literature review

1. TinjauanLiteratur:KonsepKeberkesanandanPenambahbaikansekolah
Tinjauanliteraturkonsepkeberkesanandanpenambahbaikansekolah
Pengenalan
Perubahandanpembaharuandi dalambidangpendidikannegaraberlakubegitupesatsejakbeberapa
dekad yang lalutelahmemberikanimpakyangbukansedikitterhadapkeseluruhanperancangan,
pembangunan,danpresatasi melibatkansemuaperingkatdantahappendidikansamaada
pendidikanrendah,menengahataupunpendidikantinggi.Isu-isupendidikantidakjemu-jemudantidak
putus-putusdiperkatakandandibahaskanolehsemualapisanmasyarakatmenggambarkanbahawa
pendidikanadalahsatuaspekyangamatpentingdalampembinaansatunegara-bangsayangbersatu,
bersetia,beretikadanberagama,berkeupayaandanberketrampilanmemainkanperanan aktifdan
produktif dalammasyarakatantarabangsa.
Semuanyaini bermuladari satu'tempat'yang dinamakansekolah.Inilahtempatnyakalaukitamahu
ianyadiberi namajolokansebagai 'kilangmendidikdanmembanguninsan'.Sekolahtidaksahaja
dijangkakanmenghasilkanprodukdalambentukinsanyangberilmupengetahuandanberkemahiran
yang relevandengankehidupandanzamantetapi lebihdari ituadakahinsan-insanini benar-benar
terdidikdalamerti katamenjadi insanyangberperikemanusiaan,berhati perutdanberperasaan,
berbudi danberakal,berani menegakkankebenarandanmembasmi kemungkaran,seorangyangsoleh
lagi muslih,dantundukdanpatuhkepadakhaliknya,Tuhanserusekalianalam.

2. Harapan dan jangkaanibubapa danpenjagakhasnyasertamasyarakatamnya hari ini terhadapprestasi
dan kecemerlangansekolahtidakdapatdipandangremehlagi.Setiapibubapamengharapkansegala
yang terbaikbagi pendidikananak-anakmerekadaripadapihaksekolah.Sekarangpunsudahberlaku
terdapatnyaibubapayang terlalumemilihsekolah.Mengapawujudkecenderunganini?Sedarkahkita
bahawasuatu masa nanti akanberlakufenomenaadasekolah-sekolahdikategorikansebagai sekolah
‘laris','sederhanalaris'atau'sekolahtaklaku'?
Di negaramajusendiri berlaku danmeningkatnyaketidakpuasanhati dengankeadaansekolah-sekolah
awam kini.Salahsatualternatif yangpopularsekarangialahapayangdipanggil 'home schooling'.Di
Saskatchewan,bilanganmurid-muirdyangmengikuti'home schooling'telahmeningkatsehingga30%
setiaptahunsejak1993. The SaskatchewanHome-BasedEducatorsmenjangkakanbilanganmurid-
murid'belajardi rumah'akanmencapai 3,000 orang menjelangalaf baru.Tidakmungkinkahsenario
seumpamaini akanwujuddi negarakitasatu masa nanti?
Rasa tidakpuas hati dan rasa kecewadengansekolah-sekolahawambukannyaomongkosong.
Masyarakat mengejarkeputusan;merekahendakmelihatsekolah-sekolahyangbaikdanberkesan."In
schools,treadingwaterisnolongeranoption.School people musteitherpropel themselvesinsome
direction,be towed,orsink"(Barth,1990). Denganitujelassekali aliransebegini membuktikanbetapa
tendesaknyasekolah-sekolahmenilai danmengambil langkah-langkahperludalamkonteksmenjadi
sekolah-sekolahyanglebihdanbetul-betul berkesan.
TINJAUAN KAJIAN

3. Kritikanterhadappersekolahansemakinketarasekitartahun60-an,sikapmasyarakatmenjadi
pesemistikkepadapemikiranyangmengatakanlatarbelakangdanpengaruhsosial menentukan
pencapaianmurid-muridlebihdaripadapengajaranrasmi di sekolah(Madaus,Airasian&Kellaghan,
1980). Kemudiansekitartahun-tahun70-andan 80-an daripadakajian-kajianolehEdmonds(1979) dan
Goodlad(1984) mendapati bahawatanpamengambil kiralatarbelakangmuridsesetengahsekolahlebih
'berkesan'atau'memuaskan'daripadayanglain.Di Britain,Rutter,Maughan,Mortimore danOustan
(1979) telahmengenepikanmitosbahawa sekolah-sekolahmempunyai pengaruhterhadke atas
pembentukandiri insan(murid).Daripadakajian-kajianini beberapaciri sekolahberkesantelah
dikenalpasti.
Semuaini berkaitrapatdenganapa yangkita panggil 'profesionalisme'.Inilahaspekyangpatutditekan
dan diutamakandalamseluruhruangdanmasa setiaporangguruketikabertugasdi sekolah lebih-lebih
lagi bagi Guru Besar sebagai pemimpininstitusi.
Abdul RahmanArshad(1989) mengatakan,"Kalaukitahendakmenebusmutupendidikannegaraini,
yang paling pentingbukandi sekolahmenengah.Apa sebabnya?"Bagi beliaubeberapakeadaandi
sekolah-sekolahrendahmemerlukan'perubahan'dan'pembangunan'yangamatmendesakjika
'keberkesanan'sekolahsekaligusmutupendidikandanpencapaianparapelajarhendakdipertingkatkan.
Keadaan-keadaanyangbeliausebutkanialah:
· suasanadi sekolahrendahini dari segi persekitarannyatidakbegitumenggalakkan;

4. · olehkeranatahapakademikjugarendah,makaprofesionalismenyajugarendah;
· sekolah-sekolahitukecil;olehitukaitandanperhubungandari segi membangunkanfikiranhampir
tidakada;
· terdapatguru-gurudi sekolahrendahyangkurangmendapatlatihandalamperkhidmatan.Majlis
Guru Besar hendakdibangunkansecaraslebihluas,janganjadi satubadanyang"ceremony";badan
yang bertemuhanyauntukmelantikjawatankuasa,tetapi majlisini mempunyai orangyangperlu
melihatdari segi kesesuaianbukuteks,sistemmengajar,kaedah-kaedahyangdigunakan,perbincangan
mengenai pencapaian.Inilahkeutamaanuntukmeningkatkanprofesionalisme.

5. KONSEPPEMBANGUNAN SEKOLAHBERKESAN
Istilahsekolahberkesanbukanbarubagi kitadi Malaysiakeranatelahseringdiwar-warkanoleh
pemimpin-pemimpinpendidikankitasamaadadi dalampersidangan,kolokium, seminar-seminar,
taklimat-taklimatataupunsesi dialogdanmesyuaratyangseringdiadakan.Kajian-kajianyangdijalankan
di AmerikaSyarikat(Edmonds,1979; Goodlad,1984), Eropah (Creemers,1992), Britain(Rutter,
Maughan, Mortimore & Ouston,1979; Mortimore,Sammons,Stoll,Lewis&Ecob,1998) dan di Kanada
(Renihan,Renihan&Waldron,1986) telahmendapati bahawasesebuahsekolahdi manaseseorang
muriditubelajarsebenarnyamemberi kesankepadapembentukandanpencapaian(Rutteret.al.1979).

6. Sekolahtidakberoperasidalamsatuvakuum.Ianyamerupakankompositperhubunganpengajarandan
pembelajarandaninteraksi antaramurid-murid,antaraguru-gurudenganmurid-murid,antarastaf dan
kakitanganlain,danhubungansertaperananaktif danpositif di pihakibubapadanmasyarakat
setempat.Imej sebuahsekolahyangberkesandipengaruhi oleh'keberkesananpengajarandan
pembelajrandi dalamsekolahitu.'
Aspekatauciri-ciri yangditunjukkandalamsekolahberkesandanseterusnyapembangunanberterusan
adalah:
· kepemimpinanpengajaranyangberkesan
· tujuanyangjelas
· iklimsekolahyangteratur,tertibdanselamat
· jangkaanpenguasaanminimasemuamurid
· ujiandigunakanbagi penilaiandan'membetulkanarah'program
· matlamatakademikyangjelas
· penglibatanibubapadanpenjaga
· wujudnyakesejawatanan(collegiality)

7. Kini perhatianlebihtertumpukepadabudayaorganisasi danpembangunankeadaan-keadaanyang
merangsangpenciptaanbudayasekolahberkesan.Ini menjadi cabarandansatutanggungjawabke atas
bahukepemimpinansekolahyangsepatutnyabolehmenjadi'transformational school leaders'yang
membangundanmemantapkan budayakolaboratif,mengupayakanguru-gurumenerusiperkongsian
bijakdalammembuatkeputusandanmenyelesaikanmasalahsecarakolektif.
Sesungguhnyakepemimpinanadalahfungsikunci di dalamkeberkesanansekolah,budayadanimej
sekolah.Fullan(1992) menyatakanbahawaperananGuruBesar wajardibentuksemuladaripada'jaga'
kepada'pemimpinpengajaran'.Ciri-ciri yangterdapatdi kalanganpemimpin-pemimpinsekolahyang
berkesanantaranya,pertamaadasikapberani menghadapi risiko,tidakberpuashati denganstatusquo,
tidakpuladihalangolehsekatan-sekatanorganisasi.Selainitupemimpinseperti ini menjaditeladan
kepadaguru-gurunyadanberpegangkepadakeyakinan bahawasekolahakanmencapai kejayaan.
Denganmenggunakanpendekatan'empowerment'yangbetul dalammembuatkeputusan,pemimpin
begini berjayamempengaruhi "the capacitytoimprove fromwithin".Keduanyapemimpinberkesan
mempunyai satukomitmenyangamatkuat kepadapengupayaanguru-gurumelalui permuafakatan.
Sergiovanni (1992) menggariskanmatlamat-matlamatseorangpemimpintransformasionaldi dalamsatu
budayasekolahseperti berikut:
1. komitmenkepadanilai-nilai teras(core values) yangdipersetujui dandilaksanakanolehsemuastaf,

8. 2. mengamalkanetikapenyayang,
3. mewujudkanvisi yangjelasdanhalatujudenganstaf,
4. menggalakkanlebihbanyakmembuatkeputusansecarapermuafakatan.
BUDAYA SEKOLAHBERKESAN

9. Schein(1985) mendefinisikanbudayasesebuahorganisasi sebagai "tanggapandan kepercayaanyang
dikongsi bersamaolehahli-ahli organisasi,berlakusecaratidakdisedari,dandalambentuk'taken-for-
granted'sesebuahorganisasi itumelihatpersekitarandandirinyasendiri".ManakalaHollydan
Southworth(1989) mentakrifkanbudayasekolahsebagai "konteksdansettingsekolah,proses
dalamannyadanmakna di mana ahli-ahliorganisasi menyatakanduniapekerjaanmereka".Ringkasnya
kedua-duadefinisi menunjukkansuatuprosesyangberterusandanbersifatevolusi,dandigerakkanoleh
tekananluaran,potensi dalaman,responkepadahal- hal kritikal...danfaktor-faktorpeluang.peranan
penting(antaraperanan-perananlain) pemimpindalammembangunbudayayangwajibdisedari ialah;
pemimpinlahyangmenggerakdanmengekalkanwawasanyangjelas,visi yangdikongsi dan
dibangunkanbersamaolehseluruhahli organisasi sekolah.Sekolah-sekolahyangmenuntut'mengongsi
visi'digelarsebagai 'highconsensusschools'.
Apakahciri-ciri yangbolehkitalihatdi sekolahini?
· Menghargai permuafakatan:di manasemuagurumesti mengambilberatterhadap'kesihatan'
sekolahsebagai organisasi.Permuafakatandapatmenghindarkanketerasinganguru,sikappentingkan
diri sendiri sehinggatidakmahumengakui wujudnyamasalahatautidakmahumelihatmasalahorang
lain.Denganpermuafakatanguru-gurubersama-samamenyelesaikanmasalahdanmembuatkeputusan
di sampingmenghargai kesaling-bergantungandanbantu-membantusesamastaf.
· Dalamsekolahberkesanbudayaberjalanlebihmiripkepadakomuniti berbandingorganisasi.
Dalamkomuniti kejayaandankegagalandikongsi bersama,salingtolong-menolong,danbertingkah-laku
menurutnorma-normadankepercayaandalaman.Satukomuniti bertindakberdasarkankepercayaan
terasyang dipersetujui danberdiri tegakdi atastapakyangsatu. Keresahandanketidaktentuantentang
apa yang patutdibuatapa tidakpatut dibuat,apayang wajaratau apa pula yangtidakwajar,tidak
wujud.Guru-gurutidakhilangpuncadenganhal-hal yangtidak dijangkaatauperkara-perkarabukan
rutin,tidakjugamerekamenyalahkanoranglainjauhsekali daripadamemejamkanmatakepadasituasi-
situasi yangbermasalah.Sebaliknyaguru-gurumempamerkansikapkeyakinanyangtinggi,merekatahu
di mana merekaberpijakdanlangitmanayangmereke junjung.

10. · Ciri ketigabudayasekolahberkesanialahkeyakinanguru.Guru-gurunyapenuhyakindalam
tugasnyasetiaphari,merekalebihbersediamenerimacabaran-cabaran,mengambilrisiko,dan
melahirkanidea-ideakreatif sertarumusan-rumusan.Ekorandaripadakeyakinanini akanwujud
optimisme daniltizam.Tempatkerjamenjadi lebihmenyeronokkansementaraguru-gurumendapat
penyempurnaandankepuasanprofesionalismedaripadakerja-kerjamerekamenerusikawalankepada
penyelesaianmasalahdan membuatkeputusan,sokongandari rakansejawatdanbertambahnya
peluang-peluangbelajardenganberkongsi pengetahuandanpengalamansertakepakaran.
MEMBANGUN SEKOLAHBERKESAN
Pembangunantidaksahajakepadasesuatuyangsudahruntuhdanmusnah, pembangunankepada
situasi dankeadaanyangsediaadalahjugatermasukdalampengertianpembangunan.Pembangunan
perlukanperubahanpemikirandansikap,perubahanpendekatandanstrategi,perubahanalatdan
instrumensertaperubahannilai dannorma.Budaya sekolahharusbolehmengadaptasi 'permintaan'
dan 'konflik'.
Perubahanyangpalingberkesanadalahperubahandari dalamsekolahitusendiri.
Perananmenangani perubahanbagi membangunbudayasekolahberkesanyangharusdimainkanoleh
para pemimpinsekolahadalahseperti berikut:

11. · Pemimpinsekolahmelakukanperubahandenganmelihatpengaruh-pengaruhluarandandalaman
sertaisu-isuberkaitan,dandalammelaksanakannyabertindaksecararesponsif bukanbertindaksecara
menghalang.
· Pemimpinbertanyakansoalan-soalanbukanmemberikanjawapan-jawapan.
· Pemimpinmenggalakkandanmemudahkanperbincangandanpertimbanganmendalambagi
menujuperubahandaripadasekadarmerancangataumengarahkannyasahaja.
· Kegagalandankesilapandikongsibersama.Memegangprinsip"The firstrule of leadership,
everythingismyfault."
· Pemimpinmengekalkanberpegangkepadateraskepercayaanyangmerupakanasaskepada
kewujudankomuniti sesebuahsekolah.
Membangunkan suatubudayasekoahyangsihatberkaitrapatdenganamalan-amalankepemimpinan
yang berkesandi pihakGuruBesar.Budayaialahnadi yang menggerakdanmengarahkanserta
menggambarkansegalakomitmenyangditunjukkanolehkomuniti sesebuahsekolahitu.Di satusegi,
sekolahakanmempersembahkansuatuimej yangmenggambarkanbudayasekolahitukepadaseluruh
warganyaiaitumurid-murid,ibubapamerekadanmasyarakatumum.
IMEJ SEKOLAH : SEKOLAHBERKESAN

12. RenihandanRenihan(1998) mendefinisikanimej sekolahseabagai "keseluruhanpandangan-pandangan
yang subjektifmengenai kualitipembelajarandanpersekitaransosial..'perasaan'kolektif yangterbina
olehmasyarakatsebagai hasil daripadapemerhatiandanpengalamanterhadapsesebuahsekolahitu."
Membaiki danmembangunkanimej sekolahmestiadakeazamanyangkuatkepadakeberkesananimej
yang sediaada.RenihandanRenihanmembahagikanimej sekolahkepadalimajenis,masing-masing
jenisitupuladiperjelaskandenganduadimensi yakni:caknapastoral (memupukperhubungan
berkesanan,hormat-menghormati,keterbukaan) dancaknakosmetikmempromosikankejayaansekolah
dalammasyarakat,beri perhatiankepadapenampilan).Jenis-jenisimejsekolahyangdimaksudkanitu
seperti berikut:
1. sekolahsynergistik - tinggi kedua-duapastoral dankosmetik
2. sekolah'candystore' - tinggi penampilan,rendahperhubungan
3. sekolah'disaffected' - rendahkedua-duaaspekpastoral danaspekkosmetik
4. sekolahmonastik - rendahpenampilan,tinggi aspekperhubungan
5. sekolah'survivor' - sederhanadalamkedua-duadimensi.
Jadi tugas danperananGuru Besarialahmemantaudanmembuatpengukuransecaraberterusan
terhadap imej sekolahnya,secaraformal dantidakformal,menerusi'stakeholders'.Soalan-soalanyang

13. harus dijawabseperti apaimej yangdikehendaki?Adakahunsur-unsurtertentuterdapatdi sekolah?
Bagaimananunsur- unsurini dapatbersepadudenganvisi dankepercayaansekolah?Patutkahdilakukan
perubahan?
Bagaimanaperubahanhendakdipantau?
DengandemikianseseorangGuruBesarsebagai pemimpintransformasional mestilahberkeupayaandan
mampumenangani perubahan,walaupunianyatidakpopulartetapi amatkritikal dangentingdalam
konteksmeningkatkanimejdanseterusnya'keberkesanansekolah' secaramenyeluruhdalamsemua
aspekiklimdanbudayasekolah.Pemimpinsekolahmestilahmengenalpastiapakah'penyakt-penyakit'
yang sedangmenulardi kalanganstaf ataukakitanganterutamanyayangperludibanterasdan
diperbetulkan'kiblat'dan'arahnya' supayasemuaorangtidaktersasar daripadatugashakiki danbagi
mendapatkansepenuhkomitmenmerealisasikansekolahberwatakdanberkesanini.Menangani
perubahandanmendapatkankomitmenpaduseluruhahli organisasi adalahsalahsatucabaranbesar
yang perludihadapi dandi atasi jikakitamahumelihatkejayaandankeberkesananprogram
pembangunanyangdilakukan.Segala-galanyahendaklahdiurusdanditanganidenganbijakdanpenuh
hikmah.

14. KOMITMEN
Kajian-kajianyangdijalankan mendapatisecarakonsistentelahmembuktikanbahawaterdapatnya
perkaitanyangamat rapat antara iklimsekolahyangpositif denganlain-lainciri pengukuranterhadap
kejayaandankeberkesanansesebuahsekolahituseperti;pencapaianakademik,disiplinyang
tinggi,produktivitistaf danpengurusanyangberkesan.

15. Eugene Howard(1987) menggariskansebelasfaktor(lapanciri khususdantigalagi ciri umum) yang
menyumbangkepadapembangunaniklimsekolahyangpositif.
Faktor khusus:
1. Pertumbuhanakademikdansosial yangberterusan.
2. Hormat: muriddan staf punyai 'harga-diri'dansalingbertimbangrasa.
3. Kebolehpercayaan:rasapercayayangtinggi kepadaoranglain.
4. Morale yangtinggi:muriddan staf berasaselesadanbaikberada di situ.
5. Kejelekitan:adanyarasakepunyaandankekitaan.
6. Peluangkepadainput:mampudanbolehmenyumbangideadanmengambil bahagian.
7. Pembaharuan:adanyaketerbukaankepadaperubahandanpenambahbaikan.
8. Penyayang:muriddanstaf merasakanorang lainmengambil berattentangmereka.

16. Faktor umum:
1. Program-programkurikulum, aktiviti-aktiviti danpolisi-polisi.
2. Prosesmengajardanstail pembelajaran,penyelesaianmasalahdankomunikasi.
3. Sumber-sumberbahandankemudahan-kemudahandi sekolah.
Apa punfaktordan keadaanatau ciri-ciri yangtelahkitakenal pasti,atauyangsediakitaketahui dan
alami sebelumini tidakakanmemberi apa-apaerti danmaknajikakita sebagai pemimpindi peringkat
sekolahtidakberupaya memberikankomitmenyangbulatdanpadudalammembentuk,membangun
dan seterusnyamelahirkansekolahberkesanapatahlagi sekolahberwatakyangdapatdikenali daripada
sesuatauciri atau aspekyangmenonjol,tersendiri danunik.Pemimpintransformasional yangberkesan
mesti menyedari danmenghayati ungkapanwatakGeneral Hopperdalam filemanimasi InA Bug'sLife:
" The firstrule of leadership,everythingisyourfault."Dengankata-katalainkemunduran,kegagalan,
ketidakberkesanan,kelewatan,kelederandanketidakcaknaanadalahsalahdiri kita,berpuncadaripada
diri kitaselakupemimpinyangtidakberkesan,pemimpinyangtidakberwawasan;ringkasnyapeminpin
yang lemah.
Pentingnyakepemimpinanyangberkesantidakdapatdinafikandalammempengaruhisecarapositif
kepadakualiti imej sekolahsecarakeseluruhan,danbiasanyaGuruBesarlahorangnyayangdiletakkan
segalaharapanbagi menjadikansesebuahsekolahitumaju,berjaya,meningkatdancemerlangdari
masa ke semasa.Omar Hashim(1993) dalamPendidikan:Persoalan,PenyelesaiandanHarapan
menyebut;"Bahawabagaimanaguru besar,begitulahsekolahnya!Kenyataanini sedikitsebanyak
memberikangambarankepadakitabetapabesarnyatanggungjawabseseoranggurubesardalamurusan
untukmelahirkan"corak"sekolahnyaitu,samaadauntukkebaikanataupun sebaliknya."

17. Di sekolahguru-gurubergantungkepadakepemimpinanseorangpemimpindalamaspekberikut:
· Visi;
· Komitmenkepadanilai dannorma;
· Bersikapasertif,menghargai usahaguru-guru;dan
· Pemupukanunsurkesejawatananyangberkesan.
1. VISI:Visi adalah'gambaranmental'atau bersifatimaginatif di manasseseorangpemimpinitu
'melihatke depan'tentangrupabentuk,iklim,budayadanimej sekolahnyayanghendakdibentuk,
dibangundandicapai menerusi pelantindakanyangterancang,dantersusunmenggunakanpelbagai
pendekatandanstrategi yangrasional danpraktikal.
2. KOMITMEN kepadanilai dannorma;visi tanpakomitmensamalahdengan'bermimpi di sianghari'.
Komitmenadalahsatusikapdiri yangditunjukkandalamsegalatingkah-lakudancara berfikirseseorang
dalammelaksanakantugasdantanggungjawabnya.Komitmen yangtinggi terhadapkelangsungan
organisasi dankebajikanmuridumpamanyadapatdilihatdaripadaperilakuguru-gurunyayangdatang
awal,mengajardengansemangat,tidakcuri tulang,tumpuankepadakerjadanmutukerja,menepati
masa dan palingutamameletakkankepentinganorganisasimengatasi kepentinganperibadi.Orang-
orang yangberkomitmen yangtinggi jugasentiasadapatmematuhi danmenepati norma-norma
organisasi ataumasyarakatsama ada norma-normayangtersuratatau pun yangtersirat.Ringkasnya
komitmenadalahmanifestasikepada'secondcreation'di manavisi adalah'firstcreation'nya.
3. BERSIKAPASERTIF,menghargai usahaguru-guru;merupakansatulagi aspekpentingyangperluada
pada seseorangpemimpintransformasional,iaituimbangandi antaraketegasandandesakan.Seorang
yang asertif bijakdalam'mendesakdanmenggesa'daripadaorang-orangbawahnyasupayasesuatu
perancangandan tindakandapatdipenuhi dandilaksanakanseperti yangdikehendaki.Olehkerana

18. 'pemimpin'tidakwujudtanpa'pengikut',seorangpemimpinyangberkesansentiasamenyedari bahawa
kerjasamaapatahlagi komitmenyangpadutidakmungkindiperolehi tanpa'kesetiaan'dan'kesediaan'
pengikut-pengikutuntukbekerjabersama-samanyabagi mencapai matlamatdanobjektif yang
ditetapkan;makapemimpinberkesansentiasamenunjukkanpenghargaankepadasumbanganguru-
gurunyadalampelbagai bentukdancara.
4. PEMUPUKAN unsurkesejawatananyangberkesan;di dalamsesebuahorganisasi manusiatidak
bekerjaseorangdiri,apapun tugasdan peranannyaseseorangitutetapperlukanoranglain
membantunyaatauterlibatsama.Kesejawatananatau"collegiality"bermaksudsatubudayakerjayang
ada kaitannyadenganperpaduan,kerjasama,bantu-membantu,hormat-menghormati,nasihat-
menasihati atautegur-menegurdi antaraahli-ahli kumpulanatasdasarprofesionalisme.Jadi pemimpin
yang berkesanmestilahberkeupayaanmewujudkansuasanakesejawatananini di kalannganguru-
gurunya,mengekalkansuasanaharmoni danperpaduansepanjangmasadi sampingmengelakkandan
mencegahunsur-unsurkronisme,nepotisme,favouritisme,rodongisme,pilih-kasih,beratsebelah,adu-
domba,fitnah-memfitnah,hasaddengki,daniri hati;di dalaminteraksinyadenganstaf dankakitangan
laindi sekolah.
KESIMPULAN
Menjadi seorangpemimpindi peringkatsekolah,samaadasebagai Guru Besar,PenolongKananatau
punGuru KananMata Pelajaran,tidaksemudahyangdisangka.Sifat-sifatterpujidiri peribadi berserta
beberapaciri kepemimpinanperlulahadadandikuasai padatahapyang cemerlangdantinggi supaya
matlamat,misi danvisi sekolah,masyarakatdannegaradapatdicapai.Merealisasikansebuahsekolah

19. yang berkesandanberwatak,denganiklimyangpositif danbudayayangtersohortidakmungkindicapai
denganberangan-angansahaja.Semuawargasekolahmestilahmemahamikonsepberhubung
keberkesanandankecemerlanganinsecaramenyeluruhdi sampingmenumpahkansegalakomitmen
dengansemangatkesejawatananyangtinggi dalammenggarapdanmewujudkansekolahberkesandan
berwatak.
Adalahmenjadi tugasutamaseorangpemimpintrasnformasionalpendidikanberupayadan
berkebolehanmenjadi role-model yangdapatmemberi inspirasi danmotivasi kendiri kepadaanakdidik
dan guru-gurunyadi sekolahdankepadaibubapadanpenjaga murid-murid.Pemimpinberkesanmesti
bolehmenunjukkan'keikhlasan'dalammelaksanakantugas,di sampingdapatmengenalpasti mana-
mana guru yangbekerjadengantidakikhlas;yakni melakukansesuatudenganmengharapkan'balasan'
atau imbalan.Orang-oranghipokritamatmerbahayakepadaorganisasi.Perbuatantidakikhlasini akan
mendatangkanbibit-bibittidakpuashati,sakithati daniri hati di kalanganstaf-staf yanglainpula.
Bagaimanakesejawatanandankeberkesanansekolahhendakdiwujudkanjikakeadaanini berlakudan
mencengkamhati danperasaanmerekayangmelihatnyasebagaisatu'ketidakadilan'di pihak
kepemimpinansekolah?
Pemimpinyangberkesanmestilahmemiliki ciri-ciri akauntabilitidankredibiliti dalamsemuatindak-
tanduknyadi sekolah.EdmundR.Murrow menyatakan:" To be persuasive,we mustbe believable;tobe
believable,we mustbe credible;tobe credible,we mustbe truthful."Orangyangtidakberkatabenar,
tanda hatinyatidakikhlas;jugatandanyaseorangyangtidakdapatdipercayai dantidakada kredibiliti
dan akuntabilti.Bagaimanajikaorangmacamini jadi pemimpinorganisasi?
Sebagai pemimpintransformasional pendidikan,kitasangatwajarmengenalpasti hati danbudi guru-
guru kitadalammelaksanakantugasmengajar danmendidik,adakahguru-gurukitabekerjakerana
'takut' atau kerana'cinta'? Orang yangbekerjakeranatakutwalaunampaktaat dan rajinnamunjauh di
lubukhatinyamasihbersarangperassnria'halus,danakan melahirkanemosinyaapabilatidak
mendapatanugerah'menegak'ataupun'melintang'.Rabi'ahal-Adawiyahdiriwayatkanmenjawab

20. pertanyaanSufianal-Thauri apabiladipersoalkanhakikatiman,sebagaiberkata;"Akumenyembah-Nya
bukantakut kepadaneraka-Nyadanbukancintakankepadasyurga-Nya.Kalauitulahtujuannyasamalah
seperti buruhyangtidakbaik,jikadiatakutdia bekerja,bahkanakumenyembah-Nyakeranacintadan
rindukukepada-Nya."
Hanya apabila'cinta'kepadatugas dan cintakepadaorganisasi di manaseseorangituberkhidmat,tanpa
berselindungdanberpura-pura,barulahwujudkomitmensejati yangakanmelahirkanwargapendidik
yang menepati ciri seorangyangsolehlagi muslih.OmarHashim(1993) menyebut;"Kalaulahkita
mahukanpendidikankitapadahari ini berperanansertabertujuanuntukmengangkatmartabat
kemanusiaananak-anakkitamasadepansupayamenjadi individu-individuyangsolehdanberbudi,
maka kitasebagai pendidik"wajib"membentukdirikitaterlebihdahulusebagai manusiayangsolehdan
berbudi.Bagaimanakahkitahendakmendidikanak-anakkitasupayabermoral sedangkankitasendiri
tidakbermoral?Bagaimanakitahendakmendidiksupaya anak-anakkitagemarmembaca,sedangkan
kitasendiri tidakmempunyai minatmembaca?Bagaimanakitahendakmendidikanak-anakkitasupaya
berperikemanusiaan, sedangkankitasendiri bersikapkasardantidakbertimbangrasa?"
Kerjamemimpindanmembimbingadalahsuatukerjayangtidakadapenghujungnyaperludijadikan
keutamaandalamsenarai tugaskepemimpinanpendidikandi sekolah.Mengenali ciri danmemahami
konsepsertamewujudkankomitmendalammembangundiri (danorganisasi) agardapatmenjadi guru
sebenarguru,ke sekolahtidakjemu,mengajartidaklesu;patutmenjadiagendautamadalam
merealisasikansekolahberkesandansekolahberwatak.‫ٱ‬
Rujukan

21. Abual-Wafa'al-Ghanimi al-Taftazani(Dr.) (1996).PerkembanganTasawwuf Islam.TerjemahanProf.Dr.
Abdul ShukorHj.Husindan Dr. MudasirRosder.BahagianHal Ehwal Agama Islam, JabatanPerdana
Menteri,KualaLumpur.
Howard,Eugene (1987). The Importance of Positive School Climate,inHandbookforConductingSchool
Climate ImprovementProjects.Phi DeltaKappaEducational Foundation,1987.
Bolender,Mary(1997). A Studyof The EvolvingImage of A New School Withinthe Contextof School
Effectiveness.SSTA ResearchCentre.
Omar Mohd Hashim(1993). Pendidikan:Persoalan,PenyelesaiandanHarapan.DewanBahasaDan
Pustaka,KualaLumpur.

22. Ramaiah,AL. (Dr.) (1992). KepimpinanPendidikanCabaranMasa Kini.IBSSdn.Bhd.PetalingJaya,
SelangorDarul Ehsan.
Postedby NordinAhmad at 19:50