Ulaştırma Sistemleri ve Turizm

1. SBE TURİZM İŞLETMECİLİĞİ
ANA BİLİM DALI
TURİZM İŞLETMECİLİĞİ
TURİZMDE ULAŞTIRMA VE HAVAYOLU
İŞLETMELERİ
15.04.2013

2. Ulaştırma, insan ve yüklerin bir yerden başka bir
yere iletimlerinin, istenen koşullara uygun belirli
ve iyi tanımlanmış bir şekilde sağlanması amacı ile
bir araya getirilerek, işlevleri ve karşılıklı
etkileşimleri organize edilen ilgili tün fiziksel,
sosyal, ekonomik ve kurumsal bileşenlerin
kümesidir.(Demirkol, Zengin 2009)

3. ULAŞTIRMA SİSTEMİ İÇERİNDEN VAR OLAN ÖGELER
Ulaşım Çeşiti: 4 çeşit ulaşım türü vardır bunlar;
Kara Yolu ulaşımı
Havayolu Ulaşımı
Deniz Yolu Ulaşımı
Demir Yolu Ulaşımı
Yolcu/Nesne/Yük: Ulaştırma bir yol üzerinde taşınan yolcu ya da eşyaları
kimi zaman ayrı ayrı kimi zaman da bir arada taşımayı içermektedir. Bir
ulaştırmanın etkinliği taşınan yolcu ya da nesne miktarı ile ilişkilidir Turist
taşımacılığı, turizmin temelini oluşturmaktadır ve turizmde bütün turistler
birer yolcudur. Yolcular her zaman turist değillerdir. Temeli turizme
dayanmayan bir ulaşım da söz konusu olabilir.
Nesneler de bir yol üzerinde taşınmaktadırlar. Genel de yük olarak da
adlandırılmaktadırlar. Fakat yüklendiğinde, canlı ve cansız tüm varlıklar
algılanacağı için daha anlamlı olmaktadır. Yük olarak ifade ettiklerimiz ise;
hammadde, malzeme, mal, araç, makine, enerji maddeleri, bagaj, mektup,
evrak vb. olabilir.

4. Yol: Üzerinde insanların ve yüklerin taşındığı hatlara yol denir. Ulaşım
araçlarının seyahatlerinde izleyecekleri güzergâh üzerindeki yolları
ifade eder. En verimli olan yolu seçmek hem seyahat süresini hem de
maliyetini azaltır.
Yolların gelişmesi, ulaştırmanın da gelişmesi anlamına
gelmektedir. Çünkü gelişmiş yol hız, konfor ve güven unsurlarını içeren
ulaşım demektir. Karayolları, denizyolları, havayolları ve demiryollarını
kapsar

5. Araç: Seyahat eden insanların seyahat şekillerini temsil etmektedir. Seyahatin
hızını ve fiyatını belirlemektedir. Aynı zamanda sürdürülebilir gelişmeye
önemli etkileri de bulunmaktadır
Terminal: Terminaller yolculukların başladığı ve bittiği yerlerdeki duraklardır.
Her ulaştırma türünün terminali farklı isimlendirilir. Havayolu ulaşımında
terminal havaalanı, denizyolu ulaşımında liman, karayolu ulaşımında otogar
ve demiryolu ulaşımından tren garı gibi. Terminaller ulaştırma sisteminde
önemli bir yere sahiptir.
Tekonoloji: teknoloji değişimler rekabete, fiyat yapısına, hıza, konfor
düzeyine, aynı zamanda güvenliğe çeşitli açılardan etkide bulunmaktadır

6. Kontrol ve İletişim Sistemleri: ulaştırmanın tüm çeşitlerinde kontrol
sistemleri yeterli yada yetersiz düzeyde kullanılmaktadır. Trafik
kontrolü, demiryolu işaretleri, hız limitleri, trafik lambaları vb.
Kontrol sisteminin amacı verimliliği ve güvenliği sağlamaktır.
İşletme: İşletme, yukarıda saydığımız ulaştırma sisteminin parçalarını
bir araya getirip, bu sistemin düzenli bir şekilde çalışmasını sağlayacak
kurumları ifade etmektedir.
Ulaştırma işletmeleri olarak adlandırdığımız bu işletmeler özellikle
turizm gelişiminde önemli role sahiptirler. Bu işletmeler araç satın alır,
güzergâh ve tarifeler belirler, koltuklarını yolculara satar (ya da aracı
işletmeler vasıtası ile sattırır), terminalleri kullanır.

7. DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE ULAŞTIRMANIN MEVCUT DURUMU
Dünyadaki Mevcut Durum
Dünya Turizm Örgütü’nün (UNWTO) verilerine göre, 2010 yılında 940 milyon
olan uluslararası turist varışlarının, 2011 yılında %4,6 büyüyerek 983 milyona
ulaşarak uluslararası turizme talebin devam ettiği görülmektedir. Yine 2011
yılında uluslararası seyahat eden turistlerin kullandıkları ulaşım türleri ise %51
havayolu, %41 karayolu, %6 suyolu ve %2 demiryoludur. Görüldüğü üzere
havayolu ulaştırması özellikle dünya ticareti içinde çok önemli bir paya
sahiptir ve uluslararası turizmin temelini havayolu ile gerçekleşen seyahatler
oluşturmaktadır

8. 2,6 milyarın üzerinde yolcu dünyadaki havayolu şirketleri ile
taşınmıştır. Havacılık sektörü turizmin vazgeçilmez bir usurudur.
Özellikle gelişmekte olan ekonomiler için havacılık sektörü ekonomik
büyümede katalizör görevi yapmaktadır. Uluslararası turist
seyahatlerinin %35’i havayolu ile yapılmaktadır. Havacılık endüstrisinin
dünya ekonomisine katkısı yaklaşık 2,2 trilyon dolardır. Dünyada 1,500
havayolu, yaklaşık 24,000 uçak ve 4,000 havaalanı ve 190 hava
navigasyon desteği sağlayıcısı bulunmaktadır ve 34,5 milyonun
üzerinde kişi havacılık ve turizm sektöründe istihdam edilmektedir

9. Türkiye’deki Mevcut durum:
2011 yılı verilerine bakıldığında; ülkemizde havacılık sektöründe son 10 yıl
içinde hava trafiğinin %129 oranında arttığını, 110 bin kişiye istihdam
sağlandığı ve sektörün cirosunun da 12 milyon Dolar’a ulaştığı ve yaklaşık 100
milyonun üzerinde yolcu taşındığı söyleyebiliriz. 2000’li yılların başında
sadece THY tarafından 2 merkezden 26 noktaya yapılan tarifeli iç hat
seferleri, özel sektör kuruluşlarının da iç hatlarda tarifeli seferlere
başlamasıyla birlikte 2011 yılı Ağustos sonu itibariyle 6 havayolu ile 7
merkezden 46 noktaya gerçekleşmektedir.

10. Havayolu taşımacılığına yapılan bu yatırımların turist sayısını da olumlu
etkilediği görülmektedir. Özellikle yurt dışından Antalya’ya doğrudan
uçuşların artması Akdeniz Bölgesi’ne gelen turist sayısında da artışa sebep
olmuştur. 2011 yılında, Antalya 12 milyonun üzerinde yabancı turist
ağırlamıştır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayınlanan istatistiklere göre 2007 –
2011 yıllarında Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilerin %70,1’i havayoluyla,
%22’si karayoluyla, %7,7’si denizyoluyla ve %0,2’si demiryoluyla ülkemize
giriş yapmışlardır. Yine 2007 – 2011 yıllarında Türkiye’den yurt dışına giden
vatandaşlarımızın %62,3’ü havayoluyla, %33,9’u karayoluyla, %3,7’si
denizyoluyla ve %0,1’i demiryoluyla ülkemizden çıkış yaptığı bilinmektedir.

11. TURİZMDE ULAŞTIRMA
UlaştırmaTürlerinin Tarihsel Gelişimi:
Turizm ve ulaştırma birbiri ile iç içe girmiş ve ayrılması mümkün olmayan iki
kavramdır.
İnsanlık tarihinin belki de en önemli buluşlarından biri olan tekerlek
ile başlayan ulaşım aracı kullanımı, bugün hızın, konforun, güvenin bir arada
olduğu ulaşım araçlarının temelini oluşturmuştur. Yaşadığı yerden başka bir
yere gitme eylemi, insanoğlunun var oluşu ile birlikte başlamıştır. İlk çağlarda
bu eylemlerin nedenleri başında yiyecek bulma, barınma gibi temel
ihtiyaçların giderilmesine yönelik yer değiştirmeler iken, insanoğlu zaman
içinde ticaret, spor, din, savaş gibi farklı nedenlerle yer değiştirme
eylemlerini gerçekleştirmişlerdir.

12. Ticaretin gelişmesiyle paralel olarak ulaştırma da gelişmiş ve
çeşitlenmiş; başlı başına bir ticaret alanı olarak ortaya çıkmıştır. Ulaşımın
ulaştırma olabilmesi için birilerinin ulaştırdıklarından veya sahiplerinden
bedel alması, bu işten para kazanması gereklidir. Bunun temel sağlayıcısı ise
ilk zamanlarda ticaret, daha sonraları da turizm olmuştur
İlk ticari seferler Mezopotamya ile Anadolu arasında M.Ö. 2000
yıllarında olmuştur. Sümerler ve Akalar, Anadolu’ya düzenli kervanlar yolluyor
ve ticaret yapıyorlardı. Yine Mısır’da da ticaret, özellikle Nil Nehri’nin varlığı
sebebiyle hayli gelişmişti. Zaman içinde yol gereksinimi ortaya çıkınca,
medeniyetlerin üzerinde tekerlekli arabaların gideceği yollar yapmaya
başladığı görülmüştür. Yolların geliştirilmesine önem veren ilk devlet Sümerler
olmuştur.

13. Roma İmparatorluğu döneminde ise hem turistik amaçlı esas olarak da ticari
seyahatin gelişmesi ile nitelikli yol yapımı önem kazanmış, yollar mermer ve
benzeri sert, dayanıklı maddeler ile kaplanmıştır. Roma ticaretin merkezi
olmak ve yurttaşlarının yaşam düzeylerini yükseltebilmek adına şimdiki
ulaştırma ağı sistemlerinde de olduğu gibi toplanma ve aktarma noktaları
oluşturmuş, bunların birbirleri ile zincir bağlantılarını sağlayarak tüm
yerleşim birimlerinin Roma’ya ulaşabilmesine olanak yaratmıştır.

14. Karayollarının tarihsel gelişimine bakıldığında önemli olaylar göze çarpar.
Otomobil ile ilgili bazı ilkleri şu şekilde sıralayabiliriz:
1771’de bir Fransız mühendisi, ilk kez üç tekerlekli bir araç yapmış ve
buna kendi kendisine hareket eden anlamında otomobil adını vermiştir.
1867’de Paris’te ilk yaya köprüsü yapılmıştır. İlk dört zamanlı motor
Almanya’da Daimler tarafından geliştirildi ve 1883 yılında bir araca takıldı.
Daimler ve Maybach’ın fabrikası 1890 yılında 350 motorlu araç üretmişti.
Daimler’den lisans alan Fransız firması Panhard ve Levassor’un sahiplerinden
Emile Levassor 1890’ların ortalarında bugünkü otomobillere çok yakın
özellikler arz eden bir otomobili tasarladı. 1895 yılında Fransız Akademisi,
zaten uzun zamandan beri kullanılmakta olan “otomobil” teriminin
kullanımını onayladı.

15. Günümüzdeki anlamıyla trafik kuralları ilk kez 1900’de Amerika Birleşik
Devletleri’nde uygulanmaya başlamıştır. İlk hız sınırlanması da, 1901 yılında
Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanmış ve hız sınırı şehir içinde 24, şehir
dışında ise 35 kilometre olarak belirlenmiştir. İlk trafik cezası, 24 kilometre
olarak belirlenen hızı sınırını 25 kilometre süratle giderek ihlal eden sürücüye
yazılmıştır

16. «Ondokuzuncu yüzyıla kadar seyahat ve ulaştırmanın gelişimindeki en
önemli engellerden biri, yer değiştirmelerin yavaşlığı olmuştur. Fakat
“bu alanda asıl keşif, İngiltere’de Stockton ve Darlington kasabaları
arasında yapılan ilk gerçek demiryolu üzerinde, 1825 yılında George
Stephenson tarafından yapılan, kömürle çalışan ilk yolcu treninin
keşfidir.
Bu lokomotif, Londra’dan Bath’e, yaklaşık 180 km.lik mesafeyi 11
saatten 2,5 saate indirmişti. 1838 de Parlamento, postanın demiryolu
ile taşınmasına izin verince posta arabaları devri sona erdi .Yolcu
trenlerinin yapılmaları ile birlikte uzaklara daha ucuza seyahat etme
fikri gelişmiş ve derhal demiryolları yatırımlarına başlanmıştır

17. Denizyolu ulaştırmasının geçmişine bakıldığında M.Ö. 3000’li yıllara
kadar uzanan tarihi bir süreç karşımıza çıkmaktadır. İlk çağlarda
denizcilik, ticaretin beşiği olarak gösterilen ve çevresi karalarla çevrili
olan Akdeniz'de başlayıp gelişmiştir. M.Ö. 400 yılında ise, eski
Yunanlıların denizyolu ulaştırması sayesinde ticari bakımdan büyük bir
gelişme kaydettikleri görülür

18. 15. Yüzyıla kadar özellikle İspanya ve Portekiz, denizlerdeki hâkimiyetlerini
sürdürmüşlerdir. 1821 yılında ilk buharlı gemi Manş Denizi’ni geçmiş, 1840
yılında ise ilk gezi amaçlı gemi (Cunard Line) seferlerine başlamıştır.
20. yüzyıl ise turizm bakımından denizyolu ulaşımının geliştiği bir dönemdir.
Bu yüzyılda gemilerde akaryakıt ve nükleer enerji kullanılabilmesi; araçların
kömürden, personelden, yer ve zamandan büyük ölçüde tasarruf
sağlamalarını ve hız bakımından gelişmelerini mümkün kılmıştır.
Yüzme havuzu, spor salonu, sinema, oyun ve okuma salonları gibi hizmet
birimleri ile gezme, dinlenme ve eğlenmeyi birlikte gerçekleştirmeye olanak
veren kruvaziyer gemilerle düzenlenen seyahatlerin başlama tarihi 1840
yıllarına dayansa da, modern anlamda kruvaziyer organizasyonunun 1950-
1970 yıllarında geliştiği görülmektedir.

19. Ulaştırmanın ulaştığı en ileri boyut ise kuşkusuz havayolu taşımacılığı
olmuştur. Havayolu ulaştırması sağladığı konfor, hız ve güven ile kitle
taşımacılığında bugün en önemli taşımacılık türü haline gelmiştir
Gerçek havacılık uğraşları 1890’lı yıllarda başlamıştır. 1891 yılında bir
Alman mühendis kendi yaptığı planörle uçuş denemeleri yapmıştır. 17 Aralık
1903’de Wright Kardeşler, ilk defa motorlu bir uçakla uçuş
gerçekleştirmişlerdir. İlk uçuşlarında 36 metre, aynı gün dördüncü denemede
ise 248 metrelik bir mesafeyi kat etmeyi başarmışlardır. Bu uçuş ile dünyada
modern havacılık tarihi de başlamıştır.

20. TURİZMDE ULAŞTIRMA TÜRLERİ:
Karayolu Taşımacılığı ve Turizm Açısından Önemi
Karayolu taşımacılığı, kendi bünyesinde başlı başına bir ekonomik
faaliyet alanı olduğu gibi, özellikle diğer ulaşım işletmeleri ile yakından
ilişkilidir. Bu özelliği ile demiryolu ve havayolu ulaşımını tamamlayıcı bir yapısı
bulunmaktadır. Diğer yandan karayolu ile yapılan taşımacılık sonucunda diğer
taşıma şekillerine olan talebin azalması nedeniyle olumsuz özelliği de
bulunmaktadır.

21. Kara yolu, ulaştırma sektörünün diğer ünitelerinden farklı olarak
turizm sektörünün vazgeçilmez unsurlarındandır. Günümüzde kara yolu
taşımacılığı en fazla ulaşım şeklidir. Gelişen otomotiv sanayi, kara yolları,
otoyollar şehirleri ve ülkeleri birbirlerine daha rahat, kolay şekilde
bağlamaktadır. Özellikle grup seyahatlerinde, arazi yapısı nedeniyle diğer
araçlarla gidilmesi güç olan yerlerde otobüs ulaşımı kullanılmaktadır.
Gezi sırasında çevreyi görme, zaman zaman durma ve konaklama
yerinin önüne kadar ulaşım aracıyla gitme olanağı vardır. Özellikle gezme
görme arzusuyla seyahat edenler, belli bir yere giderken yol üzerindeki
değişik yerleri, geçtikleri ülkeleri yakından tanımak isteyenler tarafından
tercih edilir. Uzun mesafeler için oldukça yorucu olmasına karşın; ucuzluğu
nedeniyle geziler, tek yönlü yolculuklar veya yakın mesafeli seyahatler için
tercih edilmektedir.

22. Demiryolu taşımacılığı ve Turizm Açısından Önemi:
Demiryolları; diğer ulaşım türlerinin rekabeti ve hızlı gelişimi karşısında bir
gerileme trendi göstermiş Olmasına rağmen, ekonomik ve toplumsal gelişmeyi
sağlayan, toplu taşımayı gerçekleştiren, turizmde seyahatleri demokratize
eden ve sosyal turizmi yaratan bir ulaştırma türüdür.
Trenler, 19. yüzyıl boyunca turizm hareketlerinin gelişiminde en önemli paya
sahip olmuşlardır. Demiryolları yerini her ne kadar, kara, hava ve
denizyollarına bırakmış gibi gözükse de gelişmiş ülkelerde demiryolları, hız,
konfor ve güvenlik gibi nedenlerle en çok tercih edilen ulaşım türü olarak
karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde de, halk ya da bireyler bazında genel
ulaşım alanında en büyük taşımacılık payı yine demiryollarına aittir

23. Turizm amaçlı kitle seyahatlerinin ilk taşıma araçları trenlerdir. Buharlı
lokomotifin icadı tren ulaştırmacılığının önem kazanmasını sağlamıştır.
Thomas Cook’un düzenlediği ilk geziler trenle yapılmıştır. Kent nüfuslarının
artışı Avrupa’da demir yolu taşımacılığına önem verilmesine neden olmuş ve
halkın seyahat gereksinimini karşılamada tren büyük önem kazanmıştır.
1920’lerden sonra da demir yolları devamlı zarar etmesi sonucu ve demir yolu
yatırımları büyük sermaye gerektirdiğinden tüm ülkelerde bu işletmeciliği
devlet yüklenmiştir. II. Dünya Savaşı’na kadar turizm hizmetinde büyük rol
oynayan tren, aynı önemini devam ettirememiştir.
.

24. Fakat 1980 yılından sonra, Avrupa’da tren, turizmde tekrar taşıma
görevini yavaş yavaş almaya başlamıştır. Bu da tren taşımacılığının
iyileştirilmesine ve modernleştirilmesine neden olmuştur. Örneğin,
Fransa’da saatte 280 ile 360 km hız yapan trenler hizmet sunmaktadır.
Hız ile beraber konfor ve rahatlıkla alanında da her geçen gün
yenilikler ortaya çıkmaktadır. Sakatlar için özel vagonlar, oyun ve tv
salonları olan trenler gibi

25. Denizyolu Taşımacılığı ve turizm Açısından Önemi:
Geçmişte ulusların refah seviyesinin göstergesi olan deniz yolları, günümüzde
yüzer otel niteleği taşıyan her türlü lükse sahip, kruvaziyer gemilerle kitle
turizmi gerçekleştiren bir ulaşım türüdür. Bu tür seyahatleri, konforu,
rahatlığı ve eğlenceyi arayan üst gelir grubu insanların daha çok tercih ettiği
görülmektedir.
Karadan çok farklı bir atmosfer içine girme, sakin bir yolculuk, seyahat
süresince dinlenme, değişik limanlar ve yerler görme, limanlarda karaya
çıkıp, çevre güzelliklerinden yararlanma ve alışveriş yapma isteği insanları
deniz yolu ulaştırmasına yönelten önemli faktörlerdi

26. HAVAYOLU TAŞIMACILIĞI VE TURİZM AÇISINDAN ÖNEMİ:
Havayolu ulaştırma sektörü kısa sürede çok hızlı teknolojik ve yapısal
değişiklikler gösteren bir sektördür. Sektörde geniş kapasiteli, yakıt tasarrufu
sağlayan, düşük gürültü ve emisyon seviyelerine sahip uçakların geliştirilmesi
havayolu şirketlerinin faaliyetleri, yönetimi, hizmet kalitesi ve kapsamı
üzerinde büyük ölçüde etkide bulunmuş, serbestleşme ve özelleştirme ile
sektörün daha ticari bir yapıya dönüştürülmesi ve işbirliklerinin oluşması
sektörün yapısını değiştirmiş ve sektörü tüketicilerin hakim olduğu bir pazara
dönüştürmüştür.

27. Havayolu Ulaşımının Tarihsel Gelişimi:
Havayolu ulaşımının gelişimi konusunda çeşitli kaynaklar farklı bilgiler
vermektedir. Bazı kaynaklara göre ilk uçuş olan 17 Aralık 1903’te kuzey
Carolina’da Kitty Hawk yakınlarında 47 saniyelik havadan ağır ilk uçakla
uçuşunu yaptıktan sadece 16 sene sonra 1919’da İngiltere ve Fransa arasında
ilk düzenli yolcu uçakları uçmaya başlamıştır. Bu uçuşlar dört koltuklu ve üstü
açık uçaklarla yapılmaktaydı. Bazı kaynaklara göre de ilk ticari amaçla
uçuşlara aynı yılın ekim ayında başlayan KLM’dir

28. Bir diğer kaynaklara göre tarifeli ilk havayolu taşımacılığı ABD’de 1914 yılında
yaklaşık 20 dakikalık uçuşun tek yön bilet ücreti 5 dolar olarak Tampa- St
Petersburg arasında başlamıştır.
I. Dünya savaşında uçakların yeterliliklerini gören ABD Kongresinin posta
taşımacılığı için 100 bin dolarlık fonu havadan posta taşımacılığı için ayırması
hava ulaştırma sektörünün başlangıcı sayılmaktadır. Hava ulaştırma
sektörünün gelişimi 4 dönemde inceleyebiliriz. Bunlar gelişme, büyüme,
olgunluk ve liberalleşme

29. Gelişme Dönemi (1918-1938)
Havacılık 1903 yılında sivil bir amaçla başlamış olsa bile 20. yüzyılın
başlarındaki siyasi krizler ve savaşlar dolayısıyla askeri alanda sanayileşen bir
sektör haline gelmiştir. I. Dünya Savaşı sonrası askeri amaçlı uçakların sivil
kullanıma geçmesiyle sivil havacılık büyük bir ivme kazanmıştır.
Havacılığın gelişime dönemi 1930’larla beraber yeni tip uçakların dizaynına ve
üretimine de sahne olmuştur. Bu yıllarda uçaklar havayolu işletmelerinin
ihtiyaç ve isteklerine göre üretilmeye başlanmıştır. Posta taşımacılığı ile
başlanan sivil hava taşımacılığı yolcu taşımacılığa yönelik uçakların
üretilmesiyle yolcu taşımacılığına da başlamıştır

30. Büyüme Dönemi (1938-1958)
İkinci Dünya Savaşı yılları boyunca uçak üretimindeki artış ve uçakların
teknolojilerindeki gelişme sivil havacılığın savaş sonrasında hızla büyümesini
sağlamıştır. Savaşın sona ermesi ile birlikte, I.Dünya savaşında olduğu gibi
askeri uçak fazlası, savaş süresince durgunluk içine giren sivil havacılığın ivme
kazanması için bir potansiyel oluşturmuştur.
Böylece sektör 1945 sonrası uzun mesafeli ve her hava şartında uçabilen,
tarifeli hava taşımacılığına başlamıştır. İlk jet yolcu uçağı Comet ilk uçuşunu
1949’da yapmıştır. 1953 yılında yapılan bir çalışma havayolu yöneticilerine ilk
kez uçakların 350 km den uzun olan mesafelerde turistler için en önemli
havayolu ulaşımı olduğunu göstermiştir.

31. Olgunluk Dönemi (1958-1978)
1958’de ilk B-707 kıtalararası dört motorlu jet yolcu
uçağının Pan Amerikan havayolunda tarifeli seferlere
başlamasıyla havacılık bir teknoloji yarışına dönüşmüştür.
Boeing’i takiben Douglas’da 1958- 1959 da ilk DC-8’i
üretti. Kıtalararası jetleri iki ve üç motorlu B-727 ve DC-
9’lar takip etti. Artık tüm havayolu işletmeleri kısa
ömürlü konvansiyonel pervaneli uçaklar yerine, uzun
ömürlü teknoloji harikası jetleri filolarına dahil
etmekteydi.
Jetlerle birlikte havayolu taşımacılığı 50 yıl önceki çok
riskli taşımacılık sınıfından emniyetli taşımacılık sınıfına
geçmiştir. Bu dönemde uçaklara meteoroloji radarları,
kara kutu gibi bazı ekipmanlar yerleştirilmeye
başlanmıştır. 1969’da artan talebi karşılamak ve
maliyetleri kontrol altına almak için ilk geniş gövdeli
400’den fazla yolcuyu kıtalararası taşıyabilen dört
motorlu jet B-747 Jumbo üretildi. Bunu Douglas DC-10 ve
Lockheed L-1011 uçaklarının üretimi izledi

32. Liberalleşme Dönemi (1978-….)
1978’de Amerikan hükümeti havacılık sistemini tam rekabete açması ve tüm
ticari kısıtlamaların kalktığı bu dönem havacılığın büyük bir sisteme
dönüşmesine neden oldu. ABD’den sonra Avrupa’da da 1980’lerin sonlarında
liberalleşme süreci başlamış ve 1993’te tamamlanmıştır. Avrupalı taşıcılar
istedikleri AB ülkesinde uçuşa başlayıp sonlandırma özgürlüğüne sahip
olmuşlardır. Bu nedenlerle bir kaç yıl içinde havayolu ve uçak sayısı ikiye
katlandı.
Rekabet hava taşımacılığını herkesin yararlanabileceği bir taşımacılık sistemi
haline getirmişti. Sistem o kadar büyümüş, hava trafiği o kadar yoğunlaşmıştı
ki tüm ülkeler seviyesinde çeşitli önlemler, çeşitli standartlar, çeşitli yaptırım
ve uygulamalar zorunlu hale geldi ve sistem bugünkü şeklini aldı

33. 1978 yılında ABD’de ki liberalleşme insanların düşük fiyatlarla tanışmasını
sağlamıştır. Mevcut (varolan) havayolu işletmeleri ve yeni kurulan düşük
maliyetli havayolu işletmeleri arasında büyük bir rekabet başlamıştır. Bu
büyük rekabet ortamında mevcut havayolu işletmeleri çeşitli stratejilerle
düşük maliyetli havayolu işletmelerini piyasa dışına itiyorlardı

34. Havayoluyla yolcu taşınması, özellikle 1992 yılından itibaren tarifesiz
uçuşların yaygın olarak gerçekleştirilmesiyle daha da hızlanan bir gelişme
sürecine girmiştir. Bu çerçevede 1990 yılında 13,5 milyona ulaşan toplam
yolcu sayısı, 2000 yılına gelindiğinde 35 milyon yolcuya yaklaşmıştır.
2001 yılından itibaren zaman zaman meydana gelen ekonomik krizler ve
terör saldırıları, havayoluyla seyahat eden yolcu sayısında azalmalara neden
olmuşsa da, genel eğilim hep yüksek artışlar şeklinde olmuştur. Böylece 2009
yılında toplam yolcu sayısı 85 milyonu aşmış ve nihayet 2010 yılında ilk kez
100 milyon yolcuya ulaşmıştır. Böylece son 10 yılda %194’lük bir artış
gerçekleşmiştir

36. HAVAYOLU ULAŞTIRMASINDA ULUSLARARASI KURULUŞLAR
IATA:
İATA 1919’da Hollanda’nın Hague şehrinde kurulan İATA’nın devamı
niteliğindedir. Modern İATA 1945 yılında havana Küba da kurulmuştur.
Birliğin üyeleri ticari faaliyetler gösteren havayollarıdır63 Dünya
devletlerinin faydası ve güvenliği için düzenli ve ekonomik hava
ulaşımının sağlanması ve geliştirilmesini amaçlamaktadır. Buna ek olarak
hava taşımacılığını teşvik eden ve hava endüstri ile alakalı problemlerin
çözümü için gerekli koordinasyonu sağlayan bir örgüttür
Kurulduğunda çoğu Avrupa ve Kuzey Amerika' dan olan ülkeden 57 üyesi
olan lATA su anda 130 ülkeden yaklaşık 270 üyeye sahiptir

37. ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Birliği)
Birleşmiş Milletlerin alanında uzmanlaşmış bir ajansı olan Uluslararası Sivil
Havacılık Örgütü (ICAO) 1944 yılında; uluslararası sivil havacılığının
güvenliğini ve düzenli gelişimini tüm dünyada desteklemek amacıyla
kurulmuştur. ICAO hem havacılık güvenliği, emniyeti, verimliliği, düzeni hem
de çevre koruması için gerekli olan standartları ve kuralları düzenler ve
uygular. Örgüt, havacılığın tüm alanlarında işbirliği için üyesi bulunan 191
devletin oluşturduğu forum aracılığıyla faaliyetlerini sürdürmektedir

38. HAVAYOLU ULAŞTIRMASINDA ULUSAL KURULUŞLAR
DHMİ:
Türkiye havalimanlarının işletilmesi ile Türkiye hava sahasındaki hava
trafiğinin düzenlenmesi ve kontrolü görevi, Devlet Hava Meydanları
İşletmesi(DHMİ) Genel Müdürlüğünce yerine getirilmektedir. Türk Sivil
Havacılık sektörünün altyapısını oluşturan tesis ve donanımıyla, 1933 yılından
bu yana değişik isim ve statülerle hizmetlerini yürütmekte olan kuruluş, 233
Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve Ana Statüsü çerçevesinde 1984 yılından
itibaren faaliyetlerini Kamu İktisadi Teşebbüsü olarak sürdürmektedir

39. Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü:
Genel bir ifadeyle Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, sektörün güvenli, düzenli
ve verimli işleyebilmesi için ülke içindeki tüm sivil havacılık faaliyetlerinin
planlanmasından, koordinasyonundan ve kontrolünden sorumludur.
Devamlı ve hızlı bir gelişme gösteren ileri teknolojinin uygulandığı, sürat ve
emniyet faktörlerinin büyük önem taşıdığı sivil havacılık sahasındaki her türlü
faaliyeti ulusal çıkarlar ve uluslararası ilişkilere uygun bir şekilde düzenlemek
ve esaslarını belirlemekle yükümlüdür

40. Havaalanları Yer Hizmetleri Kuruluşları:
Uluslararası havaalanlarımızda özel sektöre ait iki yer hizmetleri kuruluşu
(HAVAŞ ve ÇELEBİ) serbest piyasa ekonomisi ve tam rekabet kuralları
çerçevesinde yer hizmeti vermektedir
Havaalanları Yer Hizmetleri A.Ş. (HAVAŞ)
1987 yılana kadar USAŞ çatısı altında bulunan yer hizmeti faaliyeti, bu
tarihte USAŞ.ın özelleştirilmesiyle birlikte, HAVAŞ adı altında yeniden
örgütlenmiştir. Özelleştirme amacıyla Kamu Ortaklığı İdaresi’ne devredilen
HAVAŞ, 1995 yılında Park Holding tarafından satın alınmıştır. 1997 yılanda
HAVAŞ ve Swissport şirketleri arasında imzalanan yönetim anlaşması ile 1998
yılanda Swissport, HAVAŞ.ın %40 unu satın almaştır.

41. Çelebi Hava Servisi A.Ş.
1958 yılında kurulmuş olan Çelebi Hava Servisi A.Ş., uluslararası trafiğe
açık İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Adana, Dalaman ve Milas/Bodrum
havalimanlarında yerli ve yabancı havayolu taşıyıcılarına, temsil, yolcu
trafik, yük kontrolü ve haberleşme, ramp ve uçak hat bakım
hizmetlerini vermektedir. Şirket, 1996 yılanda hisselerinin %15.ini
Sermaye Piyasası Kurulunda halka arz etmiştir.

42. HAVA TAŞIMACILIĞI SEKTÖRÜNÜN FAYDALARI
Hava taşımacılığı ekonomik ve sosyal kalkınmayı destekleyen yenilikçi bir
sektördür. Kültürleri, insanları, kıtaları ve ülkeleri birbirine bağlar, küresel
pazarlara ulaşımı sağlar, ticaret ve turizmin gelişmesinin en önemli
unsurlarından birisidir, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında bağlantı
sağlayarak gelişmişlik farklarının azaltılmasında rol oynar
Havacılık tüm dünyayı bir ağ gibi sararak büyük şehirler ve küçük topluluklara
kadar her saat, tüm uçak tiplerinde hizmet vermektedir. Hava taşımacılığı 8,4
milyonu doğrudan, 9,3 milyonu dolaylı, 4,4 milyonu etkilenen ve 34,5 milyonu
hava taşımacılığının turizme olan katalitik etkisinden olmak üzere toplam
56,6 milyondan fazla kişiye iş imkanı sağlamaktadır

43. 1.500 den fazla havayolu şirketi ve 24.000’e yaklaşan uçak sayısıyla, 4.000’e
yakın havaalanına tarifeli seferler ile hizmet veren hava taşımacılığı, dünya
ekonomisine doğrudan, dolaylı, etkilenen ve turizm katalitik toplamı yaklaşık
2,2 trilyon dolarlık katkısı (ATAG, 2012) ve sağladığı sosyal faydalarla
dünyadaki en önemli sektörlerden biridir.
Hava taşımacılığı insanlara yeni ülkeleri keşfetme, tropikal bölgeleri ziyaret
etme, iş ilişkileri geliştirme, arkadaş ve aileleri ziyaret etme imkanı sunar.
Ekonominin ve dünyanın küreselleşmesinde çok önemli rol oynamaktadır

44. HAVAYOLU ULAŞTIRMASI İLE İLGİLİ DEZAVANTAJLAR
Hız, konfor ve güvenlik gibi ulaşımın temel şartları düşünüldüğünde havayolu
ulaşımı avantajlı yönleri daha ağır basan bir ulaştırma sistemi olarak
belirginleşmektedir. Buna karşı çevresel etkiler yanında, tesis ve araç
maliyetleri, dünya genelinde yaşanan iktisadi, sosyal ve çevresel
olumsuzluklara karşı hassas bir yapı sergilemesi, havayolu ulaştırmasının
dezavantajlarını oluşturmaktadır
Diğer ulaşım sistemlerine göre daha seyrek gerçekleşmekle birlikte bu ulaşım
sisteminde meydana gelen kazalar çoğunluklu ölümlü kazalar olmakta, bu
durum sözü edilen ulaşım sisteminde güvenlik faktörünün daha fazla öne
çıkmasına zemin hazırlamaktadır