Vergroot de beschikbare ruimte in een woonwijk door geen open water toe te passen maar de regen op andere manieren op te vangen.

1. De waterwijk zonder water
Een financiële en ruimtelijke win-win situatie
Logo
Bij nieuwbouw in laag Nederland eist het waterschap dat er waterberging wordt gerealiseerd. De richtlijn voor
de omvang van het nieuwe open water is vaak 10% van het nieuwe verhard oppervlak. Infiltratie kan een
alternatief zijn voor open water, maar door hoge grondwaterstanden niet in de polders in verstedelijkt laag
Nederland. Andere vormen van waterberging worden wel toegepast, maar nooit volledig in de plaats van open
water. Wij stellen dat juist door een optimale combinatie van diverse bergingsmogelijkheden nieuwbouw
mogelijk is zonder enig open water, ook in diepe verstedelijkte polders. Zowel in het gebruik als financieel heeft
dit veel voordelen, met een aantrekkelijke stad als resultaat.
De snelheid waarmee regenwater wordt afgevoerd is voor een traditionele woonwijk veel hoger dan voor agrarisch
gebied. Een “waterneutrale” wijk voert water niet sneller af dan agrarisch gebied door te functioneren als een grote
spons, die in al zijn vezels en op alle niveaus het water (tijdelijk) vasthoudt en geleidelijk afgeeft. De sleutel ligt in
zorgvuldig hemelwatermanagement: sturen vanaf het eerste contact met kleinschalige fijnmazige maatregelen. Door op
verschillende schaalniveaus te kijken naar de omgang met hemelwater worden kansen benut om water vast te houden
en vertraagd af te voeren op alle niveaus:
- Perceels- en woningniveau (micro)
- Straat- en blokniveau (meso)
- Wijkniveau (macro)
Waterberging op verschillende niveaus (bron: DE URBANISTEN)
Vertragen van de afvoer begint op het kleinste schaalniveau, door water vast te houden op daken of in regentonnen en
watergardens. Dit zijn de kleinste “haarvaten” van het systeem. Hiermee wordt op private delen van de wijk maximaal
invulling gegeven aan de wet gemeentelijke watertaken. De volgende stap is afvoer en berging op straat- en blokniveau.
Door slimme straatprofielen en waterberging te combineren met groenvoorzieningen kan veel ruimte worden gewonnen.
Berging op een speelveld of een ‘waterplein’ kan extreme buien opvangen. Ophoging van de woonwijk maakt berging in
het aangebrachte zand mogelijk. Ook bij extreme buien moet schade uiteraard vermeden worden. Redundantie leidt tot
robuustheid zodat falen van de delen van het hemelwatersysteem opgevangen kunnen worden door de andere
onderdelen.
“Het Hof”: Op een mooie zomerdag…. …en na een hevige regenbui (bron: DE URBANISTEN)

2. Win: financieel aantrekkelijk
Een waterwijk zonder water is financieel aantrekkelijk, zeker bij dicht bebouwde woonwijken. De kosten voor aanleg van
open water en een hemelwaterriool vervallen. Uiteraard zijn er ook meerkosten voor waterdaken en ‘waterbergend’
groen en verhard oppervlak, maar die vallen weg tegen de opbrengsten. De grootste winst wordt behaald doordat ruimte
voor open water niet nodig is en dus beschikbaar komt voor andere functies, zoals voor meer woningen of meer groen.
Bij een hoge woningdichtheid is de grond 25% meer waard dan wanneer de standaard 10% van de ruimte nodig is voor
open water.
Juridisch mogelijk
Door nieuwe wetgeving over de hemelwaterzorgplicht hebben gemeenten een instrument om particulieren
verantwoordelijk te maken voor de berging en afvoer van hemelwater op hun eigen perceel. Op basis van deze nieuwe
regelgeving, vastgelegd in het gemeentelijk rioleringsplan en toegepast door middel van een hemelwaterverordening,
kan de gemeente bewoners ook in de toekomst blijven aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid. Aanvullend
kunnen eisen worden opgenomen in bouwverordeningen en koopcontracten.
Conclusies
De waterwijk zonder water levert ook in sterk verstedelijkte delen van laag Nederland een win-win situatie op. Het effect
is het grootst in hoogstedelijke milieus met veel verhard oppervlak, omdat de druk op de beschikbare ruimte hier het
grootst is en de grondprijzen hoog zijn. De voordelen zijn zowel financieel als ruimtelijk en esthetisch. Bovenal maakt de
keuze voor een ‘waterwijk zonder water’ de opvang en afvoer van regenwater een zichtbaar, beleefbaar en aantrekkelijk
onderdeel van onze omgeving.
Contact
De waterwijk zonder water is een ontwerp statement van DHV samen met Waternet en stedenbouwkundig adviesbureau
DE URBANISTEN over de inpassing van de wateropgave in nieuw stedelijk gebied. Voor vragen over dit concept of
advisering over het ontwerpen en dimensioneren van water in stedelijk gebied, kunt u contact opnemen met DHV.
DHV B.V. Wouter Woortman Steven de Boer
Laan 1914 nr. 35
3818 EX Amersfoort Email: Email:
Postbus 1132 wouter.woortman@dhv.com steven.deboer@dhv.com
3800 BC Amersfoort Telefoon: 06 27399405 telefoon: 06 27979089
T (033) 468 20 00
F (033) 468 28 01
E info@dhv.com
www.dhv.com