TC. Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü Popüler Kültür Dersi Notları Öğr. Gör. Mustafa Cıngı

1. ADORNO VE POPÜLER KÜLTÜR
POPÜLER KÜLTÜR KAPSAMINDA
MUSTAFA CINGI

2. 11 Eylül 1903 – 6 Ağustos 1969
Tam ismi Theodor Ludwig
Wiesengrund Adorno
Filozof, sosyolog, müzisyen,
müzikolog
Frankfurt Okulu’ nun en önemli
temsilcilerinden, İngiltere ve
Amerika’ da da dersler verdi.
Caz müziği üzerine yazdığı eleştirel
ve küçümseyici makalelerle dikkat
çekti. Popüler kültür üzerine “Meta
fetişizmi” ve “Standartlaşma” gibi
düşünceler geliştirdi.
1968 yılına Frankfurt’ ta gelişen
öğrenci olaylarında takındığı
yatıştırıcı tutum nedeniyle sol
çevrelerin boy hedefi haline gelmiştir.

3. Kültürel faaliyetler ve eserlerin de kendilerine ait bir ekonomisi ve piyasası olduğunu
iddia eden Adorno, kapitalist sistemin insanları kültür endüstrisi ile beslediğini ve
gerçek sanattan uzak, tutarak duyarsız hâle getirdiğini belirtmiştir.
Gramsci’ nin çizgisini takip eden Adorno, kapitalizmin güçlenme sebebini,
oluşturduğu popüler kültür endüstrisi ile açıklamaktadır. Adorno’ ya göre kapitalist
sistem, müthiş bir kültürel hegemonya oluşturarak insanı öz niteliklerinden, isyankar
güdülerinden, gerçek sanatsal ve kültürel ihtiyaçlarından uzak tutmakta ve popüler
kültür gibi ögelerle avutmaktadır.

4. Adorno’ nun düşüncesinde insanın gerçek ihtiyaçları olan kreativite ve aklın tam olarak
değerlendirilmesi; meta fetişizmi, popüler kültür ve standartlaşma gibi şeylerle
doldurmaya çalışılmaktadır.
Adorno’ ya göre bunun başlıca sebeplerinden birisi kapitalist sistemde bir metanın
kullanım değerinden çok piyasadaki değerinin ön planda olmasıdır. (Örneğin su ve
elmas )

5. Adorno’ ya göre Meta Fetişizmi
Adorno’ ya göre insanların önem verdikleri şeyler, kapitalist sistemde bir metanın öz nitelikleri
olmaktan çıkmakta ve fiyatının yüksekliğine odaklanmaktadır.
Bu nedenle büyük bütçeli kalitesiz filmler çok izleyici çekerken sanat filmleri bir azınlığa hitap
etmektedir. Popüler kültürü yönlendiren insanlar ve sanatsal kalite kriteri, kreatif deha değil,
piyasa dengeleri ve fiyatlarıdır.
Medya yoluyla daha da güçlenen bu anlayış, insanları ihtiyaçları olan şeyleri değil, popüler ve
pahalı olan ürünleri almaya itmektedir.

6. Adorno’ ya göre Meta Fetişizmi
Aslında kendini kral olarak görmesine karşın tüketici, bu sistemde kendi zevklerinden mahrum
bırakılmış zavallı bir nesnedir, bir özne bile değildir.
İşte bu çılgınlık, Adorno’ ya göre meta fetişizmidir.

7. Piyasa dengeleri, Adorno’ nun bir diğer önemli kavramı olan
“Standartlaşma” yı da beraberinde getirmektedir.
Piyasa dengelerinin yönlendirdiği insanlar, gitgide benzer bir hal almakta ve
kreativite, çok seslilik ve çok renklilik giderek azalmaktadır.

8. Adorno, nasıl özünde işlevleri aynı olmasına karşın farklı şekillerde
karşımıza çıkan karbüratörler, değişik model arabaları birbirinden
ayırıyorsa, modern toplumun oluşturduğu birey ve müzik tınılarının da
özünde birbiriyle aynı olduğunu, yalnızca sözde bireyselleştiğini ve
farklılaştığını söyler.

9. ADORNO VE POPÜLER KÜLTÜR
KISACA
Adorno’ ya göre kapitalist sistem, kültürel olarak bir koyun sürüsü oluşturmaya,
insanları kişiliksizleştirmeye çalışmakta, insanı kreatif gücünden ve
bireyselliğinden yoksun bırakmaktadır.

10. Temel Kaynak
Teşekkürler
Mustafa CINGI
Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi
Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü
Popüler Kültür Dersi
Adorno ve Popüler Kültür Sunumu
Popüler Kültür / Ozan ÖRMECİ