Actividade realizada polo alumnando de 1º ESO do IES Elviña. Curso 2010-2011

1. XOSÉ MIÑONES BERNÁRDEZ
Cando camiñamos
polas rúas da nosa
cidade ou do noso
barrio non observamos
o nome das rúas.
Seguro que isto
nos ten pasado
co nome desta
rúa que se atopa
no polígono de Elviña

2. Algún de vós
terá pasado
algunha vez por
esta rúa

3. Recordas...?

4. Esta rúa está dedicada
ao personaxe da fotografía:
Xosé Miñones Bernárdez
Imos comentar algo sobre el

5. XOSÉ MIÑONES BERNÁRDEZ
(1900-1936)
•Xosé Miñones Bernárdez naceu
en Corcubión o 1 de maio de 1900,
no seo dunha familia liberal-burguesa,
a pesar do cal xermolou nel unha incrible
preocupación por tódolos
temas relacionados coa pobreza,
co atraso, coa inxustiza social.
•Principalmente no seu entorno,
na súa comarca que era Fisterra
a “A Fin do Mundo”.

6. Vista da ría de Corcubión
dende o monte Pindo. Ao
fondo pode verse a vila e
o cabo de Fisterra.

7. Vista nocturna de Corcubión.
O pobo onde naceu en 1900
Xosé Miñones.

8. Corcubión é unha pequena
vila de pouca extensión e poboación.
Tiña no ano 2010 pouco máis de 1800
habitantes. Está pegada á vila de Cee
que é máis grande en poboación
na actualidade.

9. Vista de Corcubión.
Arco da vella ao fondo

10. Corcubión dista
da Coruña 94 km
e está moi próxima
a Fisterra e o seu cabo

11. Vista de Corcubión e
da súa ría

12. Praia de Quenxe ao
lado de Corcubión

13. Fervenzas do Xallas.
As augas deste río desembocan
na ría de Corcubión aos pés do
monte Pindo

14. O marco xeográfico e histórico
onde naceu e viviu Pepe Miñones
 Cando falamos da “Fin do Mundo” non
pretendemos facer unha tradución nin unha
metáfora. Falamos da comarca de Fisterra.
Unha parte da Galiza profunda, esquecida e
atrasada. Unha Galiza labrega e mariñeira
ancorada na miseria, con enormes carencias
sociais, de falta de educación. Ás que o poder
político estatal era incapaz de atender nas súas
necesidades básicas.
 Nas seguintes fotografías queda reflectida esta
contextualización.

15. Mulleres de O Pindo
camiño da feira de Cee.
Fotografía de Ruth M. Anderson.
1924

16. Camiño de Cee
Fotografía de Ruth M. Anderson.
1924

17. Mulleres arrastrando barcas no areal do Pindo
Fotografía de Ruth M. Anderson. 1924

18. Mulleres arrastrando barcas no areal do Pindo
Fotografía de Ruth M. Anderson. 1924

19. Vista de Fisterra.
Principios do século XX

20. Recollendo a faena.
Fotografía de Ruth M. Anderson. 1924

21. Vista do pobo do Pindo.
Situado a 7 km de Corcubión.
Estaba aillado posto que non tiña ponte
para atravesar a desembocadura do río Xallas

22. Habitación mariñeira. Fisterra.
Fotografía de Ruth M. Anderson. 1924

23. Vivendas mariñeiras. O Pindo
Fotografía de Ruth M. Anderson. 1924

24. Taberna en Carnota
Fotografía de Ruth M. Anderson. 1924

25.  Aínda así, na vila de Corcubión, existía xente:
comerciantes, avogados, financeiros... cunha profunda
formación. No seo dunha destas familias naceu Pepe
Miñones.
 Dende moi xove, ao rematar a súa carreira como avogado,
inicia unha importante actividade empresarial.
 As actividades estarán relacionadas coa industria (na
localidade de Brens no concello de Cee principalmente), a
minería (extracción de sílice para a transformación en
carburos metálicos) e a produción de enerxía hidroeléctrica
(era un dos principais propietarios de Eléctrica Popular
Coruñesa, empresa á que pertencía o Salto do Eume e
que, a súa morte foi absorbida por General Gallega de
Electricidad antecedente de FENOSA).
 Todas elas ubicadas na provincia coruñesa e
principalmente na comarca fisterrá.

26.  Desenvolveu un importante papel reivindicativo para
Galiza centrado en varios aspectos:
 Demandas do movemento agrario (supresión dos
foros), é dicir, que os labregos fosen os verdadeiros
propietarios da terra que traballaban.
 Loita pola implantación do ferrocarril en Galiza.
Miñones foi un dos que reivindicaron a construción do
ferrocarril que unise A Coruña coa Costa da Morte (o
tren dos tres “C” que unise A Coruña, Carballo e
Corcubión).
 Acceso á educación de tódolos fillos de labregos e
mariñeiros. Creación de escolas e institutos no rural.
 Melloras das infraestruturas na comarca fisterrá:
construción do peirao industrial de Brens en Cee para
que poidan acceder os barcos mercantes á ría de
Corcubión ou construción da ponte sobre o río Xallas
para unir as aldeas de O Pindo e Ézaro. Unha vía de
comunicación moi importante para a comarca.

27.  Estas demandas ou reivindicacións quedaron reflectidas en
medios escritos fundados polo propio Miñones: Nerio (1920),
Región gallega (1924) ou La Provincia (1928).
 Participará na vida política activa militando inicialmente no
Partido Radical.
 Coa chegada da II República (1931-1936) será elixido
deputado en 1933 e 1936.
 En 1933 polo Partido Radical, partido que deixará ao permitir
o seu líder, Alejandro Lerroux, a entrada no goberno da
república a membros da CEDA. Incorporarase ao partido
fundado por Martínez Barrio, Partido Radical Demócrata que,
posteriormente transformarase en Unión Republicana.
 En 1936 volverá a ser elixido deputado por Unión
Republicana dentro da Fronte Popular. Que levaba dentro
do seu programa electoral o estatuto de autonomía para
Galiza.

28. Ferrocarril nas Xubias (A Coruña). 1930.
O ferrocaril chegou tardiamente a Galiza.
Miñones reivindicou a construción deste
para a comarca da Costa da Morte:
o ferrocarril dos tres “C” Coruña-Carballo-Corcubión

29. Imaxe actual do porto e fábrica
de carburos metálicos de Brens (Cee).
Miñones foi un dos seus promotores

30. Central hidroeléctrica do Tambre
unha das primeiras que comezou
a funcionar a principios do século XX.
Miñones foi un dos propietarios de
Electrica Popular Coruñesa
empresa que controlaba o salto do Eume

31. Detalle da Rúa Xosé Miñones
no polígono de Elviña.
A Fonte das Paxariñas
forma parte desta

32. Detalle da Rúa Xosé Miñones

33. A Rúa Xosé Miñones
serve de enlace entre a
primeira e segunda fase
do polígono de Elviña

34. • Xosé Miñones atópase na Coruña o 18 de xullo de 1936
(día en que os militares golpístas levántanse contra a
República).
• Por orde do goberno, entrevístase co xeral Salcedo, xefe
da VIII División (con sede na Coruña) para que non se
sume ao golpe militar, o que acaba conseguindo. Aínda
así os militares golpistas tomarán o mando e farán que
triunfe o golpe de Estado na Coruña.
• Xosé Miñones será arrestado, procesado e condenado a
morte.
• Será fusilado o 2 de decembro de 1936 no campo da
Rata (perto da Torre de Hércules) sen ter cometido
ningún delito de sangue. A sentencia sancionalle,
ademais, co pago dunha multa dun 1.000.000 de
pesetas (aproximadamente 6.000 €).
Guerra Civil
proceso e morte de Xosé Miñones

35. • A represión non rematou
con Miñones, sinon afectou
a súa familia. Os seus
irmáns tiveron que exiliarse
e supuxo ruína económica
da banca do seu pai.
• Miñones foi unha das
vítimas do franquismo na
que máis despropósitos e
calumnias se fixeron.
• A memoria histórica é
necesaria para saber a
verdade nunca deberíamos
borrar da nosa mente e
situar a cada quen no lugar
que debería ocupar pola
súa honestidade, traballo,
coherencia e solidariedade.
Monumento conmemorativo
A Xosé Miñones en Corcubión

36. Atila en Galiza. Álbum de Castelao. 1937.
onde critica a represión do franquismo
durante a Guerra Civil

37. Atila en Galiza. Álbum de Castelao. 1937.
onde critica a represión do franquismo
durante a Guerra Civil

38. Atila en Galiza. Álbum de Castelao. 1937.
onde critica a represión do franquismo
durante a Guerra Civil

39. Atila en Galiza. Álbum de Castelao. 1937.
onde critica a represión do franquismo
durante a Guerra Civil

40. Nenos xogando aos
fusilamentos en plena Guerra Civil

41. Fusilados na matanza de Badajoz
Agosto de 1936
Onde foron fusilados máis de 5.000 persoas
polas tropas franquistas

42. Monumento ás vítimas do franquismo.
Nel aparecen a relación dos represaliados
coa vida na provincia da Coruña.
Entre eles Xosé Miñones

43. Pelotón de fusilamento
no Campo da Rata. 1936

44. Monumento no Campo da Rata
onde foron fusilados as vítimas
Da represión franquista na Guerra Civil.
Entre eles Xosé Miñones o 2 de decembro de 1936.
O deseño do monumento foi obra de Isaac Díaz Pardo