana wewnętrznie nie może nic
zyskać na dodatkowych motywach zewnętrznych, te bowiem rodzą
niepotrzebny :nadmiar powodów”, swoiste „nadmierne uzasadnienie” dla tej
aktywności. Inaczej mówiąc, nagroda – jako zewnętrzny czynnik motywujący –
niszczy motywację wewnętrzną.
24

25. • MOTYWACJA SAMOISTNA (MOTYWACJA IMMANENTNA) – polega na
czerpaniu satysfakcji z nagród zawartych w samej czynności (Deci, 1975).
• Choć rola motywacji samoistnej nie budzi wątpliwości, mechanizm jej
działania bynajmniej nie jest jasny. Najprościej można powiedzieć, że człowiek
jest zaprogramowany do wykonywania czynności, które nie mają żadnego
uzasadnienia poza przyjemnością czerpaną z ich wykonywania. Prototypem
takich czynności jest zabawa. Twórczość jest dojrzałą formą zabawy.
• Wpływ motywacji samoistnej na przebieg i wyniki aktywności twórczej bada
się zazwyczaj za pomocą techniki wywodzącej się z teorii atrybucji. Zakłada
się, że jeżeli ktoś zda sobie sprawę z wewnętrznych powodów zajmowania się
twórczością, wzbudzi w sobie motywację samoistną. Jeśli zaś uświadomi sobie
powody natury zewnętrznej, wzbudzi raczej motywację innego rodzaju, np.
związaną z potrzebą osiągnięć.
25

26. • Szczególnym wypadkiem twórczej motywacji samoistnej jest ciekawość
poznawcza. Dzięki „czystej”, pozornie niczemu nie służącej ciekawości
możliwe jest podjęcie czynności eksploracyjnych, szczególnie ważnych w
wypadku twórczości naukowej.
• Osoby o nasilonej ciekawości poznawczej częściej podejmują problemy, dłużej
i intensywniej nad nimi pracują i nie zadowalają się powierzchowną
odpowiedzią. W rezultacie wpadają na dobre pomysły. Częściej dostrzegają
problemy do rozwiązania lub możliwe do osiągnięcia cele twórczego działania.
A operacja dostrzegania i wynajdywania problemów uchodzi za krytycznie
ważną fazę procesu twórczego.
• Związki ciekawości poznawczej z twórczością wynikają z faktu, że
zaciekawienie motywuje nas do stawiania pytań i uporczywego poszukiwania
odpowiedzi.
26

27. • Na podstawie przeprowadzonych badań (Houston i Mednick)) udało się
wykazać, że osoby twórcze odznaczają się nasiloną potrzebą doznawania
nowych bodźców.
• Można więc powiedzieć, że zaciekawienie jako stan emocjonalny sprzyja
procesom twórczym, a ciekawość poznawcza jako cecha jest
charakterystycznym wyposażeniem twórczych jednostek.
• Z przeprowadzonych analiz wynika, że proces twórczy obfituje w liczne i
intensywne stany emocjonalne. Co do motywacji, trzeba podkreślić
negatywną rolę nagród zewnętrznych i pozytywną rolę motywacji samoistnej.
Wydaje się jednak, że twórczość może być motywowana na wiele sposobów i
że różne etapy indywidualnego rozwoju twórcy mogą wymagać różnych
czynników motywujących.
27

28. 28

29. Społeczny kontekst twórczości
Twórczości nie można zrozumieć bez przezwyciężenia jednostkowego punktu
widzenia. Szczególny układ procesów poznawczych, emocji, motywacji i cech
osobowości niewątpliwie decyduje o tym czy człowiek podejmuje aktywność
twórczą i z jakim skutkiem. Czynniki społeczne mogą twórczości sprzyjać lub ją
blokować działając w interakcji z czynnikami natury psychologicznej.
29

30. Środowisko rodzinne
Rodzina jest naturalnym środowiskiem rozwoju człowieka, ma więc olbrzymie
znaczenie dla ekspresji talentu twórczego. Siła i kierunek wpływu rodziny na
twórczość zależy od dziedziny aktywności (np. nauka czy sztuka) , a także od tego
czy mówimy o twórczości „powszechnej” (która wymaga wsparcia, ciepła i
akceptacji ze strony rodziny) czy też o twórczości rozumianej jako wybitne
osiągnięcia (która może wynikać z doświadczeń negatywnych a nawet
traumatycznych).
30

31. Środowisko szkolne
• Niestety szkoła częściej ma negatywny niż pozytywny wpływ na rozwój talentu
twórczego. Szkoła nie sprzyja twórczości ponieważ ujednolica zachowania i sposób
myślenia wychowanków . Jest miejscem, w którym dokonuje się niezbędny przekaz
wiedzy, norm i wartości ale też miejscem , które uczy konformizmu. Przychodząc do
szkoły , dziecko uczy się obowiązujących reguł zachowania, które często przekształcają
się w obowiązujące reguły myślenia. Dzieci oczywiście różnią się pod względem
zakresu, w jakim spełniają wymagania szkoły, z badań wynika jednak, że konformizm
wobec reguł życia szkolnego idzie w parze z niskimi wynikami w testach twórczego
myślenia (Kaltsounis i Higdon, 1977). Nie bez znaczenia jest też nasilona potrzeba
wzorowania się na rówieśnikach, zazwyczaj tych, którzy mają wysoką pozycję
społeczną, ale niekoniecznie reprezentują wysoki poziom myślenia twórczego.
• Szkoła nie musi być środowiskiem antytwórczym i w wielu wypadkach nie jest.
Instytucje edukacyjne dysponują olbrzymim potencjałem, umożliwiającym
promowanie aktywności twórczej I rozwijanie talentów. Po pierwsze, szkoły mają do
dyspozycji odpowiednie zasoby, takie jak biblioteki i pracownie. Po drugie, w szkole
może dojść do konfrontacji różnych pomysłów, koncepcji i stylów myślenia, a
atmosfera współpracy i zdrowej rywalizacji stanowi ważne źródło motywacji do
twórczości. Po trzecie, w szkole są nauczyciele, którzy mogą spełnić społeczną rolę
mentora, opiekuna i wzorca osobowego. Właśnie postawy i zachowania nauczycieli są
czynnikami decydującymi o twórczym rozwoju dziecka. 31

32. Cech społeczeństwa sprzyjającego twórczości
• dobrobyt, rozumiany jako duża siła nabywcza pieniądza lub dysponowanie
nadwyżkami dochodów bieżących w stosunku do wydatków. Czynnik ekonomiczny jest
ważny, ponieważ z jednej strony stwarza popyt na twórcze dzieła, a z drugiej umożliwia
sponsorowanie twórców przez innych członków społeczności.
• wolność osobista, szczególnie wtedy, gdy nastąpi rozluźnienie rygorów, osłabienie
sztywnych zasad życia społecznego lub przezwyciężenie dyktatury.
• różnorodność kulturowa lub etniczna, na przykład w społecznościach żyjących na
pograniczu kultur lub przyciągających przedstawicieli różnych nacji.
• docenianie wybitnych dzieł oraz ich autorów i które uważają aktywność intelektualną
czy artystyczną za coś godnego szacunku.
32

33. Pośrednicy
Szczególną rolę w procesie społecznej oceny dzieł
twórczych odgrywają tak zwani pośrednicy. Tym
określeniem nazywamy ludzi, którzy sami nie
tworząc, pośredniczą między autorem dzieła a
jego właściwym odbiorcą. W zależności od
twórczości pośrednikami są recenzenci,
kwalifikujący artykuły do druku, a także
redaktorzy, krytycy, właściciele lub dyrektorzy
galerii czy muzeów urzędnik biura patentowego,
ale może nim być również potencjalny beneficjent
wynalazku (firma, instytucja, inwestor).
33

34. Spostrzeganie społeczne
Od dawna wiadomo, że twórcze dzieci mają wśród nauczycieli opinię „niegrzecznych",
sprawiających kłopot lub niepodporządkowanych dyscyplinie szkolnej. Być może takie są w
rzeczywistości, ponieważ podatność na rozproszenie uwagi, charakterystyczna dla osób
twórczych, czyni je mniej zdolnymi do uważania na lekcji, a bardziej skłonnymi do
pogrążania się w aktywność, która niewiele ma wspólnego z tym, co według nauczyciela
powinny robić w klasie. Opinia nauczycieli o kreatywnych uczniach, ma olbrzymie
konsekwencje, ponieważ kształtuje sposób traktowania zdolnego ucznia i wpływa na
ocenę jego wytworów.
34

35. Wpływ społeczny
Efekt społecznej inhibicji – osoby twórcze, pracujące w samotności tworzą
bardziej twórcze kolaże niż osoby pracujące w obecności innych. Czynnikiem
zakłócającym procesy twórcze jest spostrzegana lub rzeczywista konieczność
podjęcia z innymi rywalizacji.
35

36. Twórczość grupowa
W wielu dziedzinach twórczości, przede wszystkim w nauce, obserwuje się coraz częstsze
odchodzenie od działalności indywidualnej na rzecz współpracy w zespołach i grupach
badawczych. Myślenie grupowe jest narażone na wiele niebezpieczeństw, na przykład
związanych z rywalizacją, szkodliwym wpływem autorytetów lub syndromem zbiorowego
„ogłupienia". Ma też sporo zalet, wynikających z różnorodności wiedzy i stylów myślenia
członków grupy.
36

37. 37

38. Kreatywność w miejscu pracy
38

39. System edukacji zabija kreatywność
39
Cui bono?

40. 40

41. Źródło trwałej przewagi konkurencyjnej
41

42. Twórcze środowisko pracy
• twórczość wpisana w misje organizacji (uniwersytety, ośrodki badawcze,
przedsiębiorstwa),
• kreatywność oznacza być albo nie być w wysokokonkurencyjnej gospodarce,
• innowacyjna gospodarka,
• transfer technologii z uniwersytetu na rynek,
• gehenna pracodawców.
42

43. Twórczy klimat w miejscu pracy
Ekvall, Ryhammar, 1999, Szwecja
• zadania podejmowane przez firmę, jak też jej cele działania stanowią wyzwanie dla
pracowników, a przetrwanie i rozwój organizacji są dla niej ważne,
• pracownicy czują się wolni i nieskrępowani, kiedy podejmują inicjatywę i nowe
zadania, korzystając z tej wolności,
• nowe pomysły i propozycje spotykają się z zainteresowaniem i wsparciem ze strony
kolegów i kierownictwa,
• pracownicy nie boją się zgłaszać nowych pomysłów, nie odczuwają lęku przed
ośmieszeniem czy innym rodzajem kary,
• dużo dyskutują w swobodnej atmosferze, bez sztywnych reguł i obaw, że prestiż lub
pozycja liczy się bardziej niż racja,
• toleruje się umiarkowane ryzyko, jak też sytuacje nie do końca określone lub
zdefiniowane – brak presji na doraźne korzyści.
43

44. Teoria komponentów kreatywności
Teresa Amabile, 1996
Kreatywność:
• dostarczenie idei lub wyników, które są zarówno nowe, jak i odpowiednie dla
właściwego celu,
• wytwór ma być nowy, odpowiedni z punktu widzenia zadania, wartościowy,
poprawny, możliwy do realizacji praktycznej, pasujący do określonego celu,
• odpowiedź ma mieć heurystyczny charakter (o otwartych rezultatach).
Założenia teorii:
• kreatywność przyjmuje różne formy (od działań codziennych po ważne
wynalazki naukowe),
• poziom kreatywności wykazywanej przez poszczególne osoby jest zmienny w
czasie – wpływają na niego zarówno osoby jak i otoczenie.
44

45. Cztery składowe kreatywności:
1. umiejętności dotyczące danego obszaru, wiedza ekspercka, umiejętności
techniczne, inteligencja, talent odpowiadający danej dziedzinie,
2. czynniki dotyczące procesu kreacji: procesy poznawcze i osobowościowe
prowadzące do nowych rezultatów, styl poznawczy, podejmowanie ryzyka,
przyjmowanie nowej perspektywy postrzegania problemu, umiejętności
generowania nowych idei i tolerowania różnorodnych, sprzecznych
rozwiązań,
3. motywacja wewnętrzna do podejmowania zadań, zainteresowania,
przyjemność, poczucie wyzwania, pasja,
4. otoczenie, przede wszystkim otoczenie społeczne – szczególne znaczenie
motywatorów zewnętrznych blokujących kreatywność (następny slajd).
45

46. Organizacyjne bariery twórczości w instytucjach typu R&D:
• struktura firmy (niewłaściwy system premiowy, brak
współpracy),
• ograniczenia (narzucanie tematów badań, brak poczucia
kontroli nad własną pracą),
• obojętność (brak zainteresowania innowacjami, brak
wiary w sukces, ogólna apatia),
• zarządzanie (brak jasno wyznaczonych celów działania,
nadmierna kontrola),
• ocena (nadmierny krytycyzm kierownictwa,
nierealistyczne oczekiwania),
• niewystarczające zasoby (fundusze, wyposażenie,
zasoby),
• zachowawczość (nacisk na zachowanie status quo,
niechęć do podjęcia ryzyka),
• rywalizacja (walka grup i konieczność samoobrony).
46

47. Teoria kreatywności organizacyjnej
Woodman, Sawyer, Griffin, 1993
47

48. 48

49. Strategie liderów innowacyjności w UE
• Dania - zasoby ludzkie i otoczenie sprzyjające innowacjom,
• Luksemburg - atrakcyjne systemy badań oraz aktywa intelektualne,
• Finlandia - finansowanie i wsparcie,
• Niemcy - inwestycje przedsiębiorstw,
• Irlandia - innowacje w MŚP i pozytywny wpływ na zatrudnienie,
• Belgia - sieci innowacji i współpraca w zakresie innowacji,
• Wielka Brytania - wpływ na sprzedaż.
49

50. 10 najpopularniejszych wartości
w przedsiębiorstwach
50

51. Wartość rynkowa organizacji
R. Walkowiak
51

52. Zawody przyszłości
• Chemik żywności
• Złota rączka 3D
• Etyczny haker
• Menadżer cyfrowej śmierci
• Technologiczny terapeuta
• Personalny doradca ds. treści
• Doradca aplikacyjny
• C2S - Korpo into Start Up
• Specjalista ds. crowdfundingu
• Cyfrowy kurator
• Memowy agent
• Konsultant ds. prywatności
• Nauczyciel hakowania życia
52
• Osobisty archiwista cyfrowy
• Strażnik pośmiertnej obecności ludzi
w cyberprzestrzeni
• Trener ciekawości
• Doradca ds. produktywności
• Osobisty mikrobiolog
na podstawie raportu
Sparks&Honey, 2013

53. Mity kreatywności
• kreatywność jest unikalną cechą
jak pokazują badania neurologiczne proces, który leży u podstaw
kreatywności jest uniwersalny i nie jest zarezerwowany jedynie dla
nielicznych. Jeśli byłoby inaczej, to nie bylibyśmy w stanie realizować
prostych czynności.
• tylko osoby z wysokim poziomem IQ są kreatywne
badania potwierdzają związek pomiędzy inteligencją i kreatywnością. Nie
pokazują jednak zależności przyczynowo-skutkowej.
• kreatywność to domena prawej części mózgu
nie ma badań potwierdzających takie przekonanie.
• kreatywność jest procesem tajemniczym
obecnie wiele aspektów kreatywności jest na etapie rozpoznawania.
• kreatywności nie można się nauczyć
każdy może rozwijać swoje zdolności kreatywne poprzez budowanie
odpowiednich umiejętności i kompetencji.
R. Epstein: The big book opf creativity games; McGraw Hill, New York 2000
53

54. Najlepsze praktyki
Projekt 20%
• pracownicy mogą jeden dzień w tygodniu pracować nad własnymi projektami,
• ponad 50% dochodów Google pochodzi z tych projektów:
Gmail – Google Maps – Google News – Google Sky – Google Voice
54

55. 55

56. 56

57. 57

58. Kiedy w USA postawiono na kreatywność?
58

59. • Czy rakieta średniego zasięgu ma poglądy polityczne?
• Jak opisałbyś człowieka osobie z Marsa?
• Jaki odsetek wody zawiera jedna krowa?
• Czy to moralne podłączyć psychopatę, którego jedyną
przyjemnością jest zabijanie do maszyny symulującej
rzeczywistość tak, by mógł zabijać tyle, ile mu się
podoba?
• Czy możliwe jest drugie przyjście Chrystusa na Ziemię,
jeśli z planety zniknęłaby ludzkość? (pytanie na
teologię)
59

60. Celem wykształcenia nie jest
napełnienie umysłu człowieka
faktami; zadaniem jest nauczyć go, jak
ma używać umysłu do myślenia.
A często zdarza się, że człowiek lepiej
umie myśleć, nie będąc krępowany
wiedzą przeszłości.
Henry Ford
60

61. 61
Czy system edukacji
jest na to gotowy?

62. 62

63. Społeczny odbiór twórczości
Każda twórcza lub potencjalnie twórcza idea przechodzi przez skomplikowany
proces oceny społecznej. Szczególną rolę w tym procesie odgrywają osoby, zwane
pośrednikami, dokonujące ocen i selekcji jak gdyby w zastępstwie całej
społeczności. Krytyce i ocenie podlega nie tylko dzieło, ale też jego autor.
63

64. Geniusz a obłąkanie
• Dość ugruntowanym jest społeczne przekonanie, że kreatywności towarzyszyć
musi jakaś forma potocznie rozumianego obłędu, albo że osoby szczególnie
twórcze muszą być osobami w ten czy inny sposób zaburzonymi.
• To tylko stereotyp, bo większość osób chorujących psychicznie wcale nie jest
szczególnie kreatywna, a większość osób kreatywnych nie choruje psychicznie.
64
Otrzymałeś jedynie odrobinę szaleństwa,
nie możesz jej stracić
Robin Williams

65. Paradoks Perkinsa
Paradoks Perkinsa - osoba oceniająca dysponuje wszelkimi środkami, zasobami i
umiejętnościami niezbędnymi do stworzenia dzieła, a mimo to go nie tworzy;
potrafi za to doskonale ocenić oryginalność i wartość cudzych wytworów.
Paradoks Perkinsa przejawia się na dwa sposoby:
• po pierwsze, nie umiemy wytworzyć, choć umiemy ocenić,
• a po drugie to, że umiemy wytworzyć, nie oznacza, że będziemy umieli trafnie
ocenić.
Okazuje się, że ocena autora rzadko pokrywa się z oceną społeczną.
65

66. Wpływ ocen zewnętrznych na przebieg
i wynik aktywności twórczej
• wpływ ten jest negatywny, ponieważ oceny i kryteria zewnętrzne niszczą motywację
samoistną,
• świadomość czekającej nas oceny wpływa negatywnie na poziom i wyniki myślenia
twórczego,
• najbardziej twórcze dzieła pojawiają się wtedy, gdy nie spodziewamy się oceny, a nasza
praca nie jest obserwowana na bieżąco przez nikogo, zwłaszcza przez potencjalnych
„sędziów”,
• ocena, nawet negatywna, pomaga w twórczości, jeśli pozwala ulepszyć dzieło, ale
przeszkadza, nawet gdy jest pozytywna, jeśli dotyczy samego sensu działalności twórcy
lub jego walorów osobistych.
66

67. Zabójcy pomysłów, tłamsiciele (idea killers)
• obserwacje potoczne i doświadczenia z grupami twórczego myślenia
wskazują, że bardzo negatywne skutki dla przebiegu procesów twórczych mają
natychmiastowe, impulsywne oceny wyłaniających się pomysłów,
na przykład: „TO SIĘ NIE MOŻE UDAĆ!" lub „TERAZ NIE MAMY NA TO CZASU" .
• zabójcy są szczególnie niebezpieczni, ponieważ nie tylko prowadzą do
odrzucenia nowego pomysłu, lecz także zniechęcają autora do kolejnych prób.
67

68. Pośrednicy
tym określeniem nazywamy ludzi, którzy sami nie tworząc, pośredniczą między
autorem dzieła, a jego właściwym odbiorcą.
W twórczości naukowej pośrednikami są :
• recenzenci, kwalifikujący artykuły do druku,
• redaktorzy, wydawcy i rozmaite komisje, zatwierdzające program konferencji.
W wypadku twórczości artystycznej pośrednikami są:
• krytycy,
• właściciele lub dyrektorzy galerii czy muzeów,
• redaktorzy opiniotwórczych czasopism oraz mecenasi sztuki,
• urzędnik biura patentowego, ale może nim być również potencjalny
beneficjent wynalazku (firma, instytucja, inwestor).
68

69. Wpływ pośredników
Rozmaite dziedziny twórczości bardzo
się różnią, jeśli chodzi o znaczenie i
wpływ pośredników. Decydują o tym
trzy czynniki:
• istnienie lub brak jasnych,
jednoznacznych kryteriów oceny.
• o znaczeniu pośredników decyduje
konkurencja na rynku, rozumiana
jako liczba potencjalnych autorów o
porównywalnym poziomie
kompetencji.
• o znaczeniu pośredników decyduje
wymagany poziom specjalizacji,
konieczny do zrozumienia dzieła.
69
Pablo Picasso
bramkarze" lub „klucznicy"
(gatekeepers)

70. Spostrzeganie społeczne
• Od dawna wiadomo, że twórcze dzieci mają wśród
nauczycieli opinię „niegrzecznych", sprawiających
kłopot lub niepodporządkowanych dyscyplinie
szkolnej.
• Na podstawie badań dzieci i młodzieży uzdolnionej
stwierdza się, iż cechuje je większa pobudliwość,
której manifestacją jest drażliwość, skłonności do
irytacji, zniecierpliwienie. Wyrazem owej tendencji
jest także skłonność do zazdrości, domaganie się
większej uwagi, chęć wyróżniania się. Podkreślają oni
własne ,,ja", pragną być dostrzegani. Ujawniają liczne
symptomy nerwicowe.
• Opinia nauczycieli o kreatywnych uczniach,
realistyczna lub stereotypowa, ma olbrzymie
konsekwencje, ponieważ kształtuje sposób
traktowania zdolnego ucznia i wpływa na ocenę jego
wytworów.
70

71. 71

72. Kreatywność to cecha, z którą rodzi się każdy
człowiek. Nie jest przypisana tylko wielkim
twórcom czy wybitnym umysłom.
To, że tym osobom udało się dokonać wielkich
dzieł, przełomowych odkryć czy wynalazków
związane jest z tym, iż kreatywnie podeszli do
wiedzy w swoich dziedzinach, albo myśleli
nieszablonowo.
Spójrzmy na dzieci, którym do wybudowania
twierdzy, lub zamku w pokoju wystarczy stół, kilka
krzeseł, koc i poduszki. Dlatego, aby obudzić w
sobie kreatywność, musimy ponownie tak, jak
dzieci zacząć postrzegać świat i szukać nowych,
pełnych fantazji odpowiedzi, spróbować myśleć
nieszablonowo.
72

73. Leżenie na łące i wymyślanie skojarzeń oraz historii związanych z chmurami to
doskonałe ćwiczenie na pobudzenie kreatywności.
73

74. Wymyślanie nowego zastosowania spinacza biurowego.
74

75. Zadawanie sobie pytania „Co by było gdyby…”
np.
• Co by było gdyby świat był zawsze jasny, a żarówki dawały ciemność?
• Co by było gdyby prąd był bezprzewodowy?
• Co by było gdyby nie było komputerów?
75

76. Wymyślanie nowego zastosowania rzeczy pozornie bezużytecznych
np. rolki po ręczniku kuchennym.
76

77. Dziękujemy za uwagę 
77