Nanumpa noong Enero 1, 2011 bilang ang kauna-unahang babaeng pangulo ng Brazil matapos manalo sa eleksyon noong 2010 Isinilang siya noong Disyembre 14, 1947 sa 21 Belo, Horizonte, Brazil. Estudyante pa lamang ay naugnay na siya sa isang militanteng sosyalistang grupo kung saan nakasama niya si Carlos Araujo na kinalaunan ay siya niyang naging pangalawang asawa. Noong 1970, dahil sa kanyang pakikipaglaban sa diktaturyal siya ay nakulong na tumagal ng tatlong taon. Nang siya ay makalaya, tinapos niya ang kanyang pag-aaral (1977) at pumasok sa lokal na politika bilang kasapi ng Democratic Labor Party. Nang mangampanya si Luis “Lula” de Silva bilang pangulo noong 2002, kinuha niya si Rousseff bilang consultant. Matapos ang eleksyon hinirang siya bilang Minister ng Enerhiya kinuha ni Pangulong “Lula” bilang Chief of Staff noong 2005 hanggang mapagdesisyounan niyang tumakbo sa eleksyon bilang kahalili ni “Lula” noong 2010.

1. Modyul 6: Talumpati ni
Dilma Rousseff
sa Kaniyang Inagurasyon (Sanaysay)
(Panitikan ng South America at mga Bansang Kanluranin)

2. SANAYSAY
Isang uri ng akdang
pampanitikan na maaaring
pormal o di pormal, na may
tatlong bahagi: ang simula,
nilalaman/gitna at ang wakas.
Isang halimbawa ng sanaysay ay
ang talumpati.

3. SANAYSAY
Ang panimula o simula ay ang
pinakamahalagang bahagi ng isang sanaysay
sapagkat ito ang unang titingnan ng mga
mambabasa. Dapat na nakapupukaw ng
atensyon. Sa katawan o gitna makikita ang
pagtalakay sa mahahalagang puntos ukol sa
nilalaman ng sanaysay. Samantalang sa
wakas naman ang pagsasara ng talakayang
naganap sa katawan ng sanaysay.

4. TALUMPATI
Kabuuan ng mga kaisipang nais
ipahayag ng isang mananalumpati sa
harap ng publiko. Ang kaisipang ito
ay maaaring magmula sa
pananaliksik, pagbabasa,
pakikipanayam, pagmamasid at mga
karanasan.

5. TALUMPATI
May paksang pinagtutuunan ng
pansin at isinaalang-alang din ang
tagapakinig o bumabasa, pook,
pagdiriwang at iba pa. Maaaring
isaulo ng bumibigkas nito ang
nilalalaman ng talumpati at maaari
rin na biglaan na kung tawagin sa
Ingles ay extemporaneous.

6. TALUMPATI
Sa pagsulat ng mabisang
Ang unang dapat isaalang-alang ay ang pagpili ng paksa.
Nakasalalay sa paksa at sa mananalumpati ang ikatatagumpay
ng isang pagtatalumpati.

7. Narito ang ilang katangian na nararapat
taglayin ng paksa ng isang talumpati.
magturo
magpabatid
manghikayat
manlibang
pumuri
pumuna
bumatikos
1. Tumutugon sa layunin - naisasagawa ang pagtatalumpati dahil sa
sumusunod na layunin:
2. Napapanahon - ang paksa ng talumpati ay napapanahon kung may
kaugnayan sa okasyong ipinagdiriwang.

8. Paano nga ba naiiba ang talumpati sa iba
pang uri ng sanaysay?
May mga uri ng sanaysay na karaniwang nababasa natin na nakasulat
sa pahayagan. Halimbawa nito ay ang editoryal at lathalain.
Ito ay isang mapanuring pagpapakahulugan ng kahalagahan ng isang
napapanahong pangyayari upang magbigay ng kaalaman, makapagpaniwala
o makalibang sa mambabasa.
Ang lathalain naman ay isang sanaysay batay sa tunay na pangyayari
na nagtataglay ng mga pagpapaliwanag, sanligan at impresyon ng sumulat.
Hindi ito kathang-isip lamang. Bilang isang karaniwang sanaysay,
nagtataglay ito ng madamdamin, personal o mapagpatawang ideya o mga
pananaw. Pangunahing layunin nito na manlibang kahit maaari ring
magpabatid o makipagtalo.
Ano nga ba ang editoryal?

9. Ang tatlong uri na nabanggit: talumpati,
editoryal at lathalain ay naglalayon na
magbigay-kaalaman sa mga mambabasa.
Ang tanging pagkakaiba ay nasa
prayoridad na rin ng bawat uri. Tandaan
lamang na ang talumpati ay isinulat
upang bigkasin na mananalumpati sa
harap ng publiko sa paraang masining,
madaling masundan at maunawaan ng
mga tagapakinig.

10. Talumpati ni
Dilma Rousseff
sa Kaniyang Inagurasyon (Sanaysay)
(Kauna-unahang Pangulong Babae ng Brazil)

11. Dilma Rousseff
Dilma
Rousseff?
Sino ba si Nanumpa noong Enero 1, 2011 bilang ang kauna-unahang
babaeng pangulo ng Brazil matapos manalo sa eleksyon
noong 2010
Isinilang siya noong Disyembre 14, 1947 sa 21 Belo,
Horizonte, Brazil.
Estudyante pa lamang ay naugnay na siya sa isang
militanteng sosyalistang grupo kung saan nakasama niya si
Carlos Araujo na kinalaunan ay siya niyang naging
pangalawang asawa.
Noong 1970, dahil sa kanyang pakikipaglaban sa diktaturyal
siya ay nakulong na tumagal ng tatlong taon.
Nang siya ay makalaya, tinapos niya ang kanyang pag-aaral
(1977) at pumasok sa lokal na politika bilang kasapi ng
Democratic Labor Party.
Nang mangampanya si Luis “Lula” de Silva bilang pangulo
noong 2002, kinuha niya si Rousseff bilang consultant.
Matapos ang eleksyon hinirang siya bilang Minister ng
Enerhiya
kinuha ni Pangulong “Lula” bilang Chief of Staff noong
2005 hanggang mapagdesisyounan niyang tumakbo sa
eleksyon bilang kahalili ni “Lula” noong 2010.

12. "
Minamahal kong Brazilians,
Tinitiyak ng aking pamahalaan na
lalabanan at susugpuin ang labis na
kahirapan…., gayundin ang lumikha ng
mga pagkakataon para sa lahat. Nakita
natin noon sa dalawang terminong
panunungkulan ni Pangulong Lula kung
paano nagkaroon ng pagkilos sa
kamalayang panlipunan. Gayunpaman,
nanatili sa kahihiyan ang bansa sapagkat
hindi nawala ang kahirapan at nagkaroon
ng mga hadlang upang patunayang
maunlad na nga tayo bilang mamamayan.
https://en.wikipedia.org/wiki/First_inauguration_of_Dilma_Roussef
f#/media/File:Posse_Dilma_2010_6.jpg

13. "Hindi ako titigil hangga’t may Brazilians
na walang pagkain sa kanilang hapag,
may mga pamilyang pakalat-kalat sa mga
lansangan na nawawalan ng pag-asa at
habang may mahihirap na batang tuluyan
nang inabandona. Magkakaroon ng
pagkakaisa ang pamilya kung may
pagkain, kapayapaan at kaligayahan. Ito
ang pangarap na pagsisikapan kong
maisakatuparan.
https://en.wikipedia.org/wiki/First_inauguration_of_Dilma_Roussef
f#/media/File:Posse_Dilma_2010_6.jpg

14. "
Hindi ito naiibang tungkulin ng isang
pamahalaan, isa itong kapasiyahan na
dapat gampanan sa lahat sa lipunan.
Dahil dito, buong pagpapakumbaba kong
hinihingi ang suporta ng mga
institusyong pampubliko at pampribado,
ng lahat ng mga partido, mga nabibilang
sa negosyo at mga manggagawa, mga
unibersidad, ang ating kabataan, ang
pamamahayag, at ang lahat na
naghahangad ng kabutihan para sa
kapwa.
https://en.wikipedia.org/wiki/First_inauguration_of_Dilma_Roussef
f#/media/File:Posse_Dilma_2010_6.jpg

15. "
Sa pagsugpo nang labis na kahirapan, kailangang
bigyang priyoridad ang mahabang panahong
pagpapaunlad. Ang mahabang panahong
pagpapaunlad ay lilikha ng mga hanapbuhay para
sa kasalukuyan at sa darating pang henerasyon.
Kailangan ang paglagong ito, kasama ang matatag
na programang panlipunan upang malabanan ang
hindi pantay na kita at pagkakaroon ng rehiyunal
na pagpapaunlad.
Nangangahulugang ito at muli kong sasabihin na
ang pagpapanatili ng katatagan ng ekonomiya ang
pinakamahalaga. Sa nakasanayan na natin, kasama
ang matibay na paniniwala na sinisira ng inflation
ang ating ekonomiya na nakakaapekto sa kita ng
mga manggagawa. Nakatitiyak ako na hindi natin
papayagan ang lasong ito na sirain ang ating
ekonomiya at magdusa ang mahihirap na pamilya.
https://en.wikipedia.org/wiki/First_inauguration_of_Dilma_Roussef
f#/media/File:Posse_Dilma_2010_6.jpg

16. "
Patuloy nating palakasin ang ating panlabas na
pondo upang matiyak na balance ang panlabas na
deposito at maiwasan ang pagkawala nito.
Gagawin natin nang walang pag-aalinlangan sa
mga multilateral na paraan na ipaglaban ang
maunlad at pantay na mga polisyisyang pang-
ekonomiya, na pangangalagaan ang bansa laban
sa hindi maayos na kompetisyon at dapat na
maunawaan ang daloy ng capital na
ipinakikipaglaban.
Hindi natin pahihintulutan ang mayayamang
bansa na pinapangalagaan ang sariling interes na
nagpapahirap sa maraming bansa sa mundo sa
kabila ng kanilang sama-samang pagpupunyagi
ay walang pagbabagong nagaganap. Ipagpatuloy
nating mapahusay ang paggastos ng pera ng
bayan.
https://en.wikipedia.org/wiki/First_inauguration_of_Dilma_Roussef
f#/media/File:Posse_Dilma_2010_6.jpg

17. "
Sa buong kasaysayan ng Brazil, pinili nitong itayo
ang isang estado na nagbibigay ng mga
pangunahing pangangailangan at kapakanan ng
mamamayan.
Malaking halaga ang kakailanganin nito para sa
lahat, ngunit nangangahulugan ito na may tiyak na
pensiyon, unibersal na pangangalaga sa kalusugan
at mga serbisyong pang-edukasyon. Samakatuwid,
ang pagpapaunlad ng serbisyo publiko ay kailangan
habang isinasaayos natin ang paggastos ng
pamahalaan.
Isa pang mahalagang salik sa maayos na paggasta
ay ang pagpapataas ng antas ng pamumuhunan sap
unto ng pangkaraniwang gastusin sa pagpapatakbo
ng negosyo. Mahalaga ang pamumuhunang
pampubliko sa pag-iimpluwensiya sa
pamumuhunang pampribado at kasangkapan sa
rehiyonal na pagpapaunlad.
https://en.wikipedia.org/wiki/First_inauguration_of_Dilma_Roussef
f#/media/File:Posse_Dilma_2010_6.jpg

18. "
Sa pamamagitan ng Growth Acceleration
Program at My House, My Life Program,
pananatilihin natin ang pamumuhunan sa
mahigpit at maingat na pagsusuri ng Pangulo
ng Republika at ng mga Ministro.
Patuloy na magsisilbing instrument ang
Growth Acceleration Program na
pagtutulungan ng pagkilos ng pamahalaan at
boluntaryong koordinasyon ng
pamumuhunang estruktura na binuo ng mga
estado at mga munisipalidad. Ituturo rin nito
ang pagbibigay ng insentibo sa
pamumuhunang pampribado na
pinahahalagahan ang lahat ng insentibo
upang buuin ang pangmatagalang mga
pondong pampribado.
https://en.wikipedia.org/wiki/First_inauguration_of_Dilma_Roussef
f#/media/File:Posse_Dilma_2010_6.jpg

19. KARAGDAGANG KAALAMAN
Ang panaguri at paksa ay panlahat na bahagi ng ng pangungusap. Ang panaguri at paksa ay
maaaring buuin pa ng maliliit na bahagi. Napapalawak ang pangungusap sa mga maliliit na
bahaging ito. Nagagawa ito sa tulong ng pagpapalawak ng panaguri at paksa, at pagsasama
o pag-uugnay ng dalawa o higit pang pangungusap.
PAGPAPALAWAK NG PANGUNGUSAP AT PAGSUSURI
Maaaring mapalawak ang pangungusap sa pamamagitan ng pagpapalawak sa panaguri sa tulong ng ingklitik,
komplemento, pang-abay at iba pa. Napalalawak naman ang paksa ng pangungusap sa tulong ng paksa at sa
tulong ng atribusyon o modipikasyon, pariralang lokatibo o panlunan, at pariralang naghahayag ng
pagmamay-ari. Narito ang mga paraan:
PANAGURI- NAGPAPAHAYAG TUNGKOL SA PAKSA

20. Ingklitik
tawag sa mga katagang paningit na laging
sumusunod sa unang pangngalan, panghalip,
pandiwa, pang-uri o pang-abay.
Halimbawa:
Batayang Pangusap: Si Dilma Rousseff ang Pangulo ng Brazil.
Si Dilma Rousseff pala ang pangulo ng Brazil.
Si Dilma Rousseff ba ang pangulo ng Brazil?

21. Komplemento/Kaganapan
Tawag sa pariralang pangngalan na nasa panaguri na may kaugnayan sa
ikagaganap o ikalulubos ng kilos ng pandiwa. Sangkap ito sa
pagpapalawak ng pangungusap. Sangkap ito sa pagpapalawak ng
pangungusap.
Sinang-ayunan ni Dilma Rousseff ang karaingan ng mamamayan. (Tagaganap)
Ang talumpating binigkas ni Dilma Rousseff ay para sa mga mamamayan ng Brazil. (Tagatanggap)
Ipagpatuloy natin ang mahusay na paggamit ng pondo ng bayan. (Layon)
Nagtalumpati ang pangulo sa plasa. (Ganapan)
Pinagaganda ang larawan ng kahirapan sa pamamagitan ng pagmamanipula sa mga panukat. (Kagamitan)
Dahil sa pagbabagong ito, marami sa mga mamamayan ang natutuwa. (Sanhi)
Nagtungo ang mga tao sa harap ng palasyo upang makinig sa talumpati ng pangulo. (Direksyunal)

22. Pang-abay
Nagbibigay-turing sa pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay.
Batayang Pangungusap: Nagtalumpati ang pangulo.
Marami rin ang nasa Luneta upang making ng talumpati.
agpapalawak: Mahusay na nagtalumpati ang pangulo kahapon at
totoong humanga ang lahat.
Halimbawa:

23. KARAGDAGANG KAALAMAN
Ang panaguri at paksa ay panlahat na bahagi ng ng pangungusap. Ang panaguri at paksa ay
maaaring buuin pa ng maliliit na bahagi. Napapalawak ang pangungusap sa mga maliliit na
bahaging ito. Nagagawa ito sa tulong ng pagpapalawak ng panaguri at paksa, at pagsasama
o pag-uugnay ng dalawa o higit pang pangungusap.
PAGPAPALAWAK NG PANGUNGUSAP AT PAGSUSURI
Maaaring mapalawak ang pangungusap sa pamamagitan ng pagpapalawak sa panaguri sa tulong ng ingklitik,
komplemento, pang-abay at iba pa. Napalalawak naman ang paksa ng pangungusap sa tulong ng paksa at sa
tulong ng atribusyon o modipikasyon, pariralang lokatibo o panlunan, at pariralang naghahayag ng
pagmamay-ari. Narito ang mga paraan:
PAKSA – ANG PINAG-UUSAPAN SA PANGUNGUSAP.

24. Atribusyon o
Modipikasyon
May paglalarawan sa paksa ng
pangungusap
Ito si Dilma Rousseff ang pinakamahusay kong pangulo.
Halimbawa:
Pariralang
Lokatibo/Panlunan
Ang paksa ng pangungusap ay
nagpapahayag ng lugar

25. Pariralang Nagpapahayag
ng Pagmamay-ari
Gamit ng panghalip na nagpapahayag ng
pagmamay-ari
Maayos na maayos ang talumpati ng aking mag-aaral.
Halimbawa:

26. Pagsusuri sa Kasanayan at Kaisahan sa
Pagsusuri ng Pangungusap
Mahalaga ang pagsusuri sa kasanayan at kaisahan sa pagsusuri sa
pangungusap. Sa kasanayan at kaisahan, nagiging gabay ang mga ito
upang malaman kung paano gagamitin ang bahagi ng pananalita sa
pagpapalawak ng pangungusap. Nasusuri na mula sa batayang
pangungusap, nasasanay at nagkakaroon ng kaisahan kung paano
lumalawak ang pangungusap sa tulong ng pagdaragdag ng salita at
parirala na angkop sa ginawang pagpapalawak. Sa kaisahan, kailangan
ng konsistensi ng gamit ng mga paraan ng pagpapalawak ng
pangungusap.