Những kiến thức cơ bản về việc chuyển đổi hệ thống tư duy của nhân loại

1. Thay đổi hệ thống tư duy
Nguyễn Phi Hải
Tháng 3.2016

2. Trước năm 1990
Năm 1990 là một cột mốc rất quan trọng trong lịch sử nhân loại,
Internet bắt đầu có bước phát triển mạnh mẽ vượt ra ngoài phòng thí
nghiệm. Và chuẩn WEB 1.0 với siêu ngôn ngữ HTML ra đời.

3. Trước năm 1990
• Trước thời điểm chuyển giao đó, nhân loại tiếp cận với tri thức chủ
yếu qua chữ viết và lời nói. Công cụ học tập lớn nhất của nhân loại lúc
đó là Sách, Vở và Thầy giáo.
• Trong thời kỳ này, tư duy của con người hoàn toàn dựa vào nền tảng
là Ngôn ngữ.

4. Siêu Ngôn Ngữ
Siêu Ngôn Ngữ được định nghĩa như một loại ngôn ngữ có chứa đựng
bên trong nó từ ngữ, hình ảnh, âm thanh, video và cung cấp khả năng
liên kết nhanh cho phép người đọc có thể nhảy ngay từ đoạn này sang
đoạn khác.
Tất cả những gì bạn đang thấy trên Internet hiện nay đều là siêu ngôn
ngữ, dù nó được lập trình bằng công cụ nào.

5. Chuyển đổi hệ thống tư duy
• Sau một quá trình sử dụng và tiếp cận rất sâu với Siêu ngôn ngữ, về
căn bản, tư duy của phần lớn nhân loại đã thay đổi từ tư duy bằng
ngôn ngữ sang tư duy bằng hình ảnh.

6. Tư duy bằng hình ảnh
• Tư duy bằng hình ảnh không phải là khái niệm mới, càng không phải
là một việc con người chưa từng làm trước đó.
• Để dễ hiểu, chúng ta có thể so sánh giữa Số học và Hình học không
gian. Ở số học, chúng ta suy nghĩ bằng ngôn ngữ ( dĩ nhiên, ngôn ngữ
Toán). Trong Hình không gian, chúng ta sử dụng tư duy bằng hình
ảnh.
• Nhiều ngành khoa học từ lâu đã sử dụng tư duy ngôn ngữ kết hợp với
tư duy hình ảnh. Lượng tử học và Vũ trụ học là hai môn rất tiêu biểu.

7. Quá trình chuyển đổi tư duy
Khi nói rằng con người đang từ bỏ lối tư duy bằng ngôn ngữ sang lối tư duy
bằng hình ảnh, tôi muốn nói đến đa số. Phần lớn con người hiện nay, sau quá
trình làm việc và học tập với công cụ chính là Internet đang sử dụng lối tư
duy bằng hình ảnh. Quá trình này đã diễn tiến từ năm 1997 ở Việt Nam và
sau gần 20 năm, nó gần như đã hoàn thành.
Cách biệt giữa tư duy bằng ngôn ngữ và tư duy bằng hình ảnh là rất lớn. Tuy
nhiên, không có lối tư duy nào tốt hơn lối tư duy nào, nó chỉ đơn giản là khác
biệt.
Trong thời đại mà tư duy bằng hình ảnh đang được số đông sử dụng. Nó sẽ
tạo ra nhiều lối suy nghĩ mới và vị trí xã hội sẽ thay đổi vì điều đó.

8. Khác biệt quan trọng giữa hai lối tư duy
Đặc tính lớn nhất của lối tư duy bằng ngôn ngữ: tính logic trong suy
nghĩ (sự chặt chẽ), tính trình tự trước sau và tính mờ (tính không chính
xác).
Đặc tính lớn nhất của lối tư duy bằng hình ảnh: tính hỗn độn (sự liên
kết có thể đến từ bất kỳ đâu), tính cảm xúc và tính cụ thể cao.

9. Concept 1
• Để dễ hiểu, khi bạn tư duy bằng ngôn ngữ, bạn sẽ phải thực hiện theo
1 kế hoạch có trình tự rõ ràng, có trước có sau và phải thực sự quan
tâm về tính chặt chẽ của những hành động của mình.
• Người tư duy bằng hình ảnh chỉ cần hình ảnh về điểm họ phải đến.
Con đường sau đó họ có thể từng bước vẽ nên mà không cần quá
quan tâm đến một hoặc hai kế hoạch cụ thể nào khác.
• Rõ ràng ở trường hợp 2, người tư duy bằng hình ảnh sẽ có độ mở, độ
thích ứng hơn

10. Concept 2
• Người tư duy bằng ngôn ngữ, do ngôn ngữ không thể hiện được trọn vẹn
màu sắc và cảm xúc cũng như các sắc thái. Cho nên họ sẽ phải dùng trí
tưởng tượng để tạo ra và diễn giải các hình ảnh. Người xem hay người
nghe lại phải dùng trí tưởng tượng cá nhân để tiếp thu các hình ảnh đó.
Khoảng cách này cũng sẽ dẫn đến hiểu lầm hay sai lệch. Các sai lệch này lại
tiếp tục tạo ra các sai lầm hay lỗi khác. Và chính xã hội chúng ta tiến lên
nhờ các sai lầm này.
• Người tư duy bằng hình ảnh sẽ dùng các phương tiện nghệ thuật để diễn tả
cái mình muốn thể hiện. Người xem sẽ được hưởng thụ gần như chính xác
điều mà người phát ra hiển thị mà không có sai lệch nào. Tư duy bằng hình
ảnh sẽ giới hạn sai lầm nhưng cũng sẽ giới hạn tính sáng tạo.

11. Concept 3
Quá trình chuyển đổi tư duy từ ngôn ngữ, nhân loại sẽ đạt được độ đồng
nhất cao nhất trong lịch sử của mình, khi những thông tin sẽ được truyền tải
một cách chính xác và trọn vẹn nhất, bao gồm cả cảm xúc của người tạo ra.
Đó cũng là lúc nhân loại dễ bị tẩy não và dễ bị đánh mất suy nghĩ cá nhân
nhất khi cảm xúc, góc nhìn và suy nghĩ cá nhân của người khác dễ dàng tiếp
cận với họ và xâm nhập vào suy nghĩ, cảm xúc của họ. Người ta rất dễ dàng
suy nghĩ bằng tư duy của người khác.
Và khi đó, quyền năng sáng tạo sẽ thuộc về những ai vẫn còn sử dụng lối tư
duy cũ. Thường họ sống chậm và sẽ hạn chế việc sử dụng Internet cũng như
tương tác với Siêu ngôn ngữ.

12. Ví dụ 1
• Trước đây, khi nói về du lịch, người ta sẽ đọc những bài viết hay những câu chuyện của
những người đã đi. Đa phần những câu truyện đều kỳ bí và mô tả những khung cảnh rất
vĩ đại, mờ ảo và thiếu chính xác. Du lịch khi đó sẽ là sự khám phá mang tính cá nhân của
mỗi người. Mỗi người sẽ tạo ra câu chuyện và khám phá những khung cảnh riêng mình,
mà đôi khi, ngay cả khi quay lại lần 2, họ cũng không tìm lại được.
• Khi chuyển qua tư duy bằng hình ảnh, người ta khám phá một vùng đất bởi những hình
ảnh và video từ những người đi trước. Họ sẽ tránh xa những khung cảnh họ không thích
và đeo bám quyết liệt những khung cảnh nên thơ được chụp lại qua các ống kính góc
rộng. Họ sẽ muốn đến nơi tấm ảnh được chụp, đến nơi những điệu múa được quay lại,
một cách chính xác nhất. Hàng trăm người sẽ đến xếp hàng và chờ chụp selfie trên một
vách đá hay những người dang tay dựng lại tháp nghiêng Pisa theo cùng một kiểu.
• Du lịch đã trở nên rất khác với hai cách tư duy khác nhau.

13. Ví dụ 2
• Tư duy bằng hình ảnh ưa chuộng màu sắc, sự đơn giản và tính mới.
Người dùng hiện nay sẽ yêu thích mua sắm các vật dụng có màu sắc
nổi bật và thiết kế đơn giản. Những mẫu thiết kế mới mẻ sẽ luôn
được ưa chuộng và việc thay đổi các mẫu thiết kế bao bì sẽ thành
một hành động bắt buộc của bất kỳ hãng sản xuất nào muốn tồn tại.

14. • Chúng ta sẽ không bao giờ có thể quay ngược lại quá khứ. Khi các bạn
nhìn thấy những người trẻ dán mắt vào màn hình smartphone và like
liên tục những hình ảnh bắt mắt thay vì đọc thật nhiều sách như thế
hệ trước đó, bạn sẽ cảm nhận được rằng mọi thứ đã thay đổi, và
chúng ta không bao giờ có thể quay ngược lại.
• Tuy nhiên, là một thành viên trong xã hội hoặc đang đóng vai người
tạo giá trị (doanh nhân, nhà hoạt động xã hội, chính khách...), bạn sẽ
phải lưu ý nhiều về những điều thay đổi cơ bản về tư duy, nền tảng
của nhân loại.

15. Thay đổi nền tảng về phương thức tư duy sẽ là một sự thay đổi vô cùng
lớn của lịch sử nhân loại. Chưa một báo cáo chính xác nào được đưa ra
nhưng nhiều trường đại học đang nghiên cứu về đề tài này. Trí tuệ
nhân tạo không suy nghĩ như chúng ta, chúng được suy nghĩ bằng
chính cái chúng ta gọi là bản đồ tư duy. Thông qua kinh nghiệm, máy
tính sẽ tự vẽ được lộ trình học tập của mình, và với khả năng kiểm soát
chính xác hình ảnh, AI sẽ vượt chúng ta một ngày không xa. Và khi
chúng ta không còn là giống loài thông minh nhất hành tinh, mọi
chuyện sẽ thay đổi.
Chúng ta sẽ không thay thay đổi được quá khứ nhưng chúng ta có thể
cưỡi trên con sóng của sự thay đổi.

16. • Giáo dục trong nhiều năm đến sẽ phải thay đổi cách thức hoạt động
cơ bản. Cha mẹ và thầy cô sẽ khó lòng dạy và giao tiếp với lũ trẻ khi cả
hai có hai nền tảng tư duy hoàn toàn khác biệt.
• Hy vọng ở Việt Nam, người ta sớm nhận ra điều đó.
• Bài viết này quá ngắn so với nội dung của vấn đề này. Hy vọng có dịp
sẽ viết đầy đủ và rõ nghĩa hơn.