Natte zomers waarbij de zuidwester eerder nodig is dan de hippe teenslipper? Ons klimaat verandert en hoe kunnen wij bijvoorbeeld heel simpel onze eigen huis-, tuin-, en keukenomgeving inrichten zodat we niet elke zomer natte voeten krijgen? Dat leg ik uit in deze krantenproductie. Gepubliceerd op 11 november.

1. © Copyright 2013 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt
uitdrukkelijk voorbehouden. Dinsdag, 11 november 2014
VERANDEREND KLIMAAT
Hevige
regenval
versus
extreme
droogte
Hallo extreem weer! Tropische regenbuien
in zomers Limburg. Vergeet de zonneklep
en pak de zuidwester erbij. Dankzij het
veranderende klimaat kunnen we ons
opmaken voor steeds meer en heftige
hoosbuien in de zomer, maar ook - en dat
is de keerzijde van de medaille - lange
perioden van droogte. Oplossingen liggen
niet alleen in handen van gemeenten en
waterschappen, maar nadrukkelijk ook bij
mensen zoals u en ik.
teksten Kim Noach
Al 25 jaar roepende
“
in de woestijn „Ik geef niet op. Ik zal blijven vech-ten”,
grijnst Wiel Pakbier uit Ubachs-berg.
Natuurliefhebber, maar ook al
25 jaar gepassioneerd medewerker
bij Waterschap Roer en Overmaas,
waar hij mensen bewust maakt van
hoe om te gaan met water, dat
steeds vaker met bakken tegelijk uit
de hemel komt. Schoon hemelwa-ter
afvoeren op het riool? Vloeken
in de kerk, zegt ‘apostel’ Pakbier.
„Kijk naar de Hogeschool Zuyd,
waar regen in tanks opgevangen
wordt en daarna gebruikt als spoel-water
voor toiletten. Mensen zijn
zich niet voldoende bewust wat er
allemaal dient te veranderen.”
Als het aan Pakbier ligt, komt er
een ‘Waterbrigade’ die in bestelbus-jes
door steden en dorpen rijdt om
mensen thuis te helpen om simpel
en eenvoudig hemelwater los te
koppelen van het riool.
NEERSLAG
Wiel Pakbier uit Ubachsberg
De groene tuin die als een spons regenwater opneemt
D
e natste plekken van Neder-land?
Die liggen in Limburg en
wel bij Nuth en Beek.Wen er
maar aan: zomers doorspekt
met zware buien, wolkbreuken zelfs. Vol-gens
weerman Léon Rademakers was de
zomer van 2014 de natste ooit.Weer-records
sneuvelen en masse dit jaar:
november begon ongewoon warm, de
zomer was extreem nat. En gezien de op-warming
van de aarde zal ons klimaat
nog meer veranderen en de hoeveelheid
regen alleen maar toenemen. Kaplaarzen
in juni, juli en augustus in plaats van hip-pe
teenslippers.
Het veranderende klimaat is een pro-bleem
van ons allemaal. Niet alleen van
gemeenten en Limburgse waterschap-pen.
Natuurlijk spelen zij een belangrijke
rol, vanwege de inrichting van straten,
pleinen en openbare (groene) ruimten
in dorp en stad.
Maar! En deze boodschap van gemeen-ten
en waterschappen is wellicht tot nu
toe nog niet duidelijk genoeg geweest:
ook u en ik kunnen helpen. Hoe? Door
bijvoorbeeld eens goed naar de tuin te
kijken. Is er genoeg ‘groen’ aanwezig dat
als een spons het hemelwater kan opne-men
tijdens en na hevige plensbuien?
Een betegelde tuin ziet er misschien
strak en modern uit (en vraagt weinig
onderhoud) maar waar moet het water
naartoe, vraagt tuinontwerper Iverna
Zaalberg uit Sint Odiliënberg zich af?
Om mensen bewust te maken van het
probleem is Zaalberg via social media
een ludieke actie begonnen. ‘Stop de Ver-stening’
er-ui-en
heet de Facebookpagina waarop
zij allerlei foto’s plaatst van betegelde tui-nen.
Haar boodschap: daar word je toch
niet vrolijk van? „Een groene tuin kan
ook onderhoudsvriendelijk aangelegd
worden”, bepleit ze haar zaak. „En die is
meteen goed om een stukje bij te dragen
aan de biodiversiteit. Planten of struiken
waar dieren onder kunnen schuilen,
grond die makkelijker water opneemt,
een groene tuin heeft echt alleen maar
voordelen. Plus het feit dat het veel aan-trekkelijker
uitziet. Ik zou zeggen: zet
een boete op stenen, beperk het aantal
vierkante meters dat betegeld mag zijn.”
Een andere optie is te zorgen dat het
(overtollige) regenwater uit de tuin niet
meer in het riool komt. Doodzonde,
vindtWiel Pakbier uit Ubachsberg. De
medewerker vanWaterschap Roer en
Overmaas vangt zijn zelf regenwater op
in regenton en vijver. Is de ton vol, dan
stroomt het water de vijver in. Is de vij-ver
vol? Sijpelt hetwater over de rand?
Krijgt het gazon extra water. Als meer
mensen dat doen, wordt bijvoorbeeld
het rioolstelsel niet extra belast tijdens
hevige buien en voorkomen we samen
omhoog knallende putdeksels en watero-verlast
elders in dorp en stad. Het begint
allemaal met bewustwording van de mo-gelijkheden
in en rondom uw huis.
www.waterklaar.nl
extreme neerslag
Slechte waterkwaliteit
Natschade
“
Tuin al twaalf jaar
niet meer gesproeid Op het eerste oog is niet zo veel
bijzonders te ontdekken in de tuin
van Giel van Eck uit Nederweert.
De waterambtenaar van de ge-meente
gaat nadrukkelijk in een
cirkel met kiezels staan. „Je ziet het
niet, maar dit is mijn ‘wadi’, een
plek waar overtollige regen een tijd-je
in blijft staan en langzaam de
rest van de grond in drupt.”
Dankzij de kiezelcirkel heeft Van
Eck al twaalf jaar niet meer hoeven
te sproeien tijdens zomerse droog-te.
Simpel en eenvoudig. Net zoals
het loskoppelen van de regenpij-pen
van het riool, zodat dat water
in zijn tuin belandt. „2100 lijkt zo
ver weg, maar volgens klimaatdes-kundigen
hebben wij in Nederland
dan een Zuid-Europees klimaat, in-clusief
lange droge perioden. Dan
is een eigen wadi of wateropvang
noodzaak.”
DROOGTE
Gevolgen van
extreme droogte
Zakking Hittestress
Aangetast groen Paalrot
Slechte waterkwaliteit
Met je voeten door een Limburgse wadi waden, dat kan al
D
roogte is niet meteen een
aspect waar mensen aan den-ken
als er gesproken wordt
over het veranderende klimaat.
En toch is ook droogte beslist niet te on-derschatten
de komende jaren, weet wa-terambtenaar
Giel van Eck van de ge-meente
Nederweert. Hij haalt een voor-beeld
aan uit Spanje, waar acht à tien we-ken
achter elkaar geen druppel vocht uit
de lucht valt. De druk op de waterlei-ding
valt weg, vocht dat op rantsoen
moet. „Vergeet het maar dat er dan wa-ter
is om de tuin te sproeien”, benadrukt
Van Eck.
Dat Zuid-Europese klimaat staat Neder-land
in 2100 te wachten, zo becijferen kli-maatdeskundigen.
Daarom is het niet
meer dan vanzelfsprekend dat je de tuin
inricht op de verwachte nattigheid, en
die dan ook gebruikt als waterberging
voor tijden van droogte.Wadi’s bijvoor-beeld
zoals ze al op veel plekken in Lim-burg
te vinden zijn. Al zal niet iedereen
doorhebben dat hij of zij met de voeten
in een Limburgse wadi staat. Dat kan bij-voorbeeld
de ondiepe greppel zijn die
om een speelveldje in de woonwijk ligt,
en die tijdens hevige stortbuien tijdelijk
vol water staat. Precies waar de wadi
voor is bedoeld.
Water wordt in de toekomst erg kost-baar,
waarschuwt een bezoeker tijdens
de recent gehouden conferentie Donkere
wolken boven Limburg. HetWaterschap
Roer en Overmaas brainstormt samen
met de vijftien gemeenten uit het verzor-gingsgebied
over de toekomst van water
in steden en dorpen. Ja, er wordt veel
meer nattigheid verwacht. En ja, ge-meenten
en waterschap moeten samen
oplossingen zoeken. Maar ook de burger
is aan zet, zo klinkt de boodschap tij-dens
de bijeenkomst. Het moet ‘tussen
de oren’ zitten dat op het eigen perceel
iedereen zijn waterafvoer op orde heeft.
„Je bent toch ook verantwoordelijk voor
het repareren van je dak als dat kapot
is”, meent Van Eck.
Bewust zijn van je opties in en rondom
het huis is stap 1. Van Eck zegt nog een
stap verder zetten door het onderwijs er-bij
te betrekken. „Op het Citaverde zit-ten
de hoveniers van de toekomst. Nieu-we
experts die burgers kunnen in- en
voorlichten.” Dat gebeurt nu nog te wei-nig,
zo is Van Ecks indruk. Hij bena-drukt
het belang van een goede afwate-ring
voor iedereen.
Bij particuliere huizenbezitters is dat een
kwestie van goed informeren welke op-ties
er allemaal zijn. Bij huurders spelen
woningcorporaties nadrukkelijk een rol.
In Maasgouw bijvoorbeeld wordtWo-nen
Limburg betrokken bij de herstruc-turering
van afwatering in een wijk waar
ook huurwoningen liggen. „Het is be-langrijk
mensen te verleiden mee te wer-ken
door middel van prijsvragen of subsi-dies.
Lukt dat niet? Dan moet je wellicht
zoet door zuur vervangen: met belastin-gen
en extra heffingen.”
Waterdruppel
TOEKOMST
R
otterdam heeft voor ruim 4 miljoen euro
een heus waterplein aangelegd in de stad,
waar 1700 kubieke meter water opgevan-gen
wordt tijdens en na hoosbuien. Nor-maal
gesproken is het plein een speelveld, bij hevi-ge
regen is het een opvangbekken. In Amsterdam
vangt men op platte daken van kantoorpanden
extra water op. In Limburg is maatwerk is geboden.
Voor de Noord- en Midden-Limburgse zandgron-den
is een andere aanpak nodig dan voor de vette
löss van het zuiden. Duidelijk is wel dat er al veel
gebeurd is. Bij het uitvoeren van nieuwbouwplan-nen
is het al verplicht om regenwaterafvoer los te
koppelen van het riool. Het is een taak van ons alle-maal,
van gemeenten, waterschappen en burgers,
om het water een plek te geven rondom onze wo-ningen.
In Maasgouw is bijvoorbeeld een proef in
woonwijk Reutsberg. Daar wordt eind november
deur aan deur voorlichting gegeven over hoe bur-gers
hun tuinen waterklaar kunnen maken. Onder-steund
door de publiekscampagne ‘Waterklaar’ zet-ten
vijftien Noord- en Midden-Limburgse gemeen-ten
en de twee waterschappen in op droge voeten,
ook in de toekomst. De website is vorige week ge-lanceerd.
In Zuid-Limburg moet over een half jaar
duidelijk zijn welke maatregelen er komen.Wiel
Pakbier van hetWaterschap Roer en Overmaas stel-de
onlangs voor dat burgers die hun tuin ‘water-klaar’
hebben als beloning een tegel met een water-druppel
voor het huis krijgen. Op naar een Lim-burg
vol tegels met waterdruppels?
Gevolgen van
hsberg
Giel van Eck uit Nederweert
BLAUWALG
samen
watertoets
zon
groen
waterkering
extreem
veranderend klimaat
goed voorbereid
nieuwe mentaliteit
holle straten
grondwater
afwatering
regen ton
heffing
regenwater
oplossing
waterplein
gemeenten
utopie
wadi
tuin
stad ecologie
hoosbui
waterschap
milieu
Limburg
grind
grind
waterschap
hoosbui KNMI
records
zomer
waterschap
goot groen
gras ozon
regen
waterkering
doorzagen regenpijpen
utopie watertoets
burgers
löss
vijver
gemeenten
steenwoestijn
donker wolken
zand
natte tuin overlast
verzadigd
afkoppelen
wolkbreuk
wolkbreuk
wolkbreuk
kaplaarzen
kubieke
meter
zondvloed
holle straten
burger
aan zet
weer
groen
groen
weer
extreem
verstening
verstening
droogte
zon regenwater
plant
heffing
tuin
besef
zand
wadi
zon
kort
toets
druppel
blad
groene daken
heffing
hevig
druppel
tuin
wolkbreuk
overlast
vijver
burger aan zet
plant
veranderd klimaat
durppel
risicomanagement
tegel
water
neerslag
zondvloed
groene daken
meer
groen
nieuwe mentaliteit
oplossing
milieu verzadigd
dak
hevig
toets
wijk
besef
toets
tegel
KNMI
blad zomer
foto’s Jeroen Kuit illustraties MGL