Ang paksang ito ay ginamit sa pagtuturo sa panahon ng Distance Learning. Ang buod ng kwento at mga larawan ay hango sa google/ internet upang mabilis na maunawaan ang kwento ng mga Pilipinong mag-aaral dito sa United Arab Emirates.
Ang paksang ito ay ginamit sa pagtuturo sa panahon ng Distance Learning. Ang buod ng kwento at mga larawan ay hango sa google/ internet upang mabilis na maunawaan ang kwento ng mga Pilipinong mag-aaral dito sa United Arab Emirates.
PANAHON NG PAGKAMULAT O PROPAGANDA
Kaligirang Pangkasaysayan
-Pumasok ang mga dayuhang mangangalakal at nagsipagtayo ng mga Negosyo.
-Naging malaya ang Pilipinas sa pakikipagkalakalan sa ibang bansa.
-Umununlad ang agrikultura at Industriya.
Nabuksan ang Kanal Suez, noong Nobyembre 17,1869
Gobernador Heneral ng Panahong Pagkamulat
• Gob. Carlos Ma. Dela Torre – naniwala siya sa liberalism at ipinamalas niya ito sa pamamagitan ng patakaran at mahusay na pakikitungo sa mga Pilipino. Pantay-pantay ang pagtingin niya sa mga Espanyol at mga Pilipino
• Gob- Heneral Rafael de Izquierdo –ipinalit kay Gob. Dela Torre noong Ika- 4 ng Abril , 1871
Gob. Heneral Bustamante
ANG PAGKAMULAT NG MGA PILIPINO
- Sa pang-aalipin at pambubusabos ng mga Kastila.
- Dahil sa kahalagahan ng Pagbabago, Kalayaan at Hustisya.
-Nagkaroon ng isyu sa Sekularasyon
GOMBURZA
Mariano Gomez, Jose Apolonio Burgos at Jacinto Zamora
Napagbintangan sa isang pag-aalsa sa Cavite (Cavite mutiny)
Binitay sa pamamagitan ng garote noong Pebrero 17, 1872
ANG KILUSANG PROPAGANDA
Umigting ang damdaming Pilipino at lumawak pa ang mga pag-aalsa nang bitayin ang tatlong paring martir. Kaagad pinarusahan ng Espanyol ang sinumang mahuling kumikilos laban sa mga Espanyol sa pamamagitan ng pagpapatapon sa kanila sa labas ng Pilipinas. Maraming Pilipino ang ipinatapon sa Islas Marianas noong 1872 dahil sa pag-aalsa laban sa mga Espanyol. Dalawang uri ng paglaban sa mga Kastila ang namayani. Ang una ay ang pag-aalsang rebolusyunaryo, at ang kilusang propaganda.
MGA TALUTOK NG PROPAGANDA
Dr. Jose P. Rizal
Marcelo H. del Pilar
Graciano Lopez-Jaena
Ilan sa mga nakilalang kasapi ng Kilusang Propaganda
Antonio Luna
Mariano Ponce
Jose Ma. Panganiban
Pedro Paterno
Nagtatag ng pahayagan ang Kilusang Propaganda. Ito ang La Solidaridad.
Ang mga Layunin ng La Solidaridad :
Tumulong sa mapayapang paraan upang makamtan ang mga pagbabago sa pulitika at lipunan.
2. Ilantad ang nakalulunos na kalagayan ng mga Pilipino sa bansa upang mabigyang-lunas ng Espanya.
3. Hadlangan ang masasamang impluwensya ng nepotismo (paggamit ng impluwensya upang mapaunlakan ang isang kaanak) at konserbatismo (pagiging makaluma) sa pamamalakad ng pamahalaan.
4. Itaguyod ang mga kaisipang liberal at kaunlaran ng bansa.
5. Ipaglaban ang makatuwirang mga mithiin ng mga Pilipino sa buhay, demokrasya, at pamumuhay na mapayapa at maligaya.
6. Ilantad ang mga di kanais-nais na gawi ng mga prayle at mga tiwaling patakaran ng simbahan.
7. Sikaping himukin ang mga Pilipino sa pagkakaisa.
Ang kanilang sagisag sa pagsulat ng La Solidaridad
Rizal “Dimasalang” at “Laong-Laan”.
Mariano Ponce (Tikbalang, Naning at Kalipulako)
Marcelo H. Del Pilar (Plaridel)
Dominador Gomez (Romiro Franco)
Antonio Luna (Taga- ilog)
Jose Maria Panganiban (Jomapa).
Ang unang patnugot, si Graciano Lopez Jaena sumulat ng Fray Botod
Ang ikalawang patnugot, si Marcelo H. del Pilar. Itinatag at pinatnugutan niya
3. z
Ano ang Pahayagan?
Ang pahayagan ay isang uri ng paglilimbag.
Ito ay naglalaman ng mga balita o tala
tungkol sa mga kaganapan na nangyayari sa
lipunan. Nagbibigay din ito ng mga
impormasyon tulad ng mga patalastas. Ito ay
karaniwang iniimprinta araw-araw at
ipinagbebenta sa murang halaga. Ito rin ay
maaring pangkalahatan o may pokus na
interes. Ang iba pang terminolohiya para sa
salitang ito ay dyaryo at peryodiko.
7. z
TABLOID
Ito naman ay maituturing na impormal na uri ng
pahayagan. Ito ay mas maliit at mas maunti ang
nilalaman kumpara sa broadsheet. Ang
pangunahing wika na ginagamit sa Tabloid ng
Pilipinas ay Tagalog. Sa dyaryong ito, maari kang
makabasa ng mga salitang balbal.
9. z
BROADSHEETS
Ang broadsheet ay pormal na uri ng pahayagan,
karaniwang nakaimprinta sa malaking papel at
nakasulat sa Ingles na wika. Malawak ang
nasasaklaw ng sirkulasyon nito. Bukod sa mga balita
sa loob ng bansa, naglalaman din ang broadsheet ng
mga internasyonal na mga kaganapan. Ang target
reader nito ay ang mga taong may mga kaya sa
buhay.
12. z
Ano ang mga Bahagi ng Pahayagan?
Ang mga sumusunod ay ang mga
bahagi ng pahayagan o dyaryo:
13. z
Mukha ng Pahayagan – Ito ang pinakaunang pahina ng
pahayagan. Naglalaman ito ng pangalan ng pahayagan at headline
ng mga balita. Makikita mo rin sa pahinang ito ang petsa kung
kailan nailimbag ang dyaryo.
Balitang pandaigdig – Mababasa naman sa bahaging ito ang mga
kaganapan sa iba’t-ibang parte ng daigdig. Naglalaman din ito ng
mga balita na may kaugnayan sa labas ng ating planeta.
Balitang Panlalawigan – Nakapaloob naman sa bahaging ito ang
mga kaganapan sa iba’t-ibang lalawigan ng bansa.
Editoryal o Pangulong Tudling – Ang pahinang ito ay naglalaman
ng matalinong kuro-kuro ng patnugot o mamamahayag tungkol sa
isang napapahong isyu o paksa.
14. z
Balitang Komersyo – Ang bahaging ito ng pahayagan ay naglalaman
ng mga ulat na may kaugnayan sa industriya, kalakalan, at komersyo.
Mababasa din dito ang kasalukuyang estado ng palitan ng piso kontra
sa pera ng ibang bansa.
Anunsyo Klasipikado – Ang pahinang ito ay nakalaan para sa mga
taong naghahanap ng trabaho na pwedeng pag-aplayan. Dito rin
mababasa ang mga patalastas tungkol sa mga bagay na ipinagbebenta
o pinapaupahan tulad ng kotse, bahay at iba pang ari-arian.
Obitwaryo – Ito ay parte ng pahayagan na naglalaman ng mga
anunsyo tungkol sa mga taong pumanaw na. Mababasa sa bahaging
ito ang impormasyon ng mga namayapang tao, kung saan ito
nakaburol, kailan at kung saan ito ililibing.
15. z
Lifestyle – Mababasa sa bahaging ito ang mga artikulong may
kaugnayan sa pamumuhay. Tulad ng tahanan, pagkain,
paghahalaman, paglalakbay at iba pang aspeto ng buhay sa
lipunan.
Isport o Palakasan – Sa bahaging ito mababasa ang iskedyul ng
mga laro. Mababasa din sa bahaging ito ang mga kaganapan at
balita tungkol sa iba’t-ibang isport sa loob at labas ng bansa.
Libangan – Ang pahinang ito ay naglalaman ng mga balita na
naghahatid ng aliw sa mga mambabasa. Mababasa dito ang mga
balita tungkol sa mga kaganapan sa showbiz, mga tampok na
palabas sa pelikula at telebisyon, at iba pang maiuugnay sa sining.
Naglalaman din ito ng mga laro na nakakakuha ng interes ng mga
mambabasa, tulad ng sudoku at crossword puzzle. Dito rin
matatagpuan ang komiks at horoscope.
17. z
Ang pahayagan ang isa sa mga pinagmumulan ng
mahahalagang impormasyong hinahanap ng publiko.
Kadluan ng mga isipang uhaw sa kaalaman, at dumidilig
sa tigang na paniniwala at prinsipyo.
Kabilang sa mga pahayang naghahatid ng serbisyo-publiko
sa mamamayang Pilipino ay ang People’s Journal,
Everybody’s Newspapaer; People’s Tonight; People’s Taliba,
Diyaryo ng Makabagong Pilipino; Balita; at Tempo, The
Nation’s Fastest Growing Newspaper. Ito ay ilan lamang sa
mga tabloid na naglipana sa bangketa, nag-aamot ng pansin
mula sa mga matang nagtitingin-tingin sa mga naglalakihang
ulo ng mga balita.
18. z
Isa-isang binusisi at sinuri ang bawat pahina ng limang napiling pahayagan.
Inihalintulad ito sa bawat isa. Ang mga ito ay mga isyung inilabas noong Enero 25,
2012, Miyerkules.
Sa limang pahayagan, karamihan sa mga balita ay ukol sa isinasagawang
paglilitis kay Chief Justice Renato Corona sa senado. Sa pahayagang Tempo,
iniulat nito ang pagkabagot ni Sen. Miriam Defensor-Santiago na noo’y kadadalo
lamang sa pagdinig. Samantala, sa pahayagang Balita, binigyang diin din ang
pagdinig sa Senado, lamang, ang inilahad nito ay ang paggamit ng Tagalog sa
paglilitis na pinagkasunduan naman ng mga senador.
Ang pahayagang Balita at Tempo ay parehong pagmamay-ari ni Emilio Yap, isang
negosyante at nagmamay-ari din ng Manila Bulletin. Ang tatlong pahayagang ito
ay kapwa inilathala ng Manila Bulletin Publishing Corporation. Sapagkat ito ay
pahayagan mula sa iisang kumpanya lamang, aasahan mo nang halos iisa
lamang ang nilalaman ng bawat pahayagan. Lamang, ang Balita ay nasa wikang
Tagalog, at ang Tempo naman ay ang isinaling bersyon nito sa Ingles, subalit may
iba pa ring balitang hindi makikita sa Balita.
19. z
Tayong mga mambabasa ay dapat marunong sumuri sa
kung ano ang maaaring idulot sa atin ng ating mga
binabasa, kung sino ang sumulat, at kung ang hatid nitong
impormasyon ay nakatotohanan at maaaring
panghawakan.
MAGING MATALINONG MAMBABASA SAPAGKAT ANG
MALI O HINDI MAKATOTOHANANG IMPORMASYON AY
MAAARING MAKALASON SA ATING ISIPAN
21. z
Nagsimula ang pamamahayag sa Pilipinas sa paglalathala ni Tomas
Pinpin, isang Pilipinong manlilimbag ng Sucesos Felices, isang
polyeto (newsletter) sa Maynila. Natutuhan ni Pinpin ang sining ng
paglilimbag buhat sa mga prayle at mga intsik ngunit di niya nailagay
kung kailan ang tiyak na petsa ng unang pagkakalimbag nito at kung
gaano kalimit ang paglabas niyon. Inilathala niya sa Kastila ang
pangunahing mga kuwento ukol sa mga tagumpay ng La Naval laban
sa mga Dutch sa Ternate. Nagtagal ito hanggang 1809. Isang Hojas
Volantes or “flying sheets” ang Aviso Al Publico (Notices to the
Public) na lumitaw noong Pebrero 27, 1799. Sinasabing ang sukat
nito ay gaya ng isang malaking kwaderno . Ito ay tungkol sa
kampanya laban sa mga Moslem at pagkabihag ng mga pirata sa
Sulu nang mga hukbong Kastila sa pangunguna ni Jose Gomez.
22. z
Disyembre 1, 1846 ay kinikilalang unang pahayagang pang-araw-araw
maliban lamang sa araw ng lunes ang La Esperanza sa patnugot nina
Felipe Lacorte at Evarisco Calderon. Malaking bahagi nito ay mga
talakayang pampilosopiya, panrelihiyon, at pangkasaysayan. Tumagal ito
ng tatlong taon at nagbukas upang maging pangaraw- araw na
pahayagan. Ang kauna-unahang pahayagan sa Pilipinas na lumabas ng
palagian sa patnugot ni Governador-Heneral Manuel Fernandez de
Folgueras noong Agosto 8, 1811. Siya ang naging patnugot at naglathala
dito ng mga gawain ng Spanish Cortes, pati digmaan ng Espanya at
Pransya. Dahil sa higpit ng sensura ng mga Kastila hinggil sa mga
lathalaing nakasisira sa kanila, ang pahayagang ito ay umiral lamang sa
maikling panahon at pagkatapos ng labinlimang labas ay kusa nang
namatay.